Eurokinissi

Η στιγμή της παράδοσης της έκθεσης Κοξ, όπου διαπιστώνεται καθυστέρηση στην εφαρμογή της στρατηγικής της Λισαβόνας. Τα χαμόγελα - μπροστά στην ένταση της επερχόμενης σφαγής - συνιστούν το απαραίτητο «φοντανάκι» της υψηλής κοινωνίας των Βρυξελλών όταν συζητά για την εργατική τάξη

Κι όταν οι καπιταλιστές πανηγυρίζουν για την αύξηση της παραγωγικότητας, όσο κι αν σ' αυτήν την αύξηση είναι σημαντική η τεχνολογική συμβολή, κατά κύριο λόγο αναφέρονται στην εντατικότητα της εργασίας. Μόνο που αυτό ακριβώς - ότι δηλαδή καταναλώθηκε εντατικά εργατική δύναμη για να παραχθεί ο πλούτος που αυτοί καρπώνονται - ποτέ δεν το λένε. Αντίθετα, ο αρμόδιος επίτροπος, Π. Σόλμπες, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η ανάλυση επιβεβαιώνει τη σημασία της αποφασιστικής εφαρμογής μιας εκτεταμένης στρατηγικής μεταρρυθμίσεων με σκοπό τη δημιουργία ενός πιο ευέλικτου δυναμικού και ευνοϊκού για τις επενδύσεις επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Η στρατηγική αυτή πρέπει να αποβλέπει στη μείωση των κανονιστικών επιβαρύνσεων...». Αντίστοιχα, έκθεση που δημοσιοποιήθηκε κι αυτή προχτές από τον ΟΟΣΑ ευθέως ζητά, ειδικά για την Ελλάδα, «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με την ανάληψη περισσότερο αποφασιστικής δράσης για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων στην αγορά εργασίας και ταυτόχρονα να ανοίξουν οι τομείς των βιομηχανικών δικτύων στον ανταγωνισμό (σ.σ. ιδιωτικοποιήσεις σε ηλεκτρική ενέργεια - τηλεπικοινωνίες)». Ως στρέβλωση θεωρούνται οι ίδιες οι συλλογικές συμβάσεις, η κατοχύρωση του κατώτερου μεροκάματου, το πλήρες και σταθερό ωράριο, οι περιορισμοί στις απολύσεις κι ό,τι άλλο οι εργάτες στο πέρασμα ενός αιώνα με σκληρούς αγώνες κατοχύρωσαν ως κατάκτηση στην προσπάθειά τους να μειώνουν το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμής τους.

Η Επιτροπή κάνει καθαρό και μ' αυτό το κείμενο ότι στα πλαίσια του καπιταλιστικού ανταγωνισμού δεν επιτρέπεται εφησυχασμός. Γι' αυτό «υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστεί με ακόμα μεγαλύτερη προσήλωση η στρατηγική της Λισαβόνας». Υπενθυμίζουμε ότι η στρατηγική της Λισαβόνας συμπυκνώνεται στη λέξη «απασχολησιμότητα» ως κεντρικό κριτήριο με βάση το οποίο ελέγχονται τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Οπου με το στόχο για αύξηση της απασχόλησης στο 70% του πληθυσμού μεταξύ 15 έως 65 χρόνων, δεν αναφέρονται σε πλήρη δουλιά με πλήρη δικαιώματα αλλά σε αύξηση του αριθμού των απασχολήσιμων είτε αυτοί δουλεύουν 10 ώρες τη βδομάδα είτε 40. Καθώς η στρατηγική αυτή εφαρμόζεται ήδη τρία χρόνια η Επιτροπή πανηγυρίζει γιατί και στην Ευρώπη «διαμορφώνεται ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης». Για να μην υπάρχουν αμφιβολίες, σημειώνει πως πρόκειται για το μοντέλο που εμφανίστηκε στις ΗΠΑ και σε ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ από τα μέσα της δεκαετίας του '90. Η Ελλάδα κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στις 7 χώρες της ΕΕ που ξεπέρασαν τις επιδόσεις των ΗΠΑ ως προς την ωριαία παραγωγικότητα. «Η ΕΕ, σημειώνεται, πέτυχε έντονη αύξηση της συμβολής της εργασίας στην ανάπτυξη». Με τον δικό της τρόπο η Επιτροπή ομολογεί την κλασική μαρξιστική αλήθεια: Είναι η ζωντανή εργατική δύναμη που όσο περισσότερο καταναλώνεται στο χώρο παραγωγής τόσο μεγαλύτερα είναι τα κέρδη - ανάπτυξη το λένε τώρα.

