ΑΦΙΕΡΩΜΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Περήφανος κομμουνιστής, αμετανόητος για τη ζωή που επέλεξε

Πέρασε κιόλας ένας χρόνος χωρίς τη φυσική παρουσία του σύντροφου Χαρίλαου Φλωράκη. Μα, ο σύντροφος Χαρίλαος συνεχίζει να είναι εδώ, μαζί μας, και τώρα και στο μέλλον. Γιατί είναι μαζί μας ολόκληρη η πορεία του στο Κόμμα και το κίνημα, ολόκληρη η ζωή του δοσμένη στον αγώνα για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό, για το μέλλον που η εργατική τάξη, ολόκληρος ο λαός θα ζει χωρίς εκμετάλλευση. Που θα είναι πραγματικά ελεύθερος, που θα του ανήκει η ζωή του, το ίδιο και τ' αποτελέσματα της δουλιάς του, και που θα πασχίζει για να ζήσει ο κόσμος ολόκληρος το νέο κόσμο, το σοσιαλισμό. Ναι, η ζωή του Χαρίλαου Φλωράκη ήταν δοσμένη στον πιο υψηλό σκοπό της ανθρώπινης δράσης. Δεν είναι πάντα εύκολο αυτό. Δεν είναι πάντα εύκολο η ζωή και η δράση καθενός και καθεμιάς να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα. Απαίτηση για να αλλάξει η ροή της Ιστορίας, σε όφελος αυτών που τη δημιουργούν. Θέλει πολλή δουλειά για να γυρίσει ο ήλιος κι ακόμη περισσότερη όταν οι καιροί είναι χαλεποί. Γιατί δεν είναι πάντα εύκολο να στέκεται κανείς όρθιος, όταν άλλοι πέφτουν. Και, ακόμα περισσότερο, να ανοίγει νέους δρόμους. Και ο σύντροφος Χαρίλαος Φλωράκης, σ' όλη του την πορεία, μας έδειχνε ακριβώς αυτόν το δρόμο. Μας τον άφησε πολύτιμο δίδαγμα, παρακαταθήκη ξεχωριστή. Μας άφησε τη σπορά του ζευγά, που καρπίζει στα σίγουρα. Γι' αυτό και δίκαια κατέκτησε τον τίτλο του λαϊκού ηγέτη, του ιστορικού ηγέτη, σε όλα τα πεδία του αγώνα.

Στο σημερινό αφιέρωμα παρουσιάζουμε ορισμένα άρθρα και ομιλίες του Χαρίλαου Φλωράκη, ορισμένα μάλιστα άγνωστα στο ευρύ κοινό, από διάφορες στιγμές της αγωνιστικής του διαδρομής στο κίνημα και το Κόμμα. Επίσης, ένα σύντομο βιογραφικό των πιο χαρακτηριστικών στιγμών της δράσης του και μια σύντομη σκιαγράφηση του σύντροφου Χαρίλαου δοσμένη από τον τελευταίο αποχαιρετισμό που έκανε εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ η Αλέκα Παπαρήγα.

Η επιμέλεια των κειμένων (υπότιτλοι σε ορισμένα κείμενα, αρχιγράμματα) είναι του «Ρ». Οι πηγές απ' όπου αναδημοσιεύονται τα κείμενα είναι το περιοδικό του ΔΣΕ, το περιοδικό «Νέος Κόσμος», τα Ντοκουμέντα των Συνεδρίων του ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης».

