Στις εργασίες της Εθνικής Συνδιάσκεψης του Κόμματος Κοινωνικής Δημοκρατίας της Ρουμανίας (PDSR) θα παραβρεθεί σήμερα και αύριο - οπότε και θα ολοκληρωθούν - αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον Ηλία Λέγγερη μέλος της ΚΕ του Κόμματος. Στη συνέχεια η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ θα μεταβεί στη Δημοκρατία της Μολδαβίας, μετά από πρόσκληση του Κόμματος των Κομμουνιστών της Μολδαβίας, όπου θα συναντηθεί με την ηγεσία και με τις Οργανώσεις Περιοχών του ΚΚ Μολδαβίας, στα πλαίσια της ανάπτυξης και σύσφιξης των σχέσεων του ΚΚΕ με το ΚΚ Μολδαβίας.

Οσον αφορά την Εθνική Συνδιάσκεψη του PDSR, στο χαιρετιστήριο μήνυμα που απέστειλε η ΚΕ του ΚΚΕ σημειώνει τα εξής:

"Αγαπητοί φίλοι

Η ΚΕ του ΚΚΕ με την ευκαιρία των εργασιών της Εθνικής Συνδιάσκεψης του Κόμματός σας, απευθύνει θερμό χαιρετισμό προς τα μέλη και στελέχη του κόμματός σας και ολόκληρο το λαό της Ρουμανίας.

Η Εθνική σας Συνδιάσκεψη γίνεται σε μια αρκετά δύσκολη στιγμή για την περιοχή στην οποία ζουν οι λαοί των δύο χωρών μας. Στα Βαλκάνια μετά τη συμφωνία του Ντέιτον, όχι μόνο δεν έχει εξαλειφθεί η κατάσταση της αστάθειας, αλλά αυτή η κατάσταση όλο και αυξάνεται και επεκτείνεται και σε νέες χώρες. Οι ξένες δυνάμεις, οι γνωστοί ιμπεριαλιστικοί κύκλοι, συνεχίζουν να αποσταθεροποιούν την κατάσταση, να ανατρέπουν κυβερνήσεις, να τοποθετούν τους δικούς τους ανθρώπους όπου μπορούν. Ολο πιο φανερά και απροκάλυπτα επεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών μας. Στην υλοποίηση των σχεδίων τους οι ιμπεριαλιστές συνεχίζουν να χρησιμοποιούν το δόγμα του "διαίρει και βασίλευε", όπως την τακτική του "καρότου" δηλαδή της οικονομικής βοήθειας, των δανείων κλπ. και άλλοτε του "μαστιγίου" που στις μέρες μας φτάνει ακόμη να παίρνει και καθαρά στρατιωτικές μορφές επέμβασης, μέσω πολυεθνικών στρατιωτικών σωμάτων, που δημιουργούνται και την αποστολή τους σε διάφορες γωνιές του πλανήτη μας. Ιδιαίτερο ρόλο στην προώθηση αυτών των σχεδίων παίζει η ενίσχυση και η λεγόμενη "νέα στρατηγική του ΝΑΤΟ" που ουσιαστικά έχει μετατραπεί σε εκτελεστή των πιο αντιδραστικών αποφάσεων σε βάρος των λαών.

Οι λαοί της περιοχής μας, τόσο των χωρών που είναι εντός, όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έρχονται ταυτόχρονα αντιμέτωποι με την απότομη χειροτέρευση του βιοτικού τους επιπέδου, την αφαίρεση των κοινωνικών κατακτήσεων ολόκληρων δεκαετιών, εξαιτίας των μέτρων που προωθούν οι κυρίαρχοι κύκλοι της ΕΕ, το ΔΝΤ, άλλοι διεθνείς ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, με στόχο την αύξηση των υπερκερδών των πολυεθνικών.

Το ΚΚΕ θεωρεί πως είναι αναγκαίο σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες που περνούν οι λαοί της περιοχής μας ν' αυξηθούν οι φωνές αντίστασης στις ξένες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, να έχουν το δικαίωμα οι λαοί να αποφασίσουν οι ίδιοι για το μέλλον τους και το μέλλον των χωρών τους. Ετσι σε αυτά τα πλαίσια το ΚΚΕ πραγματοποιεί αυτές τις μέρες στην Ελλάδα καμπάνια ενάντια στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, ζητώντας δημοψήφισμα γι' αυτό το ζήτημα. Αντίστοιχες εκδηλώσεις έγιναν ή θα γίνουν σε όλες τις χώρες της ΕΕ μετά από συνεννόηση των κομμουνιστικών και αριστερών κομμάτων, με αίτημα "να αποφασίσουν οι λαοί της Ευρώπης για το μέλλον της".