Στην κατεύθυνση να συνεχιστεί εντατικά αυτή η «αύξηση της συμβολής της εργασίας στην ανάπτυξη», η Επιτροπή κάνει καθαρό και τι είδους εργατική τάξη χρειάζεται. Το κεφάλαιο που αφορά στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση είναι κυριολεκτικά «φωτιά και λάβρα». Σ' αυτό σημειώνεται αρχικά ότι η εκπαίδευση είναι παράγοντας που προσφέρει ποσοστά από 0,3% έως 0,5% στο ετήσιο ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ. Ποια εκπαίδευση όμως; Κι εδώ δεν κρύβουν λόγια: Διαπιστώνουν ότι «σε επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα υψηλά ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου και οι σπουδές που συχνά διαρκούν πολύ περισσότερο από ό,τι συνήθως ισοδυναμούν με έτη εκτός της αγοράς εργασίας χωρίς ορατά οφέλη με τη μορφή υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου». Κι αμέσως παρακάτω για όσους ήδη δεν κατάλαβαν δίνει κατεύθυνση: «Θα άξιζε να εξεταστεί η χρησιμότητα της διεύρυνσης της πρόσβασης σε προσχολική εκπαίδευση, ή της μεγαλύτερης συμμετοχής στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεδομένου ότι αυτές οι επενδύσεις προσφέρουν διατηρήσιμα οικονομικά οφέλη»!

Πρακτικά ανακοινώνει νέους φραγμούς στην ανώτερη μόρφωση και σπρώξιμο των παιδιών της εργατικής τάξης όσο πιο γρήγορα στην παραγωγή με προετοιμασία μάλιστα - για να είναι «διατηρήσιμα τα οικονομικά οφέλη» - από την προσχολική ηλικία!

Σε συνάρτηση με τις κατευθύνσεις στην εκπαίδευση η Επιτροπή σημειώνει: «Δεδομένου ότι η συμμετοχή στον ανώτερο κύκλο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν μπορεί να αυξάνεται απεριόριστα, η εκπαίδευση και κατάρτιση των ενηλίκων είναι πιθανό να προσφέρει τα μεγαλύτερα περιθώρια για την αύξηση του μορφωτικού επιπέδου σε μακροπρόθεσμη βάση. Η διά βίου μάθηση θα μπορούσε επίσης να συμβάλει έτσι ώστε οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας να παραμείνουν περισσότερο χρόνο στην αγορά εργασίας».

Χωρίς πολλά λόγια Ευρωπαϊκή Ενωση σημαίνει: Και νωρίς στην παραγωγή και έως το θάνατο δουλιά.

Πού όμως οδηγεί τους εργαζόμενους αυτή η «ανάπτυξη» για την οποία πανηγυρίζουν τα επιτελεία της ΕΕ; Σε ποια μοίρα ρίχνει την εργατική τάξη της Ευρώπης και τ' άλλα λαϊκά στρώματα η ραγδαία αύξηση της παραγωγικότητας; Η Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δόθηκε την περασμένη βδομάδα στη δημοσιότητα για την «Κοινωνική Κατάσταση στην ΕΕ», περιέχει ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την Εκθεση, παρά την ισχυρή οικονομική μεγέθυνση της ΕΕ, η απασχόληση το 2001 ανέρχεται στο 64%. Δηλαδή, το υπόλοιπο 36% του πληθυσμού, που είναι ικανό προς εργασία και επιθυμεί να εργαστεί, καταδικάζεται να είναι εκτός της παραγωγικής διαδικασίας. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι και αυτό το 64% δεν έχει πλήρη και σταθερή εργασία και ένα μεγάλο μέρος του υπο-απασχολείται. Μάλιστα, η Εκθεση σημειώνει ότι η ανεργία από το 7,4% το 2001 πέρσι ανέβηκε στο 7,6%.

