ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Παρασκευή 25 Φλεβάρη 2005
Σελ. /40
Φαστ φουντ που σκοτώνει και κινηματογράφος που αποπροσανατολίζει

Βδομάδα φανταστικού κινηματογράφου. Φανταστικού, δυστυχώς, όχι με την έννοια του εξαιρετικού, αλλά με την έννοια του επινοημένου, του εξωπραγματικού! Εξωπραγματικές, λοιπόν, οι τρεις, από τις τέσσερις νέες ταινίες της βδομάδας! Οι δυο από τις τρεις, «Το Κρυφτό» και ο «Αγρυπνος», είναι αμερικάνικες. Η τρίτη, «Το Ονειρο του Σκύλου», ελληνική! Η τέταρτη ταινία, «Super Size me», είναι και αυτή αμερικάνικη, όμως αυτή είναι προσγειωμένη! Πρόκειται για ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, που ερευνά τις επιπτώσεις που έχει στην υγεία μας η κακή «συνήθεια», η οποία έχει κυριεύσει τον κόσμο, για τα «γρήγορα γεύματα» (fast food)!

Η μικρή ποσότητα των ταινιών έχει να κάνει (και) με το Φεστιβάλ του Βερολίνου! Πολλοί κριτικοί βρέθηκαν εκεί. Οι εφημερίδες είχαν έλλειμμα κριτικής ταινιών, αφού σχεδόν κάθε μέρα το χώρο τους τον «έπιαναν» οι ανταποκρίσεις. Από την άλλη βδομάδα επανερχόμαστε στα γνωστά μεγέθη...

ΜΟΡΓΚΑΝ ΣΠΕΡΛΟΚ
Super size me

Οποιος δεν πιστεύει στην επιστημονικά διατυπωμένη άποψη, ότι το Fast Food βλάπτει σοβαρά την υγεία,δεν έχει παρά να κάνει ό,τι έκανε ο σκηνοθέτης του Super Size Me, εάν, βέβαια, διαθέτει τα κότσια! Ο Μόργκαν Σπέρλοκ δεν αρκέστηκε στις καταγραφές και τα επίσημα στοιχεία. Εγινε ο ίδιος πειραματόζωο!

Για ένα μήνα έβαλε σε δοκιμασία το ίδιο το κορμί του, και την υγεία του, για να αποδείξει τον ισχυρισμό του. Ετρωγε μόνον Fast Food. Υστερα από τριάντα μόλις μέρες αποσυντονίστηκε! Είδε το βάρος του να ανεβαίνει 12 κιλά, τη χοληστερίνη του 65 μονάδες, το συκώτι να εμφανίζει συμπτώματα τοξικού σοκ, τα νεφρά του να παίρνουν την κατιούσα, το δέρμα του να αλλάζει χρώμα, οι δυνάμεις του να τον εγκαταλείπουν, το στήθος του να πονάει, η σεξουαλική του δραστηριότητα να μειώνεται, και πάει λέγοντας! Τόσο επικίνδυνα έγιναν όλα που, σύμφωνα με τους γιατρούς, θα χρειαστούν τουλάχιστον 9 μήνες καλής και υγιεινής διατροφής για να επανέλθει! Το Fast Food δεν είναι απλώς παχυντικό, όπως καταλαβαίνετε, είναι και άκρως επικίνδυνο!

Η ταινία δεν ξεχωρίζει κάποια από τις εταιρίες. Τις καταγγέλλει όλες. Τις καταγγέλλει με πολύ άμεσο τρόπο. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης της, τρώει τα φαγητά τους και πίνει τα ποτά τους! Τα αποτελέσματα αυτής της διατροφής είναι οι αποδείξεις των καταγγελιών του! Ο Σπέρλοκ αποδεικνύει πως οι εταιρίες Fast Food είναι υπεύθυνες για το υπερβολικό πάχος των Αμερικάνων και για την κακή τους υγεία. Μόνο η McDonald's ταΐζει καθημερινά πάνω από 50.000.000 ανθρώπους! Το 37% των παιδιών και των εφήβων έχουν υπερβολικό πάχος στο σώμα τους, ενώ 2 στους 3 ενήλικες είναι υπέρβαροι ή και παχύσαρκοι. Αντιλαμβάνεστε, πιστεύω, τι συμβαίνει με τις «θυγατρικές» αυτών των εταιριών. Με τα υποκαταστήματα - και τα υποκατάστατα - που λειτουργούν στην «περιφέρεια» (στη χώρα μας, για παράδειγμα)!

