Το δρόμο για την εισβολή των επιχειρήσεων στα σχολεία ανοίγει διάπλατα ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός «QualityNet Foundation» (Κουάλιτι Νετ Φαουντέισον). Οπως έχουμε ήδη αναφέρει, πρόκειται για ένα ΜΚΟ, ο οποίος χρηματοδοτείται από εταιρίες, προκειμένου να προωθήσει την κοινωνική συνοχή. Να καλλιεργήσει, δηλαδή, στη συνείδηση του κόσμου από την παιδική ακόμα ηλικία, ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να συνταιριάξουν την κερδοφορία τους με την κοινωνική προσφορά.

Σ' αυτά τα πλαίσια, στο συνέδριο του QnF, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του Νοέμβρη του 2005 στον πολυχώρο ΑΘΗΝΑΪΣ, μια σειρά εταιρίες είχαν την ευκαιρία να προωθήσουν τα προϊόντα τους στους μαθητές που επισκέφτηκαν το χώρο και παράλληλα να τους επιδείξουν το... κοινωνικά και οικολογικά «ευαισθητοποιημένο» έργο τους.

Οι εταιρίες μέσω προγραμμάτων ενημέρωσης για τα προϊόντα τους - τη δήθεν κοινωνική τους πολιτική και προσφορά, λες και το ξεζούμισμα εργατών για να πλουτίζουν, η εκμετάλλευση κάνουν κοινωνικό έργο - εμφανίζουν, όχι απλώς ένα «φιλικό» προς την κοινωνία και τους εργαζόμενους πρόσωπο, αλλά παρουσιάζονται ούτε λίγο ούτε πολύ σαν «ευεργέτες» της κοινωνίας. Με τα προϊόντα που παράγουν και τις υπηρεσίες που παρέχουν, «προσφέρουν» στην κοινωνία. Με επενδύσεις στην Παιδεία, στην Υγεία, για την προστασία του περιβάλλοντος κ.ά. το ίδιο. Οσο διαβάζει κανείς τα υλικά κάποιων εταιριών, τόσο μεγαλύτερη του δημιουργείται η εντύπωση - που με τον καιρό γίνεται πεποίθηση - ότι χωρίς το κεφάλαιο και τις πολυεθνικές θα ...«την είχαμε άσχημα βαμμένη».

Τι εννοούμε. Η εταιρία «ΕΛΑΪΣ» στον ετήσιο προϋπολογισμό της για το 2004, που μοίρασε σε πλήθος μαθητών δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, αναφέρει μια σειρά προϊόντων της για «ολοκληρωμένη» διατροφή (από λάδι, βιτάμ, παρασκευασμένες σούπες και συμπυκνωμένες σάλτσες, μέχρι κύβους μαγειρικής, μαγιονέζες, γαλακτοκομικά και ροφήματα). Με το σλόγκαν «Η ποιότητα είναι στο DNA μας», διαφημίζει τα προϊόντα της σε σχολεία, «προϊόντα», που όπως αναφέρεται «προσφέρουν λύσεις στο σύγχρονο καταναλωτή» και τα παρουσιάζει σαν τις ιδανικές λύσεις για καλή διατροφή, κι ας ευθύνονται πολλά απ' αυτά για τη διαρκώς διευρυνόμενη πάθηση της παχυσαρκίας.

«Μπορούμε να βοηθάμε τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να τρέφονται και να ζουν καλύτερα; Ναι, μπορούμε. Στην Kraft Foods (Κραφτ φουντς), αυτό είναι το όραμά μας, και δουλεύουμε σκληρά για να το υπηρετούμε καθημερινά...». Τέτοια παραμύθια, έχουν αντικαταστήσει τα παραδοσιακά, με τα βασιλόπουλα και τους πρίγκιπες που κάποιοι ήταν κακοί και κάποιοι στο πλευρό των υπηκόων τους... Είναι κι αυτός ένας τρόπος, στη βαρβαρότητα του σημερινού συστήματος, να παρουσιάζεται η προσπάθεια αύξησης των κερδών της εταιρίας ως προσφορά στην κοινωνία. Γιατί αυτό γίνεται με την παραπάνω δραστηριότητα προώθησης των εμπορευμάτων της.

