Ντέιβιντ Στράδερν (στη μέση)

Σήμερα, λοιπόν, που ο παγκοσμιοποιημένος, πια, Μακαρθισμός ξαναχτυπάει δυνατά την πόρτα μας, η ταινία του Αμερικανού ηθοποιού και σκηνοθέτη γίνεται εφιαλτικά επίκαιρη. Την ίδια στιγμή, βέβαια, είναι και ανοιχτά καταγγελτική. Καταγγελτική απέναντι στην αδράνεια. 'Η ακόμα και στην υποτίμηση του κινδύνου! Και πολύ περισσότερο, απέναντι στη συνεργασία (ενεργητική ή παθητική).

Η ταινία χτυπάει σε δυο στόχους. Στο Μακαρθισμό και στην τηλεόραση. Ομως, όπως κυλάει η ιστορία στην οθόνη αυτοί οι δυο στόχοι «ανεπαίσθητα», όπως θα έλεγε ο ποιητής, μετασχηματίζονται σε έναν! Η ενσωμάτωση του ενός στόχου μέσα στον άλλον είναι απόλυτη. Και, αμέσως, αναβλύζει το ερώτημα. Ο Μακάρθι έκανε την τηλεόραση ή η τηλεόραση τον Μακάρθι; Στις μέρες μας το ερώτημα γίνεται ακόμα πιο βασανιστικό. Αφού η τηλεόραση, πια, έχει κυριαρχήσει ολοκληρωτικά στη ζωή μας! Και μέσα από αυτή η κυρίαρχη τάξη, μαζί βέβαια με τους άλλους κατασταλτικούς μηχανισμούς που διαθέτει, διαμορφώνει συνειδήσεις και επιβάλλει τη θέλησή της.

Ο Τζορτζ Κλούνι προς τιμή του, ένας «σταρ» αυτός, σκύβει με μεγάλη σοβαρότητα πάνω σε δυο ζητήματα που βασανίζουν τον κόσμο. Στην πολιτική εξουσία και στην εξουσία του Τύπου (γραπτού ή ηλεκτρονικού). Και αποκαλύπτει με ήπιους, αλλά πολύ καθαρούς τόνους, τη διαπλοκή.

1953. Ο Μακάρθι βρίσκεται στα... πάνω του. Ο αντικομμουνισμός έχει απλώσει τις τεράστιες μαύρες φτερούγες του και τρομοκρατεί την Αμερική από άκρη σε άκρη. Οποιος είναι ή συμπαθεί τους «κόκκινους» πρέπει να πεθάνει. Με ένα θάνατο αργό, βασανιστικό. Τον αποκλείουν από τη δουλιά του, τον ταπεινώνουν, του ζητάνε υπογραφή! Του ζητάνε να καταγγείλει τον κομμουνισμό! (Αυτό ζητάει και το μνημόνιο της ΕΕ!).

Η Αμερική του 1953 είναι, δυστυχώς, στην άκρη του κόσμου! Εκεί δεν υπάρχουν τα δυνατά εργατικά κινήματα, τα κομμουνιστικά κόμματα, οι εργατικοί και ιδεολογικοί αγώνες αιώνων, η εμπειρία, το μακρύ παρελθόν της Ευρώπης. Εκεί είναι ένα απέραντο στρατόπεδο. Οπου πεινασμένοι άνθρωποι απ' όλες τις άκρες της Γης μαζεύτηκαν να γεμίσουν τα άδεια στομάχια τους. Ο ηρωισμός, όπως τον γνωρίσαμε εμείς στη χώρα μας, για παράδειγμα, που οι κομμουνιστές έπεφταν από τις σφαίρες των αποσπασμάτων φωνάζοντας «ζήτω το μέλλον του κόσμου!», για την Αμερική εκείνης της εποχής ήταν μια τρέλα! «Αλλες οι συνθήκες», θα πούνε οι... ιστορικοί!

Μέσα σε αυτή την απελπισία, που σχεδόν το σύνολο των κυνηγημένων προσπαθούν να αποδείξουν πως είναι αθώοι και όχι να υπερασπιστούν την ιδεολογία τους, όπως όφειλαν (ελάχιστοι αποδέχτηκαν και στήριξαν τα «πιστεύω» τους), ο δημοσιογράφος Εντουαρντ Μόροου (αληθινό πρόσωπο) σηκώνει το ανάστημά του και συγκρούεται με το γίγαντα. Τα βάζει με τον Μακάρθι και τελικά, μαζί βέβαια με τις υποκειμενικές και αντικειμενικές συνθήκες που είχαν ωριμάσει, τον γκρεμίζει!

