Με το πρόσχημα της "εξάλειψης των διακρίσεων σε βάρος των εργαζομένων με μερική απασχόληση",αλλά και για να συμβάλουν "στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων εργασίας με μερική απασχόληση πάνω σε μια βάση αποδεκτή από τους εργοδότες και από τους εργαζόμενους",η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων και η Ευρωπαϊκή Εργοδοτική Οργάνωση UNICE,κατέληξαν πρόσφατα σε συμφωνία για τη μερική απασχόληση,την οποία προώθησαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε να την καταστήσει δεσμευτική για τα κράτη - μέλη.

Η συμφωνία προβλέπει τις "γενικές αρχές" και τις "ελάχιστες προδιαγραφές" για τη μερική απασχόληση και συνοδεύεται από την επισήμανση των εμπνευστών της ότι πρέπει να εφαρμοστεί η δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκέμβρη του 1996 στο Δουβλίνο, ότι πρέπει να αναπτυχθούν "συστήματα κοινωνικής προστασίας, ικανά να προσαρμόζονται στα νέα μοντέλα εργασίας και να προσφέρουν την κατάλληλη κοινωνική προστασία στα άτομα που εντάσσονται στο πλαίσιο τέτοιων μοντέλων".

Αυτή η επισήμανση, σε συνδυασμό με την πρόθεση των "εταίρων" να "εξετάσουν την αναγκαιότητα παρόμοιων συμφωνιών για άλλες μορφές ελαστικής εργασίας",όπως τονίζεται στον προοίμιο της συμφωνίας, "αναδεικνύουν την κατεύθυνση που χαράζουν οι εργοδότες και στην οποία συναινούν οι εργαζόμενοι υποτασσόμενοι στην πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης". Είναι ευνόητο ότι οι σχεδιασμοί αυτοί περιλαμβάνονται εδώ και πολύ καιρό στη "Λευκή Βίβλο" και ότι είναι συστατικά μέρη της Συνθήκης του Μάαστριχτ και απόρροια της Συμφωνίας του ΕΣΣΕΝ.

Η επέκταση της μερικής απασχόλησης είναι ένα από τα σημαντικά στοιχεία της πολιτικής απασχόλησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Χαρακτηριστική είναι και η προσπάθεια που γίνεται από την ελληνική κυβέρνηση να την προωθήσει μέσα από τις διαδικασίες του "κοινωνικού διαλόγου", ώστε να πάρει τη θέση που της "αξίζει" και στη χώρα μας, η οποία έχει τα πιο μικρά ποσοστά μερικής απασχόλησης, τουλάχιστον επίσημα, αφού ανεπίσημα η απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων και η καταπάτηση κάθε στοιχειώδους κανόνα απασχόλησης και αμοιβής διευρύνονται συνεχώς. Ετσι, η διεύρυνση της μερικής απασχόλησης σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα είναι μια από τις προτάσεις της κυβέρνησης στα πλαίσια του εκβιαστικού διλήμματος "μια θέση εργασίας μερικής απασχόλησης ή καμιά θέση εργασίας;".

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση το μέσο ποσοστό μερικής απασχόλησης είναι 15,3%.Στην Ελλάδα το ποσοστό μερικής απασχόλησης είναι 4,8% και σύμφωνα με στοιχεία της "Γιουροστάτ" του 1994, στους άνδρες το ποσοστό είναι 3,1% και στις γυναίκες 8%.Ο μέσος όρος για τη χώρα μας μειώνεται, επειδή εμφανίζεται μικρή σχετικά η μερική απασχόληση των γυναικών στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες. Είναι εξάλλου χαρακτηριστικό της τάσης που επικρατεί, η διαπίστωση της ΚΟΜΙΣΙΟΝ ότι τη δεκαετία του 1990 οι περισσότερες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν ήταν μερικής απασχόλησης.

