Θέατρο | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

Κειμενικά και σκηνικά γυμνάσματα

«Μαμ» στο «Αμόρε»

«Μαμ» από το «Θέατρο του Νότου»

Ο γνωστός πεζογράφος - ποιητής Σάκης Σερέφας, πρωτοεμφανίζεται στη δραματουργία με την ευρηματική μυθοπλαστικά, πικρόγευστη κωμωδία «Μαμ», που εγκαινιάζει το χειμώνα στο «Θέατρο του Νότου», στο «Αμόρε» και ευτυχεί ερμηνευτικά. Το «Μαμ» αλληγορεί για την ουσία της ζωής, με παιγνιώδη σαρκασμό, αλλά και με κατανόηση και αγάπη για τον άνθρωπο. Με θέμα την αναγκαιότητα της τροφής, την ηδονή, την ψευδαίσθηση «ευτυχίας» που προσφέρει ένα εύγευστο φαγητό, ο συγγραφέας κωμωδιογραφεί την «καταναλωτική» φύση του ανθρώπου, αλλά και μελαγχολεί για την «αναλωσιμότητά» της. Ο άνθρωπος «τρώει» τη μάνα του έως να γεννηθεί. Τρώει για να μεγαλώνει, να απολαμβάνει, να γεννά, να γερνά. Τρώει τα πάντα. Ακόμα και έρωτες, πόνους, θανάτους, τη μνήμη του και τέλος «αναλώνει» και την ίδια τη ζωή του. Αυτό συνειδητοποιεί ο μεσήλικας αφηγητής του έργου, αναμοχλεύοντας τη μνήμη του και αναθυβάλλοντας την παιδική λαιμαργία του, τα βλαβερά λιποειδή που καταβρόχθιζε, τα μαθητικά του χρόνια, το πρώτο ερωτικό σκίρτημα και τον οδηγό του σχολικού λεωφορείου, τον άνθρωπο που έχοντας χάσει το μοναχοπαίδι του, με υπόκρυφη τρυφερότητα του δίδαξε τη «γευσιγνωσία» της ζωής. Η νεανικής φρεσκάδας σκηνοθεσία (Ελένη Μποζά), το απέριττο σκηνικό (Μυρτώ Σταματοπούλου), τα αρμόζοντα κοστούμια (Μαρία Μπαχά) και πρωτίστως οι ερμηνείες ευεργετούν το έργο. Εξαιρετικός αντίποδας της γλυκιάς, μελαγχολικού χιούμορ ερμηνείας του Δημήτρη Πιατά (αφηγητής), η παιδικής «αφέλειας» και ελαφράδας, πηγαία κωμική ερμηνεία του Σωκράτη Πατσίκα (ο αφηγητής ως παιδί). Πολύ καλός και ο Βασίλης Καράμπουλας στο ρόλο του μελαγχολικά τρυφερού οδηγού. Καλή η βουβή ερμηνεία της Αννας Καλαϊτζίδου.

ΘΥΜΕΛΗ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

«Θέατρο Νέου Κόσμου»

«Φεύγουσα κόρη» στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου»