Το Κόμμα και οι ηρωικοί αγώνες του τον ανέδειξαν σε ηγέτη του

Είναι πράγματι δύσκολο, να μπορέσει κανείς, όχι να δώσει ολοκληρωμένα, αλλά απλά να σκιαγραφήσει τη μακρόχρονη και μεγάλη προσφορά του συντρόφου Χαρίλαου στο λαϊκό κίνημα της χώρας και στο Κόμμα. Σε τι να πρωτοαναφερθεί; Στη δράση του στα χρόνια της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης, στα χρόνια του Δημοκρατικού Στρατού, στην παρουσία του στους σύγχρονους αγώνες της εργατικής τάξης με μπροστάρη το ΚΚΕ; Σ' όλα είναι ανεκτίμητη η συμβολή του. Αλλά αυτό που ξεχωρίζει στο σύντροφο Χαρίλαο είναι η αποφασιστική του στάση, συμβολή και δράση σ' όλες τις δύσκολες καμπές που πέρασε το Κόμμα και το λαϊκό κίνημα, προκειμένου το ΚΚΕ να διατηρήσει τον επαναστατικό του χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία του, ως Κόμμα Νέου Τύπου, θεμελιωμένου στις μαρξιστικολενινιστικές αρχές. Και το 1968, όταν ο οπορτουνισμός, με φορείς στελέχη της τότε καθοδήγησής του υπονόμευε, με στόχο τη διάλυσή του, το Κόμμα, αλλά και στην κρίσιμη στιγμή που προηγήθηκε του 13ου Συνεδρίου, όπως ήταν η Ευρεία Ολομέλεια, και στο ίδιο το 13ο Συνέδριο, που σε συνδυασμό με την αντεπανάσταση στις σοσιαλιστικές χώρες κλόνιζε πεποιθήσεις ακόμη και ηγετών παγκόσμιου διαμετρήματος, που στην καλύτερη περίπτωση, σίγησαν, αναδιπλώθηκαν στον εαυτό τους, περιμένοντας να δουν πού θα πάνε τα πράγματα, και κάποιοι πήγαν με το ρεύμα, απεμπολώντας ιδεολογία, αρχές, την ίδια την επαναστατική πάλη για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Ο σύντροφος Χαρίλαος πήγε κόντρα στο ρεύμα. Δε δίστασε να υπερασπιστεί την προσφορά του σοσιαλισμού, με τη σιγουριά της πίστης που πηγάζει από την επαναστατική κοσμοθεωρία μας ότι ο σοσιαλισμός θα νικήσει όσες μπόρες και αν πέρασε και περάσει το επαναστατικό κίνημα.

Στον Περισσό το 1991, από την εκδήλωση του Κόμματος για την επέτειο της Οχτωβριανής Επανάστασης

Μια σύντομη και μεστή σκιαγράφηση της προσωπικότητας του σύντροφου Χαρίλαου Φλωράκη, έδωσε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, στον τελευταίο αποχαιρετισμό εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ. Εδώ παρουσιάζουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

Στην ιστορία του κάθε αγωνιστή, του κάθε κομμουνιστή και κομμουνίστριας υπάρχουν ξεχωριστές στιγμές, ανάλογα με τη συγκυρία, ανάλογα με τη φάση και τα καθήκοντα του κινήματος. Πάντα οι πολλοί καθορίζουν τις εξελίξεις, αλλά αυτό σε τίποτε δε μειώνει τον ειδικό και καθοριστικό ρόλο της προσωπικότητας, όταν μάλιστα συμβαίνει να έχει υπεύθυνη θέση, άρα ξεχωριστή υποχρέωση.

Αναφερόμαστε στις κρίσιμες στιγμές της τελευταίας δύσκολης 15ετίας. Για τη στιγμή της μεγάλης καθοριστικής επιλογής.

Ολοζώντανη είναι μπροστά μας η αποφασιστική συμβολή του Χαρίλαου Φλωράκη, το 1990, στην Ευρεία Ολομέλεια της ΚΕ, στο 13ο Συνέδριο το 1991. Στην υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλιστικού συστήματος. Η θαρραλέα στάση του να λοιδορήσει τα βουνά του ψέματος που έπεφταν στο σοσιαλισμό και την ιδεολογία του. Η στέρεα πεποίθησή του ότι ο κόσμος θα αλλάξει, ο σοσιαλισμός θα νικήσει, τότε σε εξαιρετικά δύσκολες και σκοτεινές στιγμές.

Δεν είναι πάντα εύκολο να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα. Δεν είναι πάντα εύκολο να στέκεσαι όρθιος όταν άλλοι πέφτουν. Και ακόμα περισσότερο, να ανοίγεις νέους δρόμους.

Σύντροφε Χαρίλαε,

Τον τίτλο του λαϊκού ηγέτη, του ιστορικού ηγέτη, τον κατέκτησες σε όλα τα πεδία του αγώνα, σαν συνδικαλιστής, πολεμιστής της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού, σαν φυλακισμένος και εξόριστος, σαν επαναστάτης σε δύσκολες στιγμές.

Μια ακόμα ξεχωριστή ματιά, επιθυμούμε αυτή τη στιγμή, να ρίξουμε στη μακρόχρονη ενθουσιώδη ζωή σου.

