Για να ανταποκριθούμε στον αγώνα για μια άλλη πορεία στα εκπαιδευτικά ζητήματα πρέπει ταυτόχρονα να αναπτύσσεται μια ευρύτερη διαφωτιστική δουλιά απόκρουσης μιας σειράς αντιλήψεων - επιχειρημάτων νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα, που πολύμορφα προβάλλονται με στόχο να δικαιώσουν τη συντηρητική αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης.

Για την παραπέρα υπονόμευση της δωρεάν παιδείας λένε:

• Δεν υπάρχει δωρεάν παιδεία, ούτως ή άλλως το ύψος των ιδιωτικών δαπανών (παραπαιδεία) συν των δημοσίων είναι ήδη 15% του ΚΠ. Αφού λοιπόν τα δίνουμε που τα δίνουμε, ας ασχοληθούμε με την ποιότητα.
• Κοινωνικό αγαθό πρέπει να είναι μόνο η υποχρεωτική εκπαίδευση.
• Οι ίσες ευκαιρίες είναι προνομιακή μεταχείριση των πλουσίων σε βάρος των φτωχών.
• Φορολογούνται όλοι ενώ δε σπουδάζουν όλοι και αυτό είναι άδικο.
• Καλλιεργεί την αδράνεια (αφού δεν πληρώνουν, δε διαβάζουν).

Σε σχέση με τα επιχειρήματα αυτά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τα παρακάτω: Η φιλολογία περί της ανυπαρξίας στην ουσία δωρεάν παιδείας ακουμπά στην πραγματικότητα και στην αγανάκτηση των γονιών, που έτσι κι αλλιώς βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Αποσκοπεί, ωστόσο, στην παραίτηση από κάθε οικονομική διεκδίκηση από το κράτος, στην αποδοχή της ιδέας της κατάργησης και των υπολειμμάτων δωρεάν εκπαίδευσης, που όπως τα προσδιορίζουν είναι: Η απουσία διδάκτρων, τα δωρεάν βιβλία και συγγράμματα και η περιορισμένη φοιτητική - σπουδαστική μέριμνα. Καμιά αυταπάτη δεν πρέπει να υπάρξει ότι με τα δίδακτρα και τους νέους φόρους θα εξασφαλιστεί η ποιότητα στο δημόσιο σχολείο και θα χτυπηθεί η παραπαιδεία.

Αυτό που θα συμβεί είναι ότι πολύ δυσκολότερα απ' όσο μέχρι σήμερα θα υπάρχει η δυνατότητα για τα παιδιά των εργαζομένων και τα λαϊκά στρώματα να ολοκληρώσουν και να συνεχίζουν μετά το γυμνάσιο τις σπουδές τους, ότι πολύ περισσότερο το περιεχόμενο και την "ποιότητα" της εκπαίδευσης θα καθορίζουν τα συμφέροντα των χορηγών και δανειστών της. Τα σχολεία θα διαφοροποιηθούν και θα κατηγοριοποιηθούν παραπέρα, στη βάση των οικονομικών και πολιτιστικών - μορφωτικών δυνατοτήτων της "τοπικής κοινωνίας" ή των ιδιαίτερων επιδιώξεων των ισχυρών παραγόντων της.

Η συζήτηση για άδικη μεταχείριση πλουσίων και φτωχών είναι παραπλανητική.

Η αρχή των "ίσων δυνατοτήτων", που αντικατέστησε την αρχή των "ίσων ευκαιριών" και προπαγανδίζεται ως υποστήριξη στους "κοινωνικά αδύνατους", δεν είναι ούτε καν ελεημοσύνη. Σημαίνει δανειοδότησή τους για να μπορούν να πληρώνουν τα δίδακτρα με την υποχρέωση της αποπληρωμής μετά την αποφοίτησή τους.

Το επιχείρημα για την άνιση φορολόγηση δείχνει τη βαθύτερη φιλοσοφία των μέτρων, την εγκατάλειψη της αρχής του φιλελεύθερου ανθρωπισμού πως η μόρφωση είναι κοινωνικό αγαθό και την απροκάλυπτη υιοθέτηση της αντίληψης ότι η εκπαίδευση είναι ατομική υπόθεση και όποιος "έχει" την αποκτά.

Για την ανάγκη "αποκέντρωσης" στην Τοπική Αυτοδιοίκηση λένε:

• Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό.
• Με την αποκέντρωσή του θα έρθει πιο κοντά στις ανάγκες των μαθητών, των γονιών, των τοπικών κοινωνιών, που θα τους δοθεί η δυνατότητα να παρεμβαίνουν στο περιεχόμενο και τη λειτουργία του κάθε σχολείου.

Στην ουσία "αποκέντρωση" σημαίνει ιδιωτικοποίηση. Διαφοροποιημένα σχολεία, πολλών κατηγοριών, ανάμεσα στα οποία θα μπορεί κανείς "ελεύθερα" δήθεν, να επιλέξει ανάλογα με τις οικονομικές και γενικότερα κοινωνικές δυνατότητές του.

Ταυτόχρονα, μέσα απ' αυτήν επιχειρούν να καλλιεργήσουν την ιδέα του "κοινωνικού εταιρισμού", της ταξικής συνεργασίας.

Παρά τις διακηρύξεις για ελευθερίες επιλογής βιβλίων, προγραμμάτων κλπ., η κρατική εξουσία θα ασκεί πολύ πιο αποτελεσματικά συγκεντρωτικό έλεγχο στον κεντρικό ιστό, που θα διαπερνά το περιεχόμενο και τη λειτουργία της εκπαίδευσης (θέσπιση εθνικού πλαισίου σπουδών).

