Περίπου ενάμιση μήνας έχει περάσει από την ημέρα που η Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου αναχωρούσε για την περιπέτεια της Πορτογαλίας, συμμετέχοντας για δεύτερη φορά στην ιστορία της στην τελική φάση ενός ευρωπαϊκού πρωταθλήματος. Ο στόχος των παικτών του αντιπροσωπευτικού μας συγκροτήματος, με δεδομένη και την παταγώδη αποτυχία στο Μουντιάλ του 1992, ήταν πολύ περιορισμένος. Σκοπός της Εθνικής μας δεν ήταν άλλος από μια αξιοπρεπή πορεία και μια νίκη τουλάχιστον, εάν ήταν εφικτή. Μόνο που το παραμύθι επιφύλασσε διαφορετικό τέλος. Η πορεία ήταν πέρα από κάθε προσδοκία και κατέληξε στο να φέρει την Εθνική μας στην κορυφή της Ευρώπης. Οσο για την πορεία της αυτή και εάν ήταν σπουδαία, καθώς στην προσπάθειά της για κατάκτηση του τροπαίου κοντραρίστηκε και άφησε έξω ορισμένες από τη λεγόμενες μεγάλες δυνάμεις του ποδοσφαιρικού χώρου, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Τσεχία. Ακόμα και η δεύτερη νίκη επί των Πορτογάλων στον τελικό έδωσε στην κατοχή της Ελλάδας ένα ακόμη ρεκόρ, αφού έσπασε μια παράδοση που ήθελε τη διοργανώτρια χώρα, όταν φθάνει στον τελικό, να σηκώνει και το τρόπαιο.

Η εκπληκτική πορεία της Εθνικής από την πρώτη ημέρα που ο στόχος ξεπέρασε τα στενά αρχικά του όρια έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης για διάφορες χρήσεις. Τα κανάλια στη δίψα του καλοκαιριού για τηλεθέαση επιδόθηκαν στις γνωστές υπερβολές αγνοώντας άλλες σημαντικές ειδήσεις (σύνοδος ΝΑΤΟ, «τρομονόμος» ενόψει Ολυμπιακών Αγώνων, νέα εργατικά ατυχήματα) και βέβαια φθάνοντας σε σημείο να... αναστήσουν και συγγενείς παικτών που έχουν «φύγει» από τη ζωή (περίπτωση του πατέρα Νικοπολίδη). Οι εμπορικές εταιρίες χορηγοί της Εθνικής βομβάρδισαν με διαφημίσεις όλο αυτό τον καιρό τον Ελληνα τηλεθεατή και αναγνώστη προσπαθώντας να αρπάξουν και αυτοί το δικό τους μερίδιο από την επιτυχία. Και τέλος ήρθε η σειρά των πολιτικών. Παρά τις αρχικές εξαγγελίες για φορτωμένα προγράμματα και παρά τις δυσκολίες στις πτήσεις, χάρη στην ανοργανωσιά της ΕΠΟ, εντούτοις ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου μεταφέρθηκαν εν ριπή οφθαλμού στο στάδιο Ντα Λουζ. Και μετά την επιστροφή των διεθνών οι γνωστές φιέστες, όπου έδωσε το «παρών» ακόμα και η ηγεσία της Εκκλησίας. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα με τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της επιτυχίας να παραμένουν στο περιθώριο και να δίνεται ο λόγος στον αρχηγό της ομάδας, Θοδωρή Ζαγοράκη, μόνο μετά από απαίτηση των χιλιάδων θεατών που βρέθηκαν στο Καλλιμάρμαρο...