Ο σ. Χαρίλαος πολύ νέος, με εμβρυώδη πολιτική συνείδηση, μπήκε στον αγώνα, μαθητής ακόμα. Και από τότε δόθηκε και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά. Ψυχή τε και σώματι. Ο Χαρίλαος δέχτηκε να γίνει, αυτό που στη δική μας κομματική φιλολογία, αποκαλείται "επαγγελματίας" επαναστάτης. Ορος που δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική καριέρα και το επάγγελμα, με την αποκατάσταση και το προσωπικό βόλεμα, με την καρέκλα.

Οσοι υποστηρίζουν ότι η ολοκληρωτική απορρόφηση από την κομματική δουλιά, τη θεωρητική και πρακτική δράση, την οργανωτική καθημερινή δραστηριότητα, σε κάνουν απόκοσμο, ψυχρό, αποσπασμένο από το λαό και τα γεγονότα, διαψεύδονται. Τους διαψεύδει πανηγυρικά το αντιπροσωπευτικό και όχι μοναδικό παράδειγμα της προσωπικότητας του Χαρίλαου Φλωράκη. Η απόλυτη απορρόφησή του στην κομματική δουλιά, δηλαδή στη μεγάλη λαϊκή υπόθεση, η αφοσίωσή του στα επαναστατικά ιδανικά, η πολύχρονη φυλάκισή του, δεν του στένεψαν την προσωπικότητα και τους ορίζοντες. Του καλλιέργησαν ακόμα περισσότερο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, την εντιμότητα και λαϊκότητά του, την αυθεντικότητά του. Την ικανότητά του να συνδέεται με το λαό, να καταλαβαίνει τον απλό άνθρωπο. Να είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας.

Το πρακτικό σχολείο του αγώνα ήταν το λίπασμα, ήταν το πεδίο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε η προσωπικότητα του Χαρίλαου Φλωράκη.

Οταν ο Χαρίλαος Φλωράκης έλεγε ΚΚΕ, όταν μιλούσε για το Κόμμα, το ξεκαθάριζε. Το ΚΚΕ, με τα γνωστά σύμβολά του, τη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία, το Πρόγραμμα και τις αρχές του. Το έγραψε στο αποχαιρετιστήριο που άφησε στο Κόμμα, και για μας αυτή η φράση είναι ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΜΗΝΙΑ.

Αναζητούσε πάντα τον τρόπο να γίνει το Κόμμα αποτελεσματικό, ικανό να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να μην επαναλαμβάνεται, όταν οι περιστάσεις έφερναν νέα στοιχεία στην επιφάνεια. Απεχθανόταν τη στατικότητα.

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη και το χρέος των κομμουνιστών, απέναντι στο λαό. Στη μάχη για την κοινωνική λαϊκή ευημερία. Την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Την ευθύνη των κομμουνιστών να είναι στην πρώτη γραμμή του αγώνα, όταν ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος χτυπά στη γειτονιά μας, αλλά και στην πιο απόμερη μεριά της γης. Μισούσε το σοβινισμό, το ρατσισμό, τον εθνικισμό.

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη για την ανάπτυξη του διεθνισμού της εργατικής τάξης, των λαών γενικότερα. Το μόνιμο χρέος για τη λαϊκή συσπείρωση και ενότητα. Το χρέος απέναντι στην υπόθεση του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Οσο συνειδητοποιούσε ότι ο χρόνος βαραίνει στους ώμους του, τότε θύμωνε, στενοχωριόταν. Δεν ήθελε κανένα φυσικό εμπόδιο στην προσφορά του. Δεν είχε μάθει να υποχωρεί στα εμπόδια. Ηταν ρεαλιστής, γνώριζε ότι και η ζωή του θα είχε κάποιο τέλος. Δεν τον φόβισε ο θάνατος, αλλά, και πολύ σωστά, απεχθανόταν κάθε τι που μετέτρεπε την ιστορία του Κόμματος και κατά συνέπεια και τη δική του την προσωπική, σε μουσείο του παρελθόντος. Δε φοβήθηκε, δε δίσταζε να αναλύει κριτικά την ιστορία του κινήματος και του Κόμματος. Δεν ένιωθε αναστολές, προκειμένου να μιλήσει ανοιχτά για αδυναμίες, ελλείψεις, λάθη που έγιναν. Εδειξε αντοχή απέναντι στην άδικη κριτική και πολεμική σε βάρος του Κόμματος, σε βάρος του προσώπου του.

