Ο γέροντας και η γερόντισσα, που καλούνται να ζήσουν με το μηνιάτικο βοήθημα των 200 ευρώ, πεινάνε. Γιατί μ' αυτά τα χρήματα δυσκολεύονται να εξασφαλίζουν, πάντα, το καθημερινό φαΐ. Κι αν κοιτάξουν μόνο το φαΐ, θα τους λείψουν τα φάρμακα.

Ο γεωργός, που έχει στην κατοχή του 10 και 20 στρέμματα - κι είναι πολλοί με τόσα χωράφια - και δεν έχει συμπληρωματικό εισόδημα, πεινάει. Κι αν κοιτάξει μόνο πώς να ταΐσει την οικογένεια θα του λείψουν όλα τ' άλλα. Δε θα έχει ούτε για έναν καφέ στο καφενείο, ούτε για τσιγάρα. Και, φυσικά, αδυνατεί να σπουδάσει τα παιδιά του, καθώς τα έξοδα της «δωρεάν» Παιδείας είναι σήμερα πάρα πολλά, που καθιστούν απλησίαστες τις σπουδές για τους φτωχούς.

Ισως να φαίνεται απίθανο, αλλά η οικονομική ανέχεια εξαναγκάζει κάποιους να επιστρέφουν σε «παραδοσιακές» μορφές αναζήτησης τροφής. Το κυνήγι στο βουνό, το ψάρεμα στο ποτάμι, η συγκέντρωση χόρτων στα λιβάδια, που για άλλους αποτελούν «χόμπι» και «σπορ», για μερικούς από τους πάμφτωχους των χωριών είναι αναγκαία διαδικασία για την εξασφάλιση της καθημερινής τροφής.

Eurokinissi

Αλλά αυτό που φαίνεται, πλέον, «διά γυμνού οφθαλμού» είναι η εκτεταμένη φτώχεια που επικρατεί στην ύπαιθρο. Το αντιλαμβάνεσαι, βλέποντας τα καφενεία να κλείνουν αποβραδίς, λόγω έλλειψης πελατών. Το καταλαβαίνεις, παρατηρώντας τα σκυθρωπά πρόσωπα των ξωμάχων, ακούγοντας τα οργισμένα παράπονά τους. Το συνειδητοποιείς, μετρώντας τα ονόματα «στα δεφτέρια των βερεσέδων» στα μπακάλικα, στα περίπτερα, ακόμα και στα φαρμακεία.

Η συντριπτική πλειοψηφία των γεωργών και κτηνοτρόφων είναι φτωχοί άνθρωποι. Το αγροτικό εισόδημα είναι μικρό και δε φτάνει να καλύψει ούτε τις στοιχειώδεις ανάγκες μιας φτωχής ζωής. Και ο κάτοικος του χωριού - όπως κι αυτός της πόλης - καλείται ν' αντιμετωπίσει τη συνεχή κι αδυσώπητη επίθεση της ακρίβειας.

Ακρίβεια στα γεωργικά μέσα και εφόδια - λιπάσματα, φυτοφάρμακα, καύσιμα, σπόροι, μηχανήματα κ.ά. - που ανεβάζει στα ύψη το κόστος παραγωγής. Ακρίβεια στα είδη λαϊκής κατανάλωσης - τρόφιμα, ρούχα, παπούτσια, πετρέλαιο θέρμανσης, ποτά, τσιγάρα κ.ά. - που είναι χρειαζούμενα. Ακρίβεια στην Παιδεία, στην Υγεία και πού να τα βρει ο φτωχός αγρότης να πληρώσει για τα φροντιστήρια των παιδιών, για την αρρώστια των παππούδων;

