Ο λενινισμός είναι ο μαρξισμός της εποχής του ιμπεριαλισμού και των προλεταριακών επαναστάσεων, της εποχής της κατάρρευσης της αποικιοκρατίας και της νίκης των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, της εποχής του περάσματος της ανθρωπότητας από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.

Στα έργα του ο Β. Ι. Λένιν πλούτισε, ανέπτυξε και συγκεκριμενοποίησε παραπέρα όλα τα συστατικά μέρη του μαρξισμού - τη φιλοσοφία, την πολιτική οικονομία και τον επιστημονικό κομμουνισμό. Η διδασκαλία του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, σαν ανώτατο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, για το κόμμα νέου τύπου - που διαφέρει ριζικά από τα ρεφορμιστικά, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα - η διδασκαλία για τη σοσιαλιστική επανάσταση και το βασικό της νόμο για τη δικτατορία του προλεταριάτου, για τη συμμαχία της εργατικής τάξης με την αγροτιά και με όλους τους εργαζόμενους, για τους δρόμους ανάπτυξης της σοσιαλιστικής κοινωνίας και τόσα άλλα, αποτελεί μόνιμη αστείρευτη πηγή γνώσης και παρακίνησης σε επαναστατική δράση για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων από τα δεσμά της εκμετάλλευσης.

Με αφορμή την επέτειο της γέννησης του μεγάλου επαναστάτη ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα από το άρθρο του «Από πού ν' αρχίσουμε;». Το άρθρο είχε δημοσιευτεί στο 4ο φύλλο της «Ισκρα», το Μάη του 1901. Εκεί εκτίθεται το σχέδιο δημιουργίας πανρωσικού μαρξιστικού κόμματος. Ο Λένιν θεωρούσε ότι μέσα στις τότε συνθήκες, ο βασικός κρίκος απ' όπου πρέπει ν' αρχίσει η οικοδόμηση του κόμματος, είναι μια πανρωσική μαρξιστική εφημερίδα. Αφού μόνο έτσι θα μπορούσαν να συσπειρωθούν οι επαναστατικές δυνάμεις πάνω στη μαρξιστική στρατηγική και στο επαναστατικό πρόγραμμα για το σοσιαλισμό, ώστε να ιδρυθεί το κόμμα του προλεταριάτου.

Στο άρθρο τονίζεται η εξαιρετική σημασία της εφημερίδας στο έργο της οργάνωσης και διεξαγωγής συστηματικής, βασισμένης σε αρχές, ολόπλευρης προπαγάνδας και ζύμωσης. Της οργάνωσης της κομματικής δουλιάς για την πολιτική διαφώτιση, την ιδεολογική διαπαιδαγώγηση και οργάνωση των μαζών. Ο Λένιν τόνιζε, ότι η εφημερίδα πρέπει, να γίνει όχι μόνο ο συλλογικός προπαγανδιστής και συλλογικός διαφωτιστής, αλλά και συλλογικός οργανωτής.

Σήμερα περισσότερο από ένα αιώνα μετά και ενώ βρισκόμαστε σε μια εποχή πραγματικής έκρηξης όλων των μορφών των ΜΜΕ (έντυπων και ηλεκτρονικών) και της λεγόμενης πολυπληροφόρησης, η ουσία των λόγων του Λένιν όχι μόνο παραμένει επίκαιρη, αλλά ίσως γίνεται πολύ πιο επιτακτική από την εποχή που πρωτοδιατυπώθηκε.

Η λεγόμενη πολυπληροφόρηση τις περισσότερες φορές, όσον αφορά τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, στην καλύτερη περίπτωση οδηγεί σκόπιμα στο «πουθενά». Στις άλλες περιπτώσεις παρουσιάζουν τα συμφέροντα και τα οράματα της αστικής τάξης με τέτοιο τρόπο σαν να πρόκειται για συμφέροντα και επιθυμίες ολόκληρου του λαού... Η εφημερίδα του Κόμματος της εργατικής τάξης καθαρίζει ιδεολογικά και πολιτικά την «ήρα από το στάρι» και αντανακλά τα πραγματικά συμφέροντα των εργαζομένων.

