Η περίοδος διεξαγωγής του 17ου Συνεδρίου του ΚΚΕ χαρακτηρίζεται από την όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων, ως απόρροια των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Οι πολιτικοί εκφραστές του κεφαλαίου επιχειρούν να καλύψουν, με το μανδύα της συναίνεσης, τις ευθύνες τους για την εφαρμογή της αντιλαϊκής πολιτικής και να εξασφαλίσουν τη διαιώνιση της κυριαρχίας τους.

Η ανάγκη για την ολοκληρωμένη πρόταση διεξόδου και προοπτικής προβάλλει επιτακτικά, καθώς επιχειρείται η συστηματική απονεύρωση των λαϊκών αντιστάσεων και η αποτροπή κάθε προσανατολισμού σε ριζικές αλλαγές.

Το ΚΚΕ όλο το προηγούμενο διάστημα συγκεντρώνοντας την προσοχή του στην αντιμετώπιση των άμεσων καθηκόντων από τις εκλογικές αναμετρήσεις, μέχρι τις καθημερινές λαϊκές διεκδικήσεις, δεν παρέλειψε να συνδέσει τους αγώνες αυτούς με τις γενικότερες στρατηγικές επιλογές.

Οι αγώνες για την εργασία, την υγεία, τον πολιτισμό, δεν αποσυνδέθηκε σε καμία φάση με την εναλλακτική πρόταση εξουσίας, τη δημιουργία του Μετώπου και την επικαιρότητα της σοσιαλιστικής προοπτικής. Η επιμονή του ΚΚΕ στα στρατηγικά του προτάγματα ήταν και παραμένει ένα καθοριστικό στοιχείο για την κατοχύρωση ενός πρωτοποριακού ρόλου στο ελληνικό και διεθνές κίνημα. Υπήρξε ένας ουσιαστικός λόγος για τη συμπόρευση με λαϊκές ριζοσπαστικές δυνάμεις της κοινωνίας.

Υπό αυτή την έννοια η ανάδειξη από τις Θέσεις του Συνεδρίου της ιδεολογικοπολιτικής ισχυροποίησης ως κύριο καθήκον της περιόδου, πέρα από αναγκαιότητα για την αποτελεσματική ανταπόκριση του ΚΚΕ στις συνθήκες της οξυμένης ταξικής πάλης, ανοίγει κι ένα διάλογο ο οποίος αφορά άμεσα ένα ευρύτερο δυναμικό που συστρατεύεται μαζί του, επί σειρά ετών, στους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες. Αλλωστε από την εμβάθυνση των ιδεολογικοπολιτικών δεσμών δημιουργείται μια συνειδητοποιημένη συνάντηση με προοπτική και αποφεύγονται οι αποσταθεροποιήσεις οι οποίες προκαλούνται από την ένταση της ταξικής πάλης.

Η συζήτηση γύρω από τα σύγχρονα προβλήματα και τη μορφή της εργατικής τάξης, ο ταξικός προσανατολισμός του κινήματος, οι όροι οικοδόμησης του Μετώπου και ο επαναπροσδιορισμός του σοσιαλιστικού οράματος είναι ορισμένα ζητήματα που η συστηματικότερη μελέτη τους - μέσα σε συνθήκες δράσης - μπορεί να επιδράσει θετικά στους προβληματισμούς ευρύτερων λαϊκών δυνάμεων που επανατοποθετούνται απέναντι στη σημερινή πραγματικότητα. Η επαρκής και ολοκληρωμένη απάντηση στις αιχμές των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και στα νέα ιδεολογήματα της αστικής τάξης είναι διαρκείς ανάγκες που απαιτούν εμπνευσμένες και τεκμηριωμένες παρεμβάσεις, που θα συμβάλουν στην ωρίμανση εξελίξεων για γενικότερες αλλαγές και στο επίπεδο της εξουσίας.