Κάθε χρόνο και χειρότερα. Ο αγρότης δουλεύει περισσότερο και εισπράττει λιγότερα. Γιατί οι τιμές των προϊόντων που παράγει πέφτουν και, σε αρκετές περιπτώσεις, δεν καλύπτουν ούτε το κόστος παραγωγής. Μάλιστα, τη χρονιά που πέρασε, πάρα πολλοί παραγωγοί δεν κατάφεραν να πουλήσουν όλη τη σοδειά τους και η «χασούρα» ήταν τεράστια. Κι όσοι έπαθαν και ζημιές στις καλλιέργειες - από θεομηνίες ή αρρώστιες - «φίδι που τους έφαγε», αφού, αν και πληρώνουν για την ασφάλιση της παραγωγής στον ΕΛΓΑ, η αποζημίωση που παίρνουν - όσοι παίρνουν - είναι πολύ μικρή και δίνεται με μεγάλη καθυστέρηση. Με καθυστέρηση πληρώνονται και τις επιδοτήσεις, που πολλές φορές μπλέκουν στα «γρανάζια» της κοινοτικής και ελληνικής γραφειοκρατίας. Υπάρχουν και κάποιοι, που μένουν χωρίς το παραμικρό εισόδημα, πέφτοντας θύματα εμπόρων που παίρνουν τη σοδειά τους και εξαφανίζονται χωρίς να τους ξεπληρώσουν, ή «βαράνε κανόνι» και τους βάζουν «φέσι».

ICON

Αλλά, τι φταίει και ο αγροτικός κόσμος ζει στη φτώχεια; Είναι η «μοίρα» του αγρότη να δυστυχεί;

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι μικρονοικοκυραίοι της υπαίθρου αντιλαμβάνονται ότι για τα βάσανά τους ευθύνεται η αντιαγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που εφαρμόζουν οι εναλλασσόμενες κυβερνήσεις του δικομματισμού. Μια πολιτική, που μειώνει το αγροτικό εισόδημα και δυσκολεύει τη ζωή στο χωριό. Μια πολιτική, που επιβάλλει περιορισμούς στις καλλιέργειες και στην παραγωγή, απαγορεύοντας στον αγρότη να ξεπεράσει τα όρια και ν' αυξήσει το πενιχρό εισόδημά του.

Μια πολιτική, που, με την εξευτελιστική σύνταξη του ΟΓΑ, μετατρέπει τους απόμαχους της αγροτικής δουλιάς σε ζήτουλες των παιδιών τους. Μια πολιτική, που αρπάζει τη γη από τους μικρομεσαίους αγρότες και δημιουργεί νέου τύπου τσιφλικάδες.

Μια πολιτική, που ερημώνει την ύπαιθρο, αποκόπτει τους Ελληνες από τα χωριά τους, αδυνατίζει την ακριτική Ελλάδα.

Η αγωνιστική αντίδραση πολλών ξωμάχων σ' αυτήν την πολιτική, όπως εκφράζεται με τις συνεχείς, μαζικές και δυναμικές, αγροτικές κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων, αποτελεί ένα από τα λίγα παρήγορα σημάδια στην ελληνική ύπαιθρο της φτώχειας.

Αυτό που μένει είναι αυτή η αγωνιστική αντίδραση να πάρει πολιτικό χαρακτήρα. Η μικρομεσαία αγροτιά καλείται να συνεχίσει τους αγώνες, σε συμπαράταξη με την εργατιά και τα άλλα λαϊκά στρώματα του χωριού και της πόλης, με στόχο την ανατροπή της αντιαγροτικής - αντιλαϊκής πολιτικής και με προοπτική την αλλαγή των συσχετισμών δύναμης σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις εφαρμογής μιας άλλης πολιτικής, υπέρ των συμφερόντων των μικρομεσαίων αγροτών, προς όφελος του λαού και του τόπου.