Η «Κόκα - Κόλα» σε αντίστοιχο φυλλάδιο με τον τίτλο, «Ισορροπημένη Διατροφή: Μύθοι και Αλήθειες», σπεύδει σε κάποιο σημείο να υπογραμμίσει, ότι το νερό δεν αποτελεί τη μοναδική πηγή υγρών για την κάλυψη των αναγκών υδάτωσης του ανθρώπινου οργανισμού. «Οι ανάγκες σε υγρά μπορούν να καλυφθούν και μέσω της κατανάλωσης άλλων ροφημάτων, όπως το γάλα, οι χυμοί, ο καφές, το τσάι, η σόδα και τα ανθρακούχα ποτά». Διαμορφώνουν δηλαδή και καταναλωτική συνείδηση εξάρτησης των νέων από τα δικά τους προϊόντα.

Το ενημερωτικό διαφημιστικό υλικό, που πήραν στα χέρια τους πολλοί μαθητές, περιείχε επίσης μιας πρώτης τάξεως αποπροσανατολιστική προπαγάνδα για... αξιοκρατικό περιβάλλον εργασίας. Ούτε κουβέντα, βέβαια, για εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης των εργαζομένων, για κλείσιμο, συγχωνεύσεις ή μεταφορά των επιχειρήσεων σε άλλες χώρες, προκειμένου να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. «Για μας οι άνθρωποί μας είναι η αξία μας», λέει η «ΕΛΑΪΣ». Οι άνθρωποί σας είναι αυτοί που παράγουν την υπεραξία σας, τα κέρδη σας λέμε εμείς. Αλλά αξία τους είναι τα κέρδη.

Η «Kraft Foods» δεν παραλείπει στο ομολογουμένως καλοσχεδιασμένο διαφημιστικό της έντυπο, ιδιαίτερα ελκυστικό και ευκολοδιάβαστο για μαθητές, να τους ενημερώσει για την ιστορική πορεία της πολυεθνικής μέσα από μια σειρά συγχωνεύσεων, μέχρι που το 2004 αγόρασε και την εταιρία «ΠΑΥΛΙΔΗΣ», τηρώντας «σιωπή ιχθύος» σχετικά με τις τραγικές επιπτώσεις για χιλιάδες εργαζόμενους. Η «ιστοριούλα» παρουσιάζεται σχηματικά, σαν φυσικό επακόλουθο, που έτσι είναι και έτσι θα ναι.

Ποιοι είναι οι στόχοι μιας πολυεθνικής; Να μεγαλώνει σε παγκόσμια κλίμακα, να μειώνει το κόστος λειτουργίας της, να είναι ανταγωνιστική. Το κέρδος, δηλαδή, με οποιοδήποτε τίμημα. Μια από τις στρατηγικές που ακολουθούν οι πολυεθνικές για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι και η εταιρική ευθύνη.

Η «Κραφτ» είναι ξεκάθαρη ως προς αυτό: «Σεβόμαστε τους ανθρώπους, την κοινωνία και το περιβάλλον, και θέλουμε να κάνουμε πάντα το σωστό... Αυτή η διαρκής προσπάθεια είναι που μας οδηγεί πάντα στην κορυφή της παγκόσμιας αγοράς τροφίμων... Απολαύστε μαζί μας το ταξίδι σε μια καλύτερη ζωή»! Η πολυεθνική «Κραφτ» μας εγγυάται μια υπέροχη ζωή. Πώς; «Χρησιμοποιούμε τις φιλανθρωπικές παροχές μας, τον εθελοντισμό των υπαλλήλων μας (!) και τις επιχειρηματικές πρακτικές μας».