Η ιστορία της ταινίας είναι, ας πούμε, ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ. Στηρίζεται σε αληθινά γεγονότα. Χρησιμοποιεί μάλιστα και κινηματογραφικά ντοκουμέντα της εποχής («παίζει» και ο ίδιος ο Μακάρθι). Ο σκηνοθέτης της, με εξαιρετικό τρόπο και με ασπρόμαυρη θαυμάσια φωτογραφία κατέγραψε την εποχή και το κλίμα. Είναι πολλές οι φορές που νιώθεις ότι δε «βλέπεις», αλλά ζεις τα γεγονότα.

Ο Κλούνι δεν ηρωοποίησε, και καλά έκανε, τον Μόροου. Δεν τον μετέβαλε σε έναν ασυμβίβαστο επαναστάτη. Εναν Ζορό της τηλεόρασης (όπως παριστάνουν ότι είναι κάποιοι δικοί μας «Μόροου», ο οποίοι όμως κυνηγάνε μικροσκάνδαλα και κατσαρίδες, ενώ το μέγιστο ούτε τολμάνε ούτε θέλουν να το αγγίξουν)! Τον άφησε έναν τίμιο αστό. Εναν αστό που πιστεύει στον καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο. Χωρίς μακαρθισμούς και αποκλεισμούς! Και τον εξέθεσε και αυτόν. Αφού τέτοιος καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρξει! Μια και μόνο στιγμή της ταινίας είναι αρκετή για να φανεί το «μεγαλείο» και η ουτοπία του φιλελεύθερου καπιταλισμού! Ο εσωτερικός κανονισμός του καναλιού που χτυπάει τον Μακάρθι και υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι το ίδιο απάνθρωπος και φασιστικός με τον μακαρθισμό! Οι υπάλληλοί του, για παράδειγμα, απαγορεύεται να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις και πολύ περισσότερο να παντρεύονται μεταξύ τους! Αντιλαμβάνεστε για ποια ελευθερία μιλάμε..!

Η ταινία είναι γεμάτη αρετές. Στο επίπεδο της φόρμας κατορθώνει με άριστα αποτελέσματα να μεταφέρει την εποχή (1953). Πρόσωπα, χώροι, φωτισμοί, ηχητική μπάντα, όλα αυτά τα στοιχεία λειτουργούν σχεδόν στην εντέλεια. Εχεις την αίσθηση ότι είσαι μέσα στην οθόνη! Εξίσου αποτελεσματικό είναι και το περιεχόμενό της. Η οικονομία στα δρώμενα δίνει στο θεατή τη δυνατότητα να μελετήσει την κάθε «μικρή» στιγμή της ταινίας. Στο τέλος θα φύγει με πολλούς προβληματισμούς και πολύ σκέψη!

Κλείνοντας είμαι υποχρεωμένος να σημειώσω τις πολύ καλές ερμηνείες. Ολοι που δούλεψαν στην ταινία φαίνεται να πίστεψαν στο όραμα του δημιουργού της. Το αποτέλεσμα, έστω και να μη νοιάζεσαι για την πολιτική (υπάρχουν και τέτοιοι ανώμαλοι), θα σε κατακτήσει. Γιατί όλα κρατήθηκαν σε χαμηλούς τόνους. Σε τόνους που σου επιτρέπουν να σκεφτείς!

Παίζουν: Ντέιβιντ Στράδερν, Ρόμπερτ Ντάουνι Τζ., Τζεφ Ντάνιελς, Τζορτζ Κλούνι, Φρανκ Λαντζέλα, Πατρίτσια Κλάρκσον.

1600. Η νέα κυβέρνηση της δυναστείας Τσινγκ αποφάσισε να καθαρίσει ολόκληρη την Κίνα από κάθε «ανατρεπτικό» στοιχείο και να ελέγξει από άκρη σε άκρη τη χώρα. Πρώτη της δουλιά ήταν να απαγορεύσει την εκμάθηση των πολεμικών τεχνών, καθώς και την κατοχή όπλων από τους πολίτες. Για να επιβληθεί αυτή η απαγόρευση έφτιαξε ειδικά σώματα ασφαλείας επανδρωμένα, φυσικά, με άτομα από κάθε καρυδιάς καρύδι. Οι πολίτες, λογικά, αντιστέκονται! Με ό,τι μέσα διαθέτουν. Αντιστέκονται πότε στους ληστές που τους κλέβουν τη δούλεψή τους, και πότε στους δυνάστες, που και αυτοί το ίδιο κάνουν! Πρωτεργάτης αυτής της αντίστασης είναι η «συμμορία» των «7 Σπαθιών».

