ΙΣΤΑΜΠΟΥΛ.-

Μεσούντος του Ραμαζανιού και πριν περάσουν καν πέντε μέρες από τις επιθέσεις σε δύο εβραϊκές συναγωγές που κόστισαν 25 νεκρούς - οι οποίοι, στην πλειοψηφία τους, κηδεύτηκαν προχτές - χτες σημειώθηκαν δύο νέες πολύνεκρες επιθέσεις στο κέντρο της Πόλης, με στόχους εμπορικό κέντρο όπου στεγάζονταν η τράπεζα HSBC, με έδρα το Λονδίνο, και το βρετανικό Προξενείο. Ο επίσημος απολογισμός ως το βράδυ έκανε λόγο για 27 νεκρούς και πάνω από 450 τραυματίες, και κατά πάσα βεβαιότητα ο αριθμός των θυμάτων επρόκειτο να αυξηθεί. Με μιαν αξιοπρόσεκτη βεβαιότητα - που μάλλον αποκαλύπτει περισσότερα για την πολιτική τους σκέψη παρά για τους πραγματικούς υπαίτιους της επίθεσης - οι Τζορτζ Ουόκερ Μπους και Τόνι Μπλερ από το Λονδίνο καταδίκασαν την ενέργεια ως έργο της «αλ Κάιντα», αντιμετωπίζοντάς την ως περίπου φυσική «συνέχεια» της αντίστασης στην κατοχή του Ιράκ. Ωστόσο, το νέο μακελειό στην Κωνσταντινούπολης γεννά και νέα ερωτήματα, στα οποία δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις.

Οι ισχυρότατες εκρήξεις που σημειώθηκαν με απόσταση μερικών λεπτών η μία από την άλλη περίπου στις 10:55 χτες το πρωί, αρχικά έξω από τα γραφεία της HSBC και κατόπιν έξω από το βρετανικό Προξενείο, στο εμπορικό κέντρο της Πόλης που διασχίζει ο πεζόδρομος της Ιστικλάλ, είχαν και πάλι περισσότερα θύματα ανάμεσα σε διερχόμενους παρά στους «στόχους». Ανάμεσα στους νεκρούς πάντως είναι και ο γενικός πρόξενος της Βρετανίας Ρότζερ Σορτ. Οι καταδίκες και οι δηλώσεις συλλυπητηρίων, μεταξύ αυτών και από το Μέγαρο Μαξίμου, έφταναν χτες βροχηδόν στην Αγκυρα. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αμπντουλά Γκιούλ βεβαίωσε ότι η κυβέρνησή του «δε θα υποκύψει στην τρομοκρατία».

Πάντως, και παρά τις δηλώσεις των Μπους - Μπλερ στην κοινή τους συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο και τις τοποθετήσεις ειδικών και μη ότι η επίθεση «φέρει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της "αλ Κάιντα"» - άποψη που εξέφεραν πολλοί, ανάμεσά τους ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζακ Στρο κι ο επικεφαλής της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών (ΒΝD) Αουγκουστ Χάνινγκ - ένα από τα κύρια ερωτήματα είναι ποιος βρίσκεται πίσω από τις καλά συντονισμένες αυτές επιθέσεις, και πώς κατάφερε να τις φέρει εις πέρας μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα και με δεδομένη την αύξηση των - ήδη δρακόντειων - μέτρων ασφαλείας. Οι απόψεις ειδικών στην «τρομοκρατία» τόσο εντός όσο και εκτός Τουρκίας συγκλίνουν στο ότι η οργάνωση Ισλαμικό Μέτωπο των Μαχητών της Μεγάλης Ανατολής, ή IBDA/C, όπως είναι το τουρκικό της ακρωνύμιο, η οποία ανέλαβε με τηλεφώνημα αγνώστου στο πρακτορείο «Ανατολή» - όπως και στις επιθέσεις του περασμένου Σαββάτου στις συναγωγές Νιβ Σαλόμ και Μπεθ Ισραέλ - την ευθύνη, είναι απίθανο «να τις έφερε εις πέρας μόνη». Η IBDA/C, η οποία προβάλλεται ως «στηριχθείσα και από το Ιράν» (πράγμα αμφίβολο) θεωρείται ακέφαλη και αποδυναμωμένη από το 1998, όταν συνελήφθη ο ηγέτης της οργάνωσης Σαλίχ Μιρζαμπέγιογλου, ή κατά κόσμον Σαλίχ Ιζέτ Ερντίς. Το «Ασοσιέιτεντ Πρες» μετέδιδε ότι η οργάνωση ανέλαβε την ευθύνη «από κοινού με την "αλ Κάιντα"», πράγμα που υποτίθεται ότι ξεδιαλύνει, αλλά στην πραγματικότητα μπερδεύει τα πράγματα ακόμη περισσότερο. Η οργάνωση, που ενεργοποιήθηκε από τη δεκαετία του '70 και πραγματοποίησε επιθέσεις κατά αριστερών και χριστιανικών στόχων, στις καλύτερές της ημέρες δεν υπολογιζόταν ότι είχε παραπάνω από 600 μέλη.

Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έθεσε εμμέσως το δεύτερο ερώτημα, δηλώνοντας ότι στις επιθέσεις «πιθανώς» συνέβαλαν και «ανεπάρκειες» εκ μέρους της υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙΤ, και των υπόλοιπων μηχανισμών ασφαλείας. Ακόμη πιο παράξενη μοιάζει η στάση του τουρκικού στρατού. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά από τις εκρήξεις, στο εμπορικό κέντρο όπου στεγάζονταν η HSBC και άλλες τράπεζες βρίσκονταν δεκάδες πάνοπλοι στρατιώτες, που αποσύρθηκαν κατόπιν. Παράλληλα, ο στρατός ζήτησε διαμέσου του συμβουλίου ραδιοτηλεόρασης RTUK, στο οποίο ασκεί στενό έλεγχο, να διακοπεί αμέσως η μετάδοση από όλα τα τηλεοπτικά δίκτυα των εικόνων από τα σημεία των επιθέσεων (πράγμα που δε συνέβη, ή τουλάχιστον, όχι πλήρως). Αναλυτές άφηναν να εννοηθεί σε σχόλιά τους ότι η «ισλαμοδημοκρατική» κυβέρνηση του ΑΚ υπό τον Ερντογάν ίσως δεν αντιμετωπίζει με τη «σκληρότητα» που πρέπει το πρόβλημα -υπονοώντας ενδεχομένως μια πιο «δυναμική παρέμβαση» του στρατού. Είναι και αυτό ένα από τα πολλά ερωτήματα για τις συνέπειες του νέου μακελειού. Το περιοδικό «Economist» βιάστηκε να γράψει χτες στην online έκδοσή του ότι είναι «απίθανο» να αποσταθεροποιηθεί η κυβέρνηση, εντοπίζοντας τις σοβαρότερες αναταράξεις στην τουρκική οικονομία (-7,3 το ΧΑΚ, πλήγμα στον τουρισμό, κερδοσκοπική σπέκουλα σε βάρος της λίρας, κλπ.). Ωστόσο, ήδη ο στρατός έχει σκληρύνει τη στάση του σε έναν τομέα που περνά στα «ψιλά» εν μέσω της κόλασης των επιθέσεων των τελευταίων ημερών, και αυτός είναι η επανέναρξη του πολέμου κατά των Κούρδων αυτονομιστών: ανταποκριτής του «Αθηναϊκού Πρακτορείου» ανέφερε ότι χτες πως σε προχθεσινές μάχες «σκοτώθηκαν 14 αυτονομιστές» σε μάχη με το στρατό στην Μπινγκιόλ.

Ενα ακόμη ερώτημα σχετικά με τις νέες επιθέσεις είναι γιατί οι επιθέσεις των τελευταίων 18 μηνών πραγματοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά σε ισλαμικές χώρες: κατά σειρά, σε Ινδονησία, Υεμένη, Μαρόκο, Σαουδική Αραβία, Τουρκία. Να πρόκειται, όπως υποστηρίζουν αρκετοί, για προσπάθεια «ανατροπής» καθεστώτων που οι «ισλαμιστές τρομοκράτες» θεωρούν ότι «παραβιάζουν» τις κορανικές αρχές; Εκ του αποτελέσματος, που είναι μάλλον το ευθέως αντίστροφο, κάτι τέτοιο μοιάζει απίθανο.

Το μόνο βέβαιο σχετικά με την επίθεση είναι ότι η Τουρκία καθίσταται το νέο «σύνορο» στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Ο Μπους το ξεκαθάρισε, επιχειρώντας να «σκοράρει» πολιτικά οφέλη από το γεγονός πως τα περισσότερα θύματα είναι μουσουλμάνοι, και επιχειρώντας επίσης να δρέψει οφέλη από την αλλαγή της στάσης της τουρκικής κυβέρνησης στο θέμα του Ιράκ. «Είμαστε ενωμένοι στην αποφασιστικότητά μας να πολεμήσουμε το κακό», είπε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ - σε μια φράση βγαλμένη από ευαγγελικό κήρυγμα που πιθανότατα θα δημιουργήσει αλγεινές εντυπώσεις στο μουσουλμανικό ακροατήριο, αν και αυτό μάλλον είναι το τελευταίο που απασχολεί τον Πρόεδρο των ΗΠΑ...