Χωρίς συμφωνία επί της ευρωπαϊκής «αντιδήλωσης» προς την Τουρκία ολοκληρώθηκε και η χτεσινή έκτακτη συνεδρίαση του COREPER. Σύμφωνα με τα όσα έλεγαν χτες Ευρωπαίοι διπλωμάτες, «η συζήτηση ολοκληρώθηκε χωρίς να υπάρξει σημαντική μετακίνηση στις θέσεις των χωρών».

Παρά την αδυναμία εξεύρεσης συμβιβαστικής φόρμουλας, το κλίμα που επικρατεί στις Βρυξέλλες δεν απειλεί την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση στις 3 του Οκτώβρη.

Μετά τις χτεσινές εξελίξεις δεν αποκλείεται να επανασυγκληθεί εκτάκτως το COREPER, τη Δευτέρα ή την Τρίτη, χωρίς φυσικά να αποκλείεται η επανεξέταση του ζητήματος την Τετάρτη, οπότε ούτως ή άλλως το COREPER θα πραγματοποιήσει την τακτική εβδομαδιαία συνεδρίασή του.

Οπως ανέφεραν καλά πληροφορημένες πηγές, χτες στις Βρυξέλλες, το νέο κείμενο που παρουσίασε η βρετανική προεδρία ενσωμάτωνε μεν ορισμένες από τις προτάσεις που είχε υποβάλει η Κύπρος, πλην όμως εξακολουθούσε να περιέχει και διατυπώσεις που δεν έβρισκαν σύμφωνη τη Λευκωσία. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η βρετανική προεδρία, λαμβάνοντας υπόψη τις αντιρρήσεις της κυπριακής πλευράς, αλλά και ορισμένες συμβιβαστικές προτάσεις που της υπέβαλε η ελληνική πλευρά έχοντας την υποστήριξη πολλών άλλων κρατών-μελών, δεσμεύτηκε να επανεξετάσει το ζήτημα και να επανέλθει με νέες προτάσεις το ταχύτερο δυνατό. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της χτεσινής συνεδρίασης μόνο η ιταλική αντιπροσωπεία εμφανίστηκε να είναι σε απόλυτη διαφωνία με τις συμβιβαστικές προτάσεις του Ελληνα πρέσβη, Β. Κασκαρέλη.

Με βάση πάντως τη χτεσινή συζήτηση δύο είναι, στην παρούσα φάση, οι βασικές επιδιώξεις της κυπριακής διπλωματίας, τις οποίες ενσωμάτωσε η ελληνική πλευρά στις συμβιβαστικές προτάσεις της προς τη βρετανική προεδρία: Πρώτο, να καταστεί σαφές ότι η Τουρκία οφείλει να αναγνωρίσει την Κύπρο όχι όταν θα φθάσει η ώρα της ένταξής της στην ΕΕ, αλλά πριν - και συγκεκριμένα ενόσω θα εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις για την προσχώρησή της - και, δεύτερο, να καταστεί σαφές ότι η διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων της Κύπρου με την Τουρκία είναι ανεξάρτητη από τις διαδικασίες του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού.

Από την άλλη πλευρά, ελληνικές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι θεωρούνται πλέον ικανοποιητικές οι αναφορές της βρετανικής προεδρίας για την παρακολούθηση του τρόπου με τον οποίο θα εφαρμόσει η Τουρκία το πρωτόκολλο επέκτασης της τελωνειακής ένωσής της με την Κύπρο.

Ειδικότερα, το πλήρες κείμενο του σχεδίου «αντιδήλωσης» που παρουσίασε η βρετανική προεδρία στη χτεσινή έκτακτη συνεδρίαση της Επιτροπής των Μονίμων Αντιπροσώπων έχει ως εξής:

«Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της σημειώνουν την υπογραφή από την Τουρκία του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου στη Συμφωνία Σύνδεσης μεταξύ της ΕΕ και των κρατών-μελών της από τη μία πλευρά και της Τουρκίας από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2004. Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της εκφράζουν τη λύπη τους διότι η Τουρκία αισθάνθηκε την ανάγκη να προβεί στη δήλωση για την Κυπριακή Δημοκρατία κατά την υπογραφή.

Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της καθιστούν σαφές ότι η δήλωση αυτή της Τουρκίας είναι μονομερής, δεν αποτελεί μέρος του Πρωτοκόλλου, και δεν έχει καμία νομική επίπτωση καθ' όσον αφορά τις υποχρεώσεις της Τουρκίας όπως προκύπτουν από το Πρωτόκολλο.

Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της αναμένουν πλήρη και δίχως διάκριση εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου και άρση όλων των εμποδίων στην ελεύθερη διακίνηση των αγαθών, συμπεριλαμβανομένων και των περιορισμών στα Μέσα Μεταφοράς.

