Τρεις μόνο οι ταινίες αυτής της εβδομάδας (φαίνεται, ακόμα δε συνήλθαμε από τη σούβλα - όσοι σουβλίσατε, εμείς οι υπόλοιποι... καλός είναι και ο φούρνος)! Η πρώτη, το αποκαλυπτικό «Βασίλειο των Ουρανών», που, από ευγένεια και θρησκευτική αλληλεγγύη, άφησε πρώτα να φύγει το Πάσχα και μετά να βγει στις αίθουσες, αναφέρεται σε μια «ειρηνική» περίοδο ανάμεσα σε δυο σταυροφορίες. Μια αναφορά, βέβαια, με μάχες και όλα τ' απαραίτητα ενός σοβαρού θεάματος. Από κοντά, έτσι εξηγείται και ο τίτλος μας, και η γαλλική αστυνομική ταινία, «Βρώμικος Πόλεμος». Εδώ, σταυροφόροι είναι οι αστυνομικοί. Ιντριγκες, απάτες, ληστείες, διαπλοκή. Σταυροφόροι και Aστυνομικοί το ίδιο Συνδικάτο! Και, πίσω από τους παραπάνω, το αιμοσταγές θρίλερ, «Οι Καταραμένοι» (δεν πρόκειται για αυτοκριτική των δημιουργών).

Ωστόσο, «Το Βασίλειο των Ουρανών» δεν είναι μια όποια κι όποια ταινία. Πέρα από τον πλούτο της παραγωγής (συμμετείχαν πάνω από 30.000 κομπάρσοι, αλλά και αληθινοί Μαροκινοί στρατιώτες και, ακόμα, χρησιμοποιήθηκαν αληθινά κάστρα, αληθινές εκκλησίες, αληθινές μεσαιωνικές πόλεις), οι δημιουργοί της προσπάθησαν να παραμείνουν πιστοί στην Ιστορία.

Αυτό το «πιστοί στην Ιστορία» όμως, όπως αντιλαμβάνεστε, σηκώνει πολύ συζήτηση. Γιατί «πιστός στην Ιστορία», δε σημαίνει, απλώς, αναφορά σε ονόματα, γεγονότα και τοποθεσίες. Σημαίνει, κυρίως, έρευνα και ανάλυση της ίδιας της Ιστορίας. Σημαίνει ανάδειξη των πραγματικών αιτιών, που οδήγησαν στα ιστορικά γεγονότα, των πραγματικών προσωπικών επιθυμιών των ηρώων, σημαίνει εξήγηση αυτών που κατέγραψε ο ιστορικός. Σημαίνει, δηλαδή, ανάδειξη της αντικειμενικής πραγματικότητας της εποχής. Και αφού μιλάμε για καλλιτεχνικό έργο, ανάδειξη της αντικειμενικής πραγματικότητας, με αισθητικές εικόνες, προσιτές στον άνθρωπο.

Οχι, Το Βασίλειο των Ουρανών, δεν είναι το κινηματογραφικό εκείνο έργο, το οποίο θα διευκολύνει το θεατή να κατανοήσει τις σταυροφορίες. Που θα τον βοηθήσει να κατανοήσει τους πραγματικούς λόγους, που, κάθε τόσο, οδηγούσαν στρατιές επί στρατιών στους «Αγίους Τόπους». Βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, δεν είναι και το έργο που θα σε αποπροσανατολίσει ολοκληρωτικά. Γιατί, σε σύγκριση πάντα, με άλλες σχετικές ταινίες, ετούτη κρατάει τα προσχήματα. Δε φέρνει το «θεό» και την «πίστη» πρώτο πλάνο. Μοιράζει ισομερώς την αλήθεια με τη μεταφυσική.

Οι δημιουργοί, και αυτό πρέπει να τους το αναγνωρίσουμε, δίνουν τη δυνατότητα στον πονηρεμένο θεατή να πιαστεί από πολλές στιγμές της ταινίας και να κάνει βαθύτερες σκέψεις. Κάποιος, μάλιστα, ήρωας γίνεται πολύ αποκαλυπτικός. «Στην αρχή νόμιζα ότι πολεμούσα για το "θεό", τώρα ξέρω πως πολεμάω για το χρυσό», ακούγεται να λέει. Ενώ ένας άλλος ήρωας, ένας ιερωμένος, για να γλιτώσει το τομάρι του προτείνει, με μεγάλη ευκολία, μάλιστα, να αλλάξουνε πίστη, να γίνουν, δηλαδή, μουσουλμάνοι!