Ως εργαλείο επιβολής του ελέγχου της θα χρησιμοποιήσει την "αξιολόγηση", που σε περίπτωση απειθαρχίας θα οδηγεί στη διακοπή κάθε χρηματοδότησης.

Ο ακόμη πιο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του εκπαιδευτικού συστήματος είναι άλλωστε ήδη εμφανής, αφού όλα τα μέτρα που προωθούνται σήμερα στην εκπαίδευση αποτελούν κατευθύνσεις των Βρυξελλών, που ενιαία, με επιμέρους μόνο διαφοροποιήσεις, εφαρμόζονται από τις κυβερνήσεις των κρατών - μελών και ελέγχονται.

Οι ιδιωτικοποιήσεις, η προσπάθεια για μείωση της διάρκειας σπουδών, η στροφή στην κατάρτιση, ο εταιρισμός σχολείων - επιχειρήσεων, η ίδια η αποκέντρωση κλπ. προβλέπονται από τη "Λευκή Βίβλο" (ΛΒ) και τη ΛΒ για την εκπαίδευση.

Ο μόνος ρόλος των "κοινωνικών εταίρων" στο αποκεντρωμένο σχολείο θα είναι αυτός του διαχειριστή της κρίσης και της ιδιωτικοποίησής του.

Για τα ιδιωτικά και "μη κρατικά" πανεπιστήμια, λέγεται:

• Η επιλογή αυτή δεν είναι ιδεολογικό πρόβλημα, αλλά πρακτικό, "ούτε έχουμε ιδεολογικά ταμπού" (Γ. Παπανδρέου).
• "Αν δεν το κάνουμε εμείς, τώρα, θα γίνει άναρχα και βεβιασμένα και θα είμαστε ανέτοιμοι". "Αφού θα μας επιβληθεί, έτσι κι αλλιώς, από την ΕΕ" (βλ. λογική μονόδρομου). "Αν δε γίνει τώρα η αλλαγή, θα γίνει μετά το 2007 και δεν μπορούμε μέχρι τότε να πάμε με δωρεάν παιδεία"! (Μάνος).
• "Η ύπαρξή των ιδιωτικών θα αναβαθμίσει τα κρατικά, γιατί θα λειτουργούν σε ανταγωνιστικό περιβάλλον". Επιπλέον, θα βοηθήσουν στο "να γίνει διαφοροποίηση - αξιολόγηση σε καθηγητές, φοιτητές" (να γίνει δηλαδή κατηγοριοποίηση!).
• "Η ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ δε θα λύσει από μόνη της το πρόβλημα, ο ανταγωνισμός έτσι κι αλλιώς υπάρχει και σήμερα από πανεπιστήμια άλλων χωρών και από Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών. Το κύριο, η ουσία, η πρώτη προτεραιότητα είναι η αναδιάρθρωση του δωρεάν πανεπιστημίου. Η λύση είναι η αποκέντρωση - αποκρατικοποίηση των υπαρχόντων! Η εναρμόνιση αγοράς - σπουδών" (Γ. Παπανδρέου). Αποσπάσματα από την Ημερίδα Ε21 (10/6/96).

Γύρω λοιπόν από το ζήτημα των ιδιωτικών πανεπιστημίων εκφράζεται πολύ σοβαρό πρόβλημα υποταγής και υιοθέτησης από μεγάλο φάσμα δυνάμεων, της λογικής της ατομικής διεξόδου μέσα στα γενικότερα αδιέξοδα του συστήματος. Εκφράζεται με παραίτηση, τόσο από την ιδεολογική διαπάλη για τον κοινωνικό ρόλο της εκπαίδευσης, όσο και από την απαίτηση από την πολιτεία να παρέχει αυτά που υποχρεούται.

Πέρα απ' αυτό, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα περίφημα ιδιωτικά και "μη κρατικά" για τα οποία γίνεται λόγος, δεν είναι πανεπιστήμια. Στη μεγάλη πλειοψηφία τους θα είναι μεταλυκειακά ιδρύματα επαγγελματικής κατάρτισης, τύπου ΙΕΚ.

Ο τίτλος "τριτοβάθμια" τους αποδίδεται κατ' ευφημισμό και ιδιαίτερα γιατί μέσα σ' αυτό το μεταλυκειακό συνονθύλευμα αποσκοπούν να ενσωματώσουν και τα σημερινά δημόσια πανεπιστήμια. Αυτά δε θα χάσουν απλώς τον τίτλο του Ανώτατου (και μαζί την κατοχύρωση του δημόσιου δωρεάν χαρακτήρα τους, άρθρο 16), αλλά και την ουσία της υποχρέωσής τους να παρέχουν υψηλού, ανώτατου επιπέδου επιστημονική ειδίκευση. Ο "ελεύθερος ανταγωνισμός" τους

με χαμηλότερου επιπέδου ιδρύματα ασφαλώς θα τα υποβαθμίσει περισσότερο, ενώ ταυτόχρονα θα επιτρέψει στο κράτος να παραιτηθεί από τη χρηματοδότησή τους, στο όνομα της ισότιμης αντιμετώπισής τους προς τα ιδιωτικά.

Το σπουδαιότερο όμως πρόβλημα είναι ότι ο περιορισμός του όλου θέματος στην αναζήτηση λύσεων στα πλαίσια της σημερινής κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας στερείται νοήματος, σε μια περίοδο μάλιστα που η ανεργία καλπάζει στη νεολαία. Ακόμα και για απόφοιτους κλάδων και σχολών που μέχρι σήμερα δεν είχαν πρόβλημα (π.χ. Ιατρική). Γι' αυτό άλλωστε προωθείται παράλληλα η ιδέα της αποσύνδεσης πτυχίου - επαγγέλματος, που αποσκοπεί στην παραίτηση από το δικαίωμα της εξασφάλισης εργασίας αντίστοιχη προς το επίπεδο σπουδών, στο συμβιβασμό με την ανεργία, στην υιοθέτηση άλλων κριτηρίων (μη ακαδημαϊκών) της αγοράς, για την "πιστοποίηση" της ικανότητας άσκησης επαγγέλματος.

