ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ερευνα - τιμή στη σκυριανή μουσική

Χειρόγραφη παρτιτούρα του Σ. Τσιάνη με το «Τραγούδι του Μάη»

Το Κέντρο Ερευνας Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα και οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, «καταθέτουν» στο «λογαριασμό» της εθνομουσικολογίας μας μια πολύτιμη συνέκδοσή τους. Πρόκειται για το έργο του διεθνούς φήμης ερευνητή και καθηγητή Εθνομουσικολογίας Σωτήρη Τσιάνη «Δημοτικά Τραγούδια της Σκύρου», το οποίο παρουσίασαν οι τρεις προαναφερόμενοι φορείς, προχτές το βράδυ, σε - κατάμεστη από λαογράφους και μουσικολόγους - αίθουσα της Ακαδημίας Αθηνών. Η έκδοση αυτή - η πρώτη που αφορά στην παραδοσιακή μουσική της Σκύρου - (447 σελ.), στο κύριο σώμα της περιλαμβάνει μια επιλογή 168 τραγούδια και παραλλαγές τραγουδιών, από τα 400 περίπου τραγούδια, τα οποία είχε καταγράψει ο Σ. Τσιάνης, με επιτόπια έρευνά του στο νησί, το 1972. Από τα 168 τραγούδια, τα οποία παρουσιάζονται και με τους στίχους τους και σε τελειοθηρικά χειρογραφημένες από τον ίδιο τον ερευνητή παρτιτούρες, επιλέχθηκαν 80 αντιπροσωπευτικά τραγούδια, εκτελεσμένα από κατοίκους της Σκύρου, τα οποία περιέχονται σε 4 cd που συνοδεύουν το βιβλίο.

Η έρευνα του Σωτήρη Τσιάνη στο δημοτικό μας τραγούδι δεν άρχεται και δεν τελειώνει το 1972. Γεννημένος στην Αρκαδία, αλλά μεγαλωμένος στην Αμερική και «θραμμένος» με κλέφτικα και τσάμικα τραγούδια, το 1958 μετά από σχετικό αίτημά του στην Ακαδημία Αθηνών, ήρθε στην Αθήνα και επί ένα χρόνο, ακάματα «ανασκάλευε» και μελετούσε το Λαογραφικό Αρχείο του ιδρύματος, όπου γνωρίστηκε και συνδέθηκε φιλικά με τον Καλομοίρη, τον Περιστέρη και άλλους δημιουργούς και μελετητές της μουσικής μας. Εκτοτε, ερχόταν συχνά, και συνέχιζε τις έρευνές του στο Λαογραφικό και στο Κινηματογραφικό Αρχείο της Ακαδημίας και σε διάφορες περιοχές της χώρας, όχι μόνο για την παραδοσιακή μας μουσική (είναι ο πρώτος που κατέγραψε τις διαφορές μεταξύ της νησιώτικης και στεριανής μουσικής μας) και για ό,τι συνδεόταν μαζί της, όπως λ.χ. το Θέατρο Σκιών.

Ετσι, η έκδοση και του άλλου ερευνητικού «υλικού» του Σ. Τσιάνη, λ.χ. για την παραδοσιακή μουσική της Πελοποννήσου και του Καραγκιόζη, είναι μέσα στις «ευχές» των τριών φορέων, οι οποίοι εξέδωσαν τα «Δημοτικά Τραγούδια της Σκύρου», όπως σημείωσαν, μεταξύ άλλων, η Ιωάννα Παπαντωνίου (δημιουργός του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, σκηνογράφος - ενδυματολόγος) και η Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη (διευθύντρια του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας). Ο Νίκος Διονυσόπουλος (υπεύθυνος των μουσικολογικών εκδόσεων των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης), αναφερόμενος στο σημαντικό γεγονός ότι τρεις φορείς συνεργάστηκαν για την έκδοση αυτής της πρωτότυπης μουσικολογικής έρευνας, τόνισε ότι με αυτή «η σκυριανή μουσική ξέφυγε από την απαξία, στην οποία είχε περιπέσει και τιμάται όπως της αξίζει».

Στην παρουσίαση παραβρέθηκε και ο Σ. Τσιάνης, ο οποίος με τα ελληνικά που έμαθε παιδί, αφηγήθηκε τις συγκινητικές μνήμες του από τους γέροντες και τις γερόντισσες της Σκύρου, που δέχονταν να ηχογραφήσει τα τραγούδια και τη μουσική του νησιού τους. Ο σπουδαίος εθνομουσικολόγος έκλεισε την ομιλία του με το άκουσμα δύο ηχογραφημένων σκυριανών τραγουδιών, του «Τραγουδιού του Μάη» κι ενός υπέροχου νανουρίσματος, και με ζωντανή εκτέλεση (με σαντούρι, κλαρίνο) δυο γαμήλιων σκοπών.