Motion Team

Στην ύπαιθρο της Θεσσαλίας, όπου πριν μερικά χρόνια υπήρχαν αρκετοί αγρότες που ζούσαν σχετικά καλά - και πάντως υποφερτά - τώρα η φτώχεια εκτείνεται και παίρνει διαστάσεις. Και είναι χαρακτηριστικό ότι μεγάλα προβλήματα ανέχειας δεν εμφανίζονται μόνο στις ορεινές και ημιορεινές και στις λεγόμενες μειονεκτικές περιοχές, αλλά και στα καμποχώρια. Την τελευταία εικοσαετία, που η αγροτική οικονομία της χώρας βρίσκεται «πιασμένη» στα «δόκανα» της ΕΕ και κινείται στη βάση των αποφάσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η αγροτική παραγωγή και, γενικότερα, ο πρωτοβάθμιος τομέας παραγωγής έχει μειωθεί και το αγροτικό εισόδημα συρρικνώνεται.

Ταυτόχρονα, άλλες δουλιές που θα εξασφάλιζαν ένα συμπληρωματικό εισόδημα για τους μικρονοικοκυραίους του χωριού δεν υπάρχουν, με αποτέλεσμα πάρα πολλοί κάτοικοι της υπαίθρου να αντιμετωπίζουν δραματικά οικονομικά προβλήματα. Σε κάποιες, μάλιστα, περιπτώσεις, η κατάσταση χαρακτηρίζεται τραγική, καθώς υπάρχουν άνθρωποι που πραγματικά πεινούν.

Στις συζητήσεις που είχαμε με κατοίκους χωριών της περιοχής αναδεικνύεται η απόγνωση για την κατάσταση που βιώνει σήμερα η ύπαιθρος, αλλά και η οργή και η αγανάκτηση των ξωμάχων για την εγκατάλειψή τους και το «κυνηγητό» που δέχονται από την πολιτική των κυβερνήσεων. Η δυσαρέσκεια γι' αυτήν την πολιτική είναι πλέον πασιφανής και, ταυτόχρονα, υψώνεται φωνή διαμαρτυρίας από παντού. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της επαρχίας Ελασσόνας. Μια ορεινή περιοχή στο νομό Λάρισας, στην οποία ο αγροτικός κόσμος ζει στη φτώχεια και οδηγείται στην εξαθλίωση.

Τις δυσκολίες αυτής της χαμοζωής περιγράφουν, μιλώντας στον «Ρ» κάτοικοι της περιοχής. Ο Κ. Αλεξίου, αγρότης από το χωριό Γεράνεια λέει: «Ολα είναι πανάκριβα και συνεχώς "παίρνουν τον ανήφορο", ενώ οι τιμές των προϊόντων μας "παίρνουν τον κατήφορο". Αν πάει κάποιος στα μπακάλικα των χωριών θα καταλάβει τι ακριβώς γίνεται όταν δει τα δεφτέρια γεμάτα με βερεσέδια και ακούσει το γνωστό "γράψτα κι θα πληρώσω όταν έχω". Στερούμαστε και τα εντελώς απαραίτητα. Σκεφτόμαστε και το πόσες ώρες θαανάψουμε τη σόμπα καθώς το πετρέλαιο ακόμα και τα ξύλα είναι πανάκριβα. Οι αγορές όπως ρούχα, παπούτσια είναι πολυτέλεια. Η έξοδος για διασκέδαση είναι απαγορευτική. Εχω δυο παιδιά. Το ένα σπουδάζει και το άλλο είναι άνεργο. Πώς να τα βγάλω πέρα; Γι' αυτό το κατάντημα ευθύνονται οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ».

