"Η οικογένεια στην αστική κοινωνία" ήταν το θέμα που απασχόλησε τα μέλη του συλλόγου. Η Αννέκε Ιωαννάτου,φιλόλογος και κοινωνιολόγος, πρώην πρόεδρος του Δημοκρατικού Συλλόγου Πατησίων, μίλησε στην εισαγωγή της για την ιστορία του θεσμού της οικογένειας. Οπως τόνισε, σύμφωνα και με τη μαρξιστική θεωρία, η μορφή και το περιεχόμενο της οικογένειας αλλάζει, ανάλογα με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Με την ανάπτυξη της ατομικής ιδιοκτησίας δημιουργήθηκε η πατριαρχική οικογένεια και σιγάσιγά εμφανίστηκε το κλείσιμο της γυναίκας στο σπίτι, ο αποκλεισμός της από τα κοινά, το δημόσιο χώρο και η καταπίεσή της στον ιδιωτικό χώρο. Οταν η ατομική ιδιοκτησία αντικατέστησε τη συλλογική ιδιοκτησία και παραγωγή, το σπίτι έγινε τόπος παραγωγής, αλλά και αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Ομως από τη φεουδαρχία περάσαμε στην πρώτη φάση του καπιταλισμού: Δημιουργήθηκαν τότε μεγαλύτερες αναπαραγωγικές μονάδες έξω από το σπίτι. Ολόκληρη η εργατική οικογένεια, οι γυναίκες και τα παιδιά μαζί, περνούσαν τη μέρα τους στο εργοστάσιο.

Ο καπιταλισμός έδωσε ώθηση στη διάλυση της προλεταριακής οικογένειας. Στις πιο εύπορες οικογένειες, η γυναίκα απομονώνεται στο σπίτι, αφού μπορεί ο άντρας να τη ζήσει. Η ηθική υπαγορεύεται συνήθως από τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, από τις εκάστοτε ανάγκες του κατεστημένου. Ετσι, η σύγχρονη οικογένεια έγινε "μπαλάκι" των κρατούντων. Οταν η καπιταλιστική κοινωνία χρειάζεται την εργασία της γυναίκας έξω από το σπίτι, κοινωνικοποιεί τις οικογενειακές λειτουργίες. Οταν δεν την έχει ανάγκη, αποθαρρύνει τη γυναίκα ώστε να μην εργάζεται επαγγελματικά, υποβαθμίζει τις κοινωνικές παροχές - όπως γίνεται σήμερα - και δίνει έμφαση στην "εστία", στην οικογενειακή θαλπωρή και στις "αξίες της οικογένειας ", ώστε να επιστρέψει η γυναίκα στο σπίτι.

Η συζήτηση που ακολούθησε, έδειξε πόσο οι γυναίκες λαχταρούσαν να μιλήσουν για τη ζωή τους στα πλαίσια της οικογένειας, για τα προβλήματά τους. Και εδώ τέθηκε το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης. Ενα από τα μέλη του συλλόγου υποστήριξε ότι μπορεί και η γυναίκα που δεν εργάζεται επαγγελματικά και είναι νοικοκυρά στο σπίτι της να νιώθει χειραφετημένη. Η ίδια είπε ότι έχει οικογενειακά εισοδήματα, μεγαλώνει τρία παιδιά χωρίς ξένη βοήθεια, συμμετέχει κοινωνικά, μπορεί όποτε θέλει να ταξιδέψει στο Παρίσι και νιώθει πολύ ωραία ευτυχισμένη και πλήρως χειραφετημένη.

