ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Παρασκευή 8 Απρίλη 2005
Σελ. /40
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΠΙΘΙΚΩΤΣΗΣ
Σίγησε μια κορυφαία λαϊκή φωνή

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ένας από τους κορυφαίους λαϊκούς τραγουδιστές και συνθέτες, που, με τη μαγική, «ξύλινη» φωνή του, για μισό και πλέον αιώνα, πρόσφερε ανεπανάληπτες ερμηνείες, δεν υπάρχει πια. Η φωνή, που επί δεκαετίες διηγήθηκε «σελίδες» της ιστορίας του τόπου μας, και «μίλησε» για τις ελπίδες, τους καημούς, τους αγώνες, τα πάθη, τους έρωτες του λαού μας, σίγησε. Ο «σερ» του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού πέθανε στα 83 του χρόνια (είχε γεννηθεί στις 11/12/1922). Είχε νοσηλευτεί από τις αρχές του χρόνου - στις 5 Ιανουαρίου ο Γρ. Μπιθικώτσης είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, αλλά ακολούθως παρουσίασε χημική πνευμονία. Χειρουργήθηκε δυο ακόμα φορές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που εμφανίστηκαν, όμως τελικά χθες δεν άντεξε στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν, αφού παρουσίασε σηψαιμία και πολυοργανική ανεπάρκεια.

Η πορεία του καλλιτέχνη, από το ρεμπέτικο μέχρι το έντεχνο, ξεκίνησε στη δεκαετία του '40. Από πολύ μικρός έπαιζε κιθάρα, ενώ αργότερα τον κερδίζει το μπουζούκι. Ηδη, έχει γνωρίσει τον Μάρκο Βαμβακάρη, τον «Σωκράτη» της λαϊκής μας μουσικής, όπως τον αποκαλούσε. Η πρώτη του ηχογράφηση, σαν συνθέτης, με ερμηνευτές την Σούλα Καλφοπούλου και τον Μάρκο Βαμβακάρη, το «Τρεμοσβήνει το καντήλι», γίνεται το 1949. Για ν' ακολουθήσουν άλλες δημιουργίες του, με ερμηνευτές τους Πρόδρομο Τσαουσάκη, Σταύρο Τζουανάκο, Καίτη Γκρέυ, Ρένα Ντάλλια, Γιώτα Λύδια, Πόλυ Πάνου, Μανώλη Αγγελόπουλο και άλλους.

Τα τραγούδια που τον καθιερώνουν σαν ερμηνευτή είναι το δικό του «Τρελοκόριτσο» και το «Γαρίφαλο στ' αυτί» του Χατζιδάκι. Παράλληλα, ερμηνεύει τραγούδια των Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Μητσάκη, Δερβενιώτη... Ολα αυτά πριν από τη συνάντησή του με τον Μίκη Θεοδωράκη.

Στα πέτρινα χρόνια της Μακρονήσου, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης γνωρίστηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη. Λίγο αργότερα, σε μια μεταγωγή τους, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης πρόσφερε στον Μίκη ένα κύπελλο με νερό, κάτι που ο συνθέτης δεν ξέχασε ποτέ. «Μου έδωσε να πιω ένα ποτήρι νερό και εγώ του το ανταπέδωσα. Με αυτό το "νερό" ξεδιψάσαμε και οι δυο μας έναν ολόκληρο λαό στα δύσκολα, πέτρινα χρόνια...», έλεγε παλιότερα. Το 1959, ξανασμίγουν, όταν ο Τάκης Λαμπρόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής της «Columbia», κάλεσε επειγόντως τον Μπιθικώτση να συναντηθεί με τον Θεοδωράκη. Ο συνθέτης ήθελε τον Μπιθικώτση για να τραγουδήσει τον «Επιτάφιο». Στην αρχή, τα τραγούδια δεν άρεσαν στον Μπιθικώτση, αλλά εκείνο που τον κράτησε κοντά στον Μίκη ήταν δύο άλλα τραγούδια, η «Μαργαρίτα Μαργαρώ» και το «Μάνα μου και Παναγιά». Τελικά, ο «Επιτάφιος» άνοιξε το δρόμο στη μελοποιημένη ποίηση, ένα δρόμο που χαράχτηκε ανεξίτηλα και στα επόμενα χρόνια από τις συγκλονιστικές και ανεπανάληπτες ερμηνείες του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Σε τραγούδια του Μ. Θεοδωράκη, όπως: «Επιτάφιος» 1960 (Γιάννης Ρίτσος), «Σε πότισα ροδόσταμο» 1961 (Νίκος Γκάτσος), «Βρέχει στη φτωχογειτονιά» 1961 (Τάσος Λειβαδίτης), «Επιφάνεια» 1962 (Γιώργος Σεφέρης), «Το τραγούδι του Νεκρού Αδελφού» 1962 (Μίκης Θεοδωράκης), «Καημός» 1962 (Δημήτρης Χριστοδούλου), «Αυτούς που βλέπεις» 1963 (Μιχάλης Κατσαρός), «Οι Μοιραίοι» 1964 (Κώστας Βάρναλης), «Αξιον Εστί» 1964 (Οδυσσέας Ελύτης), «Ρωμιοσύνη» 1966 (Γιάννης Ρίτσος), «Οκτώβρης '78» 1977 (σε ποίηση Μάνου Ελευθερίου, Δημήτρη Χριστοδούλου, Ερρίκου Θαλασσινού, Τάσου Λειβαδίτη, Γιάννη Θεοδωράκη και Λευτέρη Παπαδόπουλου). Επίσης, «Πάει ο καιρός» 1965 (Νίκος Γκάτσος - Μάνος Χατζιδάκις), «Ασπρη μέρα και για μας» 1966 (Νίκος Γκάτσος - Σταύρος Ξαρχάκος), «Μ' ένα παράπονο» 1969 (Νίκος Γκάτσος - Δήμος Μούτσης), «Επιστροφή» 1970 (Νίκος Γκάτσος - Μάνος Χατζιδάκις).

