Το Λαζαρέτο βρίσκεται 3 μίλια περίπου βορειοδυτικά του λιμανιού της Κέρκυρας. Κατά το Μεσαίωνα ονομαζόταν Κονδυλονήσι και αργότερα πήρε τη σημερινή ονομασία από το αντίστοιχο νησάκι της Βενετίας, που ονομαζόταν «του Αγίου Λαζάρου». Στο Λαζαρέτο είχε ιδρυθεί Δημόσιο Νοσοκομείο (λοιμοκαθαρτήριο), όπου παρέμεναν για αρκετό χρονικό διάστημα τα πλοία που κατέπλεαν από χώρες που είχαν εκδηλωθεί επιδημικές αρρώστιες.

Αργότερα και μετά την αποχώρηση των Αγγλων το 1864, το Λαζαρέτο εγκαταλείφθηκε. Οι Ιταλοί κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941 - 1943) ίδρυσαν στο Λαζαρέτο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Από τις 19 Φλεβάρη του 1943 οι Ιταλοί χρησιμοποίησαν το Λαζαρέτο σαν τόπο εξορίας. Τον Ιούνη του 1943 φιλοξενούσε 503 πολιτικούς κρατούμενους: 90 Κερκυραίους, 15 Επτανήσιους, 200 Ηπειρώτες και 198 Ακροναυπλιώτες κομμουνιστές, απ' αυτούς που η δικτατορία του Μεταξά παρέδωσε στους κατακτητές. Οι κρατούμενοι στεγάζονταν σε ξύλινα παραπήγματα που κατασκεύασαν οι Ιταλοί.

Κατά τον εμπρησμό της Κέρκυρας από τους Γερμανούς, στις 13 προς 14 Σεπτέμβρη 1943, οι κρατούμενοι με τη βοήθεια των Κομματικών οργανώσεων Κέρκυρας του ΚΚΕ και του ΕΑΜ δραπέτευσαν. Ανάμεσά τους ήταν ο Απόστολος Γκρόζος και ο Κερκυραίος Β. Ανθης. Με τη διάλυση του στρατοπέδου (Σεπτέμβρης 1943) το κτίριο του λοιμοκαθαρτηρίου λεηλατήθηκε, καθώς και η εκκλησία, διαλύθηκαν δε τα παραπήγματα.

Αργότερα, στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, εκτελέστηκαν εκεί 118 κομμουνιστές αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού. Οι καταδικασμένοι αγωνιστές μεταφέρονταν εκεί από τις φυλακές με συνοδεία χωροφυλάκων. Την εκτέλεση παρακολουθούσαν: Εισαγγελέας, στρατιωτικός γιατρός (τις περισσότερες φορές παρευρισκόταν ο γιατρός Π.Π.), εκπρόσωπος του Δήμου Κερκυραίων, ο παπάς της ενορίας Αγίας Τριάδας Γαρίτσας (που στο τέλος έχασε τα λογικά του...) και ο εργολάβος κηδειών. Πολύ λίγα γνωρίζουμε για τις τελευταίες στιγμές των αγωνιστών.

Μετά 50 χρόνια, οι πρωταγωνιστές έχουν πεθάνει σχεδόν όλοι και οι λίγοι επιζώντες κρατούν το στόμα τους κλειστό. Το βέβαιο είναι ότι, ξεκινώντας από τις φυλακές οι μελλοθάνατοι τραγουδούσαν επαναστατικά τραγούδια και ζητωκραύγαζαν υπέρ της Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ μέχρι την τελευταία τους πνοή. Ο γιατρός Α.Β. που παραβρέθηκε σε λίγες εκτελέσεις το επιβεβαιώνει. Η Φρ. Βαρ. που μικρή κοπέλα κατοικούσε στη Σωτηριώτισσα (απέναντι από το Λαζαρέτο) άκουγε τραγούδια και ζητωκραυγές που διακόπτονταν από τους πυροβολισμούς.

Τους εκτελεσμένους τους έθαβαν πρόχειρα γύρω από τον τόπο της εκτέλεσης χωρίς κανένα διακριτικό στοιχείο (σταυρό, επιγραφή...). Υπήρχαν στα αποσπάσματα και εθελοντές, κάποιος μάλιστα Κρυστάλλης (έχει πεθάνει) μετά τις εκτελέσεις περιέφερε καμαρωτά τις αιματοβαμμένες χειροπέδες.

Θα πρέπει επιτέλους να ανασκαφεί ο γύρω τόπος και τα οστά που θα βρεθούν να τοποθετηθούν σε μνημείο που θα πρέπει να ανεγερθεί εδώ. ΕΙΝΑΙ ΧΡΕΟΣ ΤΙΜΗΣ.