ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 1 Οχτώβρη 2006
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Κωμειδυλλίου ανάμνηση...

Στο κωμειδύλλιο, σε αυτό το γνήσιο λαϊκό θέατρο, που είναι αδιάρρηκτα συνυφασμένο με την πρώτη άνθηση του νεοελληνικού θεάτρου, είναι αφιερωμένη η φετινή «Ημέρα του Ηθοποιού», που διοργανώνει το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, αύριο (Δευτέρα), στις 8μ.μ., στο Ηρώδειο, με τίτλο «Κωμειδυλλίου ανάμνησις γλυκεία». Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη. Μετά το περσινό «Μπουλουκίου Εγκώμιον» το ΔΣ του ΣΕΗ και η Οργανωτική Επιτροπή για την «Ημέρα του Ηθοποιού», ακολουθώντας τη διαδρομή της θεατρικής μας ιστορίας, αποφάσισαν ν' αφιερώσουν τη φετινή γιορτή των ηθοποιών σε μια άκρως ιθαγενή θεατρική φόρμα, η οποία όμως δεν εκτιμήθηκε όσο της έπρεπε. Η «Ημέρα του Ηθοποιού», που μετά την αναβίωσή της το 2002 έχει γίνει πλέον θεσμός, πραγματοποιείται και φέτος με την ενίσχυση του ΥΠΠΟ και του Δήμου Αθηναίων. «Και με τη φετινή μας αναφορά θέλουμε να θυμίσουμε, σε μυημένους και μη, ότι θέατρο χωρίς παράδοση δεν υπάρχει και δεν μπορεί να στεριώσει στο παρόν ούτε να σχεδιαστεί στο μέλλον», αναφέρει το ΔΣ του ΣΕΗ, προσκαλώντας στην εκδήλωση. «Συνειδητή μας επιλογή είναι να αφυπνίσουμε την πολιτιστική μας ζωή, να ψάξουμε να βρούμε ό,τι αυθεντικό, ό,τι γνήσιο πετύχαμε κάποτε και διευρύνοντάς το να καταφέρουμε να συλλαβίσουμε απ' την αρχή νέες προτάσεις και νέους τρόπους, γνήσιες μορφές, που να αποκαλύπτουν την εθνική και την πολιτιστική μας ταυτότητα. Και στο θέατρο η γνήσια μορφή είναι εκείνη που πηγάζει από τις κοινωνικές ανάγκες και τις εξυπηρετεί».

Το κωμειδύλλιο γεννιέται σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη εποχή (1888 - 1914). Μεγαλώνει μέσα στην ήττα του '97 και ανδρώνεται με την επανάσταση στο Γουδί και την αστική μεταρρύθμιση του Βενιζέλου. Ακολουθεί παράλληλη πορεία με την προσπάθεια που κάνει η πολιτική ζωή να στεριώσει μια βιώσιμη αστική δημοκρατία. Είναι ιδεολογικό τέκνο του ρεαλισμού που άνθισε στην Ευρώπη κατά την εποχή της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Προσπαθεί να συνθέσει οργανικά τις δυνάμεις της προόδου και της αλλαγής, οι οποίες, ηττημένες, απωθήθηκαν σε δεύτερη και τρίτη θέση, αλλά δεν εξαφανίστηκαν.

Παρά το ότι ξεκίνησε από ένα ξένο είδος, το Γαλλικό Βωντεβίλ, είναι θέατρο νεοελληνικό και στο θέμα και στο περιεχόμενο και στη γλώσσα. Επιτέλους το κοινό μπόρεσε να δει θέατρο, που μιλούσε τη δική του γλώσσα. Η δημοτική γλώσσα κέρδισε τη σκηνή. Είναι συναισθηματικό θέατρο, αλλά με έντονη κριτική διάθεση, ειλικρίνεια και αυθορμητισμό. Σατιρίζει την κουτοπονηριά, την καπατσοσύνη, τους σπεκουλαδόρους και τη φτήνια των ηθών. Βυθίζει, έστω και με τρόπο ανεπαίσθητο, το μαχαίρι στην κακοδαιμονία, στα εθνικά ελαττώματα, στην πολιτική ρεμούλα, στο μαϊμουδισμό. Πίσω από την ανάλαφρη γελαστή επιφάνεια υπάρχει πίκρα, υπάρχει παράπονο, υπάρχει καημός αυτογνωσίας. Οι συγγραφείς του κωμειδυλλίου, χωρίς να κολακεύουν το κοινό τους, διδάσκουν αποκαλύπτοντας τα στραβά με τη μαγική τέχνη της αναπαράστασης.

