«Ευρύτερη πρόσβαση» σε πληροφορίες για τους επιβάτες υπερατλαντικών πτήσεων, ζητούν οι ΗΠΑ, όπως γράφει ο Αμερικανός υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, Μάικλ Τσέρτοφ. Σε άρθρο του στην εφημερίδα «Ουάσιγκτον Ποστ» αναγνωρίζει ότι υπάρχει «στενή συνεργασία» με τους Ευρωπαίους στον αγώνα εναντίον της «τρομοκρατίας», αλλά ισχυρίζεται ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες «έχουν τα χέρια δεμένα» στην προσπάθειά τους να χρησιμοποιήσουν όλες τις διαθέσιμες πηγές για την έγκαιρη αναγνώριση των απειλών και την εξουδετέρωσή τους.

Ο Αμερικανός αναφέρει ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες στις ΗΠΑ θέλουν να έχουν πρόσβαση σε λεπτομέρειες των πληροφοριών που συγκεντρώνουν οι αεροπορικές εταιρείες και τα ταξιδιωτικά γραφεία για τους πολίτες που κλείνουν εισιτήρια σε υπερατλαντικές πτήσεις. «Μετά την 11η Σεπτέμβρη, χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από πιστωτικές κάρτες και τηλέφωνα για να εξακριβώσουμε τις ταυτότητες εκείνων που είχαν διασυνδέσεις με τους αεροπειρατές. Ομως δε θα ήταν καλύτερο να εξακριβώνουμε τέτοιες διασυνδέσεις πριν ένας αεροπειρατής επιβιβαστεί σε ένα αεροπλάνο;» γράφει ο Τσέρτοφ.

Οι υπηρεσίες του αμερικανικού υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας ελέγχουν ήδη τις λίστες επιβατών σε υπερατλαντικές πτήσεις, όμως ο Τσέρτοφ ζητά πρόσβαση σε περισσότερες λεπτομέρειες, όπως η συχνότητα με την οποία ταξιδεύουν οι πολίτες και ο τρόπος πληρωμής των εισιτηρίων.

Από το Μάρτη 2003, με πρόσχημα την «τρομοκρατία», οι αμερικανικές αρχές απαίτησαν από τις αεροπορικές εταιρείες να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα των συστημάτων κρατήσεων για τις πτήσεις με προορισμό τις ΗΠΑ. Αεροπορικές εταιρείες επέτρεψαν την πρόσβαση, άρα και τον «προληπτικό έλεγχο» από τις αρχές των ΗΠΑ των προσωπικών στοιχείων των επιβατών τους. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κομισιόν, με προφανή στόχο, όχι να προστατευτούν οι Ευρωπαίοι (και) από αυτό το φακέλωμα, αλλά να του αποδώσουν μια επίφαση νομιμότητας. Αλλωστε, από το Δεκέμβρη 2003, είχαν προχωρήσει σε κατ' αρχήν συμφωνία.

Στις 14/5/2004 η Κομισιόν αποφάσισε να συμφωνήσει οριστικά με την παράδοση των στοιχείων. Στις 28/5/2004 έπεσαν στην Ουάσιγκτον οι τελικές υπογραφές ΗΠΑ - ΕΕ. Η συμφωνία επιτρέπει στην αμερικανική Υπηρεσία Συνοριακού Ελέγχου και Τελωνείων (CBP), αλλά και άλλες αρχές (σ.σ. η CBP είναι τρόπον τινά «θυγατρική» της CIA), να έχουν άμεση και ανεξέλεγκτη πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αρχεία των ευρωπαϊκών αεροπορικών εταιρειών.

Η πρόσβαση αφορά 34 πεδία του «μητρώου επιβάτη» (γνωστό ως PNR). Ανάμεσά τους είναι: Η ημερομηνία κράτησης της πτήσης, η ημερομηνία της πτήσης, το ονοματεπώνυμο, ο αριθμός της θέσης, η διεύθυνση του επιβάτη, τα τηλέφωνα και τα e-mail του, κάθε μορφής πληροφόρηση για τον τρόπο πληρωμής (αριθμός πιστωτικής κάρτας), πληροφορίες για τα «μίλια πτήσης» που έχει συγκεντρώσει, ο ταξιδιωτικός του πράκτορας, το αν πρόκειται για απλό ή μετ' επιστροφής εισιτήριο και η ημερομηνία έκδοσής του.

Τα στοιχεία συλλέγονται μέσα από το σύστημα κράτησης θέσεων των αεροπορικών εταιρειών. Η ροή τους προς τις ΗΠΑ γίνεται το αργότερο 72 ώρες πριν από την αναχώρηση του αεροσκάφους. Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ «αξιολογούν» τα παρεχόμενα στοιχεία, στη διάρκεια της πτήσης από την Ευρώπη προς τη χώρα τους, ώστε να έχουν σχηματίσει «γνώμη» για τον κάθε επιβάτη, με την προσγείωση του αεροσκάφους σε αμερικανικό έδαφος.

Οι ΗΠΑ διατηρούν τα στοιχεία αυτά σε βάσεις δεδομένων για τριάμισι χρόνια. Αν στην περίοδο αυτή έχει γίνει έλεγχος στο μητρώο ενός επιβάτη, αυτό παραμένει στο «ψυγείο» της CBP για οκτώ (!) χρόνια και ακολούθως διαγράφεται (;). Η συμφωνία ΗΠΑ - ΕΕ έχει ισχύ τριάμισι χρόνων. Δυόμισι χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της, θα αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την ανανέωσή της.

Το ανώτατο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με απόφασή του, στις 30 Μάη 2006, «πάγωσε» τη συμφωνία. Ωστόσο - ως αστικό δικαστήριο - το έκανε μόνο για τυπικούς λόγους. Οτι η συμφωνία που συνάφθηκε δεν είχε σωστή νομική βάση, καθώς η οδηγία που χρησιμοποίησε η Κομισιόν για να την περάσει αναφερόταν στην εσωτερική αγορά. Τρέχα γύρευε...

Ο ίδιος ο αρμόδιος Κοινοτικός επίτροπος (Εσωτερικών Υποθέσεων), Φράνκο Φρατίνι, λίγες μόνο ώρες μετά την ανακοίνωση της απόφασης, την 1η Ιούνη 2006, με δηλώσεις του δημόσια παρότρυνε τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών της ΕΕ, να την αγνοήσουν και να διατηρήσουν τη συμφωνία. Αποκαλύπτοντας το βαθύτερο αντιδραστικό χαρακτήρα του ευρωμορφώματος, χαρακτήρισε «απαραίτητη» τη διαβίβαση των στοιχείων και σημείωσε ότι το μόνο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η συμφωνία είναι το τυπικό σκέλος της νομικής βάσης και τίποτα άλλο δεν πρέπει να αλλάξει σε αυτήν.

Πάντως λέγεται ότι μετά την απόφαση του ευρωδικαστηρίου εναπόκειται στα 25 κράτη - μέλη της ΕΕ και την κυβέρνηση των ΗΠΑ να έρθουν σε απ' ευθείας συνεννόηση, ώστε μέχρι τις 30 Σεπτέμβρη 2006 να καταλήξουν σε νέα συμφωνία επί του θέματος. Συμφωνία «συμβατή» προς τα τυπικά της κοινοτικής νομοθεσίας. Οι πρόσφατες «αποκαλύψεις» για σχεδιαζόμενα τρομοκρατικά χτυπήματα σε αεροπλάνα, που θα απογειώνονταν από τη Βρετανία με προορισμό τις ΗΠΑ, τους έχουν δώσει «αέρα»...