Ταυτόχρονα, για την εδραίωση της ειρήνης και συνεργασίας στα Βαλκάνια είναι ανάγκη να δημιουργηθεί ένα διαβαλκανικό συλλογικό σύστημα ασφαλείας, στη βάση του απαραβίαστου των συνόρων, της μετατροπής των μειονοτήτων σε πραγματική γέφυρα φιλίας μεταξύ των λαών, της ισότιμης και αμοιβαίας συνεργασίας μεταξύ των βαλκανικών χωρών, χωρίς "ηγεμόνες" και "υποτακτικούς", χωρίς την ξένη ανάμειξη και επέμβαση στη Βαλκανική Χερσόνησο.

Εχουμε την πεποίθηση ότι η Συνδιάσκεψή σας θα δυναμώσει ακόμα περισσότερο τους δεσμούς φιλίας και αλληλεγγύης που υπάρχουν ανάμεσα στους λαούς μας. Τον ελληνικό και τον ρουμάνικο. Θα συνεισφέρει με τις εργασίες της στην ισότιμη και αμοιβαία επωφελή συνεργασία ανάμεσα στις χώρες και τους λαούς των Βαλκανίων. Στην ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ταραγμένη περιοχή μας. Σας ευχόμαστε κάθε επιτυχία στις εργασίες της Εθνικής σας Συνδιάσκεψης".

4ο ΜΕΡΟΣ

Οχι μόνο σήμερα, αλλά ήδη από τότε ήταν φανερό ότι η αναγγελία του Σχεδίου και, πολύ περισσότερο, η έναρξη και η συνέχιση της εφαρμογής του επιδείνωσαν απότομα την κατάσταση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.

Κατ' αρχήν, αυτή η κατάσταση είναι ήδη πολύ δύσκολη.

Ακόμη και αν δεν υπολογίσουμε κανέναν άλλο παράγοντα, δεν μπορούμε να μην δούμε ότι η κατάσταση μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης είναι εντελώς διαφορετική στην εκκίνησή της. Ενώ, στη Δυτική Ευρώπη του, ας πούμε, 1939, είναι συγκεντρωμένες οι πιο πολλές παγκόσμιες μεγάλες δυνάμεις, στην Ανατολική κυριαρχεί συντριπτικά το στοιχείο του εξαρτημένου καπιταλισμού. Πρόκειται για έναν καπιταλισμό όχι μόνο εξαρτημένο, αλλά και έντονα καθυστερημένο. Σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. Βαλκάνια) η καθυστέρηση φθάνει ως τον πρωτογονισμό και, σε μερικές ακραίες περιπτώσεις (π.χ. Αλβανία) ως την εξάρτηση μισοαποικιακού τύπου.

Αλλά μια και μιλάμε για εξάρτηση, πρέπει οπωσδήποτε να ρωτήσουμε: Από ποιον εξαρτιόνταν οι χώρες αυτές; Η απάντηση είναι πολύ απλή και είναι (πάντα ήταν), άλλωστε, πολύ γνωστή: Μα, από τις δυτικοευρωπαϊκές δυνάμεις και τις ΗΠΑ... Και, εδώ, πρέπει να συμπληρώσουμε ότι αυτό ισχύει όχι μόνο για το (και, ποσοτικά, συντριπτικά κυρίαρχο) καθυστερημένο, αλλά και για το ανεπτυγμένο (και υπαρκτό μόνο αραιά και πού) ανατολικοευρωπαϊκό στοιχείο: Συχνά γίνεται λόγος για την Τσεχοσλοβακία, τις ανατολικές περιοχές της Γερμανίας, που, ως το 1949, αποτέλεσαν τη σοβιετική ζώνη κατοχής και, αργότερα, τη ΓΛΔ κλπ. Εκείνο που δεν αναφέρεται εξίσου συχνά είναι ότι τα στοιχεία αυτά ήταν όχι μόνο, από άποψη εδαφικής έκτασης, ασήμαντα, αλλά και επίσης εξαρτημένα από τη Δύση, όπου βρίσκονταν οι πηγές κεφαλαίων και τεχνολογικού εξοπλισμού τους, καθώς και οι αγορές τους. Η εξάρτηση της κατοπινής Τσεχοσλοβακίας από τη βρετανική και γαλλική αγορά είναι πασίγνωστη σε όσους γνωρίζουν έστω και στοιχειωδώς τα πράγματα από πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ακόμη. Στις ανατολικές περιοχές της Γερμανίας, η μόνη βιομηχανική περιοχή, η Σαξωνία, είναι μια περιοχή μεταποιητικής βιομηχανίας, συχνά "ειδών πολυτελείας", της οποίας η ενεργειακή και τεχνολογική βάση βρίσκεται στις δυτικές περιοχές της Γερμανίας (π.χ. Ρουρ), όπου βρίσκεται και η βάση των κεφαλαίων της και η αγορά της.