Η συμφωνία για τη μερική απασχόληση αποτελείται από 7 ρήτρες. Στην πρώτη αποσαφηνίζεται το αντικείμενο της συμφωνίας, όπου ορίζεται σαφώς ότι είναι "να διευκολύνει την ανάπτυξη της εργασίας με μερική απασχόληση σ' εθελούσια βάση και να συμβάλει στην ελαστική οργάνωση του χρόνου εργασίας". Η δεύτερη ρήτρα αφορά το πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας, δηλαδή τους εργαζόμενους που αφορά και τις εξαιρέσεις, οι οποίες επιτρέπονται αρκεί να υπάρχει"αντικειμενικός λόγος". Στην τρίτη ρήτρα δίνονται οι ορισμοί και στην τέταρτη αναφέρεται η αρχή της "μη-διάκρισης".

Σύμφωνα με αυτήν "οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση δε θα τύχουν λιγότερο ευνοϊκής μεταχείρισης από αυτή των συγκρίσιμων εργαζομένων με πλήρη απασχόληση, για το μοναδικό λόγο ότι εργάζονται με μερική απασχόληση, εκτός αν μια διαφορετική μεταχείριση αιτιολογείται με αντικειμενικούς λόγους!

Η πέμπτη ρήτρα εξετάζει τις "δυνατότητες εργασίας με μερική απασχόληση". Τρία σημεία εντοπίζονται σε αυτή τη ρήτρα:

Τα κράτη - μέλη πρέπει να εξετάσουν και "ενδεχομένως" να εξαλείψουν τα εμπόδια "νομικής ή διοικητικής φύσης" που μπορούν "να περιορίσουν τις δυνατότητες εργασίας με μερική απασχόληση".

Οι "κοινωνικοί εταίροι" πρέπει να κάνουν το ίδιο μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Ενας εργαζόμενος που αρνείται να μεταφερθεί από μια θέση πλήρους απασχόλησης δεν μπορεί να απολυθεί γι' αυτό το λόγο "με την επιφύλαξη της δυνατότητας απολύσεων για άλλους λόγους, όπως αυτοί που προκύπτουν από τις αναγκαιότητες λειτουργίας του συγκεκριμένου καταστήματος,σύμφωνα με τις νομοθεσίες, συλλογικές συμβάσεις και εθνικές πρακτικές"!

Η έκτη ρήτρα αφορά τις "διατάξεις για την υλοποίηση" της συμφωνίας. Ανάμεσα στα άλλα εντοπίζεται το δικαίωμα των "κοινωνικών εταίρων" να συνάπτουν συμφωνίες που θα προσαρμόζουν ή και θα συμπληρώνουν τις διατάξεις της συμφωνίας "ώστε να λαμβάνονται υπόψη ειδικές ανάγκες των ενδιαφερόμενων κοινωνικών εταίρων". Μ' αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται το δικαίωμα των εργοδοτών να αλλάξουν μέσα από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις τους όρους της συμφωνίας, που έτσι κι αλλιώς εξυπηρετεί τις επιδιώξεις τους για μεγαλύτερη"ευελιξία".

Στην έβδομη και τελευταία ρήτρα, διατυπώνεται η παράκληση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την προώθηση της συμφωνίας και τη λήψη των μέτρων που ορίζει το συντομότερο και αν αυτό δε γίνει δυνατό να δοθεί παράταση ενός έτους σαν ανώτατο όριο.

"Η ευρωπαϊκή έννοια της ασφάλειας σε σχέση με την απασχόληση θα πρέπει να δίνει το βάρος στην απασχολησιμότητα των εργαζομένων στην αγορά εργασίας μάλλον, παρά στην ασφάλειά τους στη θέση που κατέχουν,προωθώντας έτσι και την ευελιξία, αλλά και την αποδοχή της αλλαγής ως μέρους της διαδικασίας βελτίωσης της παραγωγικότητας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας".

Το παραπάνω απόσπασμα, από έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τίτλο "Η απάντηση στην πρόκληση της απασχόλησης: Θέματα και πολιτικές", αποκαλύπτει τους εμπνευστές του όρου "απασχολήσιμος" που χρησιμοποιεί και μας επιφυλάσσει ο πρωθυπουργός και ταυτόχρονα περιγράφει καλύτερα το τι σημαίνει. Διαρκής αλλαγή εργασίας των εργαζομένων για την επίτευξη ευελιξίας, φυσικά με τη... συγκατάθεσή τους, περιορισμός των σταθερών θέσεων εργασίας, εύκολη μετακίνηση εργατικού δυναμικού ανάλογα με τις ανάγκες των εργοδοτών.

Η "ευελιξία" συνδέεται άρρηκτα με τη μερική απασχόληση. Στην ίδια έκθεση διαπιστώνεται ότι τη δεκαετία του 1990 αυξήθηκαν κυρίως οι θέσεις εργασίας μερικής απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς και προσωρινής απασχόλησης.Σημειώνεται επίσης ότι οι εργαζόμενοι εξαναγκάστηκαν να εργαστούν με αυτό το καθεστώς, επειδή δεν μπορούσαν να εργαστούν με πλήρη απασχόληση. Καταγράφεται επίσης η τάση των κυβερνήσεων για επέκταση της "ευέλικτης οργάνωσης της εργασίας".

Η ΚΟΜΙΣΙΟΝ,αφού διαπιστώνει ότι σήμερα η ευελιξία της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι μεγαλύτερη απ' ό,τι πριν 10 χρόνια, τονίζει: "Τίθεται το ερώτημα γιατί δεν αποκτά συγκεκριμένη μορφή το δυναμικό απασχόλησης που ενυπάρχει στις πιο ευέλικτες μορφές οργάνωσης εργασίας και εργάσιμου χρόνου" και συνεχίζει: "Προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό απασχόλησης που προσφέρουν οι νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας, απαιτείται θετικότερη και ευρύτερη προσέγγιση, με ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων στην όλη διαδικασία".

Η συμφωνία των "κοινωνικών εταίρων" σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη μερική απασχόληση είναι μια πολύ θετική συμβολή στις προσπάθειες της ΚΟΜΙΣΙΟΝ. Τα γενικότερα σχέδια, που οδηγούν στην πλήρη "ευελιξία" των πάντων και συνδέονται με το χρόνο εργασίας, την κοινωνική ασφάλιση, τις εργασιακές σχέσεις, αποδίδονται με σαφήνεια από την έκθεση, στην οποία τονίζεται:

"Υπάρχει ανάγκη για εκ βάθρων αναθεώρηση όλων των συναφών συστημάτων που αφορούν την αγορά εργασίας - προστασία της απασχόλησης, εργάσιμος χρόνος, κοινωνική προστασία και υγεία και ασφάλιση - ώστε να προσαρμοστούν σε ένα εργασιακό περιβάλλον, το οποίο θα είναι διαφορετικά οργανωμένο, όπου η έννοια της ασφάλειας των εργαζομένων θα πρέπει να αναδιατυπωθεί, ώστε το επίκεντρο να είναι περισσότερο η ασφάλεια που θα βασίζεται στην απασχολησιμότητα στην αγορά εργασίας, παρά στην ασφάλεια που θα βασίζεται στη συγκεκριμένη θέση εργασίας ενός ατόμου.Το κέντρο βάρους πρέπει να μετατοπιστεί από το απλοϊκό δίλημμα μεταξύ ρύθμισης ή άρσης του ρυθμιστικού πλαισίου, υπέρ μιας νέας ισορροπίας μεταξύ ευελιξίας και της εργασιακής ασφάλειας που προσφέρει η απασχολησιμότητα, με απτά οφέλη τόσο για τους εργαζόμενους όσο για τους εργοδότες".

Τα κείμενα έγραψε ο Γιώργος ΦΛΩΡΑΤΟΣ

Οι εργαζόμενοι έχουν διεκδικήσει αγωνιστικά το 35ωρο χωρίς μείωση αποδοχών, σε αντίθεση με την "ευελιξία" της ΕΕ και των εργοδοτών