Το γιατί συμβαίνουν όλα αυτά εξηγεί η Αννέτα Ψωμιάδου, αγρότισσα από το χωριό Καλλιθέα: «Είναι αδιανόητο αυτό που γίνεται. Φέτος, πουλήσαμε τον καπνό μέχρι και 50% φτηνότερα από πέρσι και τα πάντα στην αγορά ακριβαίνουν. Πριν κάποια χρόνια γέμιζα το καλάθι στη λαϊκή με 10.000 δρχ. και σήμερα με 30 ευρώ δεν παίρνεις τίποτα. Ο άντρας μου κάνει δεύτερη δουλιά και πάλι δυσκολευόμαστε. Κι αν και τα δυο μας παιδιά δουλεύουν, στερούμαστε πολλά. Δουλεύουμε, σχεδόν, μόνο για το κόστος παραγωγής των καλλιεργειών. Οσο για τη ζωή της γυναίκας αγρότισσας δεν υπάρχει διέξοδος για να ξεφύγει από τη θλιβερή πραγματικότητα. Κλείνεται μέσα στο σπίτι. Κι ούτε λόγος να γίνεται για το αν μπορείς να δημιουργήσεις κάτι, όπως να χτίσεις ένα σπίτι ή να προσφέρεις κάτι στα παιδιά σου. Σου τα στερούν με την πολιτική τους οι κυβερνήσεις».

Η δραματική κατάσταση των συνταξιούχων που ζουν στην ύπαιθρο είναι γνωστή και την ξέρουν, πλέον, και οι άνθρωποι των πόλεων. Οι απόμαχοι της δουλιάς που ξόδεψαν μια ζωή προσφέροντας, υποχρεώνονται στα γεράματά τους να ζουν με πολλές στερήσεις και να ζώνονται. Ο Χρ. Σιμεωνίδης, συνταξιούχος από το χωριό Αετοράχη τονίζει: «Τα χρόνια που περιμέναμε να χαρούμε λίγο είναι και τα πιο δύσκολα τελικά. Πώς να ζήσεις με τις πενιχρές συντάξεις; Κόψαμε ακόμα και τ' αναγκαία που παίρναμε μια φορά τη βδομάδα από τη λαϊκή. Κι ούτε στο καφενείο μπορούμε να πάμε. Παλιότερα κερνούσαμε κανένα καφέ ή τσιπουράκι. Τώρα δεν "κερνάμε" ούτε τον εαυτό μας. Ετσι μας έχουν καταδικάσει οι κυβερνώντες».

Αλλά και στον κάμπο η κατάσταση είναι δύσκολη και ιδιαίτερα για τους νέους. Οι νέοι άνθρωποι στο χωριό δε στεναχωριούνται μόνο για τα οικονομικά προβλήματα, αλλά θλίβονται περισσότερο γιατί τους στερούν το μέλλον. Τους ξεκληρίζουν, τους πετούν στην ανεργία και τους αναγκάζουν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, αναζητώντας δουλιά στις μεγαλουπόλεις της ανεργίας ή στα σκλαβοπάζαρα της ξενιτιάς. Ο Κ. Καραγιάννης, νέος αγρότης από το Πολυδάμιο Φαρσάλων επισημαίνει: «Ο νέος στο χωριό που ασχολείται με τη γεωργία δεν έχει πια προοπτική εξαιτίας των ποσοστώσεων, των προστίμων συνυπευθυνότητας, των χαμηλών τιμών των προϊόντων και του υψηλού κόστους παραγωγής που επιβάλλουν οι ελληνικές κυβερνήσεις εφαρμόζοντας την πολιτική ξεκληρίσματος της ΕΕ. Ταυτόχρονα, η ζωή είναι πανάκριβη δεν μπορείς να ζήσεις όπως ονειρεύεσαι. Ούτε να διασκεδάσεις δεν μπορείς. Επειδή στο χωριό δεν υπάρχει καμιά διέξοδος για ψυχαγωγία, πρέπει να πας σε μια γειτονική κωμόπολη. Το σκέφτεσαι πολύ. Κοστίζει. Πρέπει να πληρώσεις τη βενζίνη για τη μετακίνηση και ό,τι άλλο κόστος συνεπάγεται η έξοδος. Ο νέος στο χωριό δυσκολεύεται ακόμα και να δημιουργήσει οικογένεια, αφού το κόστος ζωής βάζει μια σειρά εμπόδια που δεν μπορείς να προσπεράσεις».