Ο κόσμος γενικά και τα Βαλκάνια ειδικά, είναι λιγότερο ασφαλής από ποτέ. Ο πόλεμος στο Κόσσοβο δεν έχει σημάνει τίποτα το νέο. Ούτε νέο διεθνισμό, ούτε νέο ανθρωπιστικό παρεμβατισμό, ούτε νέα παγκόσμια τάξη, ούτε νέες ηθικές αξίες, ούτε νέο ανθρωπισμό. Μάλιστα, ούτε καν ανθρωπισμό. Στις 15 Γενάρη, όπως ξέρουμε, 45 Αλβανοί Κοσσοβάροι πολίτες, σφαγιάστηκαν στο Ράτσακ. Το γεγονός αυτό, το οποίο καλύφθηκε εκτενώς από τα Δυτικά Μέσα Ενημέρωσης, τόσο έθιξε τις ηθικές και ανθρωπιστικές ευαισθησίες της Δύσης που τους ώθησε, τους υποχρέωσε - είπαν - στον πόλεμο. Το ερώτημα παραμένει: Γιατί οι ίδιοι ηγέτες της Δύσης δεν αντέδρασαν με την ίδια ηθική ευαισθησία σε όμοιες και χειρότερες σφαγιάσεις, όπως αυτές στο Κουρδιστάν, στο Λάος, στην Κολομβία, στο Ανατολικό Τιμόρ και γιατί δε βομβάρδισαν την Αγκυρα, την Τζακάρτα, την Ουάσιγκτον; Ας θυμηθούμε για λίγο την κατάσταση στο Ανατολικό Τιμόρ. Μετά από 25 χρόνια φρικαλεοτήτων και με την κατάρρευση του καθεστώτος Σουχάρτο, η κυβέρνηση της Ινδονησίας τελικά συμφώνησε στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τον Αύγουστο του '99, προκειμένου να αποφασίσει ο λαός του Αν. Τιμόρ υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας του. Ηταν ευρέως γνωστό ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα, εάν το δημοψήφισμα ήταν ελεύθερο. Αμέσως ο στρατός κατοχής της Ινδονησίας οργάνωσε παραστρατιωτικές δυνάμεις, οι οποίες σκότωναν βασάνιζαν και τρομοκρατούσαν, προκειμένου να αποφευχθεί το γνωστό αποτέλεσμα. Μόνο τον περασμένο Απρίλη στην πόλη Λικίτσα σφαγιάστηκαν 100 άτομα, στην πόλη Σουάι 90.
Αν και αυτές οι απώλειες στο Λάος, όπως και στην Κολομβία, είναι ετήσιες και τα θύματα είναι παιδιά. Και βέβαια, το μεγαλύτερο μέρος της Μαύρης Αφρικής βρίσκεται σε μια κατάσταση ανθρωπιστικής κρίσης. Από τη Σαχάρα ως το Ζαΐρ, από τη Σιέρα Λεόνε ως το Κερς της Αφρικής, έχουμε εκατομμύρια πρόσφυγες, μετακινήσεις πληθυσμών, σφαγές αμάχων. Πού είναι ο ανθρωπισμός της Δύσης εδώ; Ενας ανθρωπισμός, ο οποίος, αφού πήρε την ψυχή της Αφρικής, με την επιβολή του Χριστιανισμού, αφού πήρε το σώμα της Αφρικής, μέσω των πρώτων υλών, αφού πήρε το μέλλον της Αφρικής, διαιρώντας τις αρχαίες φυλές με μια αυθαίρετη γεωγραφία, την άφησε να κατασπαράζεται μην έχοντας πια τίποτε άλλο να προσφέρει στη Δύση. Δε χρειάζεται να αναφερθώ στα 4.000 παιδιά που πεθαίνουν στο Ιράκ, κάθε μήνα λόγω του εμπάργκο που έχουν επιβάλει η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ. Ούτε χρειάζεται να αναφερθώ στην πρώτη πράξη του Κλίντον ως Προέδρου, να εξαναγκάσει τους πρόσφυγες από την Αϊτή να επιστρέψουν στο νησί. Με αυτή την πράξη παραβίασε την έννοια του άρθρου 14 της διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο εγγυάται το δικαίωμα ασύλου από διωγμό. Και έτσι ο Κλίντον πρόσθεσε στη λίστα παραβιάσεων διεθνών συμφωνιών. Και ούτε βέβαια χρειάζεται να αναφερθώ στο Κουρδιστάν, για να αποδείξω τη νέα αφοσίωση των ΗΠΑ στα ανθρώπινα δικαιώματα και την εντιμότητα της εικόνας του νέου ανθρωπισμού.
