Το ΚΚΕ πρέπει να «ανεβάσει» την πάλη του για το γυναικείο ζήτημα, τον αγώνα για μια πραγματική ισοτιμία με πολιτικοποίηση - ριζοσπαστικοποίηση της γυναικείας συνείδησης
Σε μια ιστορική αναδρομή της πάλης του ΚΚΕ για το γυναικείο ζήτημα, η Αλ. Παπαρήγα είπε: «Το Κόμμα μας το 1918, όταν ιδρύθηκε, ανάμεσα στις πιο βασικές αρχές που πρόβαλε ήταν η πάλη για την ισοτιμία και την ισότητα της γυναίκας. "Ισοτιμία" και "ισότητα" είναι τώρα του συρμού ως σύνθημα, όλα τα κόμματα το λένε. Τότε, το Κόμμα έβαζε οικονομική, κοινωνική, πολιτική ισοτιμία της γυναίκας παντού και κοινωνική ισότητα. Και, μάλιστα, προχώρησε και συγκρότησε "ομάδες σοσιαλιστριών γυναικών", για να εξειδικεύσει την παρέμβασή του στο χώρο των γυναικών. Αυτό ήταν κάτι πάρα πολύ τολμηρό για το ΚΚΕ, γιατί ζούσαμε σε μια εποχή σκοταδισμού αναφορικά με το ρόλο της γυναίκας. Μπορείτε να φανταστείτε πώς ήταν η ζωή της γυναίκας το 1918... Η γυναίκα που δραστηριοποιούνταν τότε στις γραμμές του Κόμματος ή των σωματείων θεωρούνταν ...γυναίκα στην πορνεία. Τότε, μάλιστα, με τη δράση του Κόμματος σ' αυτά τα θέματα, άρχισε μια μεγάλη προπαγάνδα ότι "το ΚΚΕ είναι υπέρ της κοινοκτημοσύνης των γυναικών", ότι "θέλει την κατάργηση της οικογένειας"...».
Αναφέρθηκε στις πρώτες γυναίκες κομμουνίστριες, που πήγαν το 1925 εξορία και το πώς εκλαμβανόταν αυτό ως ένα περίεργο γεγονός, ακόμα και για τις γραμμές του Κόμματος, όπου υπήρχε ακόμα σε μεγάλο βαθμό η αντίληψη ότι «η γυναίκα είναι για το σπίτι».
Μίλησε για τη γέννηση της ανισότιμης θέσης της γυναίκας, που είναι συνδεδεμένη με την εμφάνιση της ταξικής εκμετάλλευσης και προέτρεψε τα νέα κορίτσια να διαβάσουν το έργο του Ενγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», που αναλύει τα παραπάνω.
«Υπάρχει μια ιδιαιτερότητα στο γυναικείο ζήτημα: Είναι ζήτημα χιλιάδων χρόνων. Δεν ξεπήδησε μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία. Ετσι, τα αποτυπώματα είναι πολύ βαθιά, η αντοχή των ιδεών αυτών, της ανισότιμης θέσης της γυναίκας, είναι πολύ μεγάλη», τόνισε και πρόσθεσε:
«Ο καπιταλισμός είχε μια προσφορά και σ' αυτό το ζήτημα, όχι από τη θέλησή του αλλά από ανάγκη: Είχε ανάγκη μαζικά τη γυναικεία εργασία κι επομένως το μοντέλο "η γυναίκα στο σπίτι" έπρεπε κάπως να μετριαστεί. Προστέθηκε η γυναίκα στο σπίτι και στη δουλιά και μητέρα, με έναν τέτοιο τρόπο όμως, που έδειχνε και τα περιορισμένα όρια του καπιταλισμού να προσφέρει ουσιαστική ισότητα στη γυναίκα.
«Σήμερα, ενώ η θέση της γυναίκας παραμένει ανισότιμη, είναι λίγο συγκαλυμμένη και ιδιαίτερα στις νέες κοπέλες δεν είναι καθόλου κατανοητή, δεν αισθάνεται η νέα κοπέλα ότι την αγγίζει αυτό το θέμα. Το ότι δεν το αισθάνεται, είναι προϊόν κατακτήσεων του εργατικού κινήματος, του σοσιαλιστικού συστήματος, αλλά και των αναγκών του καπιταλισμού να βγάλει τη γυναίκα εν μέρει από το σπίτι και να την εκμεταλλευτεί σαν φθηνή εργατική δύναμη», ανέφερε.