Συμμετέχει σε προγράμματα καταπολέμησης της πείνας παγκοσμίως. Χορηγεί εδώ και 11 χρόνια δύο εκπαιδευτικά προγράμματα που παρακολουθούν 15.000 παιδιά ετησίως (Ελληνικό Παιδικό Μουσείο). Χορηγεί εκπαιδευτικά προγράμματα ζωγραφικής για παιδιά (Μουσείο Παιδικής Τέχνης). Ανέλαβε την αναπαλαίωση του 3ου Βρεφονηπιακού Σταθμού, ο οποίος φιλοξενεί 60 παιδιά. Η αναπαλαίωση βραβεύτηκε από το Δήμο Αθηναίων! Αν αυτό δεν είναι διείσδυση μιας πολυεθνικής στην εκπαίδευση, τότε τι είναι;

Η «ΕΛΑΪΣ», αντίστοιχα, αναφέρει στα φυλλάδιά της μια σειρά από κοινωνικούς τομείς στους οποίους «ευαισθητοποιείται». «Οι ανάγκες της κοινωνίας σε θέματα εκπαίδευσης, πολιτισμού, υγείας και πρόληψης αποτέλεσαν ερέθισμα για τη δραστηριοποίησή μας και την ανάληψη κοινωνικών ευθυνών απέναντι στους ανθρώπους που μας εμπιστεύονται δείχνοντας προτίμηση στα προϊόντα μας».

Εδώ και τρεις δεκαετίες συνεργάζεται με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) με σκοπό - όπως η ίδια λέει - την ενθάρρυνση στον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων ανθρώπων. Να τους «μυήσει», δηλαδή, στις συνθήκες της αγοράς και του σύγχρονου ανταγωνιστικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Δεν είχαμε βεβαίως καμία αυταπάτη, ότι μια εταιρία θα διακήρυττε την επιστημονική γνώση και πρόοδο προς όφελος του λαού και της κοινωνίας...

Τι σημαίνουν όλ' αυτά; Την ανάληψη από τους καπιταλιστές της υποχρέωσης του κράτους για παροχή όλων των αναγκαίων για τους εργαζόμενους κοινωνικών υπηρεσιών και εκπαίδευσης. Γιατί, αφενός, αυξάνουν τα κέρδη τους, επιδοτούνται για αυτή τη δραστηριότητα πολύμορφα από τις κυβερνήσεις και, αφετέρου, καλλιεργείται συνείδηση, στους απλούς ανθρώπους και τους νέους, στήριξης των εταιριών ως θεμέλιο της κοινωνίας. Ετσι και οι διεκδικητικοί αγώνες εμποδίζονται και στήριξη της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας από τους εργαζόμενους επιδιώκεται και η κοινωνική συναίνεση, η ταξική συνεργασία καλλιεργείται.

Το QualityNet Foundation, σε συνεργασία με τις εταιρίες από τις οποίες χρηματοδοτείται και κάποιους εκπαιδευτικούς, πραγματοποιεί στα πλαίσια του «Βιωματικού Σχολείου» - όπως το ονοματίζει - σε νηπιαγωγεία και δημοτικά ενημερωτικά προγράμματα με διαθεματικές ενότητες, όπως «Σωστή Διατροφή», «Σωστή Ενεργειακή Συμπεριφορά», «Γίνομαι Υπεύθυνος Ανθρωπος (Κοινωνική Υπευθυνότητα)» κ.ά.

Εταιρίες - χορηγοί αναλαμβάνουν τη χρηματοδότηση αυτών των προγραμμάτων και ως εκ τούτου διαμορφώνουν και το περιεχόμενό τους. Αλλά και οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί καλούνται να συνεισφέρουν οικονομικά, αφού η τιμή αυτής της ...«κοινωνικής προσφοράς» ανέρχεται στα 110 ευρώ για ομάδες έως 22 άτομα και 5 ευρώ για κάθε άτομο επιπλέον.