Αλλά και η «στρατολογία» των σταυροφόρων είναι αποκαλυπτική. Πέρα από τους βασιλείς κλπ, τους αρχηγούς, δηλαδή, που βαρύνονται με τα δικά τους γνωστά πολιτικά και ποινικά αδικήματα, τόσο οι αξιωματικοί όσο και οι απλοί φαντάροι είναι, σχεδόν όλοι, άλλοι τυχοδιώκτες και εγκληματίες και άλλοι μέλη μυστικών εκκλησιαστικών, παρακρατικών και παραστρατιωτικών οργανώσεων. Μισθοφόροι, δηλαδή, του κερατά. Σαν αυτούς που, αργότερα, έδρασαν στα διάφορα Κογκό και σήμερα δρουν στο Ιράκ κλπ.

Με τέτοιους «σταυροφόρους» ο καθένας (δυστυχώς, όχι ο καθένας!), μπορεί να αντιληφθεί τι είδους ιερό πόλεμο έκαναν -και κάνουν - ετούτοι οι άνθρωποι. Για όποιον μπορεί να δει, και μπορεί να δει αυτός, που δεν απορροφάται από το θέαμα, η ταινία δίνει, όπως είπαμε, αρκετές αφορμές. Στο χέρι του θεατή είναι, στις υποχρεώσεις του θα έλεγα, να συμπληρώσει αυτός τις ελλείψεις της.

Οι σταυροφορίες διήρκεσαν πάνω από διακόσια χρόνια. Και ενώ όλοι μιλούν για τρεις, αυτές ξεπέρασαν τις επτά! (Στις επτά δε συμπεριλαμβάνονται και οι σημερινές «σταυροφορίες»). Οι εισβολές ξένων, ωστόσο, και πριν και μετά, κυρίως μετά, δε σταμάτησαν ποτέ. Η περιοχή τραβάει σαν μαγνήτης τους αποικιοκράτες και τους τυχοδιώκτες. Τότε ο χρυσός, σήμερα το πετρέλαιο...

Η ταινία εξετάζει την περίοδο ανάμεσα στη δεύτερη και τρίτη σταυροφορία. Μια περίοδο, που χάρη στη «σύνεση» του «καλού» (λεπρού) βασιλιά Βαλδουίνου του 4ου, και του επίσης «συνετού» και «καλού» μουσουλμάνου ηγέτη Σαλαντίν, οι κάτοικοι της περιοχής, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, απολάμβαναν τα αγαθά της ειρήνης. Μιας ειρήνης, βέβαια, η οποία, ανά πάσα στιγμή, μπορούσε, από κάποια προβοκάτσια, να τιναχτεί στον αέρα.

Η προβοκάτσια, φυσικά, προέκυψε. Οι φιλοδοξίες και οι ίντριγκες στα παλάτια των χριστιανών, η δίψα κάποιων ανθρώπων, για μεγαλύτερη εξουσία, η επιθυμία να κατακτηθούνε περισσότερες περιοχές, στην ουσία, έφεραν, ξανά, τον πόλεμο. Τα Ιεροσόλυμα ξαναγύρισαν σε μουσουλμανικά χέρια. Αυτό, δυστυχώς για τους γηγενείς, διήρκεσε μέχρι την τρίτη σταυροφορία, η οποία σταυροφορία πολέμαγε έξω από τα τείχη των Ιεροσολύμων, για περισσότερο από τρία χρόνια.

Παίζουν: Ορλάντο Μπλουμ, Εύα Γκριν, Τζέρεμι Aϊρονς, Λίαμ Νίσον, Ντέιβιντ Θιούλις, Μπρένταν Γκλίσον, Μάρτον Τσόκας, Γιασάν Μουσούντ. (Πίσω από τη μάσκα του λεπρού βασιλιά κρύβεται ο ηθοποιός Eντουαρντ Νόρτον).

Αυτό το σύγχρονο αστικό οικοδόμημα, τα σύγχρονα σώματα ασφαλείας, είναι ένας οργανισμός που έχει δικούς του κανόνες λειτουργίας. Στο όνομα της τάξης και της ασφάλειας συναλλάσσεται και συνδιαλέγεται με όλα τα κατακάθια της κοινωνίας. Από τη μια κλέφτες, δολοφόνοι, φυλακισμένοι, πόρνες, χαφιέδες, οι συνεργάτες και από την άλλη οι «ειδικοί» νόμοι, που ψηφίζονται από τα «δημοκρατικά» κοινοβούλια. Κατακάθια και κοινοβούλια συνεργάζονται αγαστά για να διευκολύνουν το κατασταλτικό έργο της αστυνομίας. Και δεν είναι λίγες οι φορές που αυτό το αυταρχικό μόρφωμα αυτονομείται σε βάρος ακόμα και αυτών που το δημιούργησαν.

Η ταινία του Ολιβιέ Μαρσάλ, ενώ παρακολουθεί μια «προσωπική» ιστορία, αυτή των δυο φίλων, που βρίσκονται ένα σκαλί πριν την ανάληψη (του ενός απ' τους δυο) της ηγεσίας της παρισινής αστυνομίας, συνειδητά ή ασυνείδητα γίνεται άκρως αποκαλυπτική, για τον ίδιο τον μηχανισμό. Ενα μηχανισμό που, το τελευταίο που τον απασχολεί, είναι η πραγματική «τάξη και ασφάλεια» των πολιτών.