Η εφαρμογή αντίστοιχων μέτρων, δήθεν, διεύρυνσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με μη κρατικά - ιδιωτικά ιδρύματα στη Γαλλία (ecoles Pasqoua) ήταν μια από τις βασικές αιτίες των μεγάλων νεολαιίστικων κινητοποιήσεων που έγιναν, σε σύνδεση με τις εργατικές, τον περσινό χειμώνα στη Γαλλία. Συνοδεύτηκε με δραματική μείωση των δαπανών στα πανεπιστήμια, αύξηση των φραγμών μέσα από τους κύκλους σπουδών και υποβάθμισής τους. Οι γνώσεις που παρέχουν τα ιδρύματα αυτά είναι μιας χρήσης και τα πτυχία τους μόνο τοπικής εμβέλειας.

Για την "ελευθερία επιλογής":

• Ο κάθε γονιός, μαθητής, φοιτητής, σπουδαστής θα έχει το δικαίωμα να επιλέγει το σχολείο, το πανεπιστήμιο, να οικοδομεί το ατομικό του πρόγραμμα σπουδών, ανάλογα με τις κλίσεις του.
• Η υποχρέωση της πολιτείας είναι να του παρέχει πολλαπλές δυνατότητες και ευκαιρίες ευέλικτων επιλογών, μέσα από μια πληθώρα σεμιναρίων, κέντρων κατάρτισης, κύκλων σπουδών, ιδρυμάτων, που μπορεί κανείς να παρακολουθεί εδώ κι εκεί κυνηγώντας "πιστωτικές" μονάδες που θα βεβαιώνουν τις αποσπασματικές γνώσεις και δεξιότητες που απέκτησε (προπαγανδίζεται μάλιστα ότι αυτές οι καταρτίσεις "μετράν" περισσότερο από τα πτυχία στην αγορά εργασίας).

Πρόκειται για ψευδαίσθηση "ελευθερίας", αφού τελικά η οικονομική δυνατότητα και οι υπόλοιποι κοινωνικοί όροι θα ρυθμίζουν τις ατομικές επιλογές (όπως και σήμερα γίνεται).

Η ουσία βρίσκεται στο ότι με τον τρόπο αυτό μεταφέρεται η ευθύνη για το επίπεδο εκπαίδευσης και στη συνέχεια για την εργασιακή προοπτική στον καθένα ατομικά, καλλιεργώντας την αντίληψη ότι για την ανεργία είναι υπεύθυνες οι λάθος επιλογές εκπαίδευσης και κατάρτισης, η κακή εκμετάλλευση των "ίσων δυνατοτήτων".

Μια παραλλαγή του ιδεολογήματος της ελευθερίας επιλογής είναι η δήθεν "διά βίου εκπαίδευση", που αποτελεί μια βασική πλευρά και της δικής μας αντίληψης.

Πρόκειται για μια φοβερή απάτη. Η δήθεν διεύρυνση έτσι των δυνατοτήτων πρόσβασης στη γνώση, συνοδεύεται ήδη από δραματική χειροτέρευση των οικονομικών, μορφωτικών και κοινωνικών προϋποθέσεων απόκτησής της.

Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται κυρίως για μετατόπιση των μορφωτικών εφοδίων που θα έπρεπε να δίνονται από τη βασική εκπαίδευση στο αόριστο μέλλον, με ταυτόχρονη καλλιέργεια της ψευδαίσθησης, ότι όσα δεν αποκτήθηκαν στον καιρό τους και στην κατάλληλη ηλικία, μπορούν να αποκτηθούν αύριο και μάλιστα αναγκαστικά, μέσα από μηχανισμούς που ανήκουν στην ιδιωτική κερδοσκοπική δραστηριότητα (π.χ. ΚΕΚ).

Την ίδια στιγμή που διακηρύσσεται η αξία της μάθησης και μάλιστα της "διά βίου", κανένα μέτρο και κανένα πραγματικά ενδιαφέρον δε δείχνεται για τα μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού, για τη διαρροή από την υποχρεωτική εκπαίδευση, την υποβάθμιση των νυχτερινών σχολείων κλπ. Με το "Εθνικό Απολυτήριο", μάλιστα, μπαίνουν και νέοι φραγμοί στην απόκτηση της όποιας γενικής εκπαίδευσης, προωθείται η διάλυση του λυκείου.

Για την επετηρίδα:

• Δεν είναι αξιοκρατική.
• Αυτοί που διορίζονται απέχουν χρόνια από την εκπαιδευτική διαδικασία.
• Εχει μπλοκαριστεί.

Ο στόχος για κατάργηση της επετηρίδας που θέλουν να προωθήσουν δεν έχει να κάνει με την ποιοτική αναβάθμιση των εκπαιδευτικών και της εκπαίδευσης, αλλά με την κατάργηση της μονιμότητας, την επιβολή ευέλικτων εργασιακών σχέσεων, τον αποτελεσματικότερο έλεγχο των εκπαιδευτικών, που θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερα εμπόδια στην άσκηση του εκπαιδευτικού τους έργου.

Φτάσαμε στο τέλος του πρώτου 6μήνου και τα αυξημένα κενά σε εκπαιδευτικό προσωπικό της Α/βάθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης, ακόμη να καλυφθούν. Οι ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό έχουν εξελιχθεί σε "θεσμικό φαινόμενο", που παρότι κάθε χρόνο επαναλαμβάνεται, κανείς από τους ιθύνοντες του ΥΠΕΠΘ δε δείχνει να ανησυχεί στα σοβαρά.