Η ταινία στηρίζεται στο πολεμικό μυθιστόρημα του Λιανγκ Γιούσενγκ. Ενα μυθιστόρημα που περιγράφει τις πολεμικές τέχνες σε σχέση με τον λαϊκό πολιτισμό! Πρόκειται, δηλαδή, για μια ταινία που ακουμπάει πάνω στις λαϊκές παραδόσεις. Βέβαια, ο δυτικός θεατής θα συναντήσει πολλές δυσκολίες στην κατανόηση κάποιων συμπεριφορών. Ομως, την ίδια στιγμή, θα εντυπωσιαστεί με τη γνωριμία της Ασίας! Μια γνωριμία, που παρόλη τη βία της, είναι εξαιρετικά γοητευτική!

Παρότι μιλάμε για κινηματογραφικό έπος ξεχάστε τις χολιγουντιανές παραγωγές! Οπου, ο Αχιλλέας, ο Οδυσσέας, ο Ηρακλής, ο Μασίστας... Εδώ υπάρχει σκηνοθέτης. Υπάρχει αισθητική. Υπάρχει δικαιολογία! Οι μονομαχίες και οι μάχες περισσότερο κλείνουν προς τη χορογραφία και λιγότερο προς το ρεαλισμό. Εδώ το αίμα δεν τρομάζει. Είναι μέρος των χρωμάτων των ντεκόρ και των κοστουμιών. Τα πάντα, άλλωστε, στην ταινία, έχουν μια δικαιολογία και μια συνέπεια!

Ξεχωριστή, ωστόσο, προσοχή πρέπει να δοθεί στο σενάριο. Ενώ ξεκινάει υποτονικά και αρκετά συγχυστικά στο τέλος τα δικαιολογεί όλα! Ο θεατής φεύγει πλούσιος από πληροφορίες. Τόσο ιστορικές όσο και για τους ήρωες της ταινίας. Μια παρατήρηση, μόνο. Σε κάποιες στιγμές, αρκετές είναι αλήθεια, έχεις την αίσθηση πως το μοντάζ (η εναλλαγή των πλάνων) ήταν διστακτική. Δεν επέβαλε τους απαραίτητους χρόνους! Δε συγχρονιζότανε με την κίνηση και τον ήχο!

Παίζουν: Ντόνι Γιεν, Λέον Λάι, Τσάρλι Γιανγκ, Σαν Χόνγκλεϊ, Λου Γι.

Μπλέντα Μπλέθιν

Η ταινία του Τζο Ράιτ, «Περηφάνια και Προκατάληψη», μας μεταφέρει στη βικτοριανή εποχή, μια εποχή υποκριτική και μεταβατική. Ομως, δυστυχώς, μας μεταφέρει μόνο στα εξωτερικά στοιχεία της. Από τα οποία, βέβαια, δεν μπορούμε να πάρουμε πραγματικές πληροφορίες, να κάνουμε ολοκληρωμένη γνωριμία μαζί της.

Τόσο τα πρόσωπα όσο και τα ντεκόρ της ταινίας είναι όλα «γυαλισμένα»! Ο «λούστρος» της κλείνει όλους τους πόρους, που έχουν τους χυμούς της ζωής. Με αποτέλεσμα το «δράμα» που «παίζεται» από τους ήρωες να μην έχει συγκίνηση! Και όταν, αργά και που, εμφανίζεται κάποιος αναστεναγμός να είναι και αυτός κούφιος!