Ο κομματικός λόγος, η ιδεολογία και πολιτική του Κόμματος είναι ενιαία και σε αυτή την ενιαιοποίησή τους βοηθάει και η εφημερίδα του Κόμματος. Σε κάθε γωνιά της χώρας, όπου ζουν και δρουν κομματικά μέλη μπορούν να έχουν με το «Ριζοσπάστη» στο χέρι καθημερινή ενημέρωση και επιχειρήματα για όλα τα ζητήματα που προκύπτουν και να αναλάβουν άμεση δράση διάδοσης και υλοποίησης της πολιτικής του κόμματος.

Το κίνημά μας, και από ιδεολογική και από πραχτική, οργανωτική, άποψη, πάσχει προπαντός από τη διασπορά, από το ότι η τεράστια πλειοψηφία των σοσιαλδημοκρατών είναι σχεδόν ολοκληρωτικά απορροφημένη από την καθαρά τοπική δουλιά, που στενεύει και τον ορίζοντά τους, και την έκταση της δράσης τους, και τη συνωμοτική επιτηδειότητα και κατάρτισή τους. Σ' αυτήν ακριβώς τη διασπορά πρέπει ν' αναζητήσουμε τις βαθύτερες αιτίες της αστάθειας και της ταλάντευσης, για τις οποίες μιλήσαμε πιο πάνω. Και το πρώτο βήμα προς τα μπρος για ν' απαλλαγούμε απ' αυτήν την αδυναμία, και να μετατρέψουμε τα διάφορα τοπικά κινήματα σ' ένα ενιαίο πανρωσικό κίνημα πρέπει να είναι η ίδρυση μιας πανρωσικής εφημερίδας. Τέλος, μας χρειάζεται οπωσδήποτε μια πολιτική εφημερίδα. Χωρίς πολιτικό όργανο δε νοείται στη σύγχρονη Ευρώπη κίνημα, άξιο να ονομάζεται πολιτικό κίνημα. Χωρίς πολιτικό όργανο είναι απόλυτα απραγματοποίητο το καθήκον μας να συγκεντρώσουμε όλα τα στοιχεία της πολιτικής δυσαρέσκειας και διαμαρτυρίας και να γονιμοποιήσουμε μ' αυτά το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου. Κάναμε το πρώτο βήμα, ξυπνήσαμε μέσα στην εργατική τάξη το πάθος για «οικονομικές» αποκαλύψεις, για την αποκάλυψη της κατάστασης που επικρατεί στα εργοστάσια. Πρέπει να κάνουμε και το επόμενο βήμα: να ξυπνήσουμε σ' όλα τα λίγο - πολύ συνειδητά στρώματα του λαού το πάθος για πολιτικές αποκαλύψεις. Δεν πρέπει να μας ανησυχεί το γεγονός ότι τη στιγμή αυτή οι φωνές που κάνουν πολιτικές αποκαλύψεις είναι τόσο αδύνατες, ακούονται τόσο σπάνια και είναι τόσο δειλές. Η αιτία δε βρίσκεται καθόλου στο γενικό συμβιβασμό με την αστυνομική αυθαιρεσία. Η αιτία βρίσκεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι που είναι ικανοί και πρόθυμοι να κάνουν αποκαλύψεις, δε διαθέτουν ένα βήμα απ' όπου θα μπορούσαν να μιλήσουν - δεν έχουν ακροατήριο, που να ακούει με πάθος και να επιδοκιμάζει τους ομιλητές - βρίσκεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτοί δε βλέπουν πουθενά μέσα στο λαό τη δύναμη, στην οποία θ' άξιζε τον κόπο ν' απευθύνονται με καταγγελίες ενάντια στην «παντοδύναμη» ρωσική κυβέρνηση. Τώρα όμως όλα αυτά αλλάζουν με τεράστια ταχύτητα. Μια τέτοια δύναμη υπάρχει: είναι το επαναστατικό προλεταριάτο, που έχει αποδείξει ότι είναι πρόθυμο όχι μόνο να ακούει και να υποστηρίζει το κάλεσμα σε πολιτικό αγώνα, μα και να ρίχνεται θαρραλέα στον αγώνα. Τώρα είμαστε σε θέση, και είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσουμε το βήμα για το ξεσκέπασμα της τσαρικής κυβέρνησης μπροστά σ' όλο το λαό, ένα τέτοιο βήμα θα είναι ή σοσιαλδημοκρατική εφημερίδα. Η ρωσική εργατική τάξη, σε διάκριση από τις άλλες τάξεις και τα άλλα στρώματα της ρωσικής κοινωνίας, δείχνει συνεχές ενδιαφέρον για τις πολιτικές γνώσεις, παρουσιάζει συνεχώς (και όχι μόνο σε περιόδους ιδιαίτερου αναβρασμού) τεράστια ζήτηση παράνομης φιλολογίας.