Ενα πράγμα δεν άντεχε, τις αντιλήψεις και πρακτικές που υπογράμμιζαν τη ματαιότητα της αντίστασης. Στις οποιεσδήποτε συνθήκες. Μπορούσε ακόμα να ξεχάσει άδικες επιθέσεις και πολεμικές κατά του Κόμματος, μα δεν άντεχε καθόλου τα κελεύσματα της υποταγής στον ισχυρό και τον εκάστοτε νικητή.

Ηθελε πάντα αναμμένη τη λαμπάδα του αγώνα. Ηξερε καλά ότι τα μεγάλα ΝΑΙ και τα μεγάλα ΟΧΙ πληρώνονται ακόμα και με τη ζωή του αγωνιστή, αλλιώς δεν υπάρχει ιστορική δικαίωση και ελπίδα να κοκκινίσει η πλάση, όπως λέει και ο ποιητής.

Χαρακτηριστική ήταν η αγωνία του για τη διεθνιστική κομμουνιστική δράση, για το ρόλο του εργατικού κινήματος, το συντονισμένο αγώνα των λαών, κατά του πολέμου, του ιμπεριαλισμού, κατά της καταπίεσης, της φτώχειας και της πείνας, κατά της κρατικής καταστολής και βίας.

Πώς να ξεχάσουμε πόσο σπίθιζαν τα μάτια του, όταν συζητούσαμε για τις διεθνείς συναντήσεις Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων. Τις αγωνίες όλων μας για να δυναμώσει στις σημερινές συνθήκες ο προλεταριακός διεθνισμός, ο συντονισμός της δράσης των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων, οι ευρύτερες διεθνείς αντιιμπεριαλιστικές συμμαχίες.

Πόσο έλαμψαν τα μάτια του, όταν του προτείναμε να τεθεί επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΚΕ, που θα επισκεπτόταν το Βελιγράδι και τις άλλες πόλεις της Γιουγκοσλαβίας στο φόρτε του πολέμου. Εν μέσω ανελέητων βομβαρδισμών.

Σύντροφε, δε θα ξεχάσουμε τις αντιδράσεις σου, τις φωνές σου, όταν σου λέγαμε ότι θέλουμε να προσέξεις, θέλουμε να γυρίσεις σώος πίσω, γιατί ο αγώνας δε σταματά με τίποτε. Πήγαινε αποφασισμένος για όλα. Και όπως μάθαμε μετά το γυρισμό του ήταν απείθαρχος, δε φρόντισε τον εαυτό του ούτε στιγμή. Ηταν αγανακτισμένος για τον άδικο πόλεμο, έτοιμος να δώσει και τη ζωή του ακόμα για τους λαούς της περιοχής. Βγήκε στην επιφάνεια ολόκληρος και ακέραιος ο διεθνισμός του επαναστάτη, το μίσος για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, η δίψα για την ειρήνη και το δικαίωμα των λαών να αποφασίζουν οι ίδιοι για την τύχη τους.

Σύντροφε Χαρίλαε,

Είσαι τυχερός.

Κατέκτησες με το σπαθί σου τον τίτλο του λαϊκού ηγέτη, του ιστορικού ηγέτη, και τον κράτησες μέχρι την τελευταία σου πνοή. Τον δικαίωσες. Κανείς δεν μπορεί να σου τον αμφισβητήσει.

Είσαι τυχερός.

Πέρασες μια ζωή δύσκολη, ανέβηκες βουνά, κατέβηκες βουνά, περπάτησες φαράγγια, κοιλάδες, πεδιάδες. Χρόνια στη φυλακή και στην εξορία. Παρά τη θέλησή σου, πέρασες στην προσφυγιά, μακριά από την Ελλάδα, μπήκες όμως, παράνομα, γιατί ήξερες να σέβεσαι τον υπέρτατο νόμο, το δίκαιο του λαού και την εντολή του Κόμματος. Πέρασες πολλές φορές ξυστά από το θάνατο. Και όμως η ψυχολογία σου ήταν σαν να έζησες μια ζωή σε ένα ίσιωμα, χωρίς δυσκολίες, ανηφόρες και κατηφόρες. Σαν να έζησες μια ζωή εύκολη και βολική. Κέρδισες τελικά την ηρεμία του αγωνιστή που νιώθει ότι έκανε το χρέος του.

Είσαι τυχερός.

Γιατί εμείς ξέρουμε ότι μέχρι την τελευταία σου πνοή έμεινες ορθός, στητός, περήφανος κομμουνιστής, αμετανόητος για τη ζωή που επέλεξες, για το όραμα του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας».