Εκατόν δέκα χρόνια (! ) για την Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων, 20 για το Νέο Μουσείο Ακρόπολης, άλλα τόσα για τον αρχαιολογικό νόμο... Το μέλλον του Κεραμεικού ζοφερό. Για τον προϊστορικό οικισμό στο λόφο Ζάγανι απλώς... δεν υπάρχει μέλλον.Ολα τα παραπάνω, αν και αποτέλεσαν την κατακλείδα της παρουσίασης του έργου της Αρχαιολογικής Εταιρείας, την Κυριακή, από τον Βασίλειο Πετράκο,είναι ωστόσο τα κορυφαία και αρκετά για να καταδείξουν τη σχέση πολιτείας και πολιτιστικής κληρονομιάς. "Ο αρχαίος κόσμος δεν έχει θέση πλέον κοντά στον σημερινό. Οιαδήποτε συμβίωση με τα αρχαία μνημεία είναι πλέον αδύνατη και θεωρείται ανεδαφική",είπε ο Β. Πετράκος μιλώντας για τον Κεραμεικό και το Μετρό. Οσο για την Ενοποίηση "ο Τρικούπης ονειρευόταν ένα δάσος που θα κάλυπτε τις εκτάσεις που ελευθερώνονταν από τους ιδιώτες, μία ανάκτηση δηλαδή του αρχαίου τοπίου, ελάχιστα θιγμένου τότε. Σήμερα οι ενδιάμεσες περιοχές, που ανήκουν πάντοτε σε ιδιώτες, αντιμετωπίζονται ως πρόφαση σύνταξης τεχνικών μελετών, ώστε να επέμβουμε στην αρχαία μορφή του τοπίου και να την παραμορφώσουμε".Στα Σπάτα δεν "ταπεινώνεται" μόνο το Ζάγανι, αλλά συμβαίνει μία ολόκληρη οικολογική καταστροφή.

Οσο για τις ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας, φέτος ήταν λιγότερες(14 συνολικά) αφού έγιναν περισσότερα τα οικονομικά προβλήματα.Ωστόσο η ανασκαφική σκαπάνη έφτασε στο Ραμνούντα,στο Θορικό,στο Αμφιάρειο του Ωρωπού,στη Σκάλα Ωρωπού,στο Ιερό του Απόλλωνος Μαλεάτα στην Επίδαυρο,στη Μεσσήνη,στον Θέρμο,στη Φιλιππιάδα,στη Δωδώνη,στηΧριστιανική Αμφίπολη,στους Φιλίππους,στο Ακρωτήρι Θήρας και στη Νάξο.

Εργασίες συντήρησης έγιναν στο ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα, στο αρχαίο Γυμνάσιο της Αμφίπολης, στις τοιχογραφίες του ναού του Ταξιάρχου Μιχαήλ στην Ανω Κορακιάνα Κέρκυρας, στα μνημεία της αρχαίας Μινώας Αμοργού, στο ιερό του Ερμή και της Αφροδίτης στη Σύμη Βιάννου και στις φορητές εικόνες του Μουσείου Καστοριάς.

Εκατόν δέκα χρόνια (! ) για την Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων, 20 για το Νέο Μουσείο Ακρόπολης, άλλα τόσα για τον αρχαιολογικό νόμο... Το μέλλον του Κεραμεικού ζοφερό. Για τον προϊστορικό οικισμό στο λόφο Ζάγανι απλώς... δεν υπάρχει μέλλον.Ολα τα παραπάνω, αν και αποτέλεσαν την κατακλείδα της παρουσίασης του έργου της Αρχαιολογικής Εταιρείας, την Κυριακή, από τον Βασίλειο Πετράκο,είναι ωστόσο τα κορυφαία και αρκετά για να καταδείξουν τη σχέση πολιτείας και πολιτιστικής κληρονομιάς. "Ο αρχαίος κόσμος δεν έχει θέση πλέον κοντά στον σημερινό. Οιαδήποτε συμβίωση με τα αρχαία μνημεία είναι πλέον αδύνατη και θεωρείται ανεδαφική",είπε ο Β. Πετράκος μιλώντας για τον Κεραμεικό και το Μετρό. Οσο για την Ενοποίηση "ο Τρικούπης ονειρευόταν ένα δάσος που θα κάλυπτε τις εκτάσεις που ελευθερώνονταν από τους ιδιώτες, μία ανάκτηση δηλαδή του αρχαίου τοπίου, ελάχιστα θιγμένου τότε. Σήμερα οι ενδιάμεσες περιοχές, που ανήκουν πάντοτε σε ιδιώτες, αντιμετωπίζονται ως πρόφαση σύνταξης τεχνικών μελετών, ώστε να επέμβουμε στην αρχαία μορφή του τοπίου και να την παραμορφώσουμε".Στα Σπάτα δεν "ταπεινώνεται" μόνο το Ζάγανι, αλλά συμβαίνει μία ολόκληρη οικολογική καταστροφή.

Οσο για τις ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας, φέτος ήταν λιγότερες(14 συνολικά) αφού έγιναν περισσότερα τα οικονομικά προβλήματα.Ωστόσο η ανασκαφική σκαπάνη έφτασε στο Ραμνούντα,στο Θορικό,στο Αμφιάρειο του Ωρωπού,στη Σκάλα Ωρωπού,στο Ιερό του Απόλλωνος Μαλεάτα στην Επίδαυρο,στη Μεσσήνη,στον Θέρμο,στη Φιλιππιάδα,στη Δωδώνη,στηΧριστιανική Αμφίπολη,στους Φιλίππους,στο Ακρωτήρι Θήρας και στη Νάξο.

Εργασίες συντήρησης έγιναν στο ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα, στο αρχαίο Γυμνάσιο της Αμφίπολης, στις τοιχογραφίες του ναού του Ταξιάρχου Μιχαήλ στην Ανω Κορακιάνα Κέρκυρας, στα μνημεία της αρχαίας Μινώας Αμοργού, στο ιερό του Ερμή και της Αφροδίτης στη Σύμη Βιάννου και στις φορητές εικόνες του Μουσείου Καστοριάς.

Τα μνημεία της Μεσογείου, η πολιτιστική κληρονομιά που μας παρέδωσαν οι αιώνες, δε χρειάζονται μόνο το ενδιαφέρον και τη, δεδομένη ούτως ή άλλως, φροντίδα της επιστημονικής κοινότητας. Η ενίσχυση από την πολιτεία, από τις κυβερνήσεις, είναι το σημείο - κλειδί, προκειμένου τα μνημεία να αποκαθίστανται και να προστατεύονται. Το παραπάνω συμπέρασμα προέκυψε αβίαστα στη διάρκεια του τριήμερου διεθνούς συνεδρίου που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα στη Ρόδο με θέμα τη "Συντήρηση των Μνημείων της Μεσογείου".

Στις ανακοινώσεις των επιστημόνων η φθορά των μνημείων,η εγκατάλειψή τους,οι δυνατότητες αποκατάστασής τους,η ένταξή τους στη ζωή,οι θετικές ή αρνητικές εμπειρίες από τις εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης ήταν τα κυρίαρχα θέματα. Αλλωστε το ζητούμενο είναι "στη συντήρηση των μνημείων να ξεπεραστεί η αριστοκρατική μνημειακή αντίληψη του πολιτισμού με τη συμμετοχή της κοινωνίας και των φορέων της",όπως τόνισε στο χαιρετισμό του ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ, Ορέστης Κολοζώφ.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αντιμετωπίστηκε η πορεία των εργασιών στην Αγία Σοφία στο πλαίσιο κοινού προγράμματος που υλοποιείται από το ΕΜΠ και τα Πανεπιστήμια Πρίνστον και Βοσπόρου,από το 1994. Μέχρι σήμερα αυτή τη συνεργασία είχε ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη του μνημείου από τα επιχρίσματα και τη δομική του αποκατάσταση.

Ωστόσο, οι θετικές εμπειρίες εναλλάσσονται με τις αρνητικές. Η κατάσταση διατήρησης των μνημείων της Δήλου και ειδικότερα η ταχύτατη φθορά τους και από το θαλάσσιο περιβάλλον (εκτός των άλλων παραγόντων) ήταν το θέμα της ανακοίνωσης των καθηγητών Α. Χαμπάς και Ρ. Λεφέβρ. Η περιβαλλοντική μόλυνση ακόμα και από τη βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την ήδη επιβαρυμένη Δήλο.Κι αν δει κανείς ως συγκοινωνούντα δοχεία τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, η οποία δέχεται όλα τα χημικά απόβλητα από τους μεγάλους ποταμούς της Ρωσίας, τότε τα μνημεία της Μεσογείου σύντομα θα βρεθούν μπροστά σε μη αναστρέψιμα προβλήματα.