Ο ρόλος όμως της εφημερίδας δεν περιορίζεται μόνο στη διάδοση ιδεών, μόνο στην πολιτική διαπαιδαγώγηση και στην προσέλκυση πολιτικών συμμάχων. Η εφημερίδα δεν είναι μόνο συλλογικός προπαγανδιστής και συλλογικός διαφωτιστής, μα και συλλογικός οργανωτής. Σαν συλλογικός οργανωτής η εφημερίδα μπορεί να παραβληθεί με τις σκαλωσιές που φτιάχνονται γύρω από ένα χτίριο που χτίζεται και χαράζουν το περίγραμμα της οικοδομής, διευκολύνουν την επικοινωνία ανάμεσα στους διάφορους οικοδόμους, τους βοηθούν να κατανέμουν τη δουλιά και να έχουν την εποπτεία των κοινών αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν με την οργανωμένη δουλιά. Με τη βοήθεια της εφημερίδας και σε σύνδεση μ' αυτή θα διαμορφώνεται από μόνη της μια μόνιμη οργάνωση που θ' ασχολείται όχι μόνο με την τοπική, μα και με τη συστηματική γενική δουλιά, που θα μαθαίνει στα μέλη της να παρακολουθούν προσεχτικά τα πολιτικά γεγονότα, να εκτιμούν τη σημασία τους και την επίδρασή τους στα διάφορα στρώματα του πληθυσμού, να επεξεργάζονται τις κατάλληλες μεθόδους, με τις οποίες το επαναστατικό κόμμα θα επιδρά πάνω σ' αυτά τα γεγονότα. Και μόνο το τεχνικό καθήκον - να εξασφαλιστεί ο ταχτικός εφοδιασμός της εφημερίδας με ύλη και η ταχτική διανομή της - επιβάλλει να δημιουργηθεί ένα δίχτυ από τοπικούς πράχτορες² του ενιαίου κόμματος, πράκτορες που να έχουν ζωντανή επαφή μεταξύ τους, να ξέρουν τη γενική κατάσταση, να συνηθίσουν να εκπληρώνουν ταχτικά τους επιμέρους σκοπούς της δουλιάς που γίνεται σε πανρωσική κλίμακα και να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στην οργάνωση της μιας ή της άλλης επαναστατικής ενέργειας. Αυτό το δίχτυ πραχτόρων* θα αποτελέσει το σκελετό εκείνης ακριβώς της οργάνωσης που μας χρειάζεται: αρκετά μεγάλης, ώστε να αγκαλιάσει ολόκληρη τη χώρα, αρκετά πλατιάς και πολύπλευρης, ώστε να εφαρμόσει ένα αυστηρό και λεπτομερειακό καταμερισμό δουλιάς, αρκετά συνεπούς, ώστε να μπορεί σε κάθε περίσταση, σε κάθε «στροφή» και απρόοπτη αλλαγή να κάνει σταθερά τη δουλιά της, αρκετά ευλύγιστης, ώστε να μπορεί, από το ένα μέρος ν' αποφεύγει τη μάχη σε ανοιχτό πεδίο μ' έναν συντριπτικά υπέρτερο εχθρό, όταν αυτός έχει συγκεντρώσει σ' ένα μόνο σημείο όλες