Το Λαζαρέτο βρίσκεται 3 μίλια περίπου βορειοδυτικά του λιμανιού της Κέρκυρας. Κατά το Μεσαίωνα ονομαζόταν Κονδυλονήσι και αργότερα πήρε τη σημερινή ονομασία από το αντίστοιχο νησάκι της Βενετίας, που ονομαζόταν «του Αγίου Λαζάρου». Στο Λαζαρέτο είχε ιδρυθεί Δημόσιο Νοσοκομείο (λοιμοκαθαρτήριο), όπου παρέμεναν για αρκετό χρονικό διάστημα τα πλοία που κατέπλεαν από χώρες που είχαν εκδηλωθεί επιδημικές αρρώστιες.

Αργότερα και μετά την αποχώρηση των Αγγλων το 1864, το Λαζαρέτο εγκαταλείφθηκε. Οι Ιταλοί κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941 - 1943) ίδρυσαν στο Λαζαρέτο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Από τις 19 Φλεβάρη του 1943 οι Ιταλοί χρησιμοποίησαν το Λαζαρέτο σαν τόπο εξορίας. Τον Ιούνη του 1943 φιλοξενούσε 503 πολιτικούς κρατούμενους: 90 Κερκυραίους, 15 Επτανήσιους, 200 Ηπειρώτες και 198 Ακροναυπλιώτες κομμουνιστές, απ' αυτούς που η δικτατορία του Μεταξά παρέδωσε στους κατακτητές. Οι κρατούμενοι στεγάζονταν σε ξύλινα παραπήγματα που κατασκεύασαν οι Ιταλοί.

Κατά τον εμπρησμό της Κέρκυρας από τους Γερμανούς, στις 13 προς 14 Σεπτέμβρη 1943, οι κρατούμενοι με τη βοήθεια των Κομματικών οργανώσεων Κέρκυρας του ΚΚΕ και του ΕΑΜ δραπέτευσαν. Ανάμεσά τους ήταν ο Απόστολος Γκρόζος και ο Κερκυραίος Β. Ανθης. Με τη διάλυση του στρατοπέδου (Σεπτέμβρης 1943) το κτίριο του λοιμοκαθαρτηρίου λεηλατήθηκε, καθώς και η εκκλησία, διαλύθηκαν δε τα παραπήγματα.

Αργότερα, στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, εκτελέστηκαν εκεί 118 κομμουνιστές αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού. Οι καταδικασμένοι αγωνιστές μεταφέρονταν εκεί από τις φυλακές με συνοδεία χωροφυλάκων. Την εκτέλεση παρακολουθούσαν: Εισαγγελέας, στρατιωτικός γιατρός (τις περισσότερες φορές παρευρισκόταν ο γιατρός Π.Π.), εκπρόσωπος του Δήμου Κερκυραίων, ο παπάς της ενορίας Αγίας Τριάδας Γαρίτσας (που στο τέλος έχασε τα λογικά του...) και ο εργολάβος κηδειών. Πολύ λίγα γνωρίζουμε για τις τελευταίες στιγμές των αγωνιστών.

Μετά 50 χρόνια, οι πρωταγωνιστές έχουν πεθάνει σχεδόν όλοι και οι λίγοι επιζώντες κρατούν το στόμα τους κλειστό. Το βέβαιο είναι ότι, ξεκινώντας από τις φυλακές οι μελλοθάνατοι τραγουδούσαν επαναστατικά τραγούδια και ζητωκραύγαζαν υπέρ της Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ μέχρι την τελευταία τους πνοή. Ο γιατρός Α.Β. που παραβρέθηκε σε λίγες εκτελέσεις το επιβεβαιώνει. Η Φρ. Βαρ. που μικρή κοπέλα κατοικούσε στη Σωτηριώτισσα (απέναντι από το Λαζαρέτο) άκουγε τραγούδια και ζητωκραυγές που διακόπτονταν από τους πυροβολισμούς.

Τους εκτελεσμένους τους έθαβαν πρόχειρα γύρω από τον τόπο της εκτέλεσης χωρίς κανένα διακριτικό στοιχείο (σταυρό, επιγραφή...). Υπήρχαν στα αποσπάσματα και εθελοντές, κάποιος μάλιστα Κρυστάλλης (έχει πεθάνει) μετά τις εκτελέσεις περιέφερε καμαρωτά τις αιματοβαμμένες χειροπέδες.

Θα πρέπει επιτέλους να ανασκαφεί ο γύρω τόπος και τα οστά που θα βρεθούν να τοποθετηθούν σε μνημείο που θα πρέπει να ανεγερθεί εδώ. ΕΙΝΑΙ ΧΡΕΟΣ ΤΙΜΗΣ.