Εκτενώς συζητήθηκε το θέμα της συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου για τα οποία έχει συσταθεί διευρωπαϊκή επιστημονική ομάδα εργασίας, ενώ η συζήτηση στρογγυλής τράπεζας που έγινε την τελευταία μέρα του Συνεδρίου κατέληξε στην απόφαση ίδρυσης, με έδρα τη Ρόδο, μόνιμου γραφείου για τη συντήρηση των μνημείων της Μεσογείου με τη συμμετοχή: ΥΠΠΟ, υπουργείο Αιγαίου, ΕΟΤ, Διεύθυνση Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Ενωση 140 Πανεπιστημίων της Μεσογείου, ΕΜΠ, υπουργεία Πολιτισμού Κύπρου και Ιταλίας, Νομαρχία Δωδεκανήσου, Δήμος Ρόδου, Δήμος Ρεθύμνης και Δήμος Αθηναίων. Πρώτη πρωτοβουλία του γραφείου θα είναι η δημιουργία δικτύου Μεσογειακών Πόλεων.

Τα μνημεία της Μεσογείου, η πολιτιστική κληρονομιά που μας παρέδωσαν οι αιώνες, δε χρειάζονται μόνο το ενδιαφέρον και τη, δεδομένη ούτως ή άλλως, φροντίδα της επιστημονικής κοινότητας. Η ενίσχυση από την πολιτεία, από τις κυβερνήσεις, είναι το σημείο - κλειδί, προκειμένου τα μνημεία να αποκαθίστανται και να προστατεύονται. Το παραπάνω συμπέρασμα προέκυψε αβίαστα στη διάρκεια του τριήμερου διεθνούς συνεδρίου που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα στη Ρόδο με θέμα τη "Συντήρηση των Μνημείων της Μεσογείου".

Στις ανακοινώσεις των επιστημόνων η φθορά των μνημείων,η εγκατάλειψή τους,οι δυνατότητες αποκατάστασής τους,η ένταξή τους στη ζωή,οι θετικές ή αρνητικές εμπειρίες από τις εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης ήταν τα κυρίαρχα θέματα. Αλλωστε το ζητούμενο είναι "στη συντήρηση των μνημείων να ξεπεραστεί η αριστοκρατική μνημειακή αντίληψη του πολιτισμού με τη συμμετοχή της κοινωνίας και των φορέων της",όπως τόνισε στο χαιρετισμό του ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ, Ορέστης Κολοζώφ.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αντιμετωπίστηκε η πορεία των εργασιών στην Αγία Σοφία στο πλαίσιο κοινού προγράμματος που υλοποιείται από το ΕΜΠ και τα Πανεπιστήμια Πρίνστον και Βοσπόρου,από το 1994. Μέχρι σήμερα αυτή τη συνεργασία είχε ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη του μνημείου από τα επιχρίσματα και τη δομική του αποκατάσταση.

Ωστόσο, οι θετικές εμπειρίες εναλλάσσονται με τις αρνητικές. Η κατάσταση διατήρησης των μνημείων της Δήλου και ειδικότερα η ταχύτατη φθορά τους και από το θαλάσσιο περιβάλλον (εκτός των άλλων παραγόντων) ήταν το θέμα της ανακοίνωσης των καθηγητών Α. Χαμπάς και Ρ. Λεφέβρ. Η περιβαλλοντική μόλυνση ακόμα και από τη βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την ήδη επιβαρυμένη Δήλο.Κι αν δει κανείς ως συγκοινωνούντα δοχεία τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, η οποία δέχεται όλα τα χημικά απόβλητα από τους μεγάλους ποταμούς της Ρωσίας, τότε τα μνημεία της Μεσογείου σύντομα θα βρεθούν μπροστά σε μη αναστρέψιμα προβλήματα.

Εκτενώς συζητήθηκε το θέμα της συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου για τα οποία έχει συσταθεί διευρωπαϊκή επιστημονική ομάδα εργασίας, ενώ η συζήτηση στρογγυλής τράπεζας που έγινε την τελευταία μέρα του Συνεδρίου κατέληξε στην απόφαση ίδρυσης, με έδρα τη Ρόδο, μόνιμου γραφείου για τη συντήρηση των μνημείων της Μεσογείου με τη συμμετοχή: ΥΠΠΟ, υπουργείο Αιγαίου, ΕΟΤ, Διεύθυνση Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Ενωση 140 Πανεπιστημίων της Μεσογείου, ΕΜΠ, υπουργεία Πολιτισμού Κύπρου και Ιταλίας, Νομαρχία Δωδεκανήσου, Δήμος Ρόδου, Δήμος Ρεθύμνης και Δήμος Αθηναίων. Πρώτη πρωτοβουλία του γραφείου θα είναι η δημιουργία δικτύου Μεσογειακών Πόλεων.