Αναμφισβήτητα η επιτυχία της εθνικής ομάδας είναι τεράστια. Παρ' όλα αυτά εκείνο που δε θα πρέπει να κρύψει είναι την πραγματική εικόνα του αθλητισμού και ειδικότερα του ποδοσφαίρου στη χώρα μας. Η κατάκτηση του τροπαίου και οι μεγαλόστομες δηλώσεις των υπευθύνων της πολιτείας και της ηγεσίας του ποδοσφαίρου για την επόμενη ημέρα δεν είναι ικανά να αλλάξουν την πολιτική που εφαρμόζεται στο τομέα του αθλητισμού. Η εικόνα του πρωταθλήματος με τις γνωστές... παράγκες, τη βία, το κράτος εν κράτει των παραγόντων, των χρεοκοπημένων ΠΑΕ που διεκδικούν τα χρήματα του ελληνικού λαού για να καλύψουν τα λάθη και τις ατασθαλίες των παραγόντων είναι μια δεινή πραγματικότητα. Και αυτή δεν πρόκειται να αλλάξει μόνο και μόνο επειδή η Εθνική ποδοσφαίρου έφερε μια σπουδαία επιτυχία. Οι γειτονιές της Αθήνας αλλά και γενικότερα της Ελλάδας στενάζουν από την έλλειψη αγωνιστικών χώρων. Τα ερασιτεχνικά σωματεία φυτοζωούν από την έλλειψη επιχορηγήσεων. Αυτή είναι η πραγματική εικόνα, που λέει πως ό,τι δεν πουλάει αφήνεται στη μοίρα του.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, άλλωστε, η μείωση των χρημάτων από τις επιχορηγήσεις των ομοσπονδιών για την ολυμπιακή προετοιμασία, ένα μήνα σχεδόν πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που κάποιοι επιμένουν να τον ανάγουν σε «εθνικό στόχο». Μάλιστα η μείωση έχει και τραγικές συνέπειες, όπως για παράδειγμα στην Ομοσπονδία Στίβου, το ΣΕΓΑΣ, όπου αποτέλεσμα της πολιτικής του υφυπουργείου Αθλητισμού ήταν να κοπούν από την ομοσπονδία τα ποσά για τα έξοδα οδοιπορικών και μετακίνησης νέων αθλητών που υπάγονται στο πρόγραμμα ταλέντων.

Η παντελής έλλειψη πολιτικής για μαζικό λαϊκό αθλητισμό, που θα λειτουργεί ως ανάγκη και όχι ως εμπόρευμα, είναι μια ζοφερή πραγματικότητα, η οποία θα υπάρχει και μετά την κατάκτηση του τροπαίου και μετά το σβήσιμο των φλας και μετά το τέλος των τελετών υποδοχής. Και για να αλλάξει δε χρειάζεται ένα τρόπαιο σαν αφορμή. Αλλωστε όσοι μιλούν με αφορμή αυτό, δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να δείχνουν εμμέσως πλην σαφώς τη σαπίλα που υπάρχει. Για να αλλάξει θέλει σύγκρουση με το ίδιο το σύστημα και την πολιτική που το αναπαράγει καιτο ενισχύει. Και αυτό μπορεί και πρέπει να γίνει υπόθεση του λαού και της νεολαίας, της δικής τους πάλης. Γιατί ο αθλητισμός είναι δικό τους δικαίωμα που θα το αποαλαμβάνουν όταν καταργήσουν την εμπορευματοποίησή του και αυτούς που το πουλούν για να κερδίζουν.