Κάλεσμα στη δράση όλων των αγωνιστών και κάθε δημοκρατικά ευαισθητοποιημένου ανθρώπου για την υπεράσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των λαϊκών ελευθεριών, απευθύνει η Οργανωτική Επιτροπή του 13ου Συνεδρίου της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αντιστασιακών (FIR) που συνήλθε στην Αθήνα το περασμένο Σάββατο, με ομόφωνο Ψήφισμα.

Εμείς, οι αγωνιστές της ΕΑ που γνωρίσαμε από πρώτο χέρι τη βία του φασισμού και τον αντιμετωπίσαμε στα πεδία των μαχών με τίμημα το αίμα εκατομμυρίων συντρόφων μας, διακηρύσσουμε τη βούλησή μας, τονίζεται χαρακτηριστικά, για:

Να συνεχίσουμε τον αγώνα με όσες δυνάμεις διαθέτουμε και να σταθούμε ενάντια στις όποιες και απ' οποιαδήποτε προέλευση προερχόμενες αντιδημοκρατικές επιλογές, οι οποίες προωθούν ένα σκοτεινό μέλλον για τους λαούς.

Στο όνομα των εκατομμυρίων αγωνιστών που υπέφεραν από τον πόλεμο και τις στερήσεις, διατρανώνουμε τη θέλησή μας για αγώνα υπέρ των δικαιωμάτων των λαών στη ζωή, ώστε να μη συναντήσουμε ποτέ ξανά στο μέλλον πολέμους και καταστροφές κλπ.

Στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθήνας, τη Δευτέρα 27/9 και ώρα 6.30 μ.μ., θα γιορταστεί η 63η επέτειος της ίδρυσης του ΕΑΜ (στις 27.9.1941), σε εκδήλωση που διοργανώνει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Αντιστασιακών Οργανώσεων (ΠΟΑΟ), η οποία καλεί όλους τους αντιστασιακούς και τους φίλους της Εθνικής Αντίστασης, κάθε Ελληνα πατριώτη να συμμετάσχουν στην εκδήλωση.

Το καλλιτεχνικό μέρος θα καλύψει η μεικτή χορωδία και μαντολινάτα του Συλλόγου Φαρακλάτων Κεφαλλονιάς «η Εύγερος», που διευθύνει ο Παναγιώτης Μπαρμπάτης, ευγενική προσφορά του Συλλόγου προς την Εθνική Αντίσταση.

-- Το Παράρτημα της ΠΕΑΕΑ Λιβαδειάς, ο Δήμος Αράχοβας και συγγενείς των αγωνιστών πραγματοποιούν, αύριο Κυριακή 26/9 και ώρα 11 π.μ., εκδήλωση τιμής για τους αγωνιστές που έπεσαν στην τριήμερη μάχη του ΕΛΑΣ με τους Γερμανοφασίστες κατακτητές στη θέση Σφάλας Αράχοβας, στις 8, 9 και 10 Σεπτέμβρη 1943, αλλά και τον αφοπλισμό ενός τάγματος Ιταλών που έδρευε εκεί. Από τη Λιβαδειά θα αναχωρήσουν πούλμαν, ώρα 10.15 π.μ., για τον τόπο της εκδήλωσης.

-- Ο Σύλλογος Απογόνων και Φίλων της ΕΑ και του ΔΣΕ, Παράρτημα Εύβοιας, το Παράρτημα της ΠΕΑΕΑ Λουτρών Αιδηψού και αντιστασιακοί - μέλη της ΠΕΑΕΑ, λουόμενοι εκεί, διοργανώνουν διήμερη εκδήλωση για την 63η επέτειο του ΕΑΜ, αύριο Κυριακή 26/9, ώρα 10 π.μ., στο «χώρο της Βουλής», στην παραλία Αιδηψού και τη Δευτέρα στον ίδιο χώρο. Θα λειτουργήσει έκθεση βιβλίου, έκθεση πυρογραφίας με αντιστασιακά θέματα του Γιώργου Βρεττού, καθώς και έκθεση φωτογραφίας του Καραβανιού Αλληλεγγύης του ΠΑΜΕ στο Νησί της Επανάστασης, τη σοσιαλιστική Κούβα.

-- Το Παράρτημα της ΠΕΑΕΑ Εξαρχείων - Νεάπολης - Κολωνακίου διοργανώνει σύσκεψη αντιστασιακών και των μελών του στα γραφεία του (Θεμιστοκλέους 48), την Τετάρτη 29.9.04 και ώρα 6 μ.μ. για την προετοιμασία της συμμετοχής του στο πανελλαδικό συλλαλητήριο της 9ης Οκτώβρη στην Αθήνα.