«Βεβαίως η νέα κοπέλα σήμερα δε ζει όπως ζούσε στη δεκαετία του '60, του '50, του '20 ή του '30. Εχουν γίνει σοβαρές αλλαγές», τόνισε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, αλλά παράλληλα έθεσε το ερώτημα: «Είναι στην πραγματικότητα η νέα γυναίκα ισότιμη»;
Η ανισοτιμία γίνεται φανερή όταν η νέα γυναίκα κάνει τα πρώτα βήματα στην επαγγελματική της αποκατάσταση και όταν πάει να φτιάξει οικογένεια. «Εκεί η νέα κοπέλα θα διαπιστώσει ότι η "ισοτιμία" και η "ισότητα" είναι ένα σύνθημα πολύ περιορισμένης αξίας σε συνθήκες του καπιταλισμού», είπε η ομιλήτρια.
Για μας, η ισοτιμία είναι ισοτιμία κοινωνική δεν είναι βιολογική. Εμείς θεωρούμε ότι υπάρχουν βιολογικές διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα, αυτές όμως δεν έχουν καμιά σχέση με την κοινωνική ισότητα». Το ΚΚΕ πάντα υποστήριζε και υποστηρίζει να υπάρχουν ορισμένες συνθήκες διαφορετικές για τη γυναίκα, με βάση χαρακτηριστικά όπως η κύηση, η μητρότητα κτλ. «Θα εξισώσουμε τις υποχρεώσεις της γυναίκας με του άντρα, όταν στην κοινωνία παραμένει ανισότητα και η γυναίκα είναι φορτωμένη με περισσότερους ρόλους απ' ό,τι ο άντρας;», ρώτησε η Αλ. Παπαρήγα, εξηγώντας ότι το ΚΚΕ για τις θέσεις του παίρνει υπόψη ότι μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία, όσα μέτρα και να παρθούν, η γυναίκα είναι περισσότερο επιβαρυμένη, με τα παιδιά και την οικογένεια. Ετσι, τόνισε ότι το ΚΚΕ χρησιμοποιεί τον όρο «ισοτιμία», με την έννοια των ίσων δικαιωμάτων, αλλά όχι με την έννοια της εξίσωσης που παραβλέπει μια σειρά κοινωνικά ή άλλης φύσεως προβλήματα.
«Ο καπιταλισμός ακριβώς επειδή θέλει να διατηρήσει το γυναικείο φύλο σαν ιδιαίτερα εκμεταλλευόμενο στα πλαίσια της ταξικής καταπίεσης έχει αναπτύξει μια σειρά ιδεολογημάτων, για να μπορέσει να εδραιώσει αυτή τη θέση. Αυτά τα ιδεολογήματα ασκούν επίδραση και στην εργατική τάξη και στις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος. Βεβαίως, δε συγκρίνεται το ΚΚΕ σ' αυτό το ζήτημα με τα άλλα κόμματα, παρ' όλα αυτά ισχύει και αυτό. Πού εκδηλώνεται το πρόβλημα: Οι νέες κοπέλες πάνε στο πανεπιστήμιο όπως και τα αγόρια, μετέχουν στο κίνημα όπως και τα αγόρια ...όμως στο μεταίχμιο όπου η νέα κοπέλα γίνεται νέα γυναίκα είτε νέα μητέρα, εκεί έχουμε απότομη πτώση της συμμετοχής των γυναικών. Αυτό είναι καταγεγραμμένο και στο Κόμμα και στην ΚΝΕ και παντού. Ας δούμε τη συμμετοχή των γυναικών σε όργανα του κινήματος: είναι μειωμένη. Δηλαδή και η ίδια η πρωτοπορία αντιμετωπίζει αντικειμενικά προβλήματα».
Η Αλ. Παπαρήγα είπε ότι εφόσον πρέπει στην πάλη κατά του ιμπεριαλιστικού συστήματος, κατά των μονοπωλίων, κατά των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων να αντιτάξουμε σε όλα τα μέτωπα όλα όσα συνιστούν εκμετάλλευση, τότε πρέπει να αντιπαλέψουμε τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση της γυναίκας, των μεταναστών, την εκμετάλλευση που γίνεται με βάση τη θρησκεία κτλ.