Η Αννέκε Ιωαννάτου απάντησε ότι για να νιώθεις χειραφετημένη χρειάζεται βέβαια να έχεις μια οικονομική βάση, αφού προϋπόθεση της χειραφέτησης είναι η οικονομική ανεξαρτησία. Ομως, δεν ταυτίζεται η χειραφέτηση με την οικονομική ανεξαρτησία, χρειάζεται συνειδητοποίηση και κοινωνικοποίηση της γυναίκας είτε μέσα από την επαγγελματική εργασία είτε με συμμετοχή της σε κοινωνικούς φορείς, όπως είναι οι γυναικείοι σύλλογοι. Είναι, τόνισε, απαραίτητη η συμμετοχή στην κοινωνική διαδικασία και η απαλλαγή της από την παραδοσιακή νοοτροπία που αναπαράγεται. Εξάλλου άμα νιώθει μια γυναίκα ότι είναι χειραφετημένη σε κάποια φάση της ζωής της - επειδή είναι ευτυχισμένη ή επειδή έχει μάθει να ζει μ' ένα ορισμένο τρόπο - αυτό δε σημαίνει πάντα ότι είναι και πραγματικά χειραφετημένη. Μπορεί λ. χ. όταν αλλάξουν οι συνθήκες και "φτάσει ο κόμπος στο χτένι", να νιώσει εξαρτημένη από τον άντρα της και αυτός να έχει τη δυνατότητα να την ταπεινώσει. Αν λ.χ. δεν έχει πώς να ζήσει, θα αναγκαστεί να συμβιώσει μαζί του συμβατικά...

"Τελικά, παρατήρησε η ομιλήτρια, η γυναίκα περνάει μια κρίση ταυτότητας στη σημερινή καπιταλιστική κοινωνία". Προσπαθεί δηλαδή να προσαρμοστεί σε διάφορα αλληλοσυγκρουόμενα πρότυπα που της προβάλλονται, χωρίς να μπορεί να είναι ο εαυτός της - όλα φαίνεται ότι τα κάνει λειψά, στραβά. Ενα παράδειγμα: Γυναίκες που έχουν πάρει την πολυπόθητη τόσα χρόνια σύνταξη και ζουν αφοσιωμένες πια στην οικογένειά τους, παραπονιούνται γιατί έχασαν, μαζί με την εργασία και την κοινωνική επαφή...

Ενα ερώτημα που τέθηκε στη συζήτηση που ακολούθησε: "Με τίνος τα χρήματα μπορεί να νιώθει χειραφετημένη μια γυναίκα που δεν εργάζεται επαγγελματικά; Παρόλο που η πλειοψηφία των μελών του συλλόγου είναι σήμερα νοικοκυρές, υπογράμμισαν οι περισσότερες ότι η εργασία έξω από το σπίτι έχει για τη γυναίκα μια ιδιαίτερη, σημαντικότατη σημασία. Ολες σχεδόν τόνισαν ότι η εργασία τους μέσα στο σπίτι είναι επίπονη και δε φαίνεται, δεν αναγνωρίζεται!

"Η ανεργία και η ανέχεια μαστίζουν περισσότερο τις γυναίκες" επισήμανε η πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Κ. Πατησίων Εύα Μπαμπούκα. "Δυσβάσταχτα βάρη πέφτουν στους ώμους των νοικοκυρών μέσα στο σπίτι. Για όλα - παρατήρησε - φταίει το σύστημα. Αν οι γονείς είχαν τη δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους σε σωστούς παιδικούς σταθμούς ή σε σχολειά όπου τα παιδιά θα μελετούσαν και θα είχαν δημιουργική απασχόληση στη διάρκεια της ημέρας, οι μητέρες δε θα ήθελαν να μένουν κλεισμένες στο σπίτι".

Πώς θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν; Με την εργασία, αλλά και τη δραστηριοποίησή τους, στα κοινά, όπως λ. χ. τώρα που κινούνται για να λύσουν τα προβλήματα της περιοχής τους. Να φύγουν οι σταθμοί υπεραστικών λεωφορείων από τα Κάτω Πατήσια, είναι πάντα το πιο βασικό ζήτημα που απασχολεί τη συνοικία. Δημιουργούν περιβαλλοντικά προβλήματα στην ήδη βεβαρημένη περιοχή και γι' αυτό οι κάτοικοι θέλουν να απομακρυνθούν. Ο ίδιος ο Δήμος Αθηναίων είχε χαρακτηρίσει αυτό το χώρο, το 1989 με απόφασή του, σαν "χώρο κοινόχρηστου πράσινου και πολιτιστικών λειτουργιών". Στη διάρκεια της εκδήλωσης έγινε πρόταση να δημιουργηθεί επιτροπή που θα προωθήσει το αίτημα της απομάκρυνσης των σταθμών, η πρόταση έγινε δεκτή και τα μέλη της θα εκλεγούν σύντομα. Με ψήφισμά τους τα μέλη του συλλόγου δήλωσαν τη συμπαράστασή τους στους αγώνες όλων των εργαζομένων - αγρότες, ναυτεργάτες και εκπαιδευτικούς.