Αυτή ακριβώς η ανάπτυξη και η τεράστια συσσώρευση υπερκερδών στους μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους έχει οδηγήσει έναν στους τέσσερις Ευρωπαίους (24%) να κινδυνεύουν από το φάσμα της φτώχειας. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ακόμα και μετά τις λεγόμενες «κοινωνικές μεταβιβάσεις», το 15% του πληθυσμού στην ΕΕ (στοιχεία 1999) «ζούσε πραγματικά κάτω από το όριο της φτώχειας»..!

Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, πως μεταξύ των ετών 1980-1997 - όπως σημειώνεται στην Εκθεση - «στο εσωτερικό πολλών κρατών, στις περισσότερες περιπτώσεις οι εισοδηματικές ανισότητες διευρύνθηκαν». Παρά, λοιπόν, τα εύηχα συνθήματα περί σύγκλισης και ανάπτυξης, η πραγματικότητα, όσον αφορά τους εργαζόμενους της ΕΕ, κινείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.

Και ενώ η «Ενωση», στα προγράμματα και στα διαφημιστικά σλόγκαν, έχει αναδείξει τη «γνώση» ως έναν από τους στρατηγικούς της στόχους, τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι δύο στους δέκα πολίτες της (19,4%) εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο και δε συμμετέχουν σε περαιτέρω εκπαίδευση.

Να, γιατί, παρά τους κομπασμούς για τις επιτυχίες της ΕΕ, η Κομισιόν αναγκάζεται να αναγνωρίσει ότι «εξακολουθούν να υπάρχουν μείζονες προκλήσεις, ενώ με τη Διεύρυνση δημιουργούνται και νέες». Μόνο που η ΕΕ, αυτές τις προκλήσεις τις αντιμετωπίζει στην αντίθετη κατεύθυνση απ' αυτή που επιδιώκουν και συμφέρει τους εργαζόμενους. Γι' αυτό επιμένει στην προώθηση της Στρατηγικής της Λισαβόνας για μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας. «Η πρόκληση - γράφει χαρακτηριστικά η Εκθεση - είναι να αυξηθεί η ηλικία κατά την οποία οι εργαζόμενοι εγκαταλείπουν την αγορά εργασίας, κατά περίπου πέντε χρόνια έως το 2010...».

Η Κομισιόν δεν κρύβει λόγια, όταν εξετάζει τα νέα προβλήματα που θα προκύψουν από τη Διεύρυνση των νέων χωρών της Κεντρικής Ευρώπης. «Αναμένεται να αυξηθούν οι πολιτικές προκλήσεις σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, της φτώχειας και διαφόρων μορφών ανισοτήτων. Οι περιφερειακές ανισότητες και τα προβλήματα κοινωνικής θα είναι μεγαλύτερα». Αλλά βέβαια, θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης ανησυχούν για τους λαούς αυτών των χωρών. Και μόνο οι όροι που επέβαλαν σε αυτές τις χώρες δείχνουν ότι αυτό που τους προβληματίζει είναι πώς θα εξασφαλίσουν τη «σταθερότητα» της κερδοφορίας των πολυεθνικών. Η πραγματική τους φροντίδα είναι πώς θα «δέσουν» τους λαούς των πρώην σοσιαλιστικών χωρών στο άρμα της στυγνής εκμετάλλευσης, πώς θα προλάβουν και θα χειραγωγήσουν τις αναμενόμενες κοινωνικές αντιδράσεις. Γι' αυτό καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «από τη στιγμή που οι διαφορές μεταξύ των κρατών - μελών θα αυξηθούν σημαντικά, θα υπάρξει επιτακτική ανάγκη για όργανα συνεργασίας...».