«Αν θέλουμε ένα κίνημα ισχυρό πρέπει να είναι μέσα και οι γυναίκες. Και για να είναι μέσα οι γυναίκες πρέπει να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις έτσι ώστε μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού να εξουδετερώνονται οι αντιδραστικές αντιλήψεις και προλήψεις γι' αυτό. Να διεκδικούμε, επίσης, μέτρα για την ελάφρυνση της γυναίκας, όχι μόνο γιατί είμαστε υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά γιατί το βλέπουμε και σε όφελος του κινήματος. Δηλαδή, η γυναίκα πρέπει να έχει ελεύθερο χρόνο για να δράσει. Για μας η ισοτιμία της γυναίκας δεν είναι μόνο αν μέσα στο σπίτι καταφέρνει να καταμερίζει ρόλους με τον άνδρα, που κι αυτό πρέπει να γίνεται, αλλά είναι: Να βοηθιέται από το Κόμμα κι απ' την ΚΝΕ στις δύσκολες στιγμές, για να κατακτήσει το δρόμο της πολιτικής πάλης, που θα τη φέρει σε πολύ καλύτερη θέση και ως γυναίκα, αλλά και ως ένα άτομο που ανήκει στην εργατική τάξη και στα άλλα λαϊκά στρώματα. Εμείς, δηλαδή, συνδέουμε την πάλη για την ισοτιμία με την πολιτικοποίηση - ριζοσπαστικοποίηση της γυναικείας συνείδησης κι αυτό σημαίνει συμμετοχή στο κίνημα, σταθερότητα στο κίνημα, όχι μόνο στις εξάρσεις αλλά και στις δύσκολες στιγμές που το κίνημα είναι σε ύφεση».
«Το Κόμμα έχει υστερήσει πάρα πολύ στην πολεμική - θα έλεγα - μέσα στις ίδιες τις γραμμές του και στη βοήθεια προς την ΚΝΕ, στο να κατανοηθεί αυτό που λέει η θεωρία μας για το γυναικείο ζήτημα», επισήμανε η Αλ. Παπαρήγα και αναφέρθηκε στη ρήση του Λένιν που είπε ότι «η πραγματική απελευθέρωση της γυναίκας θα γίνει όταν απελευθερωθεί από τη σπιτική δουλιά» κι αυτό φυσικά ήταν πολύ πρωτοποριακό για το 1918 που ειπώθηκε.
«Οφείλουμε να ανεβάσουμε την πάλη για τα προβλήματα των νέων κοριτσιών, των νέων γυναικών. Αλλά για να ανέβει αυτή η πάλη πρέπει να γίνει μια ολόκληρη ιδεολογική και πολιτική δουλιά για το γυναικείο πρόβλημα, από ταξική, από πολιτική σκοπιά, μέσα στο Κόμμα, μέσα στην ΚΝΕ και ευρύτερα στους ήδη δραστήριους ανθρώπους. Αυτό θα μας κάνει πιο πολιτικά συνειδητοποιημένους και ιδεολογικά πιο ισχυρούς, θα βοηθήσει τη συμμετοχή των γυναικών, θα βοηθήσει το Κόμμα και την ΚΝΕ σε δύσκολες στιγμές να βρίσκουν τρόπους να μένουν οι γυναίκες στο Κόμμα. Γιατί και στο Κόμμα, και στην ΚΝΕ, και στο κίνημα πρέπει να αναδειχτούν νέες κοπέλες, μωρομάνες, μικρομάνες, γυναίκες με βάσανα... δεν μπορεί το κίνημα να έχει μόνο γυναίκες που είναι είτε μοναχικές, είτε έχουν οικονομική δυνατότητα και ασχολούνται με την πολιτική ως χόμπι. Οταν διευρυνθεί αυτή η πρωτοπορία θα δώσει παράδειγμα και για τις άλλες γυναίκες».
Η πλατιά συμμετοχή γυναικών κάθε ηλικίας, οι οποίες είχαν γεμίσει ασφυκτικά το χώρο, μέσα κι έξω από την αίθουσα της εκδήλωσης, αποτυπώθηκε και στο διάλογο που ακολούθησε. Ενας διάλογος πλούσιος σε προβληματισμό αλλά και κατάθεση εμπειριών, στον οποίο αποτυπώθηκε ότι η συμμετοχή στον αγώνα όχι μόνο είναι ανάγκη των ίδιων των γυναικών, αλλά προσφέρει και ικανοποίηση. Χαρακτηριστικά, τα λόγια νεαρής μητέρας που βιώνει τις πολλαπλάσιες δυσκολίες για την κοινωνική της δραστηριοποίηση: «Η πολιτική δράση της γυναίκας την ολοκληρώνει. Εχει ζωή, προσφέρει και στα παιδιά και στον υπόλοιπο κόσμο»...
«Ενα πολύ σοβαρό πρόβλημα που υπάρχει σήμερα είναι η μετάθεση της ηλικίας που γεννάει η γυναίκα.... Φύγαμε από το 16 που ήταν κακό, και φτάσαμε στο 34, στο 35, στο 40. Και φτάσαμε ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό γυναικών σήμερα να καταφεύγει, με όλες τις συνέπειες, στη λεγόμενη ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή», σημειώθηκε χαρακτηριστικά. Η μητρότητα βρίσκεται συχνά πλέον στο στόχαστρο της εργοδοτικής ασυδοσίας: «Μια εργαζόμενη πάει σε έναν εργοδότη το προσκλητήριο του γάμου της και της λέει "σε συγχωρώ που παντρεύεσαι, αλλά όταν είναι να κάνεις παιδί να 'ρθεις να το συζητήσουμε"...» κατήγγειλε νεαρή συνδικαλίστρια.
