Οι διαπραγματεύσεις στη Λουκέρνη εξελίχθηκαν μέσα σε ένα κλίμα αφόρητων και ωμών πιέσεων σε βάρος του ελληνικής πλευράς.

Πρωτοστάτης σε αυτή την ενορχηστρωμένη πίεση ο ίδιος ο ΓΓ του ΟΗΕ, ο οποίος σημείωνε τόσο στον Τάσο Παπαδόπουλο όσο και στον Κ. Καραμανλή, πως αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία για λύση. Ο ΓΓ του ΟΗΕ, κλιμάκωσε μάλιστα την πίεση στην ελληνική πλευρά, όταν τους ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια των συνομιλιών ότι σε περίπτωση που δε λάβει την ενυπόγραφη έγκριση του σχεδίου του τότε θα φέρει το σχέδιο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και θα επιδιώξει απόφαση υιοθέτησής του. Αν πραγματοποιηθεί αυτή η απειλή και το ΣΑ υιοθετήσει με απόφασή του το σχέδιο, τότε υπονομεύονται όλες οι προηγούμενες αποφάσεις και τα ψηφίσματα της ΓΣ του Οργανισμού που περιέγραφαν τόσα χρόνια το Κυπριακό ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, καθώς και το πλαίσιο επίλυσής του.

Μαζί με τον ΓΓ του ΟΗΕ ο Πρόεδρος Μπους, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο καγκελάριος Σρέντερ και ο επίτροπος αρμόδιος για τη διεύρυνση της ΕΕ Γκ. Φερχόιγκεν, κλιμάκωναν την πίεση κατά τη διάρκεια των συνομιλιών.

Ο πρωθυπουργός δέχτηκε δύο τηλεφωνήματα και μια επιστολή από τον Πρόεδρο Μπους, ο οποίος του ζήτησε να βοηθήσει προκειμένου να εξασφαλιστεί η ευελιξία της ελληνοκυπριακής πλευράς. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις πριν αναχωρήσει για τη Λουκέρνη ο πρωθυπουργός δέχτηκε επιστολή του Αμερικανού Προέδρου, ο οποίος... υπενθύμιζε στον Ελληνα ομόλογό του τα ζητήματα της τρομοκρατίας και της ασφάλειας των Ολυμπιακών Αγώνων.

Ανάλογη επιστολή με την οποία ζητούσε να εξασφαλιστεί η ευελιξία της κυπριακής πλευράς έστειλε στη Λουκέρνη για τον Ελληνα πρωθυπουργό και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας.

Παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ μίλησε τηλεφωνικά με τον Π. Μολυβιάτη για να ζητήσει και αυτός να εξασφαλιστεί η συμφωνία επί του σχεδίου Ανάν.

Πιέσεις ασκούσε και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ρομάνο Πρόντι, δηλώνοντας σε συνέντευξη Τύπου σχετικά με το πώς θ' αντιδράσει η Επιτροπή στην περίπτωση που η τελική συμφωνία έχει αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο, τα εξής: «Θ' αποδεχτούμε την τελική απόφαση με τον ίδιο τρόπο που έχουμε λειτουργήσει και στο παρελθόν για άλλες χώρες. Είναι παράδοση στην Ενωση ν' αναγνωρίζουμε ορισμένες εξαιρέσεις όχι μόνιμες, για ένα χρονικό διάστημα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις για τις οποίες έχουμε αποδεχτεί εξαιρέσεις με μόνιμο χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα στη Μάλτα (π.χ. εξαίρεση στις οδηγίες για το κυνήγι των αποδημητικών πουλιών)».

Ο Ρ. Πρόντι στην ίδια συνέντευξη δήλωσε σχετικά με το ρόλο του αρμοδίου για τη διεύρυνση επιτρόπου Γκ. Φερχόιγκεν, που βρισκόταν στην Ελβετία ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα εξής: «Τον έχουμε εξουσιοδοτήσει - είπε - να παρέχει όσο δυνατόν μεγαλύτερη στήριξη στο Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ώστε να γίνουν αποδεκτές οι προτάσεις του».