Πολλοί τελευταία έχουν μιλήσει για τα δύο μέτρα και δύο σταθμά, που χρησιμοποιούνται από τη Δύση σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων σεβασμού των ατομικών και μειονοτικών δικαιωμάτων. Κάνουν λάθος. Κατά τη γνώμη μου το μέτρο είναι ένα: Αυτό που εφαρμόζεται με σταθερότητα και συνέπεια είναι οι ίδιες αξίες της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας. Οι ηγέτες αυτής της Κοινότητας, όχι μόνο ανέχονται -για να χρησιμοποιήσω τη λέξη του κ. Μπλερ- βάναυσες φρικαλεότητες, αλλά ενεργώς τις αρχίζουν και τις διευθύνουν, τις υποστηρίζουν και τις επικροτούν από τη Νοτιοανατολική Ασία έως την Κεντρική Αμερική, την Τουρκία και πιο πέρα. Στο Κόσσοβο, επρόκειτο για μια ανθρωπιστική κρίση, μας είπαν. Το ΝΑΤΟ αποφάσισε να ανταποκριθεί με το γνωστό τρόπο, προκειμένου όπως είπε να αμβλύνει την κρίση. Ομως, είναι κάπως περίεργο να λέγεται ότι οι ηγέτες του ΝΑΤΟ ανοίγουν μια εντελώς Νέα Εποχή στις ανθρώπινες υποθέσεις, όταν είναι αυτοί που μονομερώς καθορίζουν πού και πότε προσβάλλονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, όταν δηλαδή δίνουν στους εαυτούς τους το δικαίωμα οι ίδιοι να κρίνουν, αν είναι δίκαιο ή όχι να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική ισχύ.
Αν είναι έτσι, με ποια έννοια αυτή η εποχή είναι κάτι το καινούριο; Πώς διαφέρει αυτή από την παλιά εποχή; Πώς ο νέος διεθνισμός διακρίνεται από τον παλιό; Τα ηγετικά κράτη του ΝΑΤΟ για μια ακόμη φορά αναθέτουν στους εαυτούς τους την αποστολή, την οποία έχουν διευθύνει με τα γνωστά αποτελέσματα για πολλά τώρα χρόνια. Π.χ., η στρατηγική του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία το 1999 δε διαφέρει, αλλά μάλιστα δικαιώνει τη στρατηγική που η Βρετανία εισήγαγε το 1919, χρησιμοποιώντας αεροπορία και δηλητηριώδη αέρια, για να καταπνίξει τους ατίθασους Αραβες και άλλες μη πολιτισμένες φυλές, όπως αποκαλούσε ο Τσώρτσιλ τους Κούρδους και Αφγανούς, οι οποίοι απειλούσαν την τότε βρετανική αυτοκρατορία. Και αν αναφερθούμε στην ιστορία των ΗΠΑ, ένα κράτος που ιδρύθηκε επί των αρχών της εθνοκάθαρσης, διαπιστώνουμε ότι ο νέος ανθρωπισμός είναι ο παλαιός ανθρωπισμός. Ο Αλέξης Ντε Τοκβίλ, παρακολουθώντας αποτρόπαιες σκηνές σφαγιάσεων των Ινδιάνων, έγραψε ειρωνικά: «πώς είναι δυνατόν να σκοτώνεις και να ταπεινώνεις ανθρώπους με τόσο σεβασμό προς τους νόμους της ανθρωπότητας;». Ενας άλλος Ντε Τοκβίλ, θα έγραφε τα ίδια πράγματα για τις σφαγιάσεις των εκατοντάδων χιλιάδων Φιλιππινέζων στο τέλος του περασμένου αιώνα, όταν οι ΗΠΑ κατέπνιξαν το απελευθερωτικό κίνημα στη χώρα αυτή. Το έκαναν και αυτό, όπως επανειλημμένως ισχυρίζονται, στο όνομα της ανθρωπότητας. Ηταν και αυτός ένας ανθρωπιστικός παρεμβατισμός. Και δε χρειάζεται να αναφερθούμε στην αμερικανική επέμβαση στην Κούβα το 1898, ούτε αργότερα επί Γουίλσον στην εισβολή της Αϊτής, προκειμένου να αποδείξουμε ότι ο νέος ανθρωπιστικός παρεμβατισμός είναι ο παλαιός ανθρωπιστικός παρεμβατισμός. Ενας παρεμβατισμός που δε διαφέρει από τον ανθρωπιστικό παρεμβατισμό της Ιαπωνίας στη Ματζουρία, του