του τις δυνάμεις, και από το άλλο μέρος να μπορεί να επωφελείται από τη δυσκινησία αυτού του εχθρού και να του επιτίθεται εκεί και τότε, που αυτός λιγότερο περιμένει επίθεση. Σήμερα μπροστά μας ορθώνεται ένα σχετικά εύκολο καθήκον - να υποστηρίξουμε τους φοιτητές που κάνουν διαδηλώσεις στους δρόμους των μεγάλων πόλεων. Αύριο θα έχουμε ίσως ένα πιο δύσκολο καθήκον - λ.χ. να υποστηρίξουμε το κίνημα των ανέργων σε μια ορισμένη περιφέρεια. Μεθαύριο πρέπει να βρεθούμε στη θέση μας, για να πάρουμε μέρος κατά επαναστατικό τρόπο σ' ένα αγροτικό ξεσήκωμα. Σήμερα πρέπει να επωφεληθούμε από την όξυνση της πολιτικής κατάστασης που προκάλεσε η εκστρατεία της κυβέρνησης ενάντια στα ζέμστβο. Αύριο πρέπει να υποστηρίξουμε το ξεσήκωμα του πληθυσμού ενάντια στις αυθαιρεσίες του ενός ή του άλλου αποχαλινωμένου τσαρικού βασιβουζούκου και να βοηθήσουμε - με το μποϊκοτάρισμα, με τις διαρκείς παρενοχλήσεις, τις διαδηλώσεις κτλ. - να του δοθεί ένα τέτοιο μάθημα, ώστε ν' αναγκαστεί να υποχωρήσει ανοιχτά. Τέτοιος βαθμός μαχητικής προετοιμασίας μπορεί να αποχτηθεί μόνο με τη συνεχή δράση που αναπτύσσει ένας ταχτικός στρατός. Κι αν ενώσουμε τις δυνάμεις μας για την έκδοση μιας κοινής εφημερίδας, μια τέτοια δουλιά θα προετοιμάσει και θα αναδείξει όχι μόνο τους πιο ικανούς προπαγανδιστές, αλλά και τους πιο επιδέξιους οργανωτές, τους πιο προικισμένους πολιτικούς ηγέτες του κόμματος, που θα είναι ικανοί να δώσουν, στην κατάλληλη στιγμή, το σύνθημα της αποφασιστικής μάχης και να τη διευθύνουν.

*Είναι αυτονόητο ότι οι πράκτορες αυτοί θα μπορέσουν να δουλέψουν με επιτυχία μόνο υπό τον όρο ότι θα βρίσκονται σε πολύ στενή επαφή με τις τοπικές επιτροπές (ομάδες, ομίλους) του κόμματός μας. Και γενικά όλο το σχέδιο που χαράξαμε δεν μπορεί, βέβαια, να πραγματοποιηθεί παρά μόνο με την πιο ενεργό υποστήριξη των επιτροπών που πολλές φορές έκαναν βήματα προς την ενοποίηση του κόμματος και που - έχουμε την πεποίθηση - θα πετύχουν την ενοποίηση αυτή σήμερα - αύριο, με τη μια ή την άλλη μορφή.

Σημειώσεις:

1. Οι υπότιτλοι είναι του «Ριζοσπάστη»

2. Οι «πράχτορες» όπου αναφέρεται ο Λένιν είναι αυτοί που είναι ταυτόχρονα ανταποκριτές της εφημερίδας όσο και διανεμητές της.