«Φεύγουσα κόρη» τιτλοφορείται η ωριαία απόλαυση της ακοής, του νου και της ψυχής. Μια παράσταση ποιητικού ήθους, λαογραφικής ομορφιάς και «μουσικά» παλλόμενου λόγου, με το εξαιρετικό «πάντρεμα» δύο κειμένων. Κείμενα «συγγενικά» - λαϊκής καταγωγής και θεματολογίας και τα δύο - αν και το ένα έλκεται από τη μακραίωνη μυθολογική και προφορική παράδοση των λαϊκών παραμυθιών μας και το άλλο στη λόγια. Το λόγιο είναι το -αντλημένο από τη λαϊκή παραμυθία - διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Μια ψυχή» και το άλλο ένα ομόθεμο ηπειρώτικο παραμύθι. Και το διήγημα και το παραμύθι διεκτραγωδούν τον καημό μιας άτεκνης γυναίκας, τη «θαυματουργή» γέννηση ενός παιδιού, μιας όμορφης κορούλας και την οδύνη και θρηνωδία της μάνας για τον προδικασμένο από μια «κατάρα», μια «προφητεία», μια «μοίρα» θάνατό του. Το παραμύθι και το διήγημα, σε ένα «γυμνό» σκηνογραφικά χώρο (φωτισμοί Φάνης Δίπλας, κοστούμι Μανώλης Καρυωτάκης), αναπαριστώμενα μόνο κινησιολογικά, εκφερόμενα στο γλωσσικό του ιδίωμα και πλεγμένα με τραγούδια - νανουρίσματα, τραγούδια γάμου, μοιρολόγια ερμηνευμένα με παραδοσιακό τρόπο και παραδοσιακά μουσικά μοτίβα από ηπειρώτικο κλαρίνο, σε ζωντανή εκτέλεση από τον Θωμά Λώλη, θωπεύουν τις αισθήσεις και «θεραπεύουν» το νου και την ψυχή του θεατή από τη διάχυτη πεζότητα, ασημαντότητα, ασχήμια και σκληρότητα της σύγχρονης κοινωνίας. Μόνη επί σκηνής, διδαγμένη από την Μίρκα Γεμεντζάκη, η νέα ηθοποιός Ρηνιώ Κυριαζή μετατρέπεται σε ένα «μαθηματικής» ακρίβειας όργανο ρυθμοποιητικής, «μουσικής» απόδοσης του λόγου.

«Ο κλόουν» τιτλοφορείται το κείμενο της ποιήτριας και πεζογράφου Μαρίας Λαϊνά, που παρουσιάζεται Δευτερότριτα, επίσης, στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου», με τοποθετημένους (σκόπιμα από τις συνσκηνοθέτριες Μαρία Κατσανδρή και Σεσίλ Μικρούτσικου, η οποία δίδαξε την εκφραστικότατη κίνηση) τους θεατές επί σκηνής και το ερμηνευτικό δίδυμο να παίρνει τη θέση των θεατών, να κινείται, να κρύβεται, να ακροβατεί στα καθίσματα. Το πρωτοπρόσωπο μονολογικό κείμενο της Λαϊνά, ποιητικής διάθεσης, αλλά και με ειρωνικότατο χιούμορ, αλληγορεί για τη μοναδικότητα, αλλά και μοναχικότητα του ανθρώπου μέσα στον πολυάνθρωπο κόσμο, τις μνήμες, τους πόθους, τους έρωτες, τις απογοητεύσεις, τις αγωνίες, τις αντιφάσεις της συμπεριφοράς, το κρυμμένο δάκρυ στο χαμόγελο και στο γέλιο του. Για το «είναι» και το «φαίνεσθαι» του ανθρώπου. Κάθε λογικός, σώφρων, αξιοπρεπής άνθρωπος, από φόβο και αυτοπροστατευτική άμυνα απέναντι στον κίνδυνο να «πληγωθεί» εκθέτοντας στα μάτια των άλλων το «είναι» του, φορά τη μάσκα του, «επαγγέλλεται» τον κλόουν του εαυτού του. Οπως ο επαγγελματίας κλόουν βαδίζει πάνω στο «νερό» των δακρύων του, «ακροβατεί», «αιωρείται» στο υπαρξιακό του «χάος», υψώνει, στηρίζεται και κρύβεται πίσω από ένα δικό του «τοίχο», «πνίγει» το δάκρυ με αστεία, χαμόγελα, ακόμα και γέλιο, γέλιο που κάποτε ηχεί σπαρακτικά. Την πνευματικότητα, την ποιητικότητα, το δηλητηριωδώς αλλήγορο χιούμορ, αναδεικνύει η μεγάλης εκφραστικής «ευλυγισίας», στο λόγο και στην κίνηση, ερμηνεία της Μαρίας Κατσανδρή, στη γυναικεία εκδοχή του κλόουν. Πολύ καλός, στην ανδρική εκδοχή του ρόλου, είναι και ο Χρήστος Μαλάκης.