Μουσολίνι στην Αιθιοπία και του Χίτλερ στην Τσεχοσλοβακία. Στις 11 Ιουνίου, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ στο λόγο του, προς τον αμερικανικό λαό, είπε ότι αυτό που έχει επιτευχθεί στη Γιουγκοσλαβία, ήταν η νίκη για έναν ασφαλέστερο κόσμο. Ανταποκρίνεται, όμως, αυτή η εκτίμηση στην πραγματικότητα; Ο κόσμος στον οποίο ο Πρόεδρος αναφέρθηκε, αποκλείει τον περισσότερο κόσμο. Στον πραγματικό κόσμο, έξω από τη λεγόμενη Διεθνή Κοινότητα, η διάθεση που επικρατεί κυμαίνεται μεταξύ βαθιάς ανησυχίας και φόβου, φόβου και μίσους. Σ' αυτό τον κόσμο δύο είναι οι ερωτήσεις που πλανώνται. Μια ρητορική, μια πραγματική. Και οι δυο θέτουν σε αντίφαση τη δήλωση του Κλίντον.
Πρώτη ερώτηση: Εάν η Γιουγκοσλαβία είχε πυρηνικά όπλα θα είχε υποστεί αυτά που υπέστη; Η δεύτερη ερώτηση επαναλαμβάνει την ερώτηση που έθεσε εκ μέρους των κρατών του Τρίτου Κόσμου ο Βραζιλιάνος Καρδινάλιος Πάολο Εβαρίστο Αρνς, μετά τον πόλεμο του Κόλπου. Δηλαδή, πότε θα αποφασίσουν να μας χτυπήσουν και εμάς και με ποια άραγε δικαιολογία; Τα γεγονότα στη Γιουγκοσλαβία φέρνουν σε κίνδυνο τη διεθνή διπλωματία. Θα υποχρεώσουν άλλα κράτη, εν δυνάμει στόχους, να εφοδιαστούν με πυρηνικά όπλα. Ετσι οι πιθανότητες είναι ότι ο πόλεμος στο Κόσσοβο θα δημιουργήσει έναν λιγότερο ασφαλή κόσμο, διότι θα επιταχύνει τον ανταγωνισμό για την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων στα κράτη του αναπτυσσόμενου κόσμου. Τα κράτη αυτά θα προσπαθήσουν να αναπτύξουν ισχυρά μέσα αποτροπής, για να αμυνθούν. Η ιδέα αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία, λόγω της πρόσφατης διακοπής των συνομιλιών για τον έλεγχο των πυρηνικών εξοπλισμών στη Νοτιοανατολική Ασία και γενικότερα λόγω της άρνησης των πυρηνικών δυνάμεων να τηρήσουν τους όρους της συνθήκης για την εξάλειψη των πυρηνικών όπλων. Επίσης, η ιδέα του εφοδιασμού των αναπτυσσόμενων κρατών με πυρηνικά όπλα μετά τα γεγονότα στη Γιουγκοσλαβία, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, λόγω του ισχύοντος αμερικανικού στρατηγικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με μια μελέτη του στρατηγικού επιτελείου των ΗΠΑ, που μερικώς δημοσιεύτηκε το 1995 με τίτλο «βασικά στοιχεία αποτροπής μετά τον ψυχρό πόλεμο» ο κατάλογος των νέων στόχων τώρα επεκτείνεται και στα ανυπάκουα κράτη του Τρίτου Κόσμου. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη έχει αποφασιστεί μια μετατόπιση από τη Ρωσία και την Κίνα προς τον Τρίτο Κόσμο γενικά. Οι στόχοι συμπεριλαμβάνουν κράτη, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα. Οι καινοτομίες στο σχεδιασμό συμπεριλαμβάνουν σχέδια, που επιτρέπουν ταχεία δράση σε περίπτωση αυθόρμητης απειλής από μικρότερα κράτη και ειδικά μικροπυρηνικά όπλα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά των ατίθασων μικρότερων κρατών. Αψηφώντας αποφάσεις του Παγκόσμιου δικαστηρίου, όπως στην περίπτωση της Νικαράγουας και αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας, οι ΗΠΑ ακολουθούν μια πορεία που θέτει σε κίνδυνο τον κόσμο. Στα μάτια αυτού του πραγματικού