Αν μια τέτοια διεργασία κρίνεται επωφελής για την ισχύ του κεντρικού πολιτικού λόγου και αυξάνει την πειστικότητα στο επίπεδο της άμεσης πολιτικής πρότασης θεωρείται καθοριστική για την εξέλιξη των επιμέρους συσπειρώσεων και των διαφόρων μετώπων πάλης. Σε τούτα τα πρωτογενή πεδία συσσώρευσης λαϊκών δυνάμεων και διαμόρφωσης συνειδήσεων, σ' αυτά τα βάθρα της μεγάλης κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας είναι σημαντικό να ενισχύεται η αντιπαράθεση με τις δυνάμεις του αποπροσανατολισμού, της ενσωμάτωσης, της συνδιαχείρισης και με όλους όσοι επιχειρούν να διοχετεύουν τον ριζοσπαστισμό σε ανώδυνες διαμαρτυρίες και εξωραϊσμούς του συστήματος. Τα ιδεολογήματα της αστικής τάξης είτε με τη νεοσυντηρητική τους μορφή, είτε στην έκφραση μιας παρακμασμένης σοσιαλδημοκρατίας, είτε από θέσεις μιας «εξ αριστερών» υπέρβασης και εγκατάλειψης του μαρξισμού έχουν ως κύριο στόχο να αποκόπτουν - ειδικά σε περιόδους κρίσης - μεγάλες χειραφετούμενες μάζες από τα πιο πρωτοπόρα τμήματα της εργατικής τάξης.

Ολες αυτές οι αντιλήψεις βρίσκουν την εφαρμογή τους στη πολιτική της ΕΕ. Ο εργασιακός μεσαίωνας, η ανεργία, τα συρρικνωμένα δημοκρατικά δικαιώματα και η πολιτιστική ισοπέδωση είναι στοιχεία μιας ζοφερής καθημερινότητας που ολοένα και περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι συνδέεται άμεσα με τις αποφάσεις της ΕΕ των πολυεθνικών, όπως και ο μύθος της ευνοϊκής επίλυσης των εθνικών θεμάτων με τη συνδρομή της διαλύεται με σκληρό τρόπο. Οποιος στεκόταν κάποτε ουδέτερα και διλημματικά, απέναντι σ' αυτό το οικοδόμημα, αρνούμενος να αποφασίσει αν είναι παράδεισος ή κόλαση, σήμερα έχει την απάντησή του.

Επομένως, οι εκτιμήσεις για το ρόλο, το χαρακτήρα και την προοπτική της ΕΕ σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, αποτελούν ζητήματα που η περαιτέρω αποσαφήνισή τους μπορεί να επηρεάσει θετικά και να αυξήσει τη συσπειρωτική δύναμη στην προοπτική του Μετώπου. Ταυτόχρονα αποτελούν αιτίες σοβαρής ιδεολογικοπολιτικής αντιπαράθεσης με τις δυνάμεις του ευρωμονόδρομου.

Οσοι διακρίνουν καθαρά τη διαχωριστική γραμμή με τον ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια βλέπουν απέναντί τους την ΕΕ και το βαθύτατα αντιλαϊκό της πρόσωπο. Οσοι βλέπουν μέσα σ' αυτήν την ολοκληρούμενη καπιταλιστική ένωση δυνατότητες προοδευτικού μετασχηματισμού, καλλιεργώντας αυταπάτες για μια άλλη ασαφή κοινωνική προοπτική, χωρίς ρήξεις και ανατροπές πολιτικών, συμβάλλουν στην αλλοίωση της λαϊκής πολιτικής συνείδησης που επιζητά ριζικές λύσεις.

Η Ευρώπη στο σύνολό της μπορεί να αποτελέσει ένα πεδίο ταξικών αγώνων και διεκδικήσεων, ένα χώρο γενικότερων αλλαγών που με τις αναγκαίες παρεμβάσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο είναι εφικτό να εκφραστούν και στο επίπεδο της εξουσίας. Η αντίθεση στην πολιτική της ΕΕ και ο αγώνας για μια ενωμένη Ευρώπη του σοσιαλισμού και της ειρήνης υπάρχει η δυνατότητα να αποτελέσουν ένα πεδίο συντονισμένης δράσης με τις δυνάμεις και τα κοινωνικά κινήματα, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, που διέπονται από αντίστοιχες αντιλήψεις.

Συσπειρώσεις και πρωτοβουλίες για τη συγκρότηση ενός τέτοιου ριζοσπαστικού πόλου θα ήταν χρήσιμο να αναπτυχθούν στο επόμενο χρονικό διάστημα. Η οργάνωση και ο συντονισμός των λαϊκών διαθεσιμοτήτων μέσα από τη λειτουργία ενδιάμεσων κρίκων είναι ένα θετικό βήμα στη γενικότερη προσπάθεια για τη δημιουργία του Μετώπου.

