Οι ...μηχανές της «ισχυρής βιομηχανίας», όπως αρέσκονται να αποκαλούν τον τουρισμό το τουριστικό κεφάλαιο και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι, θέλουν το «κάρβουνό» τους. Κι αυτό δεν είναι άλλο από τον ιδρώτα χιλιάδων εργαζομένων που καθημερινά δίνουν τη μάχη για το μεροκάματο πίσω από τη βιτρίνα της απίστευτης χλιδής, στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες της χώρας. Πρόκειται για ένα σκληρά εκμεταλλευόμενο κομμάτι της εργατικής τάξης, με μεγάλο ποσοστό νέων εργαζομένων και συνθήκες δουλιάς που θυμίζουν μεσαίωνα.
Χαμηλοί μισθοί, πλήρης ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας, «συμβάσεις» μιας μέρας, απλήρωτη εργασία, εργοδοτική τρομοκρατία, ελάχιστα ένσημα, βάθεμα της εκμετάλλευσης μέχρι τελικής πτώσης. Ο θάνατος ενός 52χρονου σερβιτόρου πριν από μερικές μέρες στον «Αστέρα Βουλιαγμένης» είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Το ξενοδοχειακό κεφάλαιο αναζητά τη μέγιστη δυνατή κερδοφορία και η πιο αποδοτική, αναντικατάστατη «επένδυση» παραμένει διαχρονικά το μεγαλύτερο ξεζούμισμα των εργαζομένων.
Η ασύδοτη δράση των μεγαλοεπιχειρηματιών του τουρισμού, που τροφοδοτείται αδιάλειπτα από την πολιτική τόσο της σημερινής όσο και της προηγούμενης κυβέρνησης, έχει και τις παράπλευρες συνέπειες στους μικροεπαγγελματίες των τουριστικών περιοχών, οι οποίοι χρόνο με το χρόνο γίνονται φτωχότεροι. Τα συμφέροντά τους είναι ταυτισμένα με εκείνα των εργαζομένων στον τουρισμό. Εχουν κοινό αντίπαλο το μεγάλο τουριστικό κεφάλαιο και την πολιτική που γιγαντώνει τα κέρδη του.
Ο «Ρ» ολοκληρώνει σήμερα το «οδοιπορικό» του στις μεγάλες τουριστικές περιοχές της χώρας. Τελευταίος σταθμός, η Θεσσαλονίκη, η Χαλκιδική και η Κρήτη. Με παραδείγματα που επιβεβαιώνουν ότι όσο το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα δε ριζώνει βαθιά στους χώρους εργασίας, όσο η οργάνωση της ταξικής αντεπίθεσης δε γίνεται υπόθεση των ίδιων των εργαζομένων, τόσο θα βαθαίνει η εκμετάλλευση και θα χειροτερεύουν οι όροι δουλιάς για τους χιλιάδες ξενοδοχοϋπάλληλους και τους άλλους εργαζόμενους στον τουρισμό.
Με το πρόσχημα της «πρακτικής άσκησης», η νέα βάρδια της εργατικής τάξης γίνεται αντικείμενο ασύδοτης εκμετάλλευσης στα ξενοδοχεία της περιοχής
Οι ξενοδόχοι εκμεταλλεύονται στυγνά τους μαθητές των σχολών τουριστικών επαγγελμάτων (ΤΕΙ, ΙΕΚ, ΚΕΚ). Στο όνομα της εξάμηνης πρακτικής τούς χρησιμοποιούν ως εργαζόμενους και τους πληρώνουν -... όταν τους πληρώνουν - με 250 ευρώ το μήνα. Για να εξασφαλίσουν ακόμη μεγαλύτερα κέρδη, κλείνουν συμφωνίες και με σχολές των βαλκανικών χωρών και «εισάγουν» αλλοδαπούς σπουδαστές για «πρακτική άσκηση». Σύμφωνα με πληροφορίες, το φαινόμενο εμφανίζεται σε μεγάλη έκταση κυρίως στη Χαλκιδική, όπου οι αλλοδαποί σπουδαστές υπολογίζονται σε περισσότερους από 800 και αμείβονται με ακόμη λιγότερα χρήματα.
