Το 1901, σφουγγαράδες από τη Σύμη ανέσυραν από ναυάγιο ρωμαϊκού πλοίου στα Αντικύθηρα τα υπολείμματα ενός περίπλοκου μπρούτζινου μηχανισμού με γρανάζια. Από τότε, το αινιγματικό εύρημα, που έγινε γνωστό ως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, αποτέλεσε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, επιστημόνων και μη, από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο. Ταυτόχρονα έγινε αφορμή για τη διατύπωση των πιο απίθανων θεωριών. «Μερικοί άνθρωποι σκέφτηκαν ότι προέρχεται από το Διάστημα», λέει λοιδορώντας τη «θεωρία» αυτή ο καθηγητής φυσικής του Πανεπιστήμιου της Αθήνας Γιάννης Μπιτσάκης και συνεχίζει: «Και αφού ο μηχανισμός είχε ελληνική γραφή χαραγμένη πάνω του, η άλλη γελοία ιστορία λέει ότι οι ίδιοι οι Ελληνες ήρθαν από το Διάστημα και έφεραν το μηχανισμό μαζί τους»!

Οι επιστήμονες που μελέτησαν το αντικείμενο, χωρίς να μπορούν να καταλήξουν οριστικά, συμπέραναν ότι είτε χρησιμοποιούνταν σαν ρολόι, είτε σαν συσκευή πλοήγησης (κάτι σαν αστρολάβος). Το πρόβλημα ήταν ότι τα υπολείμματα του μηχανισμού ήταν πολύ οξειδωμένα και γι' αυτό αδύνατο να αποσυναρμολογηθούν, ενώ ταυτόχρονα οι χαραγμένες ελληνικές φράσεις, λέξεις και σύμβολα πολύ δύσκολο να διαβαστούν. Η μελέτη του μηχανισμού των Αντικυθήρων με ακτίνες Χ βοήθησε να σχηματιστούν κάποιες τρισδιάστατες αναπαραστάσεις του καθώς και να διαβαστούν κάποιες επιγραφές, χωρίς όμως τα επιπλέον στοιχεία να μπορούν να οδηγήσουν σε οριστικά συμπεράσματα.

Εδώ και ένα χρόνο, ξεκίνησε μια νέα ερευνητική προσπάθεια με στόχο να δοθεί οριστική απάντηση στο γρίφο αυτού του τεχνολογικού θαύματος της αρχαιότητας. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, αξιοποιώντας ένα ειδικά κατασκευασμένο μηχάνημα ακτίνων Χ, βάρους 8 τόνων, κατέγραψε φέτα - φέτα τη δομή του μηχανισμού (που αποτελείται από περίπου 30 γρανάζια) και σχεδόν όλες τις επιγραφές (αποτελούμενες από περίπου 2.000 γράμματα). Ο βαρύς τομογράφος ουσιαστικά «χτίστηκε» γύρω από το Μηχανισμό των Αντικυθήρων που φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Η ερευνητική ομάδα δηλώνει ότι έχει μπορέσει πια να συναγάγει το σκοπό του μηχανισμού και πρόκειται να κάνει σχετικές αναλυτικές ανακοινώσεις σε συμπόσιο που διοργανώνεται σε ενάμιση μήνα από τώρα στην Αθήνα. Ηδη, όμως, κάποια από τα συμπεράσματα έχουν γίνει γνωστά.

«Πρόκειται για μια αστρονομική συσκευή "όλα σε ένα"», εξηγεί ο Γ. Μπιτσάκης. «Μέσα σε μια μηχανή, ο κατασκευαστής προσπάθησε να βάλει όλη τη γνώση που διέθετε για τα αστρονομικά φαινόμενα». Πιθανότατα ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων βοηθούσε τους αρχαίους Ελληνες φυσικούς φιλοσόφους να υπολογίσουν την κίνηση του Ηλιου, της Σελήνης και των πλανητών. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μάικλ Εντμουντς, που μαζί με τον Μπιτσάκη συμμετέχει στην ερευνητική ομάδα, η συσκευή τεχνικά ισοδυναμεί με έναν υπολογιστή. «Το να κατασκευάσεις κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο. Δείχνει πόσο τεχνολογικά προηγμένοι ήταν οι Ελληνες».

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, που χρονολογείται από το 80 π.Χ., με πιθανό κατασκευαστή τον αστρονόμο Γέμινο το Ρόδιο, ή τη σχολή του Ποσειδώνιου από τη Ρόδο, δασκάλου του Ρωμαίου ρήτορα Κικέρωνα, είναι το πιο πολύπλοκο αρχαίο μηχάνημα με γρανάζια. Παρέμεινε μάλιστα το πιο πολύπλοκο επί 1.300 χρόνια, ως τη στιγμή δηλαδή που οι Αραβες κατασκεύασαν κάτι ανάλογο. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων περιέχει και ένα διαφορικό γρανάζι (με μία είσοδο και δύο εξόδους κίνησης), εξάρτημα που ως τα μέσα του 20ού αιώνα θεωρούνταν ότι ανακαλύφθηκε μόλις το 13ο αιώνα μ.Χ.

Το Σεπτέμβρη του 2005, το έδαφος σε μια περιοχή της Βόρειας Αιθιοπίας υποχώρησε ξαφνικά κατά 3 μέτρα και ένα ρήγμα άνοιξε τόσο απότομα, που «κατάπιε» καμήλες και κατσίκες που έβοσκαν εκεί. Τις τρεις βδομάδες που ακολούθησαν, 160 σεισμοί διεύρυναν το ρήγμα σε πλάτος 8 μέτρων και μήκος περίπου μισού χιλιομέτρου.

Χρησιμοποιώντας φωτογραφίες από δορυφόρους, ο γεωφυσικός Τιμ Ράιτ του Πανεπιστημίου του Λιντς στην Αγγλία, διαπίστωσε ότι το ρήγμα δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα της απομάκρυνσης των τεκτονικών πλακών της Αφρικής και της Αραβικής χερσονήσου. Το μάγμα από το μανδύα βρήκε διέξοδο προς τα πάνω και σχημάτισε ένα «μπαλόνι» μέσα στο έδαφος. Οταν το «μπαλόνι» έφτασε ένα κρίσιμο μέγεθος «έσκασε», με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια υπόγεια «πνιχτή» ηφαιστειακή έκρηξη, που έσπρωξε μάγμα σε μια μακρόστενη φυσαλίδα 55 χιλιομέτρων, σε βάθος μόλις μερικών χιλιομέτρων. Σαν αποτέλεσμα των τάσεων που αναπτύχθηκαν η υπερκείμενη επιφάνεια ρηγματώθηκε.

Αυτό το είδος γεωλογικού φαινομένου, που όταν ολοκληρωθεί μετά από ένα εκατομμύριο χρόνια θα αποσπάσει το Κέρας της Αφρικής από τον κύριο όγκο της ηπείρου, μετατρέποντάς το σε μια νέα ήπειρο (ή ένα μεγάλο νησί αν το προτιμάτε), συμβαίνει συχνά κάτω από τη θάλασσα. Είναι η πρώτη φορά που έγινε δυνατή η παρατήρησή του στην επιφάνεια του εδάφους και μάλιστα με χρήση υπερσύγχρονων επιστημονικών οργάνων.