«Εμείς οι κομμουνιστές δεν έχουμε ανάγκη να δημιουργούμε μύθους. Στο πρόσωπο και στην πράξη χιλιάδων κομμουνιστών ξεπεράστηκε κάθε μύθος με την πραγματικότητα της προσφοράς και της θυσίας τους σε κάθε φάση και στιγμή της ταξικής πάλης». Σε μια αλήθεια που γεννάται από το μεγαλειώδη αγώνα των κομμουνιστών για να καταργηθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο στάθηκε ο Θ. Τζιαντζής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Οπως σημείωσε, το βιβλίο «απευθύνεται σε κάθε Ελληνα πολίτη και ειδικά στη νεολαία. Σε όσους θέλουν να εξετάσουν και να κρίνουν με πολιτικούς - ταξικούς όρους γεγονότα, κόμματα, ιδεολογίες και προσωπικότητες». Η εικοσαετία 1973-1993 που καλύπτει, περιλαμβάνει μια περίοδο με κρίσιμες εξελίξεις, τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και στη διεθνή πολιτική σκηνή. Το βιβλίο επιχειρεί να φωτίσει όλη αυτήν την κρίσιμη φάση, «τη στιγμή μάλιστα που η δράση του ΚΚΕ δέχεται τη βαθιά αρνητική επίδραση από τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες, δίνοντας απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα που απασχολούν και ασφαλώς θα απασχολήσουν και τον ιστορικό του μέλλοντος».

«Εμείς την ουσία της ξεχωριστής προσωπικότητας δεν τη βλέπουμε αφηρημένα, αλλά σε σχέση με την κοινωνική της ποιότητα, την ικανότητά της δηλαδή να συντελεί ή, αντίθετα, να παρεμποδίζει την κοινωνική εξέλιξη. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα σε κείνες τις ιστορικές καμπές, όταν ο ιμπεριαλισμός παρουσιάζεται παντοδύναμος, προσπαθεί να σπείρει στους αγωνιστές κούραση, σύγχυση και υποταγή. Σ' αυτές τις δύσκολες στιγμές ο Χαρίλαος Φλωράκης απέδειξε και καταξίωσε τον πρωτοπόρο ρόλο του αγωνιστή, του επαναστάτη, του ηγέτη, του κομμουνιστή. Ο Χαρίλαος Φλωράκης είναι μια προσωπικότητα, για μας τους κομμουνιστές αλλά και για το λαϊκό κίνημα, γιατί σ' όλη τη μακροχρόνια ανηφορική πορεία του έβαλε πλάτη, αντιμετώπισε τις φουρτούνες παλικαρίσια, έμεινε πιστός σ' αυτή την τιτάνια μάχη για τις ανάγκες του λαού, την κοινωνική αλλαγή, το σοσιαλισμό».

Χαρακτηριστικές, όπως επισήμανε, οι παρατηρήσεις του σ. Χαρίλαου στην κρίσιμη φάση ύπαρξης του Κόμματος, '90-'91, όταν κάποιοι θεώρησαν λίγο-πολύ περιττό το ΚΚΕ: «"Το ΚΚΕ το ίδρυσε η πρωτοπορία της εργατικής τάξης, του λαού, οι μπροστάρηδες του εργατικού κινήματος. Κι από τότε, από το '18 στηρίχτηκε και στηρίζεται πάνω σε αίμα, σε κόκαλα, σε κορμιά και ψυχές αγωνιστών. Μας εξουσιοδότησε κανένας να το διαλύσουμε;..."».

Ο Θ. Τζιαντζής υπογράμμισε: «Το ΚΚΕ, με τη συμβολή και τη στήριξη του σ. Χ. Φλωράκη, όχι μόνο άντεξε στη φουρτούνα και έμεινε όρθιο, αλλά βγήκε και πιο ώριμο. Διαθέτει σύγχρονο πρόγραμμα και επεξεργασμένη στρατηγική και τακτική. Εχει άμεσο στόχο, τη συγκρότηση του Αντιμονοπωλιακού Αντιιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού Μετώπου Πάλης, την κοινωνικοπολιτική συμμαχία που απαντά στο σήμερα με προοπτική εξουσίας».