Παρουσιάζοντας ένα σύνολο με ισχυρή άμυνα και παρά τις διάφορες απόψεις που ακούστηκαν για παλαιού τύπου ποδόσφαιρο, η Ελλάδα με γερμανική συνταγή κατάφερε να κατακτήσει την κορυφή της Ευρώπης. Με ένα παιχνίδι και μια λογική που θύμισε λίγο την πορεία της Γερμανίας στο Μουντιάλ του 2002, όταν κατάφερε με όπλο την άμυνα και στηριζόμενη κυρίως στην ταχύτητα στις αντεπιθέσεις το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα κατάφερε να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες κόντρα σε ομάδες που θεωρούνταν φαβορί. Παράλληλα, η πολύ καλή ψυχολογία και το σθένος που έδειξαν οι διεθνείς μας σε όλα τα παιχνίδια έπαιξαν καθοριστικό ρόλο κάτι που φαινόταν και στην ψυχραιμία, με την οποία αντιμετώπιζαν τα ανασταλτικά τους καθήκοντα. Η πολύ σπουδαία νίκη στην πρεμιέρα κόντρα στην Πορτογαλία με 2-1, αλλά και η απόδοση της εθνική μας σε αυτό το παιχνίδι άλλαξε εντελώς το κλίμα στην ομάδα, αφού η πρόκριση στον επόμενο γύρο φαινόταν πιο εφικτή. Καθοριστικό σημείο στη συνέχεια αποτέλεσε ο αγώνας κόντρα στην Ισπανία, αφού όχι μόνο άνοιξε την πόρτα για την οκτάδα, αλλά έδειξε ότι η ομάδα διαθέτει και χαρακτήρα, αφού αν και είχε μείνει πίσω στο σκορ νωρίς εντούτοις πήρε το πολύτιμο 1-1 που της έδινε άλλον αέρα για τη συνέχεια. Η αλλαγή των στόχων, το δέλεαρ της πρόκρισης δημιούργησε όμως άγχος στο καθοριστικό παιχνίδι με τη Ρωσία κάτι που φάνηκε και στα πρώτα λεπτά του παιχνιδιού, όπου χωρίς να το καταλάβουμε χάναμε με 2-0. Το γκολ του Βρύζα μετρίασε την ήττα και έδωσε το δικαίωμα στην εθνική μας να σφραγίσει την πρόκριση στον επόμενο γύρο. Κόντρα στη Γαλλία οι διεθνείς μας από την αρχή τόνιζαν ότι δεν έχουν να χάσουν τίποτα. Αλλωστε, ήδη είχαν πετύχει πολλά. Με τη σφιχτή άμυνα κατάφεραν να κλείσουν τα ατού των Γάλλων που αντιμετώπισαν δυσκολίες στο να κάνουν το παιχνίδι τους, ενώ την κατάλληλη στιγμή ο Χαριστέας σημείωσε και το πολύτιμο γκολ. Οι επιθετικές εξάρσεις των Γάλλων από κείνο το σημείο στηρίχτηκαν κυρίως στις ατομικές προσπάθειες (Ζιντάν, Τρεζεγκέ, Ανρί) παρά σε κάποιο σύστημα και φυσικά δεν τρόμαξαν τους Ελληνες αμυντικούς. Η πρόκριση στα ημιτελικά κόντρα στην Τσεχία έφερνε την Ελλάδα σε μειονεκτική θέση όσον αφορά στα προγνωστικά, αλλά σε υψηλή θέση στην ψυχολογία αφού ήδη έχει κάνει το ανέλπιστο. Οι Τσέχοι που θεωρήθηκαν από τις καλύτερες ομάδες του τουρνουά και όχι άδικα έδειξαν το ταλέντο τους από την αρχή του αγώνα, αλλά όχι όμως και τα ψυχικά τους αποθέματα. Οταν δεν καρποφόρησε η υπεροχή τους κατά τη διάρκεια της κανονικής διάρκειας του παιχνιδιού στην παράταση έδειξαν να παρασύρονται από το ρυθμό των Ελλήνων και τελικά με το γκολ του Δέλλα στο τελευταίο λεπτό είδαν το όνειρο να χάνεται γι' αυτούς. Στον τελικό η Ελλάδα βρισκόταν μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση. Ο στόχος είχε επιτευχθεί και με το παραπάνω, αλλά το δέλεαρ της κατάκτησης του Κυπέλλου σίγουρα δεν μπορούσε να περάσει απαρητήρητο. Χωρίς άγχος οι διεθνείς μας εφάρμοσαν την ίδια αγωνιστική τακτική όπως και στα προηγούμενα παιχνίδια. Αντεξαν τον ενθουσιασμό και την πίεση των «οικοδεσποτών», ενώ στις αρχές της επανάληψης πάγωσαν το Ντα Λουζ, όταν ο Χαριστέας σημείωσε το μοναδικό γκολ. Αυτό ήταν... Η πορεία προς την κορυφή είχε ολοκληρωθεί.