«Αν δεν πειστεί - η νέα γυναίκα - αν δεν αποκτήσει κάποιες ριζοσπαστικές ιδέες, είναι τόσο δύσκολες οι συνθήκες, που δεν μπορεί να δράσει», τόνισε η Αλ. Παπαρήγα, υπογραμμίζοντας ότι σημαντικό «όπλο» είναι η υπεροχή των ιδεών και της συνείδησης. «Οι νέες κοπέλες που σήμερα αισθάνονται ελεύθερες, πρέπει να καταλάβουν ότι κατά βάθος είναι υποδεέστερες. Οτι ισοτιμία δεν είναι μόνο να μπορεί η γυναίκα να κυκλοφορεί το βράδυ μόνη της, ούτε το ότι να μπορεί να πάει σε ένα καφενείο. Ο καπιταλισμός σήμερα έχει ανάγκη να εκμεταλλευτεί τη γυναίκα εργαζόμενη, δεν μπορεί να την έχει "με τη μαντίλα"».
«Δεν μπορούμε να πούμε ότι ο σπόρος που ρίξαμε είναι πολύς, πρέπει να ρίξουμε πολύ σπόρο ακόμα. Αν δουλέψουμε σωστά, τα επόμενα χρόνια θα υπάρξει ξεσηκωμός...».
Ανησυχία εκφράστηκε όμως και για το ρόλο που παίζουν τα ΜΜΕ στη διαμόρφωση της γυναικείας συνείδησης. «Η υποκουλτούρα επηρεάζει περισσότερο το γυναικείο μυαλό, όχι για λόγους βιολογικούς, αλλά για λόγους κοινωνικούς», τονίστηκε. Τα ΜΜΕ αναπαράγουν το πρότυπο της «όμορφης», της «στιλάτης», αλλά και της γυναίκας «που περιμένει τον άνδρα να έρθει από τη δουλιά». Προσπαθούν να την πείσουν ότι έχει κερδίσει την ισότητα. Ενώ ως μηχανισμός που αξιοποιεί η κυρίαρχη τάξη για την προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, τα ΜΜΕ συμβάλλουν στο να την πείσουν πχ ότι είναι καλό να γεννάει στο σπίτι (όπως έχει συμβεί πχ στη Μ. Βρετανία), ώστε να μειώνονται τα έξοδα από ασφαλιστικούς οργανισμούς!
«Το πιο επικίνδυνο είναι τα βιβλία και η Παιδεία, τι διδάσκονται τα παιδιά... Πρέπει να τους δείξεις ότι πολλά από όσα διδάσκονται είναι αντιεπιστημονικά, και ταυτόχρονα ότι πρέπει να 'χουν ένα κριτικό μάτι, να αγαπήσουν την ουσιαστική μόρφωση», προστέθηκε για την καταλυτική επίδραση της Παιδείας.
«Το Κόμμα και η ΚΝΕ να ανοίξουμε μια συστηματική εκστρατεία, κυριολεκτικά πολιτική, μορφωτική, ιδεολογική, με πολύμορφο περιεχόμενο. Για να συνειδητοποιηθεί το πρόβλημα της νεολαίας και μέσα εκεί των νέων κοριτσιών, που θα γίνουν αύριο γυναίκες», τόνισε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.
«Η πάλη για τη νεολαία να είναι υπόθεση του γενικότερου κινήματος, όλων των συνδικάτων. Ακόμα και αυτών που δεν έχουν γυναίκες στις γραμμές τους, π.χ. των μεταλλεργατών, των οικοδόμων. Ο οικοδόμος είναι μέλος μιας οικογένειας, έχει γυναίκα, έχει κόρη, έχει εγγονή... Ο εργάτης δεν μπορεί να σκέφτεται ως άτομο.
Επιπλέον, το γυναικείο κίνημα μπορεί πάρα πολλά πράγματα να συνεισφέρει στην αποκάλυψη αυτού του ζητήματος. Οχι ότι δεν μπορεί το εργατικό σωματείο, αλλά μπορεί το γυναικείο κίνημα ακριβώς να δείξει τη συνολική πλευρά του ζητήματος, πιο εξειδικευμένα να δουλέψει ορισμένες πλευρές».