Στο σχέδιο της κοινής Εκθεσης «Για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ενσωμάτωση» (SEC (2005) 69), που θα παρουσιαστεί στο Εαρινό Συμβούλιο (23 Μάρτη), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει καθαρό ότι άμεσος στόχος πρέπει να είναι η αύξηση της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης για όλους τους Ευρωπαίους εργαζόμενους. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, η οποία υποβλήθηκε για γνωμοδότηση στα συναρμόδια όργανα της ΕΕ (Συμβούλιο, Ευρωκοινοβούλιο, ΟΚΕ), υπογραμμίζεται ότι μόνο τα άτομα που είναι ανίκανα να εργαστούν (ανάπηροι) θα μπορούν να λαμβάνουν συντάξεις πριν φτάσουν στο ανώτερο ηλικιακό όριο.

Συγκεκριμένα, στην Εκθεση αναφέρεται: «Είναι σημαντικό πριν από τη συνήθη ηλικία συνταξιοδότησης ή πριν από τη συμπλήρωση του αριθμού των ετών εργασίας που απαιτούνται, να καταβάλλονται συντάξεις μόνο στα άτομα εκείνα που είναι ανίκανα να εργαστούν ή που αποδέχονται την αναλογική μείωση της σύνταξής τους».

Με δεδομένο ότι και σήμερα στη χώρα μας, για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων δίνεται η δυνατότητα πρόωρης συνταξιοδότησης αλλά με αναλογική μείωση της σύνταξης, προκύπτει ότι η Κομισιόν βάζει στο στόχαστρο τις πλήρεις συντάξεις που αποδίδονται σε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων όπως αυτών στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (ΒΑΕ), στις μητέρες, αλλά και άλλα ταμεία, στα οποία οι εργαζόμενοι έχουν κατακτήσει συντάξεις νωρίτερα από το ανώτερο όριο των 65 χρόνων.

Αλλωστε στο ίδιο το κείμενο σημειώνεται ότι ήδη «οι κυριότεροι τρόποι πρώιμης εξόδου από την αγορά εργασίας - ιδίως πρόωρη συνταξιοδότηση, τα επιδόματα ανεργίας και τα επιδόματα αναπηρίας - αποτελούν αντικείμενο κριτικής επανεξέτασης στα περισσότερα κράτη - μέλη». Στα παραπάνω προστίθεται ότι ήδη σε κράτη - μέλη επεκτείνεται η ηλικία συνταξιοδότησης μέσα από συνταξιοδοτικές προσαυξήσεις που δίνονται σε εργαζόμενους που παραμένουν στην εργασία και πέραν των ανώτερων ηλικιακών ορίων. Σημειώνεται ότι ανάλογο μέτρο περιλαμβάνει ο τελευταίος αντιασφαλιστικός νόμος (3029) του ΠΑΣΟΚ που ψήφισε το 2002 και προβλέπει την «παραμονή» στην εργασία μέχρι τα 67 χρόνια. Επιπλέον, γίνεται μνεία στο μοντέλο της μεικτής συνταξιοδότησης, όταν κάποιος παίρνει μέρος μόνο της σύνταξής του - αν και έχει τις προϋποθέσεις - και συνεχίζει να δουλεύει σε καθεστώς μερικής απασχόλησης.

Σε κάθε περίπτωση - όπως σημειώνει η Κομισιόν - «σε πολλά κράτη - μέλη υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για μεταρρυθμίσεις»! Και δεν κρύβει ότι από τις μέχρι τώρα ανατροπές στα 15 κράτη - μέλη της ΕΕ προέκυψε «σημαντική πρόοδος όσον αφορά την αναχαίτιση των ανοδικών τάσεων που παρουσίαζαν οι δημόσιες δαπάνες για τις συντάξεις». Με δυο λόγια, προκλητικά το επιτελείο της ΕΕ επιχαίρει γιατί τα κράτη δίνουν λιγότερους πόρους για τις συντάξεις.

Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό και μια άλλη πλευρά από την οποία η ΕΕ βλέπει αναγκαία την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά και την επέκταση της ιδιωτικής ασφάλισης. Οπως αναφέρεται, «ορισμένες μεταρρυθμίσεις αναμένεται να έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικές μειώσεις στα ποσοστά αντικατάστασης των εκ του νόμου προβλεπόμενων συνταξιοδοτικών συστημάτων, οι οποίες (σ.σ. μειώσεις) θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλα προβλήματα επάρκειας στο μέλλον εάν τα κράτη - μέλη δεν αντιδράσουν ενθαρρύνοντας τους εργαζόμενους να συνταξιοδοτούνται αργότερα και προσφέροντας ευκολότερη πρόσβαση στα συστήματα συμπληρωματικής σύνταξης» (βλέπε ιδιωτικής ασφάλισης).

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι επειδή η ΕΕ θα μειώσει τις συντάξεις και αυτές δε θα επαρκούν να συντηρήσουν ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης στα γηρατειά, γι' αυτό οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να μένουν μεγαλύτερο διάστημα στην παραγωγή ή κατά τη διάρκεια της εργασίας τους να έχουν και πρόσθετη ιδιωτική ασφάλιση, που θα συμπληρώνει την ανεπαρκή πλέον δημόσια σύνταξη.

Ειδικά για την ιδιωτική ασφάλιση, η Εκθεση υπογραμμίζει ότι «εξετάζεται ο ρόλος της διαχείρισης των συνταξιοδοτικών ταμείων από τον ιδιωτικό τομέα» και πως «τα περισσότερα κράτη - μέλη θεωρούν ότι τα ιδιωτικά ταμεία, επαγγελματικής ή ατομικής ασφάλισης, θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο μέλλον...»! Με δυο λόγια, οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών ήδη πρωταγωνιστούν σε αυτή την κατεύθυνση και πριμοδοτούν την ιδιωτική ασφάλιση. Αλλά, όπως σημειώνεται, για να προχωρήσουν τα σχέδια αυτά απαιτείται και η ανάλογη προπαγάνδα, «η ενημέρωση είναι επίσης ζωτικής σημασίας» και όχι μόνο. Χρειάζεται «διευκρίνιση των σχέσεων ιδιωτικής ασφάλισης και δημοσίων οικονομικών, ιδίως μέσω της φορολογικής αντιμετώπισης των ιδιωτικών συστημάτων...». Πρόσθετες λοιπόν φοροαπαλλαγές στις εταιρίες ιδιωτικής ασφάλισης, για να διευκολυνθεί το έργο τους.

Μια ακόμα ενδιαφέρουσα πλευρά της Εκθεσης της Κομισιόν για την «κοινωνική προστασία» είναι η ανοιχτή ομολογία ότι η ένταση στην εφαρμογή της αντιλαϊκής πολιτικής στις πλάτες της εργατικής τάξης, οδηγεί σε καταστάσεις απόλυτης εξαθλίωσης, για τις οποίες η ΕΕ προτείνει να δημιουργηθεί ένα υποτυπώδες δίχτυ προστασίας.

Οταν, όμως, το κεφάλαιο και οι πολιτικοί εκφραστές του μιλάνε για «κοινωνική προστασία», στο μυαλό τους έχουν σταθερά ένα και μόνο πράγμα: Την αύξηση των καπιταλιστικών κερδών και την όσο το δυνατόν ασθενέστερη λαϊκή αντίδραση στην εκμεταλλευτική πολιτική τους.