Αν και το πρόβλημα υπήρχε και πέρσι, φέτος όχι μόνο δεν αυξήθηκαν οι διορισμοί, αλλά από 3.550 τη χρονιά 1995 - '96 μειώθηκαν σε 2.000 τη χρονιά 1996 - '97.

Παρά τη διάσταση που δόθηκε στο πρόβλημα φέτος, η κυβέρνηση προχώρησε στην αντιμετώπισή του, γεννώντας νέα προβλήματα, μέσα από τη συγχώνευση τμημάτων και τη δημιουργία υπεράριθμων τάξεων που αδυνατούν να λειτουργήσουν.

Οπως, δε, προκύπτει από το πρόσφατο νομοσχέδιο για τη δημόσια διοίκηση, κάθε άλλο παρά είναι στις προθέσεις της η αντιμετώπιση του προβλήματος με αύξηση των προσλήψεων σε μόνιμο προσωπικό. Η μόνη παραχώρησή της σε σχέση με τον υπόλοιπο δημόσιο τομέα είναι αντί για μια πρόσληψη σε κάθε 5 που αποχωρούν, να προχωρά σε αναπλήρωση 1 : 1.

• Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής είναι η αύξηση των αναπληρωτών και ωρομισθίων, που σήμερα έφτασαν στο 25% του συνόλου των καθηγητών της Β/βάθμιας εκπαίδευσης. Το μεγαλύτερο μέρος τους καλύπτει πάγια λειτουργικά κενά. Πάνω από το 50% του διδαχτικού προσωπικού των ΤΕΙ Αθηνών και Πειραιά και το 80% αντίστοιχα στην επαρχία καλύπτεται από ωρομίσθιους.

Δε χρειάζεται να αναφερθούμε στις επιπτώσεις που έχει στην ποιότητα της εκπαίδευσης η προωθούμενη πολιτική της ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών μετατρέπεται σταδιακά σε ένα είδος περιπλανώμενου εποχιακού εργάτη, που οι όροι εργασίας του και οι αμοιβές του συμπαρασύρουν στη χειροτέρευσή τους και το υπάρχον μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό.

Για τη σύνδεση εκπαίδευσης και παραγωγής

Σύνδεση της εκπαίδευσης και της παραγωγής υπάρχει ούτως ή άλλως και δεν μπορούσε να είναι διαφορετικά.

Αξιοποιώντας ανεπάρκειες, αδυναμίες, αναχρονισμούς του εκπαιδευτικού συστήματος, που είναι έκφραση της κρίσης του, ιδιαίτερα τις δυσκολίες άμεσης ανταπόκρισης των αποφοίτων του σε συγκεκριμένες πλευρές της παραγωγικής διαδικασίας, διαμορφώνουν ρεύμα ότι η παιδεία βρίσκεται πίσω από τις ανάγκες της παραγωγής.

Σκοπός όλης αυτής της συζήτησης που αναπτύσσεται είναι να γίνει αποδεκτή η υποταγή της όλης εκπαιδευτικής λειτουργίας στο κεφάλαιο. Η καταξίωσή του ως απευθείας ρυθμιστή και κριτή του περιεχομένου των προγραμμάτων σπουδών, της αξιολόγησης της ποιότητας, της πιστοποίησης των τίτλων. Προσδίδουν έτσι μια τεχνοκρατική διάσταση σ' αυτή τους την απαίτηση (που ούτε αυτή φυσικά θα καλύψουν), παρακάμπτοντας το γεγονός ότι στην έννοια της σύνδεσης με την παραγωγή περιλαμβάνονται και οι παραγωγικές σχέσεις και οι ανάγκες της κοινωνίας, που βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με αυτές του κεφαλαίου.

Η ζωή καθημερινά αναδείχνει ότι ο αγώνας για βαθιές αλλαγές στην παιδεία, για δημόσια και δωρεάν, αναβαθμισμένη ποιοτικά, λαϊκή εκπαίδευση, χωρίς φραγμούς και εμπόδια, είναι άμεσα δεμένος με την πάλη ενάντια στο καθεστώς της μονοπωλιακής ασυδοσίας και της πολύμορφης εξάρτησης που έχουν επιβάλει στο λαό μας οι δυνάμεις του δικομματισμού.

Είναι στενά δεμένος με τον αγώνα για ένα άλλο μοντέλο κοινωνικο -οικονομικής ανάπτυξης, που στον πυρήνα του δε θα βρίσκεται η λογική του πώς θα μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους οι λίγοι, αλλά πώς θα επιτευχθεί η ευημερία όλων.

Γι' αυτό πιστεύουμε και παλεύουμε, ώστε η κατεύθυνση, το περιεχόμενο και οι όροι εκπαίδευσης των νέων ανθρώπων του λαού μας να πάψουν να καθορίζονται από το μεγάλο κεφάλαιο. Να πάψουν να αποτελούν ευθύνη μόνο κάποιων "ειδικών". Να γίνουν υπόθεση της νεολαίας και του λαού μας.

Παλεύουμε για τη διαμόρφωση του κοινωνικού μετώπου της παιδείας με τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους γονείς, όλους τους εργαζόμενους. Ενός μετώπου που θα συντονίζεται και θα δένεται σ' ένα ευρύτερο λαϊκό, κοινωνικό μέτωπο, κόντρα στα μεγάλα συμφέροντα που υπονομεύουν ενιαία τα μορφωτικά, εργασιακά, κοινωνικά δικαιώματα του λαού μας. Αυτός είναι σήμερα ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος προώθησης και επιβολής των ριζικών λύσεων, που έχει ανάγκη η παιδεία και η κοινωνία. Η αγωνιστική κινητοποίηση όλων των συντελεστών της εκπαίδευσης και η αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων που υπάρχουν, με την ενίσχυση του ΚΚΕ είναι απαραίτητη προϋπόθεση.

ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ ΛΟΙΠΟΝ ΣΤΟΝ ΕΝΩΜΕΝΟ ΑΓΩΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ

Η ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ Η ΕΛΠΙΔΑ

ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΩΝ ΛΙΓΩΝ ΚΑΙ ΕΚΛΕΚΤΩΝ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΩΡΕΑΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΦΡΑΓΜΟΥΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

ΜΟΡΦΩΣΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ

ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΔΡΟΜΟΣ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Το Τμήμα Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ

Στα πλαίσια αυτά αλλεπάλληλα μέτρα προωθήθηκαν στο διάστημα ενός χρόνου: Οι ρυθμίσεις για αποκέντρωση της εκπαίδευσης στην ΤΑ και η προώθησή τους με το νόμο για τη "διαπολιτισμική" εκπαίδευση, η ίδρυση και λειτουργία των ΚΕΚ, ο νόμος για το ΕΣΥΠ, με τις νέες μορφές εκπαίδευσης και χρηματοδότησης, τους κύκλους σπουδών και τις πιστωτικές μονάδες, τις αλλαγές στο σύστημα αξιολόγησης ιδρυμάτων και πιστοποίησης τίτλων σπουδών και επαγγελματικών προσόντων, που προωθείται στην πράξη, η ίδρυση Πανεπιστημιακών τμημάτων ως ΝΠΙΔ, η δρομολογούμενη θεσμοποίηση της συνύπαρξης ιδιωτικής και ιδιωτικοποιημένης "δημόσιας" τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το Εθνικό Απολυτήριο, το Διεθνές Απολυτήριο κ.ά.

Ολες μαζί συνθέτουν την προσπάθεια να ξεθεμελιωθεί ό,τι έχει απομείνει από το ενιαίο δημόσιο και δωρεάν για όλους εκπαιδευτικό μας σύστημα και να δημιουργηθεί ένα νέο εκπαιδευτικό οικοδόμημα, όπου τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι:

α) Ο κυρίαρχος ρόλος σ' αυτό της μεγάλης ιδιωτικής πρωτοβουλίας, η απροκάλυπτη εμπορευματοποίηση της γνώσης, που θα δίνεται "επί πληρωμή με βάση τη χρήση των υπηρεσιών παιδείας" (Λ. Β. σελ. 92), η λειτουργία του με κριτήρια της αγοράς.

β) Η παραπέρα διάσπαση του ενιαίου χαρακτήρα του σχολείου και της γνώσης, η προβολή της κατάρτισης, ως βασικού στοιχείου των σύγχρονων αναγκών και η προώθησή της σε κυρίαρχο στοιχείο της εκπαιδευτικής λειτουργίας σε βάρος της παιδείας, της σφαιρικής μόρφωσης που αποτελεί προϋπόθεση για την οικοδόμηση της όποιας κατάρτισης.

γ) Η υιοθέτηση και προβολή μέσα από όλη την εκπαιδευτική διαδικασία των αξιών της καπιταλιστικής αγοράς, της επιχειρηματικότητας, της ανταγωνιστικότητας, του ατομισμού, της "ευρωπαϊκής ιδέας".

Αποτέλεσμα και επιδίωξη αυτής της πολιτικής είναι η ένταση των ταξικών φραγμών και η μορφωτική υποβάθμιση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, η χειραγώγηση των συνειδήσεων. Η κρίση και τα αδιέξοδα της παιδείας θα αναπαράγονται και θα οξύνονται. Στα πλαίσια αυτά οι μαθητές, απογοητευμένοι από το σχολείο, παγιδεύονται να αποστρέφονται τη γνώση. Οι δάσκαλοι, κουρασμένοι από τα βάρη της καθημερινής ζωής, δε δίνουν πάντα τον καλύτερο εαυτό τους στη μάχη για την αγωγή και την εκπαίδευση των νέων. Οι γονείς, με το άγχος του μέλλοντος των παιδιών τους, θυσιάζουν το υστέρημά τους στο βωμό της συμπληρωματικής ιδιωτικής παιδείας.

Εξαιτίας της απαράδεκτης κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην εκπαίδευση, αλλά και της τεράστιας προπαγανδιστικής εκστρατείας που συνοδεύει και παρουσιάζει τα κυβερνητικά μέτρα, η "κοσμογονία" του υπουργείου βρίσκει κάποια απήχηση ως δήθεν απάντηση στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Το βαθύτερο ταξικό της περιεχόμενο δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί. Ταυτόχρονα, μεγάλα τμήματα του λαού μας κινούνται στη λογική του "ρεαλιστικού", του εφικτού, του άμεσου, στη λογική που αποσυνδέει τα ζητήματα της εκπαίδευσης από τη γενικότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση.

Παρ' όλα αυτά, απέναντι στις εξελίξεις αυτές ωριμάζει μια αντίσταση, αναπτύσσονται αγώνες που έχουν, με ανομοιογένεια, στοιχεία σωστού πολιτικού προσανατολισμού. Βρίσκονται σε αντίθεση με τις κατευθύνσεις της ΕΕ για ιδιωτικοποίηση - εμπορευματοποίηση, υπερασπίζοντας την παιδεία ως κοινωνικό αγαθό, προβάλλουν την ανάγκη για δωρεάν, αναβαθμισμένη, δημόσια εκπαίδευση. Ταυτόχρονα η ιδέα του συντονισμού, του κοινού αγώνα κερδίζει έδαφος, παρά και ενάντια στις προσπάθειες όλων των άλλων πολιτικών δυνάμεων.

Απέναντι σ' αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα για το παρόν και το μέλλον του λαού και της νεολαίας μας, οι κομμουνιστές πρέπει να ορθώσουμε ένα πλατύ κοινωνικό μέτωπο. Στρέφουμε την προσοχή μας στην ανάπτυξη ενός κινήματος, που θα συνδέει τα επιμέρους αιτήματα - διεκδικήσεις με το γενικότερο στόχο για προάσπιση και διεύρυνση μιας δημόσιας δωρεάν και αναβαθμισμένης ποιοτικά εκπαίδευσης, για όλους τους νέους, χωρίς διακρίσεις.

Το ΚΚΕ παλεύει για παιδεία, που θα στηρίξει την ανασυγκρότηση, τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό του παραγωγικού δυναμικού της χώρας. Ταυτόχρονα, παλεύει για παιδεία, που θα συμβάλλει στη διαμόρφωση ανθρώπων που θα είναι κύριοι της μοίρας τους και συνειδητοί συντελεστές κοινωνικής προόδου, για άμβλυνση των ταξικών φραγμών στη μόρφωση, έτσι που να είναι προσιτή σε όλα τα παιδιά του ελληνικού λαού.

Το αίτημα αυτό, που προϋποθέτει βαθιές αλλαγές και όχι απλές μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, ξεφεύγει από τα όρια του σχολείου. Αντικειμενικά δένεται με τη γενικότερη ανάγκη για σύγκρουση με το καθεστώς της μονοπωλιακής ασυδοσίας και εξάρτησης και τη διεκδίκηση ενός ριζικά διαφορετικού μοντέλου ανάπτυξης της χώρας και του λαού μας. Απαιτείται σήμερα η ανάπτυξη ενός κινήματος για την παιδεία, που δε θα αρκείται σε επιμέρους τεχνοκρατικές προτάσεις, αλλά θα αναδεικνύει το βαθιά ταξικό της χαρακτήρα και θα αγκαλιάζει όλο το λαό.

Σύμφωνα με τη δική μας αντίληψη,

• το σχολείο πρέπει να συντελεί στη διαμόρφωση ανθρώπινης προσωπικότητας με κριτική σκέψη και οντότητα, ικανής να ερμηνεύει και να παρεμβαίνει στη σύνθετη φυσική και κοινωνική πραγματικότητα, για να μπορεί να την αλλάζει.

Ο στόχος αυτός προϋποθέτει σύγχρονη επιστημονική μεθοδολογία και περιεχόμενο στη γνωστική διαδικασία, αλλά και ουσιαστικό διαπαιδαγωγητικό ρόλο στο σχολείο μέσα από τη σύνθετη λειτουργία του. Το σχολείο, πέρα από τη διαδικασία της μάθησης, πρέπει να διαπαιδαγωγεί στο πνεύμα της ισοτιμίας των ανθρώπων και των δύο φύλων, να μορφώνει και να καλλιεργεί την κοινωνική, ανθρωπιστική, συλλογική διάσταση της ανθρώπινης προσωπικότητας.Γι' αυτό, υπερασπιζόμαστε ένα σχολείο ενιαίο σε δομή, λειτουργία και περιεχόμενο, που πρέπει να εξυπηρετεί και να καλύπτει τις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες με ενιαία μεθοδολογία και περιεχόμενο σπουδών και παίρνοντας υπόψη του τις υπάρχουσες ανισότητες, τους διαφορετικούς κοινωνικούς όρους κάτω από τους οποίους ο κάθε νέος συμμετέχει στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ενα σχολείο με συλλογική λειτουργία και κοινωνική οργάνωση. Ενα σχολείο σφαιρικής ανάπτυξης του ανθρώπου διανοητικής, μορφωτικής, πολιτιστικής και σωματικής. (Να καλλιεργεί την αισθητική αγωγή, να παρέχει καλλιτεχνική παιδεία, άθληση, προληπτική υγιεινή, έτσι που να απαλλάσσεται το παιδί και η οικογένεια από ένα δεύτερο κύκλο μαθημάτων και δραστηριοτήτων μετά το σχολείο, με σοβαρή οικονομική επιβάρυνση και στέρηση του ελεύθερου χρόνου στο παιδί).

Η εξασφάλιση της συλλογικότητας στην εκπαιδευτική διαδικασία, η λήψη μέτρων, ώστε να αποκτούν όλα τα παιδιά μαζί ένα ενιαίο σύνολο γνώσεων, είναι το καλύτερο φυτώριο για την ανάπτυξη και καλλιέργεια των προσωπικών ενδιαφερόντων, για τη διαμόρφωση δημιουργικών ανθρώπων.

Η κάθε βαθμίδα, σαν σύνολο ενιαία, πρέπει να υπηρετεί τις ανάγκες σφαιρικής μόρφωσης και ανάπτυξης. Κάθε κρίκος της εκπαιδευτικής αλυσίδας πρέπει να είναι η ανάπτυξή της σε ανώτερο επίπεδο και όχι απλά μια αποσπασματική συσσώρευση γνώσεων και δεξιοτήτων.

Θεωρούμε καθοριστικής σημασίας την προσχολική αγωγή και τη Γενική Εκπαίδευση (εννιάχρονη υποχρεωτική και Λύκειο), για τη διαμόρφωση της ανθρώπινης προσωπικότητας, απαραίτητο υπόβαθρο και προϋπόθεση της όποιας επαγγελματικής κατάρτισης και της ικανότητας κάθε ανθρώπου να προσαρμόζεται και να εμπεδώνει "διά βίου" τις εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνικής.

Οι βασικές αυτές αρχές μας δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από το σχολείο, ακόμα κι αν αυτό υποθετικά λειτουργούσε με τον πιο υποδειγματικό τρόπο, γιατί το σχολείο δεν αποτελεί νησίδα στην κοινωνία μας. Αντίθετα, στις μέρες μας όλο και περισσότερο αδυνατίζει ο όποιος διαπαιδαγωγητικός του ρόλος. Πολύ περισσότερο που η εκπαίδευση προορίζεται από το ίδιο το κοινωνικό σύστημα για την αναπαραγωγή της ιδεολογίας του και των κοινωνικών του δομών.

Ετσι, ο αγώνας για άλλη εξέλιξη στα εκπαιδευτικά μας πράγματα είναι αγώνας στενά δεμένος με αυτόν, για μια άλλη πορεία γενικότερων κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων στον τόπο μας.

Στη βάση της παραπάνω αντίληψής μας και κάτω από το γενικό στόχο για δημόσια δωρεάν και σύγχρονη παιδεία, για όλους τους νέους, χωρίς φραγμούς και διακρίσεις,διατυπώνουμε το πλαίσιο των άμεσων στόχων πάλης, με τη σημείωση, πως δεν πρόκειται για κάτι στατικό, αλλά για πλαίσιο που θα πρέπει διαρκώς να εμπλουτίζεται με βάση τις ανάγκες.

Βασικοί στόχοι πάλης γιαμιαΔΗΜΟΣΙΑ και ΔΩΡΕΑΝ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

1.Εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων για γενικευμένη και υποχρεωτική- δημόσια και δωρεάν προσχολική αγωγή 2 χρόνων.

Δημιουργία Παιδικών Κέντρων, με παράλληλη λειτουργία Παιδικού Σταθμού και Νηπιαγωγείου, για όλα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, στελεχωμένων με επαρκές και επιστημονικά εκπαιδευμένο προσωπικό, ικανό να ανταποκριθεί στο σύνθετο και εξαιρετικά σημαντικό, για την παραπέρα εξέλιξη των παιδιών, ψυχοπαιδαγωγικό τους ρόλο.

2.Καθιέρωση ενιαίου εννιάχρονου βασικού σχολείου και Ενιαίου Λυκείου, οργανωτικά, διοικητικά, παιδαγωγικά, με προοπτική την επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στα 12 χρόνια.

Στα πλαίσια αυτά:

Παλεύουμε για την αναμόρφωση του περιεχομένου της παρεχόμενης γνώσης και διεκδικούμε την ανάγκη ριζικής αλλαγής του σκοπού της παιδείας.

Ετσι, είμαστε ριζικά αντίθετοι με το σχολείο που σκοπεύει την ποσοτική συσσώρευση πληροφοριών. Το σχολείο θα πρέπει να παρέχει μόρφωση γενική, ενιαία μέσα από την αλληλοσύνδεσή της και συλλογική. Να συνδυάζει την εμπειρία με τη γενίκευση, τη μόρφωση με τη δυνατότητα εργασίας.

Η παιδαγωγική διαδικασία με εργαλεία της την επιστημονική μεθοδολογία και πρόγραμμα σπουδών, τον αναβαθμισμένο εκπαιδευτικό, την αναγκαία υποδομή και την κοινωνική οργάνωση του σχολείου, να έχει ως στόχο:

α) τη μετάδοση μεθοδολογίας για την κατάκτηση της γνώσης, στην καλλιέργεια ερευνητικού πνεύματος, στην κατανόηση των νόμων κίνησης της φύσης και της κοινωνίας.

β) τη διαμόρφωση κοινωνικής προσωπικότητας, την προετοιμασία ανθρώπων με πολύπλευρες αρετές και αναπτυγμένη κοινωνική συνείδηση, ικανούς να παλέψουν και να διαμορφώσουν ένα καλύτερο, διαφορετικό αύριο για το λαό μας.

Διεκδικούμε μέτρα ποιοτικής αναβάθμισης και επέκτασης της δημόσιας εκπαίδευσης με,

• Αμεσα μέτρα ανακοπής της διαρροής από την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση και ολοκλήρωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα στο σχολείο, χωρίς την ανάγκη φροντιστηρίων, δηλαδή:

- θέσπιση πρωινού σχολείου,

- άμεση κάλυψη όλων των οργανικών κενών με μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό, περιορισμό του θεσμού των εκτάκτων στην κάλυψη αυστηρά έκτακτων αναγκών,

- μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη και ανά εκπαιδευτικό,

- καθιέρωση υποστηρικτικών μέτρων διδασκαλίας, ώστε να προχωρούν και να συμμετέχουν όλα τα παιδιά στην κατανόηση και εμπέδωση του σχολικού προγράμματος (π.χ. 2 εκπαιδευτικοί στην τάξη, δημιουργία ομάδων εργασίας κλπ.),

- παιδαγωγική κατάρτιση όλων των εκπαιδευτικών μέσα από ειδικά προγράμματα επιμόρφωσης.

Ουσιαστική περιοδική επιμόρφωση του συνόλου των εκπαιδευτικών πάνω στις σύγχρονες εξελίξεις, που αφορούν τις παιδαγωγικές μεθόδους και τον επιστημονικό τους τομέα, με διακοπή του εκπαιδευτικού τους έργου.

Εξασφάλιση υλικών και μορφωτικών προϋποθέσεων, που να μπορεί ο εκπαιδευτικός να επιτελεί απερίσπαστα το σύνθετο ρόλο του.

- Αμεση κάλυψη των αναγκών σε κτιριακή υποδομή και εξοπλισμό των σχολείων(βιβλιοθήκες, εργαστήρια, χώροι πολιτισμού και αθλοπαιδιών).

- Πλήρης επάρκεια στην εκμάθηση 2 ξένων γλωσσών και πληροφορικής στο σχολείο.

- Πλαισίωση των σχολείων με ειδικότητες μουσικής - καλλιτεχνικής παιδείας και φυσικής αγωγής.

- Δωρεάν φροντίδα για την υγιεινή στα σχολεία (π.χ. σχολίατροι).

• Αναδιοργάνωση, βελτίωση και επέκταση της νυχτερινής εκπαίδευσης.
• Ομαλή ένταξη των παιδιών των μεταναστών, παλιννοστούντων Ελλήνων, μειονοτήτων στο δημόσιο σχολείο, με λήψη ιδιαίτερων υποστηρικτικών μέτρων. Αντίστοιχα μέτρα για τα παιδιά των Ελλήνων μεταναστών.
• Αναβάθμιση της Ειδικής Αγωγής και καθιέρωσή της στη δημόσια υποχρεωτική και δωρεάν εκπαίδευση.
• Στη βάση των παραπάνω προτάσεων είμαστε ριζικά αντίθετοι στην προώθηση ρυθμίσεων για "αποκέντρωση" της παιδείας στην ΤΑ και στην υλοποίηση των ρυθμίσεων του νόμου για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, που αποτελούν κερκόπορτα της "αποκέντρωσης" αρχής γενομένης από τις ειδικές κατηγορίες (μειονότητες, μετανάστες, τσιγγάνοι κλπ.).

3.Ενταξη τηςεπαγγελματικής κατάρτισηςκαι επανακατάρτισης στο δημόσιο, δωρεάν, εκπαιδευτικό σύστημα και προσάρτησή της στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Ολα τα σχετικά με την κατάρτιση κονδύλια της κοινότητας (εκατοντάδες δισ.) διεκδικούμε να περάσουν στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.

Με την προϋπόθεση της καθιέρωσης δωδεκάχρονης υποχρεωτικής βασικής εκπαίδευσης και την αναμόρφωση της μεθοδολογίας και του περιεχομένου της εκπαιδευτικής διαδικασίας, σύμφωνα με τις προτάσεις μας, η επαγγελματική κατάρτιση δε θα χρειάζεται να είναι μεγάλης διάρκειας. Η σημερινή επαγγελματική κατάρτιση (ΙΕΚ, επαγγελματικές σχολές κλπ.), έρχεται ουσιαστικά να καλύψει κενά του Λυκείου.

4.Διεύρυνση της ανώτατης εκπαίδευσης με την αναμόρφωση των σημερινών ΑΕΙ και ΤΕΙ και προώθηση της δημόσιας και δωρεάνενιαίας ανώτατης εκπαίδευσης, που προϋποθέτει:

- Εξασφάλιση υψηλού επιπέδου επιστημονική κατάρτιση με αναβάθμιση των προπτυχιακών σπουδών που θα πρέπει να καταλήγουν σε ειδίκευση, όχι σε βάρος του απαιτούμενου θεωρητικού υπόβαθρου, της ευρύτητας γνώσεων, της δυνατότητας αλλαγής ειδικότητας.

- Την εισαγωγή στην ερευνητική διαδικασία, μέσα από όλη την εκπαιδευτική πράξη και τη γενίκευση και ουσιαστικοποίηση της διπλωματικής εργασίας.

- Την εξασφάλιση της σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη και της επαφής με την επαγγελματική απασχόληση.

- Τη σφαιρική διαμόρφωση της κοινωνικής προσωπικότητας των αυριανών επιστημόνων, ώστε να είναι ικανοί να ανταποκριθούν στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες.

Η διεύρυνση της Ανώτατης Εκπαίδευσης προϋποθέτει την ίδρυση νέων πανεπιστημιακών τμημάτων που την αναγκαιότητά τους επιβάλλει η εξέλιξη της επιστήμης (π.χ. μοριακής βιολογίας, γενετικής κλπ.), αλλά και τμημάτων που σκόπιμα αφήνονται έξω από την Ανώτατη Εκπαίδευση, βορά στα χέρια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας (π.χ. δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, καλλιτεχνικών σπουδών κλπ).

Με βάση τα παραπάνω, αντιπαλεύουμε τη λειτουργία των σημερινών ΑΕΙ και ΤΕΙ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, την αναγνώριση και ίδρυση νέων ιδιωτικοποιημένων ψευτοτριτοβάθμιων ιδρυμάτων.

Απαιτούμε την κατάργηση του ν. για το ΕΣΥΠ και όλων των μέτρων που πρόσφατα προωθήθηκαν στο ν. για τη "Διαπολιτισμική Εκπαίδευση", που εντείνουν τους φραγμούς και υποβαθμίζουν συνολικά την ανώτερη βαθμίδα του εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Καθιέρωση και χρηματοδότηση των μεταπτυχιακών σπουδών, με κατεύθυνση το διδακτορικό δίπλωμα και όχι σαν συμπλήρωμα των προπτυχιακών και τρόπο επιλογής των λίγων που θα αποκτήσουν ειδίκευση.

Ανάπτυξη της έρευνας στη βάση εθνικού προγραμματισμού, σύμφωνα με τις πραγματικές κοινωνικοοικονομικές ανάγκες του λαού μας.

5.Αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 15% του Κ. Π.

6.Παλεύουμε για μια άλλη πορεία κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης σε όφελος των εργαζομένων, γιατί μόνο έτσι μπορεί η παιδεία να μπει αποτελεσματικά στην υπηρεσία της νεολαίας και του λαού μας.

Ετσι, π.χ.,

Συνδέουμε τα αιτήματα για την παιδεία, με τα αιτήματα για εργασία. Το σύνθημα, μόρφωση - δουλιά για όλους, μπορεί και πρέπει να αποτελεί κατακλείδα των διεκδικήσεών μας.