Ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα το τέταρτο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος στα βασικά σημεία της Διαδικασίας της Μπολόνια, όπως έχουν επικρατήσει να λέγονται οι αλλαγές που προωθούν τα ευρωπαϊκά κράτη και η χώρα μας στην Ανώτατη Εκπαίδευση προκειμένου να δημιουργήσουν έναν Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης. Στο σημερινό μέρος του αφιερώματος εξηγούμε τι είναι οι δυο κύκλοι σπουδών και πώς έχουν εφαρμοστεί στη χώρα μας, καθώς και το ρόλο της λεγόμενης Διά Βίου Εκπαίδευσης.

Ακριβώς επειδή η μεγάλη μάζα των αποφοίτων του πρώτου κύκλου σπουδών θα είναι μισομορφωμένο κι ανειδίκευτο στην ουσία εργατικό δυναμικό, οι ινστρούχτορες της διαδικασίας της Μπολόνια προέβλεψαν ότι η Ανώτατη Εκπαίδευση πρέπει να συνδεθεί με τη «διά βίου μάθηση».

Ετσι, μετά και την ευρωπαϊκή απόφαση της Λισαβόνας το 2000 για την κατάρτιση και την εργασία, στη Σύνοδο της Πράγας οι Ευρωπαίοι υπουργοί Παιδείας αποφάσισαν ότι συστατικό στοιχείο του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης πρέπει να είναι και η διά βίου κατάρτιση. Στο Βερολίνο, εξειδίκευσαν ακόμα περισσότερο αυτήν την απόφαση, ορίζοντας ότι τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης, δηλαδή τα πανεπιστήμια, θα παρέχουν κατάρτιση, μια αποστολή που βρίσκεται μίλια μακριά από την επιστημονική μόρφωση. Ακόμη, αποφάσισαν οι σπουδές κατάρτισης να αποτιμώνται επίσης σε πιστωτικές μονάδες, όπως και οι ανώτατες σπουδές.

Ολα τα παραπάνω σημαίνουν, απλά, ότι ο πτυχιούχος μπορεί να καταφέρει να δουλέψει για ένα διάστημα, αλλά μετά θα χρειαστεί να ξανακαθίσει στα θρανία της κατάρτισης για να αλλάξει ειδικότητα ή να φρεσκάρει τις γνώσεις του για ένα διάστημα (αφού δε θα είναι επιστήμονας ικανός να παρακολουθεί μόνος τους τις εξελίξεις στην επιστήμη του), μετά πιθανά να ξαναδουλέψει για ένα διάστημα και μετά να ξαναπεράσει από τα θρανία. Σ' αυτόν τον κύκλο κατάρτιση - απασχόληση - ανεργία - επανακατάρτιση θα χρειαστεί να περπατήσει δυο και τρεις και τέσσερις φορές στη ζωή του κάποιος, σύμφωνα με το μοντέλο που οραματίζονται για τη μεγάλη μάζα των αποφοίτων οι κυβερνήσεις της ΕΕ. Στην ουσία, η κατάρτιση θα γίνει το κύριο εκπαιδευτικό σύστημα, που θα αντικαταστήσει σε σπουδαιότητα τις συμβατικές δομές εκπαίδευσης (Λύκειο, τεχνική - επαγγελματική, ανώτατη).

Στην Ελλάδα, ο χώρος της διά βίου κατάρτισης στο επίπεδο της Ανώτατης Εκπαίδευσης καλύπτεται μέχρι στιγμής από το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και από τα Προγράμματα Σπουδών Επιλογής, που όμως κρίθηκαν αντισυνταγματικά και σταδιακά καταργήθηκαν από τα ιδρύματα.

Στις άμεσες προτεραιότητες του υπουργείου Παιδείας είναι η είσοδος της διά βίου κατάρτισης μέσα στα ίδια τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, μέσω της δημιουργίας σε κάθε ένα από αυτά ενός Ινστιτούτου Διά Βίου Εκπαίδευσης (ΙΔΒΕ). Ηδη, είναι έτοιμο προς κατάθεση στη Βουλή το νομοσχέδιο που θα τα ιδρύει.

Τα ΙΔΒΕ θα κάνουν σεμινάρια συγκροτημένα από διδακτικές μονάδες και θα οδηγούν σε πιστοποιητικά επιμόρφωσης ή κατάρτισης. Με την έννοια κατάρτιση, αναφέρονται ουσιαστικά σε «ένα τσούρμο δεξιότητες», ατάκτως ερριμμένες, που πιθανά να φανούν πρόσκαιρα χρήσιμες σ' όποιον πληρώσει το αντίτιμο και τις αποκτήσει, ωστόσο είναι βέβαιο ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτές οι σκόρπιες γνώσεις του θα απαξιωθούν και θα χρειαστεί να ξανακαθίσει στα θρανία της κατάρτισης.