Αλλά οι εκβιασμοί συνεχίζονται. Ο υπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόλιν Πάουελ που ήταν σε επαφή με τους διαπραγματευτές στις τελικές φάσεις των συνομιλιών, ανέφερε σε ανακοίνωσή του. «Υποστηρίζω τη συνολική συμφωνία». Στην ίδια ρότα, ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ μίλησε για «ιστορική ευκαιρία» για να ενταχθούν οι Κύπριοι στην ΕΕ. «Πρόκειται πραγματικά για μία μοναδική ευκαιρία και αυτή αποδεικνύει για άλλη μία φορά ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα μπορεί να κάνει τη μεγάλη διαφορά στην επίλυση μακρόχρονων συγκρούσεων», τόνισε ο Μπλερ, στην καθιερωμένη μηνιαία συνέντευξη Τύπου. Αλλά και ο Βρετανός ΥΠΕΞ Τζακ Στρο δήλωσε: «Προτρέπω όλα τα μέρη να αδράξουν την ευκαιρία και να θέσουν τέλος στη διαίρεση 30 ετών. Μία συμφωνία για το Κυπριακό θα ισοδυναμούσε με μία νίκη όλων των ανθρώπων στην Κύπρο».

Ο Γκ. Φερχόιγκεν συνέχισε στη ρότα των εκβιασμών λέγοντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Απευθύνω έκκληση στις ηγεσίες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν, για να πείσουν τους λαούς τους ότι το υπάρχον σχέδιο είναι το καλύτερο και το πιο ισορροπημένο. Η εναλλακτική λύση δεν είναι αυτό το σχέδιο ή κάποιο άλλο, είναι αυτό το σχέδιο ή καμία λύση».

Το Συμβούλιο της Ευρώπης επίσης προστέθηκε στο χορό των πιέσεων από την πλευρά της ΕΕ, απευθύνοντας έκκληση στους Κύπριους «να αδράξουν την ιστορική ευκαιρία» που τους «προσφέρεται» αποφασίζοντας στις 24 Απρίλη με το δημοψήφισμα για το σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ.

Ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης Πέτερ Σίντερ, με ανακοινωθέν του κάλεσε τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων της Κύπρου, αλλά και τις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας, ζητώντας από όλους να υποστηρίξουν το ειρηνευτικό σχέδιο εκφράζοντας ο ίδιος «ανεπιφύλακτη υποστήριξη» στο σχέδιο Ανάν.

Υπέρ του σχεδίου Ανάν τοποθετήθηκε τελικά και ο καγκελάριος της Γερμανίας, τονίζοντας ότι το σχέδιο είναι η μόνη λύση.

Υπέρ του «σχεδίου Ανάν» τάχτηκαν από την πρώτη στιγμή τόσο το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, όσο και ο ΣΥΝ, αμέσως με τη γνωστοποίησή του το Νοέμβρη του 2002, προκαταλαμβάνοντας ακόμη και τα πολιτικά κόμματα της Κύπρου. Και έχουν μέγιστη ευθύνη για τις σημερινές εξελίξεις γιατί με τη στάση τους συνέβαλαν στους εκβιασμούς που οδήγησαν στη σημερινή πραγματικότητα. Παρουσιάζουμε, λοιπόν, ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις τότε τοποθετήσεις τους.

Το μήνυμα που εξέπεμπε η Ρηγίλλης, το Νοέμβρη του 2002, ήταν ότι έπρεπε να γίνει αποδεκτό ως βάση συζήτησης το «σχέδιο Ανάν», καλλιεργώντας παράλληλα αυταπάτες ότι μέσα από τις διαπραγματεύσεις θα αντιμετωπίζονταν οι «προβληματικές» πλευρές του σχεδίου και αναζητώντας από τότε «συναίνεση» μέσα από τη σύγκληση των πολιτικών αρχηγών υπό τον Κ. Στεφανόπουλο.