Αφορμή για τη δημιουργία της ταινίας-πείραμα στάθηκε μια είδηση που είδε ο σκηνοθέτης στην τηλεόραση. Δυο νεαρά κορίτσια είχαν μηνύσει την McDonald's. Φυσικά της έκαναν τα μούτρα κρέας! Η McDonald's, όπως και οι άλλες «αδελφές εταιρίες», βρήκε τον τρόπο να συνεχίσει το «θεάρεστο» έργο της. Η διαπλοκή (και) αυτών των εταιριών με τη δικαιοσύνη και τους πολιτικούς είναι δεδομένη. Επίσης, τα υπέρογκα ποσά που σπαταλούν για τη διαφήμισή τους, σβήνουν, σε ελάχιστο χρόνο, κάθε απόπειρα εναντίον τους, κάθε πρόστιμο και κάθε καταδίκη τους. Οι νόμοι άλλωστε, νόμοι του «πάση θυσία - και από παντού» κέρδους, τους διευκολύνουν. Είναι κοινώς αποδεκτό, πια, πως νομοθετούν αυτοί που πληρώνουν! Πάντως το αμερικάνικο κράτος ξοδεύει 900 εκατ. δολάρια το χρόνο, για την εκστρατεία του κατά της παχυσαρκίας. Η McDonald's ξοδεύει τα διπλά για διαφήμιση! Και τα δυο ποσά, βέβαια, τα πληρώνει ο φορολογούμενος-πελάτης.

Το πρόβλημα, λοιπόν, έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο! Τα κέρδη είναι τεράστια! Οι εταιρίες Fast Food ρίχνουν στα στομάχια μας, και ιδιαίτερα στα στομάχια των νεαρών ατόμων, βόμβες μεγατόνων! Και ενώ μας εξολοθρεύουν ύπουλα, συνειδητά και μεθοδικά, την ίδια στιγμή αυτές θησαυρίζουν. Θησαυρίζουν σε βάρος της υγείας μας, αλλά και σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, αφού τα νοσοκομεία γεμίζουν με τους πελάτες αυτών των εταιριών, που αγωνίζονται να επανακτήσουν την υγεία τους!

Η ταινία παρακολουθείται με μεγάλο ενδιαφέρον (μακάρι να την έπαιζαν στα σχολεία). Διαθέτει χιούμορ. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης είναι απολαυστικός. Καθώς σχολιάζει κάθε συναίσθημα που αισθάνεται μετά από κάθε επιβαρυντικό για την υγεία του γεύμα. Δε δείχνει θυμωμένος. Διάλεξε χαμηλούς τόνους για την κριτική του. Από την οποία κριτική του δεν ξεφεύγουν ούτε και οι καταναλωτές! Εμείς τρώμε Fast Food και εκείνο τρώει εμάς, είναι το τελικό δίδαγμα της ταινίας! Θυμίζω, έτσι για να κάνουμε συνειρμούς, την είδηση της βδομάδας που τρέχουμε, για τη χρωστική ουσία που ανακαλύφθηκε μέσα σε κάποια σάλτσα από αυτές που καταναλώνουμε. Αλλά και τις άλλες επικίνδυνες ουσίες στο μέλι, στο κρέας, στο ψωμί, στο γάλα!..

ΤΖΟΝ ΠΟΛΣΟΝ
Το κρυφτό

Μαζί με το κακό φαγητό μάς σερβίρεται, όπως είναι γνωστό, από τις ίδιες ή άλλες εταιρίες και η κακή τέχνη. Μόνο, με το φαγητό, φαίνεται, δεν εξοντώνεται, ούτε παραδίδεται ολοκληρωτικά ο άνθρωπος! Το «πάση θυσία» κέρδος βγαίνει από πολλές πηγές και με πολλούς τρόπους. Ο άνθρωπος πρέπει να περικυκλωθεί...

Ενας ψυχίατρος, παρακαλώ, βλέπει τη γυναίκα του να φιλιέται με κάποιον. Τα «παίρνει» στο κρανίο, όπως λένε και οι πιτσιρικάδες. Ομως, δεν αντιδρά παρορμητικά και απότομα. Τι επιστήμονας θα ήταν, αν αντιδρούσε έτσι; Την εξοντώνει επιστημονικά. Μετά το χαμό της γυναίκας του μένει αυτός και η 9χρονη κορούλα του. Ενα κοριτσάκι με «ειδικές δυνατότητες»! Που είναι, στην εκδίκησή της, πιο επιστήμονας από τον επιστήμονα πατέρα της.

Ο πατέρας (Ρόμπερτ Ντε Νίρο) αγωνίζεται να επαναφέρει στην κόρη του (Ντακότα Φάνινγκ) την ψυχική ηρεμία, που έχασε με το χαμό της μητέρας της. Εκείνη, όμως, δε θέλει να προσαρμοστεί. Αντίθετα κάνει ό,τι μπορεί για να τον αγχώσει ακόμα περισσότερο. Η σύγκρουση είναι ζήτημα χρόνου. Μόνο που η μικρή, όπως ο Δαβίδ, ας πούμε, αφού δε διαθέτει δύναμη, πρέπει να βάλει μυαλό, για να γίνει αποτελεσματική. Παρά το νεαρό της ηλικίας της, συμπεριφέρεται όπως συμπεριφέρονται τα (ώριμα) άγρια ζώα. Στήνεται σε κάποια γωνιά και περιμένει. Μόλις βρει την ευκαιρία, θα χιμήξει επάνω του.

Είμαι ελλειπτικός, γιατί δε θέλω να «προδώσω» την υπόθεση, για όσους, ενδεχομένως, θα πάνε να δουν την ταινία. Πάντως, σας προειδοποιώ, γίνεται χαλασμός! Ενας χαλασμός που οικοδομείται σιγά σιγά. Η ιστορία ξετυλίγεται όπως τα φίδια! Αργά, μεθοδικά, με ρυθμό. Ο θεατής κάνει του κόσμου τις εικασίες μέχρι να φτάσει στο τέλος, όπου όλα ξεκαθαρίζονται. Οπου όλα τακτοποιούνται και αποδίδεται δικαιοσύνη! Φυσικά, με θύματα, με αίματα και πόνο!..

«Ηθελα να γράψω μια πραγματικά τρομακτική ιστορία», λέει ο σεναριογράφος της ταινίας. Και, πράγματι, έγραψε! Κανένας δεν ξέρει από πού θα προκύψει ο κίνδυνος. Από ποια πλευρά της οθόνης θα μπει κάποιο χέρι και θα χτυπήσει. Και, κυρίως, δεν ξέρει με τι θα χτυπήσει αυτό το χέρι. Αυτή η αβεβαιότητα, μαζί με τις σκιές, τις αφώτιστες γωνιές, το σκούρο δάσος που περικλείει το σπίτι, τους παράξενους και προβληματικούς γείτονες, τις μουσικές και τα τριξίματα, την άψογη κίνηση της μηχανής, αλλά και τις πολύ καλές ερμηνείες, κυρίως πατέρα και κόρης, οικοδομούν το τρομακτικό και παράτολμο θρίλερ. Και λέω τρομακτικό και παράτολμο, γιατί στην οθόνη κυκλοφορεί και υπάρχει ένα 9χρονο κοριτσάκι που βουτάει και βουτιέται στη βία! Οι σκηνές του τέλους αποδεικνύουν το αδίστακτο του καπιταλίστα! Εδώ βγάζει από τη μύγα ξίγκι, δε θα βγάλει από παιδί;..

Παίζουν: Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Ντακότα Φάνινγκ, Φάμκε Γιάνσεν, Ελίζαμπεθ Σου, Εϊμι Ιρβινγκ, Ντίλαν Μπέικερ.

ΜΠΡΑΝΤ ΑΝΤΕΡΣΟΝ
Αγρυπνος

Ο Αντερσον είναι ένα είδος «διανοούμενου» κινηματογραφιστή θρίλερ, αν υπάρχει τέτοιου είδους κινηματογραφιστής. Δεν αρκείται - ίσως την αποφεύγει κιόλας - στην ωμή βία. Περισσότερο τη «βρίσκει» με την ατμόσφαιρα. Σαν ένας σημερινός μικρός Χίτσκοκ, ας πούμε. Τη «βρίσκει» με το «σκοτεινό» κόσμο που δημιουργεί. Τα πλάνα του, οι σκηνές του, με λίγη καλή διάθεση, μπορείς να τα δεις σαν δανεικές εικόνες από τα γραπτά του Κάφκα, του Ντοστογιέφσκι. Φυσικά, για να μη σηκωθούν από τον τάφο τους οι μοναδικοί συγγραφείς, χωρίς τη δική τους πνευματικότητα, την υπαρξιακή κοινωνική και φιλοσοφική τους αγωνία!..