Η Ανατολική Ευρώπη περιλάμβανε και μια ιδιόμορφη δύναμη. Ιδιόμορφη κατά το ότι ήταν, μέχρι τότε, η μόνη χώρα που διέφευγε τον έλεγχο του καπιταλιστικού συστήματος: την ΕΣΣΔ. Ωστόσο, και η δική της κατάσταση δεν ήταν ουσιωδώς διαφορετική. Η απόσταση μεταξύ μόνο ΗΠΑ και ΕΣΣΔ ήταν πολύ μεγάλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το Μάρτη του 1939 ακόμη, μιλώντας από το βήμα του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΡ(μπ.), ο Ι. Β. Στάλιν χρησιμοποιεί αυτή τη διαφορά, την οποία θεωρεί μεγάλη, σαν παραδειγματική απόδειξη για το ότι δεν πρέπει κανείς και να υπερεκτιμά τις επιτυχίες των σοβιετικών οικονομικών σχεδίων και της εφαρμογής τους. Αν η σύγκριση γίνει στη βάση του συνόλου των δυτικοευρωπαϊκών δυνάμεων - ΗΠΑ, η κατάσταση γίνεται περίπου αποκαρδιωτική, όπως, πολύ σωστά, τονίζει στο περίφημο "μακρό τηλεγράφημά" του ο τότε πρέσβης των ΗΠΑ στη Μόσχα, Τζορτζ Κέναν. H εικόνα της ισοτιμίας που δίνει, από πρώτη όψη, η ΕΣΣΔ περιέχει μόνο τον στρατιωτικό τομέα. Στους υπολοίπους τομείς, η κατάσταση είναι κρίσιμη.

Ακόμη περισσότερο: Οι χώρες αυτές, όχι μόνο έχουν εντελώς καταστραφεί, αλλά βρέθηκαν και άδειες ή μισοάδειες από ό,τι δεν είχε καταστραφεί. Πρόκειται για ένα εκτεταμένο φαινόμενο, στο οποίο συνδυάζονται η ιστορική συνέχεια και η συγκεκριμένη στρατηγική.

Η ναζιστική εξόρμηση στην Ανατολή δεν ήταν παρά η συνέχιση της κατάστασης αυτής. Συνέχιση, όμως, που είχε πολύ έντονα νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά ήταν, κυρίως, ο προεξαρχόντως άμεσος και εντελώς ληστρικός - τρομοκρατικός χαρακτήρας της ναζιστικής ιδιοποίησης και η τάση αναβίωσης αναχρονιστικών μορφών εξάρτησης (π.χ. δουλεία). Αυτό οδήγησε (πέρα από την απλή και καθαρή καταστροφή μεγάλου μέρους του κοινωνικού πλούτου - μια σελίδα της ιστορίας του Β' Παγκόσμιου Πολέμου που, ίσως, δεν έχει ακόμη γραφεί) στην ένταση της εκμετάλλευσης της Ανατολής. Με το τέλος του πολέμου και την ανατροπή της στρατηγικής κατάστασης, αποκαλύπτεται ότι μεγάλο μέρος των περιουσιακών στοιχείων της Ανατολής έχει μεταφερθεί στη Δύση. Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης (και, συχνά, στα χέρια των ΗΠΑ σαν πολεμική λεία), φθάνουν να βρίσκονται ως και τα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών πολλών ανατολικοευρωπαϊκών χωρών - και μένουν εκεί για περίπου μισό αιώνα.

Αυτή η, ομολογουμένως κάπως σχοινοτενής, περιγραφή γίνεται με ένα μόνο σκοπό - να γίνει αντιληπτή η κατάσταση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης κάτω από ένα διπλό πρίσμα:

i) Των χωρών που πιο πολύ από τις άλλες χρειάζονταν το Σχέδιο Μάρσαλ και

ii) των χωρών που ήταν ακριβώς εκείνες όπου το Σχέδιο Μάρσαλ δεν πήγε.

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

ΑΥΡΙΟτο 5ο ΜΕΡΟΣ

Η Βαρσοβία τυλιγμένη στις φλόγες του πολέμου. Οι καταστροφές έφταναν μέχρι τη ρίζα