Το κωμειδύλλιο σημαδεύει την ανάδυση του Ελληνα συγγραφέα στο χώρο των επαγγελματιών της σκηνής και την έξοδο της θεατρικής συντεχνίας από το γκέτο της ανυποληψίας μέσα στο οποίο την κρατούσαν αποκλεισμένη μέχρι τότε τα πιο εξελιγμένα στρώματα της αθηναϊκής κοινωνίας. Από καθαρά καλλιτεχνική άποψη, σημαδεύει την παρακμή των ρομαντικών ιδεωδών και το ξεκίνημα μιας στοιχειώδους προσπάθειας ανίχνευσης της σύγχρονης εγχώριας πραγματικότητας. Πρόκειται για γνήσιο λαϊκό θέατρο, που επιτυγχάνει άμεση επικοινωνία ανάμεσα σε σκηνή και κοινό και το οποίο δεν εκτιμήθηκε όσο έπρεπε. Ως είδος, έχει όμως ειδικά για τους ηθοποιούς μία ακόμα σημασία. Είναι η μεγαλύτερη χαρά της τέχνης του ηθοποιού, είναι η βασιλεία του θεατρίνου. Οι ρυθμοί εναλλάσσονται, ο χορός, το τραγούδι, το δράμα και η κωμωδία συνυπάρχουν. Ο ηθοποιός ούτε μια στιγμή δεν μπορεί να ταυτιστεί με το ρόλο του, γιατί η τεχνική του κωμειδυλλίου αποδιώχνει την ψευδαίσθηση και προβάλλει το παιχνίδι.

Στην εκδήλωση θα μιλήσει ο κριτικός θεάτρου και πανεπιστημιακός Κώστας Γεωργουσόπουλος, ενώ θα γίνει προβολή κινηματογραφικού αφιερώματος στο κωμειδύλλιο. Στη συνέχεια θα δοθεί παράσταση με τη μονόπρακτη κωμωδία «Ο θάνατος του Περικλέους» του Δημητρίου Α. Κορομηλά. Διανομή: Δημήτρης Παλαιοχωρίτης, Κατερίνα Σουβλή, Μαρία Κορνάρου, Δημήτρης Γιαννακόπουλος, Μανώλης Δεστούνης, Κλεοπάτρα Ροντήρη, Θανάσης Τσαλταμπάσης. Η παράσταση είναι διανθισμένη με τραγούδια και κείμενα. Συμμετέχουν οι: Γιάννης Καλαντζόπουλος, Σπύρος Μπιμπίλας, Αντώνης Μπαμπούνης, Γιώργος Τσαπόγας, Στέλιος Γκατζάς, Ηλέκτρα Ελληνικιώτη, Ελένη Φιλιούση, Μαρία Συριανού, Μόνικα Βέργη, Χαρά Τσιώλη, Μάρα Βλαχάκη, Σταύρος Σιόλας. Παίζουν οι μουσικοί: Μαρία Καναβάκη, Χρήστος Πούλης, Νίκος Παπαναστασίου, Αγγελος Παπαδάκης, Νικόλας Χριστόπουλος. Ενορχήστρωση - Διδασκαλία τραγουδιών - τραγούδι: Σταύρος Σιόλας. Συνδετικά κείμενα, σκηνοθεσία: Στέλιος Γούτης, Σκηνικά - Κοστούμια: Σοφία Παντουβάκη, Χορογραφίες: Νικόλ Κοκκίνου, Επιλογή και σκηνοθεσία οπτικοακουστικού υλικού: Νίκος Αντωνάκος, Βοηθός σκηνοθέτη: Κλεοπάτρα Ροντήρη.


Οι «κονπάδρε»