κόσμου οι ΗΠΑ είναι η μεγάλη απειλή για τις κοινωνίες τους. Ο πόλεμος στο Κόσσοβο έχει υπονομεύσει την ευαίσθητη δομή του διεθνούς δικαίου και έχει χτυπήσει θανάσιμα το καθεστώς της διεθνούς τάξης, το οποίο προσφέρει στα αδύνατα κράτη, τουλάχιστο, μια κάποια προστασία. Βέβαια και ιδιαίτερα από το 1962 και μετά, αυτό που διακρίνει τις ΗΠΑ είναι ένας κυνισμός, σχετικά με το Διεθνές Δίκαιο. Μετά το Κόσσοβο, οι ΗΠΑ έχουν ξεπεράσει ακόμη και αυτόν τον κυνισμό, με την έννοια ότι η περιφρόνηση για τη δομή της διεθνούς τάξης έχει γίνει πια σκέτη και αναίσχυντη. Και είναι αυτό -κατά τη γνώμη μου- που ορίζει το Νέο Διεθνισμό και τη Νέα Τάξη Πραγμάτων. Το νέο κατά τη γνώμη μου είναι ότι το παλαιό έχει έρθει απεριόριστα, με φόρτσα και θρασύτητα στην επιφάνεια. Εχει αποκαλυφθεί αυτό που πάντοτε ήταν. Και βέβαια αυτό που έχει ανακαλυφθεί με το Κόσσοβο και είναι όντως νέο, είναι ότι όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ υπέγραψαν τη νέα στρατηγική, που ανακοινώθηκε στον Τύπο στην επέτειο του ΝΑΤΟ τον περασμένο Απρίλη. Αυτό το εξαιρετικά σημαντικό γεγονός, προσθέτει μια πραγματικά νέα διάσταση στον τρόπο της παγκόσμιας κυριαρχίας των ΗΠΑ. Αναφερόμενος σ' αυτό το θέμα ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Τάλμποτ, χρησιμοποιεί τη λέξη ηγεμονία των ΗΠΑ, λέγοντας ότι αυτό που είναι μοναδικό στην ιστορία των μεγάλων δυνάμεων είναι ότι οι ΗΠΑ ορίζουν την ισχύ τους. Μάλιστα, το μεγαλείο τους, όχι βάσει της ικανότητάς των να κυριαρχούν επί των άλλων, αλλά βάσει της ικανότητάς των να συνεργάζονται με άλλους, προς το συμφέρον ολόκληρης της Διεθνούς Κοινότητας.
Οι προθέσεις -λέει- της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ είναι να προωθήσουν συνειδητά, καθολικές ηθικές αξίες. Και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, μιλώντας επί του ιδίου θέματος, είπε ότι οι ΗΠΑ είναι η πρώτη μη ιμπεριαλιστική δύναμη. Μια αξίωση που σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό Χάντικτον, καταφέρνει με τρεις λέξεις να εκθειάσει την αμερικανική μοναδικότητα, την αμερικανική αρετή και την αμερικανική ισχύ. Βέβαια, τα γεγονότα στο Κόσσοβο αντικαθιστούν αυτές τις λέξεις με τις λέξεις ύβρις, απληστία και ισχύ, έννοιες που καθορίζουν τον ιμπεριαλισμό, δηλαδή έννοιες που καθορίζουν τις ΗΠΑ ως τον κυρίαρχο, αλλά όχι τον ηγέτη του κόσμου».
Συνεχίζοντας τη δημοσίευση των υλικών της εκδήλωσης που διοργάνωσε η Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ για το Μαρξισμό στη σύγχρονη πραγματικότητα, παρουσιάζουμε τις παρεμβάσεις δύο καθηγητών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Η πρώτη με θέμα: «Η ηθική στην αμερικανική πολιτική στη Νοτιοανατολική Ευρώπη - Η περίπτωση του Κόσσοβου», έγινε από τον Νένο Γεωργόπουλο. Η δεύτερη με θέμα: «Ελληνικές επιχειρήσεις στα Βαλκάνια - Οι καταστάσεις πέρα από τους μύθους», έγινε από το Λόη Λαμπριανίδη. Υπενθυμίζουμε ότι η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 25 και 26 Νοέμβρη στην αίθουσα του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης.