Το απελευθερωμένο ωράριο και οι "ελαστικές" σχέσεις εργασίας αποτελούν τα σημαντικότερα "εργαλεία" στα χέρια των πολυεθνικών για την επίτευξη του διπλού τους στόχου: Τη μονοπώληση της ελληνικής αγοράς, με την εξαφάνιση της μικρομεσαίας επιχείρησης και την πλήρη ομηρία των εργαζομένων.Πολλαπλά στηρίγματα στην επίτευξη αυτού του στόχου προσφέρουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολυεθνικές άρχισαν να απλώνουν τα πλοκάμια τους απ' άκρη σ' άκρη της χώρας, αμέσως μόλις ο πολυνόμος της ΝΔ τούς προσέφερε τη δυνατότητα να απελευθερώσουν το ωράριο λειτουργίας τους και να απασχολούν ωρομίσθιους - μερικώς απασχολούμενους.

Τα στοιχεία, που διαθέτουν τα κατά τόπους σωματεία εμποροϋπαλλήλων, αν και όχι επαρκή, είναι ενδεικτικά της κατάστασης που διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια στον κλάδο του εμπορίου.

Στην Αθήνα, σούπερ μάρκετ, όπως "Σκλαβενίτης", "Αλιμέντα", "Ατλάντικ", "Βερόπουλος", "Μαρινόπουλος",απασχολούν ωρομίσθιους - μερικώς απασχολούμενους, σε ποσοστά που ξεκινούν από 50% και φτάνουν μέχρι και το 80%! Ανεξέλεγκτη είναι η κατάσταση στα "Κόντινεντ".Στα καταστήματα "Ζάρα", "Μαρκ & Σπένσερ", "Κλαουδάτος" η κατάσταση και τα ποσοστά είναι παρόμοια, καθώς επίσης και στο "Μινιόν".Στο πολυκατάστημα "Πράκτικερ",η μερική απασχόληση δεν έχει πάρει ακόμα μεγάλες διαστάσεις, αλλά το κυρίως πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι είναι η αυταρχικότητα των υπευθύνων. Εφαρμόζονται εσωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας, οι υπάλληλοι καλούνται σε απολογία για το παραμικρό παράπτωμα κι αν κριθούν ένοχοι η ποινή τους μπορεί να είναι ακόμα και η απόλυση.

Στη Θεσσαλονίκη οργιάζουν η μερική απασχόληση, η εκμετάλλευση, η εντατικοποίηση και η τρομοκρατία. Οπως κατήγγειλε η πρόεδρος του εκεί Σωματείου Εμποροϋπαλλήλων Σοφία Καλαντίδου,καθημερινά είναι δεκάδες οι εργαζόμενοι που ζητάνε την παρέμβαση και τη βοήθεια του Σωματείου, οι οποίοι, όμως, είναι τόσο τρομοκρατημένοι, που πολλές φορές αρνούνται να αποκαλύψουν και την επωνυμία του καταστήματος όπου εργάζονται!

Τα γνωστά καταστήματα που πρωτοστατούν στην παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας έχουν εγκατασταθεί και στη συμπρωτεύουσα. Το "Κόντινεντ", το "Μάκρο", το "Πράκτικερ", ο "Μαρινόπουλος", ο "Βερόπουλος", ο "Κλαουδάτος", ο"Λαμπρόπουλος" και, βέβαια, ο "Κωτσόβολος". Σύμφωνα με περσινά στοιχεία του Σωματείου, το "Μάκρο" απασχολεί 250 εργαζόμενους, στη συντριπτική τους πλειοψηφία 4ωρίτες, ο "Μαρινόπουλος" 600 άτομα, το 70% των οποίων είναι ωρομίσθιοι, που συνεχώς αυξάνονται.

Σε ό,τι αφορά το "Κόντινεντ", η κατάσταση είναι επιεικώς τραγική, αφού - όπως καταγγέλλει το Σωματείο - είναι το μοναδικό κατάστημα που έχουν συναντήσει τόσο τρομοκρατημένους εργαζόμενους (απασχολεί περίπου 500 και στα δύο του καταστήματα). Μάλιστα, έχουν σημειωθεί περιστατικά στην προσπάθεια συνδικαλιστών να μοιράσουν ανακοινώσεις, οι εργαζόμενοι να βάζουν τις φωνές! Καταγγέλλεται ακόμα ότι η συνδικαλιστική παρέμβαση στο κατάστημα είναι σχεδόν αδύνατη, αφού το προσωπικό συνεχώς αλλάζει, κάθε τρεις μήνες απολύονται και στη θέση τους προσλαμβάνονται άλλοι.

Το κυρίως πρόβλημα στον "Λαμπρόπουλο" είναι οι απολύσεις που πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια σε τακτά χρονικά διαστήματα. Σήμερα το κατάστημα έχει τους μισούς εργαζόμενους απ' όσους είχε πριν 1 - 2 χρόνια. Οι απολύσεις έγιναν μετά την απόφαση της επιχείρησης να επινοικιάσει ορόφους σε άλλες επιχειρήσεις, που με τη σειρά τους έφερναν τους δικούς τους εργαζόμενους. Τα σούπερ μάρκετ στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν καθημερινά ως τις 9 το βράδυ, ενώ έχουν εκδηλωθεί προσπάθειες καταστρατήγησης της κυριακάτικης αργίας.

Στο Βόλο, τα προβλήματα παίρνουν εφιαλτικές διαστάσεις, δεδομένου ότι η περιοχή πλήττεται από την ανεργία κι αυτό ενισχύει την αυθαιρεσία των εργοδοτών. Για παράδειγμα, εργαζόμενη στο σούπερ μάρκετ "Πανεμπορική" - όπως η ίδια κατήγγειλε στο Σωματείο Εμποροϋπαλλήλων Βόλου - απολύθηκε επειδή άργησε να γυρίσει από την τουαλέτα και δεν είχε πάρει σχετική άδεια από τον προϊστάμενό της!

Οπως καταγγέλλει το Σωματείο, τα τρία μεγαλύτερα σούπερ μάρκετ, ο "Βερόπουλος",η "Πανεμπορική" και το "Τροφό", απασχολούν σε ποσοστό περίπου 50% ωρομίσθιους και σε μεγάλο ποσοστό εργαζόμενους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Τα ωράρια παραβιάζονται, η εντατικοποίηση οργιάζει και οι κλαδικές συμβάσεις δεν εφαρμόζονται. Μάλιστα, τελευταία όλο και πιο συχνά παρατηρείται το ανησυχητικό φαινόμενο να καταργούνται οι συμβάσεις και τη θέση τους να παίρνουν ιδιωτικές συμφωνίες, που συνάπτονται μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, οι οποίοι δέχονται να εργαστούν ανασφάλιστοι, για ένα κομμάτι ψωμί.

"Μέσα σε λίγα χρόνια, το Ηράκλειο Κρήτης έγινε αντίγραφο της Αθήνας", τονίζει ο πρόεδρος του σωματείου της πόλης Γ. Φραγκούλης,σχολιάζοντας τις εργασιακές σχέσεις στον κλάδο. Η αγορά του Ηρακλείου κατακλύστηκε τα τελευταία χρόνια από μεγάλα καταστήματα, όπως "Βερόπουλος", "Κόντινεντ", "Μάκρο", "Κωτσόβολος", "Μαρινόπουλος",με αποτέλεσμα να δεχτεί σοβαρό πλήγμα η μικρομεσαία επιχείρηση, ο τζίρος της οποίας έπεσε από 25 έως 50%. Το προσωπικό αυτών των καταστημάτων - που λειτουργούν καθημερινά ως τις 9 το βράδυ - αποτελείται κατά 2/3 από μερικώς απασχολούμενους.

Το σωματείο εκφράζει σοβαρές ανησυχίες ότι σε λίγα χρόνια θα δημιουργηθεί μια στρατιά ανέργων, που θα αποτελείται από τους εργαζόμενους στις μικρές επιχειρήσεις που είναι και η πλειοψηφία, αλλά και από τους ίδιους τους καταστηματάρχες.

Για τις εργασιακές σχέσεις στον κλάδο, ο Π. Βαμβακάς, πρόεδρος του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, τόνισε: "Σημαντικός στόχος πάλης για μας, πέρα από το ωράριο, είναι και οι εργασιακές σχέσεις. Αυτές οι εργασιακές σχέσεις που επικρατούν στον κλάδο εξευτελίζουν τον εργαζόμενο, όχι μόνο σαν εργαζόμενο, αλλά και σαν άνθρωπο.Ο εμποροϋπάλληλος σήμερα, εκτός του ότι αντιμετωπίζει προβλήματα επιβίωσης με τους μισθούς πείνας, αντιμετωπίζει και κοινωνικά προβλήματα, η αφόρητη πίεση στο χώρο δουλιάς, η αγωνία για το μεροκάματο, τα σπαστά ωράρια που τον απομακρύνουν από κάθε είδους κοινωνική, δημιουργική δραστηριότητα, μεταφέρονται έξω από το χώρο δουλιάς, στο σπίτι, στην παρέα. Οι εργαζόμενοι στον κλάδο σήμερα με αυτές τις εργασιακές σχέσεις είναι πηλός στα χέρια των εργοδοτών, που τον πλάθουν όπως θέλουν, τον τοποθετούν όπου θέλουν, χωρίς κανείς να τους ελέγχει και να τους εμποδίζει. Αυτοί οι εργαζόμενοι υφίστανται την πιο σκληρή εκμετάλλευση που μπορείτε να φανταστείτε. Οσο για την τρομοκρατία που τους ασκείται; Να σας πω μόνο ότι όταν περιοδεύουμε σε καταστήματα, παρουσία του εργοδότη, δε μας κοιτάζουν καν. Γι' αυτό επιμένουμε και λέμε ΟΧΙ στη μερική απασχόληση και το ωρομίσθιο".