Η ομώνυμη νουβέλα της Τζέιν Οστεν (1775 - 1817) περιγράφει τη ζωή πέντε αδελφών (κορίτσια) που ζούνε στην αγγλική επαρχία και τα οποία γίνονται άνω - κάτω μόλις εμφανιστεί στη ζωή τους ένας πλούσιος και όμορφος νέος! Η συγγραφέας, η οποία είχε «δύσκολη» ζωή, έπλασε, φαίνεται, έναν φανταστικό κόσμο, για να ξεφύγει ίσως από τις δυσκολίες της. (Εχασε νωρίς τον πατέρα της, ο οποίος της άφησε τεράστια χρέη. Πριν από τον πατέρα της πέθανε και ο άνθρωπος, που ήταν απόλυτα ερωτευμένη μαζί του. Η ίδια πέθανε μόλις 41 ετών. Πρόλαβε ωστόσο να αφήσει πίσω της σημαντικό, ιδιαίτερα για γυναίκα εκείνης της εποχής, συγγραφικό έργο).

Αν σας περισσεύει καιρός και αν έλκεστε από τα επιφανειακά ερωτικά δράματα και ρομάντζα άλλων εποχών τότε μπείτε στον κινηματογράφο. Αν ο κόσμος γύρω σας, όμως, καίγεται, τότε προσπεράστε! Στην ταινία πάντως παίζουν αρκετοί και καλοί ηθοποιοί.

Παίζουν: Κίρα Νάιτλι, Μάθιου Μακφέιντεν, Ρόαμουντ Πάικ, Ντόναλντ Σάδερλαντ, Μπρέντα Μπλέθιν, Τζούντι Ντεντς.

Γιάννης Κοκιασμένος και Γιώργος Γιαννόπουλος

Ο Κόκκινος έκανε το λάθος να τον πάρει στα σοβαρά. Να τον συμπαθήσει. Να τον συμπονέσει! Να συμπονέσει έναν άνθρωπο, που τα έκανε σκατά στη ζωή του, όχι γιατί του έτυχαν του κόσμου οι αναποδιές ή γιατί πλήρωσε για την ανυπακοή του. Τα έκανε σκατά γιατί, τέτοιος που ήταν, δε θα μπορούσε να τα κάνει διαφορετικά. Αφού ο ίδιος έβλεπε συνεχώς και φιλάρεσκα το δέντρο και άφηνε το δάσος για τους άλλους. Πού βρίσκεται, λοιπόν, το δράμα; Τέτοιοι ήρωες δεν προκαλούν πόνο! Είναι προβλέψιμοι και φυγόπονοι. Χωρίς δραματουργικό ενδιαφέρον! Και σε καμία περίπτωση, βέβαια, ανθρώπινα παραδείγματα.

Αλλά η ταινία πάσχει και από το «περιβάλλον» μέσα στο οποίο ο σκηνοθέτης έβαλε τον ήρωά του να κινείται. Για την ακρίβεια δεν υπάρχει τέτοιος περίγυρος. Ο Αντρέας δεν κινείται ανάμεσα σε ζωντανούς ανθρώπους. Κινείται ανάμεσα σε ανθρώπους που λες και δεν έχουν άλλο να κάνουν στη ζωή τους από το να ασχολούνται μόνο με τα συναισθηματικά τους! Αυτός ο κόσμος, ιδιαίτερα για τις λαϊκές τάξεις που αναφέρεται η ταινία, είναι φτιαχτός! Οπως φτιαχτή είναι και η πόλη, η Αθήνα. Που δήθεν, λόγω Ολυμπιακών Αγώνων, είναι ένα τεράστιο εργοτάξιο!

Αντιλαμβάνομαι την ανάγκη του σκηνοθέτη να μιλήσει για μίνιμουμ πράγματα με μίνιμουμ τρόπο. Ομως, και το μίνιμουμ πρέπει να έχει τσαγανό. Να μην περιφέρεται σαν φτερό στον άνεμο! Ιδιαίτερα σε περιόδους που κανένας δεν πρέπει να σφυρίζει αδιάφορα! Ο Αντρέας δεν πήρε χαμπάρι για τη ζωή, για την κοινωνία και τους νόμους της; Για τις αιτίες που τον κάνουν δυστυχισμένο; Για το εργοτάξιο; Για την ιδεολογία των Ολυμπιακών Αγώνων; Η Χριστιάνα, η Δήμητρα, η Μυρτώ, η Ελισάβετ και η Ματίνα του φταίνε; Και καλά ο Αντρέας δεν κατάλαβε. Ο Κόκκινος, όμως;

Παίζουν: Γιάννης Κοκιασμένος, Μαρία Ζορμπά, Σύλβια Βενιζελέα, Ελεάνα Ταζιάου, Στέλλα Καζάζη, Αιμιλία Βάλβη, Γιώργος Γιαννόπουλος και Μιχάλης Γκούσης.