ΘΥΜΕΛΗ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

Δίπτυχο «εντολών» στο Εθνικό Θέατρο

Εξι από τους σκηνοθέτες και οι δέκα ηθοποιοί των «Δέκα Εντολών»

Αντλημένη από το δεκάπτυχο κινηματογραφικό έργο του Κριστόφ Κισλόφκι «Δέκα Εντολές» ήταν η ιδέα του Στάθη Λιβαθινού, καλλιτεχνικού διευθυντή της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου, η οποία στεγάζεται στο «Από μηχανής θέατρο». Ενας κειμενικός και σκηνοθετικός πειραματισμός μέχρι το τέλος του χειμώνα, με παρουσίαση πέντε παραστάσεων, με ερμηνευτές δέκα νέους, κυρίως, ηθοποιούς. Με νέους κυρίως χορογράφους, σκηνογράφους κλπ. Με θέμα σε κάθε παράσταση δύο από τις Δέκα Εντολές. Με σκηνοθέτη της κάθε «Εντολής» έναν παλιότερο ή νέο σκηνοθέτη ή ηθοποιό του θεάτρου μας. Με κείμενο είτε του σκηνοθέτη είτε όλων των συντελεστών της κάθε «Εντολής». Το - πραγματικά πειραματικού χαρακτήρα - εγχείρημα, που μοιάζει ενδιαφέρον και ίσως να αναδείξει νέες σκηνοθετικές, αλλά και συγγραφικές δυνάμεις, άρχισε με τη δίπτυχη παράσταση, με τις εξής «Εντολές»:

«Ουκ επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου (...)». Το συμπυκνωτικό κείμενο επεξεργάστηκε όλη η παραστασιακή ομάδα, βάσει των μύθων για τον κατακτητή βασιλιά Δαβίδ, ο οποίος πόθησε και άρπαξε τη γυναίκα του κατακτημένου Ουρία, τη Βησθαβεέ, την τιμωρία, τη μεταμέλεια και συγχώρεσή τους. Η εκσυγχρονιστική κειμενική «ματιά», με ατμοσφαιρική σκηνοθεσία του Βασίλη Νικολαΐδη, η θαυμάσια κινησιολογία και χορογραφία της Ειρήνης Αλεξίου, το ευρηματικά μεταμορφώσιμο σκηνικό και καλαίσθητα κοστούμια της Σοφίας Λογοθέτη, τους φωτισμούς της Μελίνας Μάσχα και οι εκφραστικές ερμηνείες των Ναταλίας Στυλιανού, Παναγιώτη Λάρκου, Πάρι Λύκου, Λαμπρινής Αγγελίδου, Λευτέρη Ζαμπετάκη, ανέδειξαν τη διαχρονική αλληγορία του μύθου.

Με την εντολή «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου» πειραματίστηκε -και κειμενογραφικά- ο νέος, σχετικά, σκηνοθέτης Στρατής Πανούργιος. Το κείμενό του, μακράν της Βίβλου, με ερεθίσματα από ποικίλα κείμενα (ποιήματα, πεζά, εκθέσεις παιδιών, γράμματα), παραδοσιακά παιχνίδια, παντοτινές ερωτήματα - απορίες των παιδιών και προπάντων αντλώντας από δικές του οικογενειακές μνήμες και βιώματα, συνθέτει ένα - όχι χωρίς αμηχανία και αδυναμίες - ευρηματικό μυθοπλαστικά και θεματολογικά σύγχρονο και ενδιαφέρον κείμενο. Κείμενο, που πίσω από το πικρό χιούμορ του για τις συγκρουσιακές σχέσεις γονιών - παιδιών, αποκαλύπτει τον καθυστερημένο, στην ενηλικίωση πια, πόνο του ανθρώπου για το χαμό των γονιών, ιδιαίτερα της μάνας. Εξίσου ενδιαφέρουσα και ευρηματική, με χιουμοριστικές αλλά και δραματικές πινελιές, ήταν και η σκηνοθεσία του. Με τη συμβολή στη μουσική του Σταύρου Γασπαρινάτου, με συνεργάτες στα σκηνικά - κοστούμια, στην κίνηση - χορογραφία, στους φωτισμούς, τους συντελεστές της προαναφερόμενης «Εντολής» και με πολύ αξιόλογες ερμηνείες των νέων ηθοποιών Ηλία Κουνέλα, Μαρίας Παρασύρη, Σοφιάννας Θεοφάνους, Λένα Παπαληγούρα, Σωτήρη Τσακομίδη.

ΘΥΜΕΛΗ