Ο Αγρυπνος, στα μάτια κάποιου που αγαπάει τον κινηματογράφο, κάποιου καλοπροαίρετου, λειτουργεί σαν «δείγμα γραφής» των δυνατοτήτων του σκηνοθέτη. Αναγνωρίζεις την ικανότητα στην κατασκευή. Βλέπεις, όμως, και την έλλειψη προσανατολισμού. Γιατί το θέμα, και ο μονοδιάστατος τρόπος που το παραθέτει, όσο και να το στολίσεις με καλλωπιστικά, δεν μπορεί να γίνει τίποτα περισσότερο από αυτό που είναι. Μια εξωπραγματική ιστορία! Και σαν τέτοια που είναι, δεν μπορεί να δημιουργήσει άξια συναισθήματα.

Μετά από αυτή την παρατήρηση πέφτεις - αναγκαστικά - στη μελαγχολία. Γιατί όλοι οι συντελεστές της ταινίας έδειξαν ότι είναι σοβαροί επαγγελματίες. Ο πρωταγωνιστής, για παράδειγμα, έχασε 15 κιλά για να παίξει τον κεντρικό ρόλο! Και πλήρωσε αυτή τη θυσία με κίνδυνο της υγείας του. Και η μελαγχολία προκύπτει από το λογικό ερώτημα: αυτό το αποτέλεσμα δικαιολογεί αυτές τις θυσίες;

Ενας χειριστής τόρνου υποφέρει από αϋπνίες. Την πάθησή του τη γνωρίζει μόνον ο ίδιος. Οι αϋπνίες, όπως είναι φυσικό, του προκαλούν κούραση και, στη συνέχεια, διάφορες παραισθήσεις. Τα πάντα γύρω του γίνονται απειλητικά. Τίποτα δεν μπορεί να ελέγξει. Ακόμα και τον εαυτό του. Η ζωή του έχει γίνει ένας εφιάλτης. Ενας ανεξέλεγκτος εφιάλτης. Οι σχέσεις του με τους συναδέλφους του στο εργοστάσιο γίνονται προβληματικές. Το ίδιο και με τις δυο γυναίκες που συνδέεται (μια νοσοκόμα που μεγαλώνει ένα παιδί και του προσφέρει τρυφερότητα, και μια πόρνη που του προσφέρει σεξ). Προκαλεί ένα ατύχημα. Από εδώ και πέρα κάθε στιγμή είναι και ένας πόνος.

Εάν ο δημιουργός είχε εντάξει την ιστορία του Αγρυπνου σε κάποιο άλλο κοινωνικό περιβάλλον ή αν το ίδιο το περιβάλλον, στο οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία, είχε άλλες αντιρρήσεις και άλλες απαιτήσεις από τον Αγρυπνο, τότε θα μιλούσαμε για πραγματικό Κάφκα, για πραγματικό Ντοστογιέφσκι. Τώρα, απλώς, θαυμάζουμε τη δεξιοτεχνία και λυπούμαστε για την έλλειψη προσανατολισμού. Οσο καλή διάθεση και αν δείξουμε δεν μπορούμε να βρούμε άλλες αναφορές. Αναφορές που θα μας υποχρέωναν σε άλλο σεβασμό.

Παίζουν: Κρίστιαν Μπερίλ, Τζένιφερ Τζέισον, Αϊτάνα Σάντσεθ -Χιχόν.

ΑΓΓΕΛΟΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ
Το όνειρο του σκύλου

Από κοντά, αλλά σε μεγάλη καλλιτεχνική απόσταση, και ο δικός μας Αγγελος Φραντζής. Κι αυτός έχει παραιτηθεί από τα εγκόσμια και το μυαλό του και η κινηματογραφική μηχανή του κινείται στη σφαίρα του φανταστικού! Αλήθεια, η κοινωνία, ο κόσμος, οι άνθρωποι, οι σχέσεις, η εργασία, η εκμετάλλευση, το κέρδος, το υπερκέρδος, ο έρωτας, τι είδους ιστορίες να γεννήσουν; Ψιλοπράγματα! Βουρ, λοιπόν, στο ...φανταστικό! Εκεί όπου νομίζουμε πως θα εντυπωσιάσουμε.