Τα Ινστιτούτα Διά Βίου Εκπαίδευσης που θα δημιουργηθούν σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ θα έχουν έσοδα από δίδακτρα που θα πληρώνουν οι φοιτητές, απευθείας χρηματοδότηση από επιχειρήσεις ή και από ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, καθώς και από την εμπορική τους δραστηριότητα.

Τα «μαγαζιά» αυτά των ΑΕΙ και των ΤΕΙ θα υπόκεινται σε αξιολόγηση, με κριτήρια, μεταξύ άλλων, τη «ζήτηση» για τα προγράμματά τους, τη γνώμη αποφοίτων και διδασκόντων, καθώς και τη «γνώμη των φορέων απασχόλησης των αποφοίτων για την αποτελεσματικότητα των Προγραμμάτων», δηλαδή τη γνώμη των εργοδοτών και των επιχειρήσεων, για το αν τους κάνουν οι «γνώσεις» που θα αποκτούν οι απόφοιτοι.

Ετσι, επιτυγχάνεται και η άμεση σύνδεση της κατάρτισης με την αγορά, σύμφωνα με την απόφαση της Λισαβόνας.

Η βδομάδα που πέρασε σημαδεύτηκε από μια ακόμη συνεδρίαση την Τετάρτη 16/2 (τη δεύτερη κατά σειρά) του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ) και μέσω αυτού της συνέχειας του λεγόμενου «εθνικού διαλόγου» για την Παιδεία, που αποδεικνύεται ότι είναι μια παρωδία, με μοναδικό στόχο τη νομιμοποίηση των προειλημμένων κυβερνητικών αποφάσεων για την υποταγή της Εκπαίδευσης στις απαιτήσεις του κεφαλαίου.

Σ' αυτή τη δεύτερη συνεδρίαση του ΕΣΥΠ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ και οι λεγόμενοι κοινωνικοί εταίροι - ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ, ΣΕΒ, εκπαιδευτικές ομοσπονδίες κλπ.- κατέληξαν σε τέσσερις άξονες πάνω στους οποίους θα συζητήσουν σε επόμενες συνεδριάσεις τα επιμέρους συμβούλια του ΣΕΥΠ. Αυτοί είναι: Χρηματοδότηση της Εκπαίδευσης (θέμα που αρχικά δεν περιλαμβανόταν στις προτάσεις του ΕΣΥΠ), δομή και διάρθρωση της Εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες, επαγγελματική και μισθολογική κατάσταση - επιμόρφωση εκπαιδευτικών και αναβάθμιση της ποιότητας της Εκπαίδευσης.

Επόμενο βήμα του διαλόγου είναι η κοινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Ανώτατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΣΑΠΕ) και του Συμβουλίου Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΣΑΤΕ) στις 28 Φλεβάρη, όπου αναμένεται να συζητηθεί και το θέμα της «αξιολόγησης» το οποίο αποτελεί και την προτεραιότητα της κυβέρνησης. Στις αρχές Μάρτη θα συνεδριάσει το Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Βέβαια και αυτή όπως και η προηγούμενη συνεδρίαση του ΕΣΥΠ συνοδεύτηκε από κινητοποιήσεις εκπαιδευτικών, φοιτητών και σπουδαστών, που καταγγέλλουν τον προσχηματικό χαρακτήρα του διαλόγου. Παράλληλα, αναδείχτηκαν για άλλη μια φορά οι τεράστιες ευθύνες του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΝ, αλλά και των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών (ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, ΠΟΣΔΕΠ, ΟΣΕΠ), που προσπαθούν με το ένα πόδι να πατούν στο τραπέζι του διαλόγου και με το άλλο στο δρόμο των κινητοποιήσεων. Κάτω από την πίεση του αγωνιστικού κινήματος η ΟΛΜΕ και ο πρόεδρος της ΔΟΕ αναγκάστηκαν την Παρασκευή να αποφασίσουν την αποχώρησή τους από το «διάλογο». Πρόκειται βεβαίως για έναν τακτικό ελιγμό, που δεν αναιρεί τις μεγάλες ευθύνες τους για τη νομιμοποίηση που έχουν προσφέρει μέχρι τώρα στον «διάλογο» - απάτη της κυβέρνησης.