«Ο δεύτερος τόμος των βιβλίων του Χ. Θεοχαράτου για τον Χ. Φλωράκη, αποτελεί κατά τη γνώμη μου, ένα πολιτικό εργαλείο, χρήσιμο για το παρόν και πολύτιμο για το μέλλον», υπογράμμισε ο Β. Μπούτας, συνδικαλιστής - αγρότης. «Αυτή η ικανότητα, που στηρίζεται στη μαρξιστική-λενινιστική μόρφωση και στο ταξικό ένστικτο του Χαρίλαου, βοήθησε το Κόμμα να έχει σωστές θέσεις, ορθές κατευθύνσεις και καθαρούς στόχους. Κι αυτό με τη σειρά του βοήθησε το λαϊκό κίνημα να "βλέπει" έγκαιρα τις ερχόμενες εξελίξεις, να προετοιμάζεται κατάλληλα και να αντιδρά όταν, όπου και όπως χρειάζεται», εξήγησε. Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στην εποχή που το ΠΑΣΟΚ αναδείχτηκε στην κυβέρνηση της δήθεν «αλλαγής», μιας αλλαγής που δεν ήρθε ποτέ. Τότε, ο Χ. Φλωράκης είχε έγκαιρα σχολιάσει: «Αλλαγές βλέπω, αλλαγή δε βλέπω». «Πάντα αμετάπειστος» σχολίασε για τον Χ. Φλωράκη, που έλεγε «αν ξανάρχιζα τη ζωή μου, πάλι κομμουνιστής θα γινόμουνα». Ενώ τελειώνοντας, κράτησε προσωπικά ως πολιτική παρακαταθήκη τη ρήση του μεγάλου κομμουνιστή ηγέτη: «Δύο είναι οι κινητήριες δυνάμεις της ιστορίας. Η εργασία και ο αγώνας...».

Ο ιστορικός Χ. Τσιντζιλώνης, παρατήρησε ότι, θα περάσει πολύς καιρός και θα γραφτούν πολλά βιβλία για να πούμε πως «ότι ήταν να γραφτεί» για το Χ. Φλωράκη, γράφτηκε. «Το υλικό του βιβλίου είναι τέτοιο, που δύσκολα αφήνει ασυγκίνητο τον αναγνώστη, ο οποίος στο τέλος της ανάγνωσης δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει πως αν υπήρχαν άλλες τόσες σελίδες, πάλι θα ήταν λίγες για να περιγράψουν τη ζωή και τη δράση του σ. Χαρίλαου και του κόμματός του, του ΚΚΕ, την περίοδο που αυτός ήταν είτε απλό μέλος, είτε Τριατατικός συνδικαλιστής, είτε ΕΛΑΣίτης, είτε ο καπετάν Γιώτης της πρώτης Μεραρχίας του ΔΣΕ σε μια εποχή οξύτατης ταξικής πάλης, όταν το κίνημα αναγκάστηκε να επιλέξει την ανώτατη μορφή της, που είναι ο ένοπλος αγώνας, είτε δουλεύοντας στην παρανομία για την ανασυγκρότηση του Κόμματος, είτε φυλακισμένος και εξόριστος, είτε ηγετικό στέλεχος μεταξύ των πρώτων ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ», σημείωσε.

«Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο συνειδητοποιείς ότι αυτά που οδηγούν τον άνθρωπο σε πράξεις ηρωισμού δεν είναι χαρακτηριστικά κάποιων υπερανθρώπων, δεν είναι κληρονομικά χαρίσματα, είναι στοιχεία που αποκτιούνται μέσα από από τη γνώση της ταξικότητας της κοινωνίας μας, τη γνώση ότι ο κόσμος πάει μπροστά, ότι η καπιταλιστική βαρβαρότητα δεν μπορεί να είναι το μέλλον της ανθρωπότητας. Πίστη και γνώση που αποκτιέται με την καλλιέργεια της φιλομάθειας, τη μελέτη της επιστήμης, τη γνώση του μαρξισμού-λενινισμού, την εμπιστοσύνη στο λαϊκό παράγοντα, την απόκτηση μιας βαθιάς γερής αγωνιστικής σχέσης με το λαό, τη νεολαία, την εργατική τάξη της χώρας μας», σημείωσε εκ μέρους του ΚΣ της ΚΝΕ, το μέλος του, Κ. Παπασταύρου. «Φιλοδοξούμε να ακολουθήσουμε τα λόγια του σ. Χαρίλαου: "... να διατηρούμε τον ενθουσιασμό μας μπροστά στα εμπόδια που η πρακτική ζωή βάζει, να έχουμε πάντα στο μυαλό μας και να μη χάνουμε τα μάτια από τους τελικούς σκοπούς"...».