Πανελλήνια έρευνα για τις δημοσιογράφους

"Η γυναίκα δημοσιογράφος στην Ελλάδα παραμένει ακόμα και στις μέρες μας ο άγνωστος Χ" επισημαίνει η δημοσιογράφος Σοφία Μαλτέζου,που έχει αναλάβει το συντονισμό της έρευνας. "Δεν ξέρουμε καν τον ακριβή αριθμό των πραγματικών επαγγελματιών του κλάδου μας, ενώ οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται και εξελίσσονται, διαμορφώνονται από τα συμφέροντα, τις προκαταλήψεις, το ήθος του "ισχυρού" δημοσιογραφικού φύλου, το οποίο εξακολουθεί να κυριαρχεί σε όλο το χώρο της "τέταρτης εξουσίας".

"Είναι γνωστό, βέβαια, ότι ο αριθμός των Ελληνίδων δημοσιογράφων έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ότι πάρα πολλές διαθέτουν και ικανότητες και προσόντα που θα μπορούσαν να τις αναδείξουν σε ηγετικές θέσεις στο επάγγελμα. Αυτό ωστόσο το έχουν επιτύχει λίγες, κυρίως στον περιοδικό Τύπο. Είναι ακόμα γνωστό ότι για ίση εργασία δεν έχουν ίση αμοιβή, ότι είναι τα πρώτα θύματα των λογιστηριακών ή "παρεϊστικων"εκκαθαρίσεων στα ΜΜΕ, ότι υποχρεώνονται σε πρόωρη συνταξιοδότηση, με συντάξεις που υπολείπονται σαφώς εκείνων των αντρών συναδέλφων τους".

"Είναι θέμα όχι μόνο αμοιβής και αξιωμάτων, αλλά και προστασίας και αναβάθμισης του επαγγέλματος" καταλήγει η Σοφία Μαλτέζου.

Στο νέο "συλλογικό", όπως είπε η ίδια, όργανο θα συμμετάσχουν τα γυναικεία Τμήματα των κομμάτων και οι γυναικείες οργανώσεις ΕΓΕ, ΟΓΕ, Παναθηναϊκή Οργάνωση Γυναικών, Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών, Ευρωπαϊκό Λόμπι Γυναικών (ελληνικό τμήμα) και Αδέσμευτη Κίνηση Γυναικών. Επίσης εκπρόσωποι συνδικαλιστικών φορέων όπως η ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ κ.ά.

"Δε θα συμμετάσχει το ΚΚΕ στην Εθνική Επιτροπή Ισότητας", δήλωσε η εκπρόσωπος του Τμήματος για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση της Γυναίκας, Αλέκα Γιαννούση. Κι αυτό γιατί "έχουν εξαντληθεί τα όρια των πολλών συζητήσεων κι ενώ υπάρχει πλούτος προτάσεων από την πλευρά των γυναικείων οργανώσεων, καθώς και πολλές επιτροπές που έχουν κατά καιρούς δημιουργηθεί, λείπει η άσκηση πολιτικής.Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δημιουργία του Συμβουλίου Ισότητας το 1989 υπό την προεδρία της καθηγήτριας Αλίκης Γιωτοπούλου - Μαραγκοπούλου, που ενώ έκανε αξιόλογες προτάσεις από το 1993, αυτές ποτέ δεν αξιοποιήθηκαν...".