Δεν ξέρω πόσοι από εσάς έχετε δει εκείνη την αξέχαστη κωμωδία με τον Βασίλη Λογοθετίδη: «Σάντα Τσικίτα». Εκεί, ο κεντρικός ήρωας, χαρακτηριστικός τύπος του σημερινού εργαζόμενου, δεν μπορεί να παντρευτεί την αρραβωνιαστικιά του. Γιατί με το μισθό του δεν ήτανε δυνατό να στήσει ούτε καν ένα μικρό, σχεδόν μίζερο νοικοκυριό. Οταν, μάλιστα, παρουσιάστηκε ξαφνικά η άρρωστη μητέρα του δυστυχισμένου μας ήρωα, η κυρα - Θεοδόσαινα, έπρεπε επειγόντως να εγχειριστεί, τότε αυτός αναγκάστηκε να δεχτεί το ρόλο του συζύγου μιας θερμής Νοτιοαμερικάνας, σε έναν τυπικό, λευκό γάμο «έναντι αδράς αμοιβής». Και, φυσικά, τα πράγματα άλλαξαν γύρω του όλα. Ακόμα και ο στρυφνός και σπαγκοραμμένος προϊστάμενός του όχι μόνο του έδωσε την αύξηση και το δάνειο, που μονίμως του αρνιότανε, αλλά και του δήλωσε δημόσια ότι με πολλή χαρά θα γινότανε και κουμπάρος του, μια και φάνηκε από την πρώτη στιγμή πως ορεγότανε με αρκετή ένταση τη θερμή Νοτιοαμερικάνα. Και τότε αυτή, επίσης δημόσια, δήλωσε πως στην πατρίδα της τους κουμπάρους τους λένε «κονπάδρε» και πως την πρώτη νύχτα του γάμου ο «κονπάδρε» κοιμάται με τη νύφη και όχι ο φρέσκος σύζυγος. «Ωστε στην πατρίδα σας ο "κονπάδρε" κάνει τη "δουλιά" και όχι ο σύζυγος», φώναξε πονηρά και χαριτωμένα ο ήρωάς μας, μη γνωρίζοντας ο καημένος ότι και στην Ευρώπη, κατά το Μεσαίωνα, τη «δουλιά» του Νοτιοαμερικανού «κονπάδρε» την έκανε ο άρχοντας. Εξ ού και η γνωστή νομική έκφραση «Primai noctis jus» (Το δίκαιο της πρώτης νύχτας).

Και τότε όλοι, όχι μόνο η κινηματογραφική παρέα των συμπρωταγωνιστών, αλλά και οι θεατές της σκοτεινής αίθουσας γέλασαν ξεκαρδιστικά! Ελα όμως, που ύστερα από τόσα χρόνια, και τώρα που δε ζει κανένας από τους ηθοποιούς εκείνης της αξέχαστης ταινίας τη «δουλιά» και στην Ελλάδα τώρα δεν την κάνουν οι νόμιμοι «σύζυγοι», οι δικαιούχοι, με άλλα λόγια, της γαμήλιας ηδονής, αλλά οι «κονπάδρε», ενώ όλοι οι άλλοι, εμείς, δηλαδή, απλώς «πληρώνουμε» τη «νύφη». Με τη διαφορά πως σήμερα δεν ξεκαρδίζεται κανείς στο γέλιο. Αντίθετα, όλοι, με πολλή αγωνία παρακολουθούμε τη «δουλιά» των κονπάδρε σαν θλιβεροί απατημένοι σύζυγοι, περιμένοντας να επιστρέψει σε μας η «νύφη» που, με βάση το «έθιμο» της πατρίδας της, δέχτηκε από την πρώτη κιόλας νύχτα του γάμου να αρχίσει τις απιστίες. Αδικα, όμως, η προσμονή, ούτε η νύφη επιστρέφει ούτε και οι «κονπάδρε» σταματούν να κάνουν τη «δουλιά» τους.

Γιατί η χώρα μας από την αρχαιότητα ακόμα συνήθιζε να παίρνει πολιτιστικά στοιχεία από άλλους πολιτισμούς και να τα επεξεργάζεται με τη δική της αντίληψη, τη δική της αισθητική, το ταλέντο των δικών της, προικισμένων μαστόρων. Οι περίφημοι αρχαϊκοί κούροι, παραδείγματος χάρη, είναι μια εξελιγμένη αισθητικά μορφή των μονόλιθων και «δυσκίνητων» αιγυπτιακών αγαλμάτων. Ετσι και με το έθιμο των κονπάδρε και των μεσαιωνικών αρχόντων. Το δέχτηκε και το «επεξεργάστηκε» με τη βοήθεια των αξεπέραστων νεοελληνικών ταλέντων που αποδεικνύουν ακόμα μια φορά πως έχουν τη δυνατότητα να δέχονται, να αφομοιώνουν και να επεξεργάζονται ό,τι έρχεται από άλλους πολιτισμούς, από τις ιταλικές πίτσες μέχρι τα μοντέρνα «μπλου τζιν». Από την πρώτη νύχτα των Νοτιοαμερικανών κονπάδρε, μέχρι το δίκαιο της πρώτης νύχτας των μεσαιωνικών αρχόντων. Μόνο που τη μια γαμήλια νύχτα την έκανε πολλές. Την έκανε χρόνια γι' αυτό και οι δικοί μας «κονπάδρε», οι κουμπάροι δηλαδή, δεν περιορίζονται στην «πρώτη νύχτα». Συνεχίζουν ακάθεκτοι. Μια και κανείς δε διαμαρτύρεται. Ούτε οι παπάδες, ούτε οι γονείς της «νύφης». Οσο για τους «συζύγους»;.. Αυτοί απλώς καταγγέλλουν την απάτη!


Του
Γιώργου ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