Οι θεωρητικές επεξεργασίες και η δράση των συσπειρώσεων και των μετώπων πάλης, αλλά και η αντιπαράθεση στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο θα αποκτήσουν μεγαλύτερη δυναμική, αν συνδεθούν αποτελεσματικά με το πανευρωπαϊκό κίνημα, το οποίο αντιπαλεύει την ΕΕ των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού, χωρίς να εγκαταλείπει τον αγώνα για ριζικές αλλαγές στο εθνικό επίπεδο.

Οι Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το Συνέδριο ανοίγουν θετικά τη συζήτηση για ανάλογες προοπτικές και δημιουργούν προκλήσεις με τις οποίες όλοι καλούμαστε να αναμετρηθούμε την επόμενη περίοδο. Η ιδεολογικοπολιτική αντεπίθεση αποτελεί ένα σύνθετο καθήκον το οποίο επεκτείνεται από την ισχυροποίηση του ΚΚΕ μέχρι την αντίστοιχη θωράκιση των επιμέρους συσπειρώσεων και των μετώπων πάλης.

Η σύνδεση των συνεργαζόμενων με το Κόμμα έχει αποδειχτεί χρήσιμη και η ενίσχυσή της μπορεί να βοηθήσει στην επιτυχία αυτών των στόχων.

Αξίζει να προσπαθήσουμε, μπορούμε να τα καταφέρουμε.

Χρήστος Μαργανέλης

Αγαπητοί σύντροφοι,

Η αστική τάξη έπαψε προ πολλού να παράγει τέχνη, να παράγει πολιτισμό. Εδώ και πολλά χρόνια έχει στραφεί προς την καταναλωτική «Τέχνη». Χρησιμοποιεί τον καλλιτέχνη και τον μεταμορφώνει σε «κοπτοράπτη» που παραδίδει στη μάζα κατά παραγγελία «Τέχνη» κομμένη και ραμμένη στα μέτρα προδιαγραφής της άρχουσας τάξης. Αυτή η «Τέχνη» αποδεικνύεται ως ένα δοκιμασμένο μέσο, μέσω του οποίου διαδίδονται ανάλογα πρότυπα για να κρατούν τις λαϊκές μάζες στη «μαγεία» της ιμπεριαλιστικής τους ιδεολογίας. Παρατηρούμε τις τελευταίες δεκαετίες τη δημιουργία από την άρχουσα τάξη μιας βιομηχανίας διασκέδασης που προμηθεύει με ψευτο-καλλιτεχνικά εμπορεύματα το κοινό. Βλέπουμε κακόγουστες τηλεοπτικές σειρές, βλέπε Φώσκολο, που ανθίζουν στον σκουπιδότοπο της αστικής κοινωνίας. Επεμβαίνουν και καταχτούν τον ελεύθερο χρόνο με τη βοήθεια της βιομηχανίας βατής διασκέδασης. Λένε: ο εργάτης, ο υπάλληλος, οι νέοι μετά τις ώρες εργασίας ή των σπουδών πρέπει να γεμίζουν το χρόνο τους με διασκέδαση και ψυχαγωγία. Παράγονται προϊόντα που δεν έχουν καμία καλλιτεχνική και αισθητική αξία, τα οποία να καταναλώνονται όπως κάθε καταναλωτικό αγαθό. Με τεχνάσματα εξαπατούν τον κόσμο και οι λεγόμενοι καλλιτέχνες βάζουν το χεράκι τους, θέλοντας να πείσουν πως για όλους υπάρχουν δυνατότητες να ανέβουν τα σκαλοπάτια της κοινωνίας. Αυτοί οι λεγόμενοι καλλιτέχνες, λογοτέχνες που μπήκαν στην υπηρεσία της άρχουσας τάξης, δημιουργούν «ωραίες απεικονίσεις», κατασκευάζοντας έτσι μια βαλβίδα υπερπίεσης για να αποπροσανατολίσουν τις μάζες από τις άμεσες πολιτικές και κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις. Εφαρμόζουν αυτό που είπε ο Νίτσε πριν εκατό και περισσότερα χρόνια: «Η αλήθεια είναι άσχημη. Εμείς έχουμε την τέχνη για να μην καταστραφούμε από την αλήθεια». Εδώ βλέπουμε τη θεοποίηση του ψέματος. Για τους σημερινούς «Νίτσε», το ψέμα είναι άγιο και η αστική τάξη ξέρει καλά να το χρησιμοποιεί.