Θλιβερό ... «αντίο»

Με τραγικό τρόπο «έφυγε» προχτές η ηθοποιός Ελευθερία Βιδάκη, πέφτοντας από τον τέταρτο όροφο της πολυκατοικίας στην οποία διέμενε. Δυστυχώς, σε τέτοιες περιπτώσεις οι περισσότεροι αναζητούν τους λόγους που οδηγούν έναν άνθρωπο στην αυτοκτονία. Κάποιοι μιλούν για πιθανή επιλόχειο κατάθλιψη, αφού η νεαρή ηθοποιός ήταν και μητέρα ενός τετράμηνου μωρού. Αλλοι για οικογενειακά ή επαγγελματικά προβλήματα. Αλλοι για «ψυχολογικά προβλήματα».

Μικρή σημασία έχουν οι λόγοι της αυτοκτονίας. Σημασία έχει ο θάνατος ενός 37χρονου ανθρώπου. Κάτω από το γέλιο της, δύσκολα μαντεύει κανείς τον πόνο της, όταν η απόγνωση παίρνει την πλήρη εξουσία.

Σημασία, λοιπόν, έχει ότι σήμερα η οικογένειά της, οι φίλοι, οι συνάδελφοι «κοιτάχτηκαν, χωρίς κανένα ρώτημα, μόνο εκίνησαν τις κεφαλές της λύπης».

Η Ελευθερία Βιδάκη γεννήθηκε στην Κρήτη και τέλειωσε τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταξύ των πολλών παραστάσεων του Εθνικού στις οποίες συμμετείχε, ήταν: «Βάκχες», «Τρωάδες», «Εκκλησιάζουσες».

Επίσης συμμετείχε στις παραστάσεις: «Νησί της Αγίας» του Θ. Κωτσόπουλου, «Ζωή» της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, «Σχολείο σκανδάλων» του Σέρινταν, «Εφηβος» του Ντοστογιέφσκι και «Νεφέλες» του Αριστοφάνη. Ερμήνευσε την Ισμήνη στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή με το «Σύγχρονο Θέατρο Αθήνας», στον «Εμπορο της Βενετίας» με το ΔΗΠΕΘΕ Κέρκυρας και στο «Σέντζα» του Παντελή Χορν, στο Εθνικό.

Επαιξε στις ταινίες «Γυάλινα πορτρέτα» του Στ. Μπελέση, «Νίκη της Σαμοθράκης» του Δήμου Αβδελιώδη και «Κάθε Σάββατο» του Βασίλη Βαφέα και σε τηλεοπτικές σειρές.

Αφιέρωμα στον Μ. Καλομοίρη

Πανηγυρική συναυλία για τα 120 χρόνια από τη γέννηση του Μανώλη Καλομοίρη διοργανώνει σήμερα (8.30μ.μ.) στο Πολεμικό Μουσείο, ο Σύλλογος «Μανώλης Καλομοίρης». Συμμετέχουν τα χορωδιακά σύνολα: η Γυναικεία Χορωδία και η Χορωδία Σπουδαστών του Εθνικού Ωδείου με διεύθυνση των: Β. Πατρικίδη, Σπ. Κλάψη. Η Παιδική Χορωδία «Μανώλης Καλομοίρης» με διεύθυνση του Νίκου Μαλιάρα, καθώς και πολλοί τελειόφοιτοι και απόφοιτοι του Εθνικού Ωδείου. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει χαιρετισμό της Χαράς Καλομοίρη και ομιλία του συνθέτη Φίλιππου Τσαλαχούρη, με θέμα: «Πόσο ανάγκη έχουμε τον Καλομοίρη, σήμερα;». Επίσης, θα παρουσιαστεί το βιβλίο του Φ. Τσαλαχούρη, που περιέχει νέο κατάλογο των έργων του μεγάλου συνθέτη. Θα ακολουθήσει καλλιτεχνικό πρόγραμμα με έργα του τιμώμενου συνθέτη.

«7+7» εικαστικά έργα

Ενενήντα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, βιντεοεγκαταστάσεις και φωτογραφίες, περιλαμβάνει η έκθεση «7+7» (έως 30/5) στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), στη νέα πτέρυγα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Πολλά έργα εκτίθενται για πρώτη φορά και μερικά αποτελούν σημαντικότατα αποκτήματα του ΕΜΣΤ.