Σε μια επανάληψη της εικόνας που είδαμε στο Μουντιάλ του 2002, εξελίχθηκε και η δεύτερη σπουδαιότερη διοργάνωση σε επίπεδο συλλόγων, το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Πορτογαλίας. Εκείνο που ήταν χαρακτηριστικό της τελικής φάσης ήταν η μεγάλη απογοήτευση των λεγόμενων φαβορί, αφού χώρες, όπως η κάτοχος του τροπαίου Γαλλία, η Αγγλία των πολλών ελπίδων, η Ιταλία με την ιστορική παρουσία στο θεσμό, η πάντα υπολογίσιμη Γερμανία, η γειτόνισσα των οικοδεσποτών Ισπανία, απογοήτευσαν αποχαιρετώντας το θεσμό, έχοντας κάνει πορεία κατώτερη του αναμενομένου. Η κόπωση των περισσότερων ποδοσφαιριστών των χωρών αυτών ήταν το κύριο στοιχείο της πορείας που έκαναν και, φυσικά, αυτό το στοιχείο δεν είναι ξεκομμένο από το τι επικρατεί όλη τη χρονιά. Ο αγώνας δρόμου της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας (ΟΥΕΦΑ), αλλά και των εθνικών ομοσπονδιών για περισσότερο κέρδος αναγκάζει τους ποδοσφαιριστές κάθε χρονιά να δίνουν ένα μαραθώνιο αγώνων. Τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε εθνικό επίπεδο, οι διοργανώσεις (πρωτάθλημα, κύπελλο, ευρωπαϊκά κύπελλα) εξελίσσονται σε ένα βουνό από πλευράς προσπαθειών για τους παίκτες. Και όταν λήγουν αυτά, αρχίζει η προετοιμασία για τις εθνικές ομάδες. Χορηγοί, διαφημιστικές εταιρίες, μάνατζερ που έχουν στήσει το χορό τους γύρω από το λαοφιλέστερο άθλημα δεν μπορούν να περιμένουν, προκειμένου να πουλήσουν το εμπόρευμά τους... Και από την άλλη, οι ποδοσφαιριστές, που κάποιοι προσπαθούν να τους μετατρέψουν σε ρομπότ. Και επειδή αυτό δεν είναι εφικτό, τα ...πλάγια μέσα των αναβολικών έχουν καταλάβει το δικό τους χώρο στο άθλημα και έχουν γίνει συνώνυμο με τη λέξη επιτυχία.

Σ' αυτό το ΕΥΡΩ όσες από τις χώρες εξάγουν ποδοσφαιριστές στα μεγαλύτερα πρωταθλήματα της Ευρώπης, ήταν πραγματικά μια απογοήτευση. Διεκδίκησαν την επιτυχία, στηριζόμενοι κυρίως στις ατομικές ενέργειες των ταλαντούχων παικτών, ενώ η διάρκεια στην απόδοση έπεφτε από αγώνα σε αγώνα. Στη Γαλλία, ο αποκλεισμός σήμανε, ουσιαστικά, το τέλος μιας γενιάς ποδοσφαιριστών από την Εθνική τουλάχιστον (Ζιντάν, Μπαρτέζ κτλ.), στην Ιταλία επέφερε προπονητική κρίση (αποχώρηση Τραπατόνι), ενώ το δικό της δράμα ζει η Γερμανία, με μια πλειάδα ποδοσφαιριστών να εγκαταλείπει την Εθνική και, παράλληλα, να βρίσκεται χωρίς προπονητή. Στην Ολλανδία, ο Αντβοκατ έφυγε σαν αποτυχημένος, ενώ τα εσωτερικά προβλήματα συνεχίζουν να ταλανίζουν τους «Οράνιε».