Ο κινηματογράφος είναι γνωστό ότι είναι όργανο της αστικής ιδεολογίας, όταν, και αφού, γίνεται μέσα σε αστικό κράτος και με αστικές σχέσεις παραγωγής. Ο ίδιος δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα από τον τρόπο παραγωγής και διανομής του. Ομως, από ταινία σε ταινία, πολλά μπορούν να προκύψουν. Ακόμα και να αμφισβητηθεί το ίδιο το κοινωνικό σύστημα. Με τη δράση των ηρώων τους, αλλά και με τις εικόνες που «δείχνουν» ή δε «δείχνουν», οι ταινίες μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και τριγμούς στην κυρίαρχη ιδεολογία. ΄Η να τη στηρίξουν. Τα παραπάνω αφορούν τόσο τη φόρμα, όσο και το περιεχόμενο.

Κάποιοι κινηματογραφιστές, ωστόσο, καμώνονται τους αθώους και κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους. Ισχυρίζονται πως αν, τάχα μου, κάνουν ένα «στραβό» πλάνο, πως αν δεν ακολουθήσουν «στρωτή» αφήγηση, πως αν κάνουν πηδηματάκια, αν παραστήσουν ότι λένε κάτι, χωρίς όμως να το λένε καθαρά, είναι και μοντέρνοι και προοδευτικοί! Τίποτα δεν είναι. Βουτηγμένοι στην ασάφεια είναι! Και η ασάφεια είναι ιδεολογικό όπλο της αστικής τάξης. Αυτά για να ξέρουμε τι λέμε.

Τα αναφέρω αυτά, γιατί παρακολουθώντας την ταινία του Αγγελου Φραντζή και έχοντας ακούσει ότι είναι νέος άνθρωπος, έβλεπα την αγωνία αυτού του νέου δημιουργού να προσπαθεί να μας πείσει πως είναι μοντέρνος στη γραφή και προοδευτικός στο περιεχόμενο. Μας ταξίδεψε, δήθεν, σε ένα όνειρο. Μόνο που έλειπε το ίδιο το όνειρο. Ο λόγος, δηλαδή, του ταξιδιού και οι «εμπειρίες» που θα αποκομίζαμε από αυτό το όνειρο. Δυστυχώς, όμως, όπως ακριβώς μπήκαμε, έτσι ακριβώς και βγήκαμε από την αίθουσα. Ούτε πλουσιότεροι, ούτε φτωχότεροι. Δεν πήραμε τίποτα από αυτό το ταξίδι. Γιατί το ταξίδι δεν είχε τίποτα να μας δώσει. Είχε, απλώς, κάποιες «παράξενες» εικόνες, μέσα σε «παράξενα» ντεκόρ, με «παράξενους» τύπους. Ολα, όμως, αυτά τα «παράξενα», άτακτα, μάλιστα, ερριμμένα, δεν προέβαλαν κανένα αίτημα, δε διεκδίκησαν καμία απαίτηση. Εγιναν, απλώς, για να γίνουν. Και αυτό δεν είναι μόνο φορμαλισμός. Είναι στήριγμα της αστικής αμπελοφιλοσοφίας.

Τα πράγματα χειροτερεύουν, όταν αυτή η αμπελοφιλοσοφία, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, ντύνεται με «αισθητικά» βιντεοκλίπ. Με εικόνες, δηλαδή, χωρίς ειδικό καλλιτεχνικό βάρος. Με ηθοποιούς, που πηγαινοέρχονται χωρίς λόγο και αιτία. Που κινούνται σαν νευρόσπαστα. Τότε το «φανταστικό» απογυμνώνεται από κάθε «μαγεία». Προσθέτοντας σε όλα αυτά και την κακή (από άποψη;) φωτογραφία (είναι όλα τόσο υποφωτισμένα), αμέσως ορθώνεται το ερώτημα: γιατί όλα αυτά;

Παίζουν: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Πέγκυ Τρικαλιώτη, Αρης Σερβετάλης, Λίνα Σακκά, Χρήστος Στέργιογλου, Μάρκος Λεζές κ.ά.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