Στη «Μαγική Πόλη» των Θεοδωράκη - Χατζιδάκι («Παρκ», 1963) ερμηνεύει το υπέροχο «Είμαι αϊτός χωρίς φτερά» (στίχοι: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου) κι ένα χρόνο αργότερα στο δίσκο «Πολιτεία Β`» του Θεοδωράκη θα τραγουδήσει το αριστουργηματικό «Γωνιά - Γωνιά». Από τα πολλά υπέροχα τραγούδια που σμίλεψε με τη φωνή του είναι των Ακη Πάνου («Οταν σημάνει η ώρα», «Θα κλείσω τα μάτια» κ.ά.), Γιάννη Σπανού («Μια Κυριακή», «Ακου πώς κλαίει ο μπαγλαμάς»), Σταύρου Κουγιουμτζή κ.ά. Η τελευταία προσωπική του περίοδος περιλαμβάνει οκτώ δίσκους με δικά του τραγούδια: «Ενα όμορφο αμάξι με δυο άλογα», «Το μεσημέρι καίει το μέτωπό σου», «Εγνατίας 406», «Ο κυρ - Θάνος» κ.ά.

Μεγαλώνει η «λίστα» ιδιωτικοποίησης

Απόσχιση από το «σώμα» της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του μουσείου και του κάστρου της Ρόδου, με δημιουργία «ενιαίου φορέα με τη μορφή ΝΠΔΔ» προωθεί το ΥΠΠΟ, επαυξάνοντας την επικίνδυνη πολιτική «συνδιαχείρισης» της πολιτιστικής κληρονομιάς με μη κρατικούς φορείς.

Η μετατροπή αυτή «συζητήθηκε» σε υπηρεσιακή επίσκεψη του υφυπουργού Πολιτισμού, Π. Τατούλη στη Ρόδο και σε συνάντησή του με τις τοπικές Εφορείες Αρχαιοτήτων. Η μετατροπή του μουσείου και του κάστρου σε ΝΠΔΔ, που αποτελεί «προθάλαμο» της ιδιωτικοποίησης, προωθείται «δεδομένης της ιδιαίτερης προσοχής που χρήζει η Ρόδος, καθώς αποτελεί τόπο ευρείας τουριστικής ανάπτυξης»(!). Ομολογείται, λοιπόν, κάθε τόσο, ότι τα «φιλέτα» της πολιτιστικής κληρονομιάς, που συντηρούνται και αναδεικνύονται με χρήματα του ελληνικού λαού και αποφέρουν απαραίτητα έσοδα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, αποσπώνται ακριβώς γι' αυτόν το λόγο από το βασικό κρατικό «κορμό» και περνούν στα χέρια ΔΣ, όπου θα μετέχουν και ιδιώτες, με κάθε νομική μορφή!

Επιπλέον, από τη συνάντηση αυτή προκύπτει ότι ο κατάλογος των 11 μεγάλων μουσείων της χώρας που μετατρέπονται σε ΝΠΔΔ, μέσω του σ/ν του Οργανισμού του ΥΠΠΟ, δεν είναι ο τελικός, αφού το Μουσείο Ρόδου δεν περιλαμβάνεται σ' αυτόν. Ισως, λοιπόν, το «εφεύρημα» του «ενιαίου φορέα» να είναι ο νέος «πολιορκητικός κριός» για τη «συνδιαχείριση» με τους ιδιώτες και πολλών άλλων ακόμη μουσείων, αρχαιολογικών χώρων, μνημείων.

Για τα λαουτοειδή...