Οι επαγγελματίες εργαζόμενοι του κλάδου ήδη από τα 40 τους χρόνια θεωρούνται «γέρικα άλογα» και οδηγούνται στο περιθώριο, δηλαδή στην ανεργία. Και όσοι συνεχίζουν να έχουν δουλιά, πουλούν την εργατική τους δύναμη με εξευτελιστικούς όρους. Το 8ωρο και το 5ήμερο έχουν αντικατασταθεί με το «ωρομίσθιο», τα τετράωρα, την «έξτρα απασχόληση», τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, τη μόνιμη τρομοκρατία στους χώρους δουλιάς.
Πολυεθνικές μονάδες της Θεσσαλονίκης έχουν κάνει κανόνα την «έξτρα απασχόληση» στα επισιτιστικά τμήματα. Για παράδειγμα, μεγάλος αριθμός εργαζομένων στο ξενοδοχείο «ΚΕΜΠΙΝΣΚΙ» δουλεύουν όποτε τους καλέσουν, από 2 έως 12 και 14 ώρες και αμείβονται με 4 ευρώ την ώρα, χωρίς ασφάλιση.
Οι «εξτρατζήδες» ωρομίσθιοι αποτελούν περίπου το 20% - 25% των εργαζομένων στα επισιτιστικά τμήματα και του ξενοδοχείου «Μακεδονία Παλλάς» και αμείβονται με 4.80 ευρώ την ώρα.
Το «Ηλέκτρα Παλλάς» και το «Φιλίππειο» απασχολούν μεγάλο αριθμό «έξτρα» απασχολούμενων για δεξιώσεις και εκδηλώσεις, με 40 έως 50 ευρώ, χωρίς συγκεκριμένο χρόνο εργασίας.
Μεσαιωνικές είναι οι εργασιακές συνθήκες και στα ξενοδοχεία της Χαλκιδικής. Οι εργαζόμενοι (καμαριέρες, σερβιτόροι, ρεσεψιονίστες και βοηθητικό προσωπικό), απασχολούνται με ατομικές συμβάσεις. Πληρώνονται 580 ευρώ μισθό για 10 και 12 ώρες δουλιάς τη μέρα, σε πολλές περιπτώσεις με 30 μέρες εργασίας το μήνα και με συμφωνία για 100 ένσημα για όλη τη σεζόν που αρχίζει από τον Μάη και τελειώνει τον Οκτώβρη.
Ταυτόχρονα, η εντατικοποίηση της δουλιάς διαρκώς αυξάνεται. Παράδειγμα αποτελούν οι καμαριέρες. Αν και ο καταμερισμός εργασίας προβλέπει πως στα ξενοδοχεία Α΄ κατηγορίας πρέπει να τακτοποιούν 10 δωμάτια, στα Β΄ 12 και στα Γ΄ 15, στην πράξη συναντάς καθαρίστριες (κυρίως στα Γ΄ Κατηγορίας) που είναι υποχρεωμένες να τακτοποιούν 20 και 25 δωμάτια.
Οι αλλοδαποί εργαζόμενοι απασχολούνται με ακόμη χειρότερους όρους και συνήθως χωρίς ασφάλιση.
Τα μονοπώλια και η μεγάλη καπιταλιστική ιδιοκτησία, τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα - που ελέγχονται από ομίλους επιχειρήσεων του ξένου κεφαλαίου και των «τουρ οπερέιτορς» -, κυριαρχούν σήμερα στην Κρήτη. Μέσα από το κυνήγι του μεγαλύτερου κέρδους, διαμορφώνουν τους όρους του παιχνιδιού, με συνέπειες την άναρχη δόμηση και τις κορεσμένες τουριστικά περιοχές, τις καταπατήσεις ελεύθερων χώρων και παραλιών, το ξεζούμισμα των εργαζομένων στα ξενοδοχεία, την ελεγχόμενη διανομή των τουριστών, τον προσανατολισμό της παραγωγικής «ανάπτυξης» για δικό τους και μόνο όφελος.