Στο πόδι βρίσκονται τα τελευταία δύο Σάββατα εμποροϋπάλληλοι και ΕΒΕ για να αποκρούσουν τη νέα επίθεση εναντίον του ωραρίου, που εκδηλώθηκε από τα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών "Κωτσόβολος ΑΕ".Αυτή η, διόλου τυχαία, απόφαση της επιχείρησης - Διευθύνων Σύμβουλος της οποίας είναι ο Μ. Παράβαλος, πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ - σηματοδοτεί μια νέα πιο σκληρή επίθεση εναντίον σε ό,τι απέμεινε όρθιο από τα δικαιώματα εργαζόμενων, όπως εκτιμούν συνδικαλιστές του κλάδου.

Η εκτίμηση αυτή προκύπτει και από το γεγονός ότι ήταν ο Μ. Παράβαλος αυτός που, ως πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ, είχε αποδεχτεί την πρόταση του υπουργού Εργασίας, τον περασμένο Νοέμβρη, για λειτουργία των καταστημάτων τα Σάββατα έως τις 5 το απόγευμα. Η πρόσκαιρη εκείνη "υποχώρηση", στην οποία συντέλεσε και η πίεση των κινητοποιήσεων των εργαζόμενων, θυμίζει λίγο την υποχώρηση πριν τη μεγάλη επίθεση, που άρχισε με την επιχείρηση "Κωτσόβολος" και θα ολοκληρωθεί - όπως τονίζει και ο πρόεδρος του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας, Π. Βαμβακάς - με παρόμοιες αποφάσεις άλλων πολυκαταστημάτων που θα ακολουθήσουν το παράδειγμά της.

"Σε λίγα χρόνια, αν δεν μπει φραγμός στα σχέδιά τους από τους ίδιους τους εργαζόμενους και τους μικρομεσαίους εμπόρους - προειδοποιεί ο Π. Βαμβακάς - το εμπόριο στη χώρα μας θα μονοπωλείται από δύο - τρεις πολυεθνικές, όπως ακριβώς συμβαίνει στη Γαλλία, όπου "Κάρερφουλ" και "Προμοντέζ" λύνουν και δένουν, η πρώτη διαθέτει εκεί 1.700 καταστήματα"!

Μπροστά στην κατάσταση που διαμορφώνεται, εξετάζονται από τους συνδικαλιστικούς φορείς εργαζομένων, αλλά και των ΕΒΕ κι άλλες μορφές κινητοποιήσεων. Ηδη προετοιμάζεται πανελλαδική σύσκεψη των Σωματείων των Εμποροϋπαλλήλων, προκειμένου να συντονίσουν τον αγώνα τους πανελλαδικά και να αποφασίσουν από κοινού τη μορφή των κινητοποιήσεων.

Η επιχείρηση ΚΩΤΣΟΒΟΛΟΣ αριθμεί 25 μεγάλα καταστήματα σε όλη τη χώρα, ενώ μέσα στο 1997 θα λειτουργήσουν ακόμα πέντε. Ολα τα νέα καταστήματα της εταιρίας έχουν αρκετά μεγάλη έκταση και είναι εξοπλισμένα με μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας. Τα καθαρά της κέρδη για το 1996 ανήλθαν σε 1,8 δισ. δραχμές με σημαντική αύξηση από τον προηγούμενο χρόνο.

Το μέγεθος της επιχείρησης είναι τέτοιο που μπορεί να πουλά σε χαμηλές τιμές, δημιουργώντας έτσι αθέμιτο ανταγωνισμό για τις μικρές επιχειρήσεις, ήδη αυτές του Βόλου, όπου σύντομα πρόκειται να ανοίξει κατάστημα "Κωτσόβολος", εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για την επιβίωσή τους.

Σε ό,τι αφορά το προσωπικό, η επιχείρηση απασχολεί σήμερα 945 εργαζόμενους και σύμφωνα με τις προβλέψεις της, μέχρι το Πάσχα θα απασχολεί 1.100. Σε ό,τι αφορά τις αποδοχές τους, το σημείωμα της επιχείρησης είναι ιδιαίτερα λακωνικό και αναφέρει μόνο ότι αυτές βελτιώνονται μέσω "εξειδικευμένων προγραμμάτων πριμοδότησης"...

Τα κείμενα έγραψε η Βάσω ΝΙΕΡΗ

Αιτήματα αιχμής το ωράριο και οι εργασιακές σχέσεις, και ο αγώνας για την ικανοποίησή τους συνεχίζεται