Ετσι ερμηνεύεται η εκτίμηση της Εκθεσης της Κομισιόν ότι η κοινωνική προστασία δίνει τα μέσα στις κοινωνίες «να εξαλείψουν, αλλά και να προλάβουν τις χειρότερες και πιο απάνθρωπες μορφές φτώχειας» (σελ. 3). Το ενδιαφέρον για τις ομάδες που κινδυνεύουν από τη φτώχεια είναι υποκριτικό. Λίγες γραμμές πιο κάτω, η Κομισιόν διευκρινίζει ότι «τα συστήματα κοινωνικής προστασίας που έχουν σχεδιαστεί σωστά συμβάλλουν επίσης στην οικονομική ανάπτυξη, καθώς δημιουργούν ευνοϊκό περιβάλλον για την οικονομική μεγέθυνση, μέσα στο οποίο άτομα και επιχειρήσεις καταναλώνουν και επενδύουν με εμπιστοσύνη» (σελ. 3). Αυτό που ενδιαφέρει το κεφάλαιο είναι η εξαθλίωση του εργαζόμενου να μην εκμηδενίζει την αγοραστική του δύναμη, ώστε να μπορεί να καταναλώνει τα προϊόντα που παράγει.

Θεωρώντας δεδομένες τις αρνητικές επιπτώσεις των αναδιαρθρώσεων στο βιοτικό επίπεδο των εργαζόμενων, η Κομισιόν προτείνει παρεμβάσεις στο σύστημα κοινωνικής προστασίας που «θα διευκολύνουν τις διαρθρωτικές αλλαγές μετριάζοντας τις επιπτώσεις, θα σταθεροποιούν τη συνολική ζήτηση σε όλους τους οικονομικούς κύκλους και θα δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για ανάκαμψη» (σελ. 4). Στις ομάδες που κινδυνεύουν να καταλήξουν στην απόλυτη φτώχεια κατατάσσονται και «οι αγρότες που εξασφαλίζουν τα προς το ζην με δικές τους καλλιέργειες» (σελ. 6). Ομολογούνται έτσι οι συνέπειες από την αγροτοκτόνα πολιτική της ΕΕ για τους μικρομεσαίους καλλιεργητές.

Με τους νόμους του κέρδους αντιμετωπίζονται και οι μετανάστες, καθώς «η αύξηση της σταθερής μετανάστευσης θα μπορούσε να συμβάλει [...] καλύπτοντας τις ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και, όσον αφορά τις συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις, βελτιώνοντας την οικονομική βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων» (σελ. 4). Από εδώ ακριβώς προκύπτει και το υποκριτικό ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για την κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών.

Η ολόπλευρη μόρφωση των νέων εκλαμβάνεται σαν πάρεργο για το ευρωπαϊκό κεφάλαιο, αφού αυτό που προέχει είναι η κατάρτιση και επανακατάρτιση φτηνού, ευέλικτου εργατικού δυναμικού μέσω της «διά βίου μάθησης». Η εκτίμηση της Κομισιόν ότι «η μείωση των αριθμών στην ηλικιακή ομάδα 15-29 ετών κάνει ακόμα πιο έντονη την ανάγκη να βελτιωθεί η μετάβαση από το σχολείο στην εργασία» (σελ. 4) σημαίνει ότι για τη συντριπτική πλειοψηφία των νέων η βασική εκπαίδευση είναι υπεραρκετή, ώστε γρήγορα και φτηνά να διαθέσουν την εργατική τους δύναμη στις ανάγκες κερδοφορίας των επιχειρήσεων.

Η συμβολή, τέλος, των γυναικών στην αύξηση του διαθέσιμου για απασχόληση δυναμικού κρίνεται αναγκαία και δημιουργεί νέες «κοινωνικές απαιτήσεις (π.χ. για υπηρεσίες φροντίδας των παιδιών, των ηλικιωμένων και των εξαρτημένων ατόμων)» (σελ. 4). Το κεφάλαιο δεν κρύβει λόγια: Θέλει να εξασφαλίσει τις ελάχιστες κοινωνικές υπηρεσίες - πάντα με το αζημίωτο -, όχι σαν μια αναγκαία συνθήκη που βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και ανταποκρίνεται στο σημερινό επίπεδο κοινωνικής ανάπτυξης, αλλά για να απελευθερώσει ακόμα περισσότερα εργατικά χέρια που είναι απαραίτητα για την αύξηση της κερδοφορίας του.