Φέτος, ο τουρισμός στην Κρήτη βρίσκεται στη χειρότερη χρονιά της τελευταίας δεκαετίας, με μεγάλα ποσοστά μείωσης της τουριστικής κίνησης και τους εργαζόμενους να βιώνουν πιο σκληρά απ' όλους τις συνέπειες. Καθημερινά πολύ πιο οξυμένα και πιο βάρβαρα, οι εργαζόμενοι ζουν την εκμετάλλευση, το φόβο της απόλυσης, την εντατικοποίηση της δουλιάς, ενώ οι αμοιβές τους συνεχώς χειροτερεύουν και το δικαίωμα στη σύνταξη φαντάζει όνειρο απατηλό.
Στα περισσότερα ξενοδοχεία κυριαρχούν η εργοδοτική αυθαιρεσία και τρομοκρατία με καταπάτηση των εργατικών κατακτήσεων, των συνδικαλιστικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, η πολυμορφία των ελαστικών εργασιακών σχέσεων (συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ωρομίσθιοι, έξτρα ημερήσια απασχόληση, επιμήκυνση ωραρίου).
Ενδεικτικά στο νομό Ρεθύμνου, σύμφωνα με καταγγελίες του σωματείου ξενοδοχοϋπαλλήλων, οι περισσότεροι ξενοδόχοι αναγκάζουν τους εργαζόμενους να συμπληρώνουν μόλις οχτώ ώρες δουλιάς μέσα σε δύο ή τρεις μέρες! Γεγονός που δε θα επιτρέψει στη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων να συμπληρώσει τα απαιτούμενα ένσημα, για να μπει στο ταμείο ανεργίας το χειμώνα, να συνταξιοδοτηθεί.
Στο Ηράκλειο η συμβιβασμένη ηγεσία του σωματείου ξενοδοχοϋπαλλήλων συμφώνησε σε ακόμα μια τοπική σύμβαση εργασίας με αυξήσεις 2,2% (αναδρομικά από 1 Γενάρη 2005) και 3,3% (από 1 Ιούλη). Αυξήσεις «ψίχουλα» για τους ήδη άθλιους μισθούς των εργαζομένων, τη στιγμή που η ακρίβεια με καθημερινές ανατιμήσεις, η εμπορευματοποίηση της Παιδείας και Υγείας, η φορολογία, κάνουν ακόμα πιο δύσκολο τον αγώνα της επιβίωσης.
Ισχυρίζονται ότι η «οικονομία» δεν αντέχει. Η οικονομία τους όμως αντέχει για να επιδοτεί τους ξενοδόχους με δεκάδες τρόπους με αποτέλεσμα να διαμορφώνουν δυσθεώρητα κέρδη. Για παράδειγμα η «Ζευς Κρήτη ΑΕ» έχει για το 2004 καθαρά κέρδη προ φόρων 1.231.670 ευρώ (420 εκατομ. δρχ.), η «Candia ΑΕ» έχει κέρδη 696.252 ευρώ (237 εκατομ. δρχ.), η «ΑΚΕΚ ΑΕ» 845.848 ευρώ (288 εκατομ. δρχ.) κτλ.
Στον κλάδο επίσης δραστηριοποιούνται δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες εξαρτώνται άμεσα από τις επιλογές του μεγάλου κεφαλαίου, αντιμετωπίζοντας σοβαρά προβλήματα και με τον τζίρο τη φετινή σεζόν που βρίσκεται σε δραματικά χαμηλά επίπεδα. Ο τουρισμός τόσο από Ελληνες παραθεριστές όσο και ξένους έχει μειωθεί κατά πολύ σε σχέση με πέρσι. Ολα αυτά, σε συνδυασμό με τα νέα μέτρα της κυβέρνησης για τους εμπόρους, την αύξηση των πάσης φύσεως εισφορών και την άγρια φορολογική επίθεση της κυβέρνησης προς τους μικρομεσαίους, μετατρέπει την κατάσταση σε ακόμα πιο μαύρη για τις δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις στην Κρήτη.
Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής ελήφθησαν και λαμβάνονται διαχρονικά από τη ΝΔ και από το ΠΑΣΟΚ, μέτρα στήριξης της τουριστικής «ανάπτυξης», με προκλητικά προνόμια για το μεγάλο κεφάλαιο. Χαρίζεται η τεράστια περιουσία του ελληνικού λαού -που τώρα διαχειρίζεται η «αμαρτωλή» ΕΤΑ - στο μεγάλο κεφάλαιο. Τουριστικές εγκαταστάσεις, που ανήκαν στον ΕΟΤ, με εκατοντάδες χιλιάδες μέτρα στεγασμένους χώρους, λιμάνια, μαρίνες, ακτές, εκτάσεις γης, δάση...