«Με αυτά τα εκπαιδευτικά προγράμματα, προσπαθούμε να συμβάλουμε στην ορθή και ολόπλευρη εκπαίδευση των μαθητών και αυριανών πολιτών της κοινωνίας μας», πληροφορεί εκατοντάδες εκπαιδευτικούς και μαθητές ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός. Από πότε η εκπαίδευση των αυριανών πολιτών της κοινωνίας είναι αρμοδιότητα ενός ΜΚΟ και των επιχειρήσεων; Και με τι σόι αξίες θα γαλουχηθούν οι νέες γενιές;

Αυτά τα προγράμματα, πέρα από το ότι σπάνε τον ενιαίο χαρακτήρα της εκπαίδευσης, την ιδιωτικοποιούν και κάνουν πραγματικότητα τα σχολεία πολλών ταχυτήτων, με βάση την «τσέπη» του γονιού, στοχεύουν πρώτα και κύρια στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών με βάση τις αξίες της αγοράς και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

Για παράδειγμα, σε πρόγραμμα με θέμα «Περιβάλλον - Σωστή Ενεργειακή Συμπεριφορά», αναφέρεται ως αιτία της περιβαλλοντικής καταστροφής του πλανήτη μας μόνον η λάθος συμπεριφορά των ανθρώπων και όχι το κέρδος των πολυεθνικών, που με τη χαλαρή νομοθεσία των κυβερνήσεων και της ΕΕ διαπράττουν τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Η «Κυκλοφοριακή Αγωγή» καλλιεργεί αυταπάτες ότι θα μειωθούν τα ατυχήματα στους δρόμους με τη σωστή διαπαιδαγώγηση και δε λέει κουβέντα για έργα που δεν κατασκευάζονται με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες και την ασφάλεια, αλλά το κέρδος κατασκευαστικών εταιριών και εργολάβων.

Μια σειρά τέτοιων προγραμμάτων περνούν έντεχνα στη συνείδηση των παιδιών, να ζουν υποταγμένα, να προσαρμόζονται στις υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες, να συνεργάζονται με τις «κοινωνικά ευαισθητοποιημένες» επιχειρήσεις και να τις προτιμούν, και να εξελιχθούν σε «υπεύθυνους» πολίτες, χωρίς να αντιδρούν ή να παρουσιάζουν «κοινωνικά απροσάρμοστες» συμπεριφορές.

Το πρόγραμμα «Ζω την Πόλη μου» στοχεύει μεταξύ άλλων: «...να νιώσουν τα παιδιά ενεργά μέλη της πόλης τους και να αισθανθούν όμορφα που ζουν σε αυτή, όποια κι αν είναι»! Τα παιδιά, για παράδειγμα, που ζουν στο Πέραμα, στον Κολωνό, στη Νάουσα και σε μια σειρά άλλες πόλης, θα μάθουν να αισθάνονται όμορφα σ' αυτήν, κι ας μην έχουν δουλιά οι γονείς τους, κι ας ψάχνουν με το μικροσκόπιο κάποιο χώρο να αθληθούν και να παίξουν.

Εξάλλου, και το πρόγραμμα «Γίνομαι Υπεύθυνος Ανθρωπος» συμβάλλει σ' αυτήν την κατεύθυνση. «Μέσα από τη βιωματική προσέγγιση του θέματος, θα βοηθήσουμε τα παιδιά να ανακαλύψουν πώς θα γίνουν υπεύθυνοι και σωστοί πολίτες στην κοινωνία που μεγαλώνουν. Να ευαισθητοποιηθούν και να παραδειγματιστούν για τη στάση που πρέπει να έχουν απέναντι σε διάφορα κοινωνικά θέματα». Να πετούν - για παράδειγμα - τα σκουπίδια στο καλάθι και όχι στο δρόμο, να είναι εργατικοί και πάνω απ' όλα να προτιμούν τα προϊόντα των Κοινωνικά Υπεύθυνων Εταιριών.