Στο πλαίσιο αυτό ο Κ. Καραμανλής περιοριζόταν σε δηλώσεις όπως: «Τώρα είναι η ώρα της ύψιστης εθνικής συνεννόησης... αυτή την ώρα χρειάζεται σοβαρότητα και υπευθυνότητα από όλες τις πλευρές» (11/11/2002), ή ότι χρειάζεται «μεγάλη προσπάθεια και σκληρός διαπραγματευτικός αγώνας για να επιτευχθεί η βιωσιμότητα, η λειτουργικότητα και η προσαρμογή στους ευρωπαϊκούς θεσμούς» (13/11/2002).

Ταυτόχρονα, είχε ανατεθεί η καλλιέργεια του κλίματος μέσω πιο προωθημένων δηλώσεων σε άλλα στελέχη. Ο Μ. Εβερτ, για παράδειγμα, δήλωνε πως «η Ελλάδα πρέπει να κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να μην αποδοθεί σε εκείνη η ευθύνη της εμπλοκής και της άρνησης» (15/11/2002), ενώ ο Κ. Μητσοτάκης υποστήριζε (μετά μάλιστα από τη συνάντησή του με τον Κ. Καραμανλή): «Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αναλάβει η ελληνική πλευρά την ευθύνη της ματαίωσης της λύσης και της διακοπής των διαπραγματεύσεων» (19/11/2002).

Κάτι παραπάνω από υπέρμαχος του «σχεδίου Ανάν» ήταν τότε ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Σημίτης. Δήλωνε ανήμερα της παρουσίασης του σχεδίου (11/11/2002):

«Εχουμε μια ιστορική ευκαιρία για τη λύση... Αυτή η πρόταση, αυτό το σχέδιο, είναι μια αφετηρία... Αυτό που έχει σημασία είναι η συνολική ισορροπία στην οποία αυτό το σχέδιο, με τη διαπραγμάτευση, μπορεί να οδηγήσει».

Δυο μέρες αργότερα, κατόπιν συνεδρίασης και ομόφωνης απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δήλωνε: «Είμαστε όλοι σύμφωνοι ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί την αφετηρία της εποικοδομητικής διαπραγμάτευσης... Είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία επίλυσης του Κυπριακού»...

Η συμφωνία του ΣΥΝ με το «σχέδιο Ανάν» δεν περιορίστηκε εκεί, αλλά επεκτάθηκε και σε μια πολιτικά ανέντιμη επίθεση κατά του ΚΚΕ.

Η εισήγηση του Ν. Κωνσταντόπουλου στην ΚΠΕ του ΣΥΝ, στις 16/11/2002 (η οποία υπερψηφίστηκε ομόφωνα, με μόλις 6 «λευκά»), έλεγε:

«Διάβασα με κατάπληξη στην προχτεσινή της συνέντευξη ότι η κ. Παπαρήγα ζητά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν ως βάση διαπραγμάτευσης και αντιπροτείνει τη διεθνοποίηση του Κυπριακού. Μα εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ και έχει το πράσινο φως του Συμβουλίου Ασφαλείας και που γίνεται σε γενικές γραμμές δεκτό και από την ΕΕ. Ποια διεθνοποίηση άραγε έχει υπόψη της η κ. Παπαρήγα; Κάποιου άλλου πλανήτη ίσως. Ομως, στον πλανήτη Γη έξω από τον ΟΗΕ και την ΕΕ άλλος διεθνής θεσμός όπου θα μπορούσε να προσφύγει η Κύπρος δεν υπάρχει».

Τρεις μέρες αργότερα, έγραφε ο Λ. Κύρκος (άρθρο στην «Ελευθεροτυπία», 19/11/2002):

«Το ΚΚΕ, με την κάθετη απόρριψη του σχεδίου Ανάν, αποπροσανατολίζει για μια ακόμα φορά τους εργαζόμενους και το λαό και τείνει να ευθυγραμμιστεί με ακραίους εθνικιστικούς κύκλους, στους οποίους πρωταγωνιστεί η "Χρυσή Αυγή", για μικροκομματικούς σκοπούς»!!!