Η Τουρκία οφείλει να εφαρμόσει πλήρως το Πρωτόκολλο με όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά και θα αξιολογήσει την πλήρη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου το 2006. Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη υπογραμμίζουν ότι η έναρξη των διαπραγματεύσεων στα σχετικά κεφάλαια εξαρτάται από την εφαρμογή εκ μέρους της Τουρκίας των συμβατικών της υποχρεώσεων έναντι όλων των κρατών-μελών. Ενδεχόμενη αποτυχία στην πλήρη εφαρμογή των υποχρεώσεων της Τουρκίας θα έχει επιπτώσεις στη συνολική πρόοδο των διαπραγματεύσεων.

Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της σημειώνουν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε πλήρες μέλος της ΕΕ την 1η Μαΐου 2004. Υπογραμμίζουν ότι αναγνωρίζουν την Κυπριακή Δημοκρατία, αποκλειστικά, ως υποκείμενο του Διεθνούς Δικαίου.

H εκ των προτέρων αναγνώριση όλων των κρατών-μελών αποτελεί αναγκαίο στοιχείο της ένταξης. Κατά συνέπεια, η ΕΕ υπογραμμίζει τη σημασία που αποδίδει στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και όλων των κρατών-μελών το συντομότερο δυνατόν. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της συμφωνούν στη σημασία να υποστηρίξουν τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την επίτευξη συνολικής λύσης του Κυπριακού σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ και ότι η δίκαιη και βιώσιμη επίλυση θα συμβάλει στην ειρήνη, στη σταθερότητα και στις αρμονικές σχέσεις στην περιοχή.

Το Συμβούλιο θα διασφαλίσει την παρακολούθηση της προόδου που θα έχει σημειωθεί σε όλα αυτά τα θέματα το 2006».

Την προσαρμογή του ΟΗΕ στο «περιβάλλον» της νέας τάξης υποστήριξε ο Κ. Καραμανλής, χαρακτηρίζοντας τη διακήρυξη που υιοθετήθηκε «καλή αφετηρία» στην κατεύθυνση αυτή.

Ο ΟΗΕ «οφείλει να προσαρμοστεί προκειμένου να είναι αποτελεσματικός στο νέο διεθνές περιβάλλον», τόνισε ο Ελληνας πρωθυπουργός, μιλώντας χτες στη Συνάντηση Κορυφής της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού. Εκτίμησε, παράλληλα, ότι το μεγάλο πλεονέκτημα του ΟΗΕ έγκειται στο ότι είναι ο μόνος αληθινά παγκόσμιος θεσμός που «διαθέτει μοναδική νομιμοποίηση». Αναφερόμενος στη διακήρυξη που αναμενόταν να υιοθετηθεί είπε ότι αποτελεί «μια καλή αφετηρία στο μακρύ δρόμο των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων», κυρίως επειδή είναι «μια ισχυρή πολιτική έκκληση, που ενσωματώνει τις περισσότερες από τις προτεινόμενες ιδέες για την ανάπτυξη, την οικοδόμηση της ειρήνης», εννοώντας προφανώς την Pax Americana.

Παράλληλα, διαπίστωσε ένα «επικίνδυνο έλλειμμα εφαρμογής» στη διακήρυξη της Χιλιετίας που είχε υιοθετηθεί πριν από πέντε χρόνια. Σημείωσε, όμως, με νόημα ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Ν. Υόρκη «άλλαξαν δραματικά την αντίληψή μας για την ειρήνη και την ασφάλεια»(!), αφήνοντας έτσι σαφώς να εννοηθεί το τρομοκρατικό περιεχόμενο που δίνει και ο ίδιος σε αυτές τις έννοιες. Ομως, αυτό δεν τον εμπόδισε να διακηρύξει την προσήλωσή του σε βασικές αρχές του ΟΗΕ, όπως η υποχρέωση για αποφυγή απειλής ή χρήσης βίας με τρόπο μη συμβατό με τον Χάρτη των ΗΕ, η ειρηνική επίλυση των διαφορών, αλλά και η εξουσία του Συμβουλίου Ασφαλείας «να αναλαμβάνει δράση για τη διατήρηση και αποκατάσταση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας»...

Στο μεταξύ, τη δημιουργία ειδικής επιτροπής που θα ασχοληθεί με την επίλυση όλων των ανοιχτών ζητημάτων και την περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας, ανακοίνωσε αργά το βράδυ της Παρασκευής το γραφείο του Αλβανού πρωθυπουργού Σαλί Μπερίσα. Η πρόταση αυτή προέκυψε μετά από τη συνάντηση του Σ. Μπερίσα με τον Ελληνα ομόλογό του Κ. Καραμανλή στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών.

Βάσει της ανακοίνωσης, η συγκρότηση της επιτροπής ήταν πρόταση του Κ. Καραμανλή και θα αποτελείται από εμπειρογνώμονες από τους χώρους της διπλωματίας, της παιδείας, της ασφάλειας και της άμυνας. Οι δύο πρωθυπουργοί συμφώνησαν να συνεργαστούν ιδιαιτέρως στον τομέα της ενέργειας, υπενθυμίζοντας μάλιστα την καλή συνεργασία της εποχής 1992 - 1993, όταν ο Κ. Μπερίσα ήταν στην εξουσία της Αλβανίας και στην Ελλάδα ήταν στην εξουσία η ΝΔ.