Αναπροσαρμόζονται οι διάφοροι αναπτυξιακοί νόμοι, με περισσότερο τζάμπα χρήμα, με αποδέκτες τους μεγάλους επενδυτές και τη στροφή - όπως ισχυρίζονται - στον «ποιοτικό τουρισμό», στην προσέλκυση «υψηλής στάθμης» τουριστών. Με φοροαπαλλαγές, με μειωμένα τιμολόγια στη ΔΕΗ, στην ΕΥΔΑΠ και σε άλλα τιμολόγια των ΔΕΚΟ ενισχύουν ιδιαίτερα τους μεγάλους του τουρισμού. Η μεγαλύτερη στήριξη, που παρείχαν και παρέχουν, είναι το καθεστώς γαλέρας, που έχουν δημιουργήσει για τους εργαζόμενους στον τουρισμό, ο μέγιστος βαθμός εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Η ασύδοτη δράση των εργοδοτών στον τουρισμό, στηρίχτηκε όλα αυτά τα χρόνια από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, μετέτρεψαν τα ξενοδοχεία και τα αναπαυτήρια σε κολαστήρια για τους εργαζόμενους σ' αυτά.
Η σταθερή απασχόληση αφορά μικρή μειοψηφία εργαζομένων. Οι υπόλοιποι απασχολούνται εποχιακά, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, ωρομίσθιοι, με συμβάσεις μίας ημέρας, με εργαζόμενους που ενοικιάζουν από τους σύγχρονους δουλεμπόρους.
Η εντατικοποίηση της δουλιάς, η πολυαπασχόληση των εργαζομένων, με τις ατέλειωτες ώρες απλήρωτης δουλιάς, είναι αυτά που κυριαρχούν και συνθέτουν με όλα τα παραπάνω, τα κολαστήρια για τους εργαζόμενους. Η τρομοκρατία, οι απολύσεις, οι εκβιασμοί, οι ωμές παρεμβάσεις για τον έλεγχο των συνδικάτων συνοδεύουν όλη αυτή την ασυδοσία και τη βαθιά εκμετάλλευση των εργαζομένων.
Η πολιτική αυτή ενίσχυσε τη συγκέντρωση της δραστηριότητας στον τουρισμό σε λιγότερα χέρια. Μεγάλες πολυεθνικές εξαγόρασαν και εξαγοράζουν επιχειρήσεις, αυξάνοντας το μερίδιό τους στην αγορά. Οι αυτοαπασχολούμενοι στον κλάδο καταστρέφονται, οι μικρομεσαίοι συρρικνώνονται. Οι διακοπές και η αναψυχή γίνεται άπιαστο όνειρο για τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων. Η πολιτική εξουσία των καπιταλιστών και η οικονομία τους δημιουργεί αδιέξοδα σε όλους τους τομείς. Υποτάσσουν τα πάντα στο στόχο τους για μεγαλύτερη κερδοφορία.
Οι εργαζόμενοι και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα όχι μόνο δεν έχουν να περιμένουν τίποτε καλό, αλλά αντίθετα η ζωή τους θα γίνεται χειρότερη, όσο δεν ανατρέπουν αυτή την κατάσταση.
Η αλλαγή των συσχετισμών σε πολιτικό και συνδικαλιστικό επίπεδο αφορά τον κάθε εργαζόμενο την κάθε εργαζόμενη και ιδιαίτερα τους νέους και τις νέες που συνθλίβονται τα όνειρά τους. Χωρίς τη μαζική αμφισβήτηση, οι εξελίξεις θα είναι αρνητικές για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Οι δυνάμεις του ΠΑΜΕ, στον κλάδο μας, αναπτύσσουν αυτοτελή δράση διεκδικώντας αιτήματα που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες διευρυμένες ανάγκες των εργαζομένων. Καλούμε τους εργαζόμενους στον Επισιτισμό - Τουρισμό να τινάξουν τα δεσμά, να διαμορφώσουμε όλοι μαζί τις προϋποθέσεις για βαθιές αλλαγές.