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται, επίσης, 12 ζωγραφικά έργα του Γιάννη Σπυρόπουλου, τα οποία ανήκουν στη συλλογή του Ιδρύματος Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου. Ακόμη, παρουσιάζονται ζωγραφικά έργα των: Στήβεν Αντωνάκου, Νίκου Κεσσανλή, Κώστα Τσόκλη, Ρένας Παπασπύρου, Χρόνη Μπότσογλου, Γιάννη Ψυχοπαίδη. Γλυπτά και εγκαταστάσεις των Χρύσας, Βλάση Κανιάρη, Γιώργου Χατζημιχάλη. Βιντεοεγκαταστάσεις των Κουτλούγκ Αταμάν, Μπιλ Βιόλα, Κώστα Τσόκλη. Ενα φωτογραφικό έργο του Τόμας Στρουθ. Ξεχωριστή θέση στην έκθεση έχει το μνημειακών διαστάσεων έργο του Ιλια Καμπακόφ «Το πλοίο της ζωής μου», ενώ σε ειδική αίθουσα παρουσιάζονται, σε εναλλασσόμενες προβολές, ταινίες της σημαντικής καλλιτέχνιδας Ρεμπέκα Χορν, που αποκτήθηκαν πρόσφατα από το ΕΜΣΤ.

Οχι, άθλιε εμποράκο

Οσο κι αν κάποιοι προσπαθούν να ισοπεδώσουν τα πάντα, ας καταλάβουν ότι κάποια πράγματα δε θα μπορέσουν να τα βάλουν στο χέρι. Κάποια πράγματα δεν μπαίνουν στην κρεατομηχανή τους...

Αυτό που έγινε χτες στα «μουσικά βραβεία Αρίων» στο «Mega» δεν ήταν απλά αταίριαστο. Προσπάθησαν να... στολίσουν το μόρφωμά τους... με τη Χ. Αλεξίου και άλλους αξιόλογους καλλιτέχνες, αλλά αυτό δεν άλλαξε τίποτα σ' αυτό που... εμπνεύστηκαν και φέτος. Πέρσι «τίμησαν» την προσφορά του αξέχαστου Μάνου Λοΐζου, φέτος «βράβευσαν» τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Η ιστορία, οι αξίες, η τέχνη, τα λαϊκά συναισθήματα δε θα τα φέρουν στα μέτρα τους. Οχι. Οσο και αν κάποιοι, χωρίς ντροπή, προσπάθησαν να βάλουν χτες στο ίδιο σακί τον μεγάλο Γρηγόρη Μπιθικώτση με τον κάθε λογής καταναλώσιμο τραγουδιστάκο, δεν τα κατάφεραν. Οσο και αν χωρίς ντροπή αφιέρωσαν λίγα λεπτά σε ένα τετράωρο «φανταχτερό» σόου προώθησης του «πολιτισμού τους», δεν τα κατάφεραν. Οχι, ο Γρ. Μπιθικώτσης δεν μπορεί να είναι μια ολιγόλεπτη «βράβευση» ανάμεσα στην Πέγκυ Ζήνα και τον Σάκη Ρουβά.

Χωρίς πολλά λόγια, ας καταλάβουν κάτι οι εμπνευστές του χτεσινού σόου: Δε χωράει στη σόου μπίζνες σας η φωνή και η ιστορία του μεγάλου Ελληνα τραγουδιστή, έστω και αν ο ίδιος, με τη σεμνότητα που τον διακρίνει, δέχτηκε το βραβείο σας. Δε χωράει η φωνή που τραγούδησε τους αγώνες και τον πόνο του λαού μας στη «νέα» σας εποχή.

Οχι άθλιε εμποράκο, κάποια πράγματα δεν είναι προϊόντα.

Γ. Χ

Θεματική έκθεση βιβλίου, με τη διπλή ευκαιρία της Παγκόσμιας Μέρας Παιδικού Βιβλίου (2 Απριλίου) και της Παγκόσμιας Μέρας Βιβλίου (23/4) θα πραγματοποιήσει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών - Βιλιοπωλών στη «Στοά του Βιβλίου». Η έκθεση, η οποία θα λειτουργεί από 1-6/4 (καθημερινά 9π.μ. - 8μ.μ., εκτός Κυριακής) θα προβληθούν εκδόσεις της τελευταίας διετίας με το σύνθημα «Βιβλίο δεν είναι μόνον η λογοτεχνία» και θα παρουσιαστούν 1.000 βιβλία γνώσης και παιδικά.