Η ταινία στηρίζεται (και αυτή) σε ένα αληθινό γεγονός, που συνέβη το 1985, στο 16^ο διαμέρισμα του Παρισιού. Ενοπλοι ληστεύουν μια τράπεζα και κρατάνε υπαλλήλους και πελάτες ομήρους. Διμοιρίες αστυνομικών παρατάσσονται έξω από την τράπεζα. Στόχος είναι να οδηγήσουν τους ληστές έξω από κατοικημένες περιοχές και εκεί να συμβούν τα ...περαιτέρω. Ο διοικητής της Μονάδας Παρέμβασης (μονάδα κατά των συμμοριών), θέλοντας να καρπωθεί μόνος του τη δόξα (και να προωθηθεί στην ιεραρχία), τραβάει το πιστόλι και επιτίθεται! Οι κακοποιοί ανταπαντούν. Αποτέλεσμα ένας αστυνομικός, ο Ζαν Βρεντ, νεκρός.

Αμέσως μετά τη δολοφονία του αστυνομικού, από την «επιπολαιότητα» του διοικητή, ξεκινάνε αντιδράσεις στο αρχηγείο. Ομως, ίσως, τίποτα να μην ήταν τυχαίο. Γιατί την ίδια περίοδο η παρισινή αστυνομία συνταράσσεται από ένα «εσωτερικό» σκάνδαλο. Αστυνομικοί των «ειδικών μονάδων» συνελήφθησαν, για δωροδοκίες, ληστείες και απαγωγές! Μετά τη δολοφονία του συναδέλφων τους, και ίσως και για να καλυφθεί το σκάνδαλο των άλλων, μεγάλη μερίδα των αστυνομικών απειλεί με γενική απεργία, ενώ σημειώνονται και κρούσματα ανυπακοής.

Οπως είναι «λογικό», το έδαφος διευκόλυνε κάθε είδος παρέμβασης και χαφιεδισμού. Ενας αστυνομικός, ο οποίος, μάλιστα, απουσίαζε σε διακοπές, κατηγορήθηκε άδικα ότι ήταν μέρος της συμμορίας των ληστών και καταδικάστηκε σε 12 χρόνια κάθειρξη, από τα οποία εξέτισε τα εξίμισι! Τα πάντα, βέβαια, «αποκαταστάθηκαν» στη συνέχεια...

Ελεύθερη μεταφορά της παραπάνω πραγματικής ιστορίας είναι η γαλλική ταινία «Βρώμικος Πόλεμος». Και είναι «δοσμένη» σχεδόν με τον κλασικό τρόπο των παλιών γαλλικών αστυνομικών ταινιών. Των ταινιών που άφησαν εποχή και δημιούργησαν σχολή (φιλμ νουάρ). Υπάρχει μυστήριο, έρωτας, πλοκή, χιούμορ, εκπλήξεις. Η ένστασή μου είναι πως, για γαλλική ταινία, έχει περισσότερη (από την επιβεβλημένη;) βία. Και ακόμα κάποιες παραχωρήσεις του σκηνοθέτη στην αμερικανική συνταγή παρόμοιων ταινιών. Οπου η «περιπέτεια» τρώει την ουσία. Γιατί εδώ η γαλλική ταινία χώνει τη μύτη της μέσα στη φωλιά του κούκου, δεν κάθεται στην επιφάνεια, ούτε παγιδεύεται από τους αμερικανικούς παλικαρισμούς.

Εντάξει, δεν προχωράει στους πολιτικούς και οικονομικούς προϊσταμένους των αστυνομικών. Αυτό θέλει άλλου είδους κότσια για να γίνει. Ομως και αυτά που αποκαλύπτει, έστω και αν τα γλυκαίνει στο τέλος, είναι αρκετά. Μακάρι να είχαμε και εμείς εδώ στην Ελλάδα την ελευθερία να μιλήσουμε για παρόμοιες περιπτώσεις (περίπτωση της οδού Νιόβης, της οδού Ριανκούρ, κλπ.).

Το εγχείρημα υποστηρίζεται από το καλογραμμένο σενάριο (Ν. Λοϊζό, Φ. Μανκουσό, Ο. Μαρσάλ, Ζ. Ραπινό), την καλή φωτογραφία του Ντενίς Ρουντέν, τη μουσική των Ερβάν Κερμορβάν και Αξέλ Ρενουάρ, και τους - σχεδόν όλους - καλούς ηθοποιούς.

Παίζουν: Ντανιέλ Οτέιγ, Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Βαλέρια Γκολίνο, Αντρέ Ντισολιέ.