Το λόγο πήρε και ο συγγραφέας της έκδοσης Χ. Θεοχαράτος, για να θέσει, όπως είπε, ορισμένες στιγμές που έχουν σηματοδοτήσει την αγωνιστική πορεία του Χ. Φλωράκη. Οταν εντάχθηκε στις γραμμές του ΚΚΕ μόλις μία βδομάδα μετά τη δημοσίευση του «Ιδιώνυμου», όταν, τον Απρίλη του 1942, διοργάνωσε μαζί με πλήθος άλλων αγωνιστών την πρώτη και νικηφόρα απεργία σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, παρά τη θανατική ποινή με την οποία απειλούσαν οι ναζιστές, όταν το 1972, ανέλαβε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σε μια εποχή που οι δυο προηγούμενες γενιές κομμουνιστών είχαν εξολοθρευτεί μέσα σε συνθήκες παρανομίας και λυσσαλέας καταδίωξης, όταν το 1989-1991, κι ενώ η αντεπανάσταση γκρέμιζε τις λαϊκές κατακτήσεις, κατάφερε να διασώσει το Κόμμα.

«Είμαστε όλοι συγκινημένοι σήμερα. Γιατί παρουσιάζουμε το δίτομο - ολοκληρωμένο πια - έργο του Χ. Θεοχαράτου για έναν μεγάλο Ελληνα, μεγάλο πατριώτη, μεγάλο αγωνιστή, μεγάλο μαχητή της ελευθερίας, του σοσιαλισμού, της πανανθρώπινης λευτεριάς. Παρουσιάζουμε τη ζωή και το έργο ενός μεγάλου κομμουνιστή ηγέτη, του Χαρίλαου Φλωράκη».

Σ' αυτά τα πρώτα λόγια, που ίσως να φάνταζαν «υμνολόγια» για τον σεμνό σ. Χαρίλαο, ο δημοσιογράφος Γ. Διακογιάννης συνόψισε, χωρίς υπερβολή, την προσφορά του 91χρονου κομμουνιστή.

Παίρνοντας αφορμή από τις εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό, επισήμανε τη διορατικότητα του Χ. Φλωράκη, «που με την πείρα του αντιλαμβάνεται ότι ο αγώνας της τραγικής Κύπρου θα συνεχιστεί για πολύ καιρό μέχρι τη δικαίωση. Και θα δικαιωθεί - έστω καθυστερημένα - γιατί όπως τόνισε στη Βουλή με την πατριωτική της ομιλία η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλ. Παπαρήγα, είναι αγώνας που αφορά τη δικαιοσύνη, τη λευτεριά, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και προπάντων την αποτίναξη κάθε ξένου ζυγού, στεφανώνεται με νίκη».

Επιπλέον, υπογράμμισε τις εύστοχες εκτιμήσεις που έχουν καταθέσει για τον Χ. Φλωράκη ακόμα και πολιτικοί του αντίπαλοι, όπως του Κ. Μητσοτάκη που τον έχει αποκαλέσει «ηγέτη με μπέσα», του Φ. Κουβέλη που έχει τονίσει ότι «αποτελεί μια αδιαμφισβήτητη ηγετική φυσιογνωμία με πολιτικό κύρος, που υπερβαίνει τα όρια του Κόμματός του», αλλά και του Α. Λάζαρη, που έχει πει ότι «ο Χ. Φλωράκης τιμά όχι μόνον το Κόμμα του, αλλά ολόκληρο τον πολιτικό κόσμο».

«Είχα την τύχη να τον γνωρίσω στην ακριτική Σύμη, το νησί του αγαπημένου μου πατέρα, που έχασα πριν από λίγες μέρες. Θυμάμαι τι μου είχε πει για τον Χαρίλαο ένα κορίτσι του νησιού, η Μαριλένα: "Είναι λεβεντάνθρωπος, είναι ευγενικός, μα πάνω απ' όλα τον βρίσκω ότι είναι ένας σπουδαίος και κυρίως ένας γλυκός άνθρωπος», κατέληξε ο Γ. Διακογιάννης.