Η βασική διαπίστωση των Μαρξ και Ενγκελς πως η μπουρζουαζία στο πέρασμά της, προς το βιομηχανικό καπιταλισμό έπαψε πια να είναι φορέας πολιτισμού, να παράγει πολιτισμό, ισχύει πολύ περισσότερο στην εποχή του ιμπεριαλισμού, στη δική μας εποχή της παγκοσμιοποίησης.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς; (Εδώ αναφέρομαι στους λογοτέχνες).

θα δανειστώ μια άποψη του Λένιν. Στο σύγγραμμά του «Κομματική οργάνωση και κομματική λογοτεχνία» (1905) βλέπει τη λογοτεχνία ως μέρος της κομματικής δουλιάς της οργανωμένης πρωτοπορίας του προλεταριάτου.

Η λογοτεχνία ήταν και είναι το πιο ισχυρό μέσο της προπαγάνδας και διαπαιδαγώγησης του ΚΚ. Ακόμα, η λογοτεχνία μπορεί να είναι μέσο διάδοσης γνώσεων. Χωρίς πλατιές γνώσεις δε θα υπάρχει νικηφόρα επανάσταση.

Εδώ να προσθέσω ένα απόσπασμα από την ομιλία της ΓΓ του ΚΚΕ Αλ. Παπαρήγα στην εκδήλωση της Εργατικής Αχτίδας: «Σήμερα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη επάρκεια γνώσης. Και η πιο ικανή να καταχτήσει γνώσεις και να τις αξιοποιήσει είναι η εργατική τάξη».

Να ενδιαφερθεί το Κόμμα μας για τη λογοτεχνία και τους λογοτέχνες και να τους χρησιμοποιήσει για τη διάδοση γνώσεων. Να χρησιμοποιήσει τη λογοτεχνία ως μέσο προπαγάνδας. Το 17° Συνέδριο πρέπει να πάρει τις αναγκαίες αποφάσεις.

Προτείνω, μετά το Συνέδριό μας, να πραγματοποιηθεί μια πλατιά σύσκεψη κομμουνιστών λογοτεχνών όπου θα συζητηθεί ένα πρόγραμμα δράσης.

Προτείνω:

1) Ημερίδα για τα καθήκοντα των λογοτεχνών στη σημερινή εποχή.

2) Ημερίδες για την υπεράσπιση της ελληνικής γλώσσας.

3) Να παρθούν συγκεκριμένες αποφάσεις για τη σύνδεση Ελλήνων λογοτεχνών (κομμουνιστών) με λογοτέχνες των Βαλκανίων, της Ευρώπης, της Μ. Ανατολής για το συντονισμό της δράσης μας στον αγώνα της εργατικής τάξης.

4) Στο ΚΜΕ πρέπει να υπάρχει τμήμα που θα ασχολείται με ζητήματα της Τέχνης.

5) Οι λογοτέχνες μας να παρουσιάζουν τα έργα τους στις ΚΟΒ.

6) Τα βιβλιοπωλεία της ΣΕ να μην πωλούν μόνο βιβλία, μα να γίνουν Κέντρα συζήτησης και παρουσίασης της λογοτεχνίας μας. Το ίδιο να ισχύει και για τις στήλες κριτικής ή παρουσίασης του «Ριζοσπάστη» (όχι μόνον εκδόσεις «Καστανιώτης»).

Υποστηρίζω τη γνώμη πολλών συντρόφων για την αποκατάσταση της τιμής του Νίκου Ζαχαριάδη και των συντρόφων που διαγράφτηκαν από την 6^η Ολομέλεια και κράτησαν όλα τα χρόνια ψηλά την κομμουνιστική τους συνείδηση. Να καταδικαστεί το 20° Συνέδριο του ΚΚΣΕ ως οπορτουνιστικό - αναθεωρητικό. Ιδια απόφαση να παρθεί και για την 6^η Ολομέλεια.

Χρήστος Πολυχρονίδης

Χαϊδάρι