Διεθνή Συνάντηση για τα λαουτοειδή μουσικά όργανα της Μεσογείου, πραγματοποιεί (8-10/4), στην αίθουσα «Δ. Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ο Πολιτιστικός Οργανισμός «Εν Χορδαίς». Στη διάρκειά της, 16 διακεκριμένοι δεξιοτέχνες λαουτοειδών θα παρουσιάσουν δείγματα της υψηλής τέχνης και τεχνικής τους, παραδίδοντας «μάστερ κλας» σε σπουδαστές και μουσικούς και συμμετέχοντας σε βραδινά ρεσιτάλ για το κοινό. Συμμετέχουν οι: Ahmed El Kalai (Τυνησία - ούτι), Mehmet Bitmez (Τουρκία - ούτι), Massimo Lonardi (Ιταλία - μεσαιωνικό λαούτο), Bill Badley (Βρετανία - αναγεννησιακό λαούτο), Paco Serrano (Ισπανία - κιθάρα φλαμένκο), Driss El Maloumi (Μαρόκο - ούτι), Charbel Rouhana (Λίβανος - ούτι), Haig Yazdjian (Συρία - ούτι), Βασίλης Βέτσος (άταστη κιθάρα), Σωκράτης Σινόπουλος - Περικλής Παπαπετρόπουλος (πολίτικο λαούτο), Χρήστος Τσιαμούλης (ούτι), Γιώργης Ξυλούρης - Δημήτρης Μυστακίδης (λαούτο), Βασίλης Τζωρτζίνης - Κυριάκος Καλαϊτζίδης (ούτι).

Παράλληλα, θα πραγματοποιηθεί τιμητική εκδήλωση για τον Χρήστο Ζώτο, και τον μεγάλο Τυνήσιο ουτίστα Ahmed El Kalai, καθώς και διαλέξεις για την ιστορική και καλλιτεχνική εξέλιξη του οργάνου.

«Δρόμοι και πατρίδες»

Πρεμιέρα, σήμερα (9.30 μ.μ.), στο θέατρο «Αργώ», με την παράσταση «Δρόμοι και πατρίδες», που βασίζεται σε αφηγήσεις Ελλήνων μεταναστών στις ΗΠΑ και σε λογοτεχνικά κείμενα. Ενα μικρό θεατρικό χρονικό της ξενιτιάς, φτιαγμένο με προσωπικά υλικά, με ατομικά δράματα που προβάλλουν μέσα από τις σελίδες των αφηγήσεων και των μαρτυριών. Η σκηνοθεσία είναι του Λεωνίδα Βαρδαρού, τα σκηνικά της Εύας Μελά, τα κοστούμια της Βάσως Σοφρά, η μουσική επιμέλεια της Αννας Πασχαλίδου. Παίζουν: Μαρίνα Γαζετά, Χρήστος Παγκαλιάς, Παντελής Μπατάγιας, Λεωνίδας Βαρδαρός, Ρούλα Γκίκα. Παίζουν οι μουσικοί: Γιάννης Γιαννίρης, Γιώργος Μιχώτας.

Φτάνοντας στο «αμήν»

Φαίνεται πως οι αξιόλογοι πολιτιστικοί φορείς πρέπει να φτάνουν στα όρια της αντοχής τους και να καταφεύγουν στον Τύπο, για να «προσεχτούν» από την κυβέρνηση. Προχτές, ο υφυπουργός Πολιτισμού, Π. Τατούλης, συναντήθηκε με τη διοίκηση του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ) και υποσχέθηκε ενίσχυση 100.000 ευρώ.

Φυσικά, μια διαφορετική πολιτιστική πολιτική, δε θα υποβίβαζε την οικονομική ενίσχυση των φορέων σε «πρωτοβουλιακές» συναντήσεις της ηγεσίας του ΥΠΠΟ μαζί τους. Αλλωστε, ακόμη και η υπόσχεση στο ΕΛΙΑ αποτελεί εξαίρεση, αφού πολλοί πολιτιστικοί φορείς - ιδίως της επαρχίας, όπου η πολιτιστική λειψυδρία είναι μεγαλύτερη - φυτοζωούν οικονομικά. Συγκεκριμένες περιπτώσεις αβοήθητων φορέων έθεσε με Ερωτήσεις του το ΚΚΕ προς τον υπουργό Πολιτισμού. Πρέπει κι αυτοί να περιμένουν... τα «κέφια» του εκάστοτε υφυπουργού και τις «πρωτοβουλίες» του;

ΑΛΕΚΑ ΠΑΠΑΡΗΓΑ
Η μνήμη του ζωντανή στο λαό

Με την είδηση του θανάτου του Γρηγόρη Μπιθικώτση, η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα απέστειλε στην οικογένειά του το ακόλουθο συλλυπητήριο τηλεγράφημα: «Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης εξέφρασε με τη φωνή και το ταλέντο του μια ολόκληρη εποχή στο λαϊκό τραγούδι. Ερμήνευσε μεγάλα έργα με μοναδικό τρόπο. Η μνήμη του θα μείνει ζωντανή στο λαό. Θερμά συλλυπητήρια».



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