Κατά τη διάρκεια της αποστολής στην Αλβανία, είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με στέλεχος του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος της χώρας.

- Πώς έφτασε η κατάσταση στο σημερινό σημείο;

- Τα τελευταία 5 - 6 χρόνια, λόγω της αντεπανάστασης που κατόρθωσε ο Αλία και οι συνεργάτες του, η οικονομική κατάσταση και οι συνθήκες διαβίωσης του αλβανικού λαού όλο και χειροτέρευαν και αυτό είναι η κύρια αιτία, που ο αλβανικός λαός, η ελληνική μειονότητα και οι άλλες μειονότητες στη χώρα ήταν πάντοτε έτοιμες για να εξεγερθούν τη στιγμή που οι συνθήκες θα ήταν κατάλληλες.

- Δηλαδή οι παρατράπεζες ήταν η αφορμή;

- Ναι. Ουσιαστικά, η φτώχεια, οι παρατράπεζες, η μεγάλη πτώχευση ήταν αυτά που παρακίνησαν το λαό. Ετσι, βάλανε στην άκρη κομματικές τοποθετήσεις και ιδεολογικές διαφορές και βρήκαν τον κοινό στόχο, που είναι το γκρέμισμα του συστήματος Μπερίσα, την αληθινή δικτατορία και να προσπαθήσουν να βάλουν μία νέα τάξη, να έρθει ένα νέο σύστημα, που να είναι πραγματικά δημοκρατικό.Οι ίδιοι οι εξεγερθέντες το εκφράζουν αυτό, ότι όποιος και αν έρθει μετά τον Μπερίσα, αν δεν πράξει αυτό που λέει ο λαός, δε θα έχει μέλλον.

- Πώς βλέπετε τη σημερινή κατάσταση;

- Αυτή τη στιγμή, είναι λίγο θολά τα πράγματα. Ελπίζω ότι οι εξεγερθέντες, οι τοπικές διοικήσεις σε πόλεις και σε χωριά θα βρουν την κατάλληλη λύση, ώστε να έρθουν σε κοινό παρονομαστή, να έχουνε κοινά αιτήματα. Και αυτό, γιατί μέχρι τώρα δεν είναι κάτι οργανωμένο με πρόγραμμα, είναι μια λαϊκή εξέγερση, που ξέσπασε ανεξέλεγκτα. Δεν πρέπει να αποκλείουμε το ενδεχόμενο να υπάρχει ίσως κάποιο ξένο χέρι που παρακινεί την κατάσταση.

- Οι στρατιωτικές επεμβάσεις πώς αντιμετωπίζονται και πώς τις βλέπετε εσείς;

- Ο λαός πάντα δεν τις δεχόταν και ποτέ δε θα τις δεχτεί. Ελπίζουμε να βρεθεί λύση με τις ντόπιες δυνάμεις. Οι πρώτοι που θα αποφασίσουν να δεχτούν ή όχι μια επέμβαση είναι οι εξεγερμένοι. Παρόλο που ανάμεσά τους υπάρχουν κάποιες ομάδες όχι σωστές, οι περισσότεροι εξεγερμένοι έχουν σωστή άποψη για τον ξεσηκωμό. Η πρώτη λύση που θα πρέπει να προτιμηθεί είναι να βρεθεί λύση μέσα στην Αλβανία, από τον αλβανικό λαό, την ελληνική μειονότητα και τις άλλες μειονότητες. Τούτη τη στιγμή, είναι αδελφωμένοι, όπως τον καιρό της επανάστασης (1941 - '44).

- Σχετικά με τις επεμβάσεις...

- Εμείς θεωρούμε ότι είναι πιο σωστό να λύσουμε τα προβλήματά μας με τις δυνάμεις μας. Δυνάμεις του αλβανικού λαού και των μειονοτήτων που ζουν στη χώρα. Η ιστορία έχει επιβεβαιώσει ότι ο αλβανικός λαός και οι μειονότητες που ζουν εδώ μπορούν να το πετύχουν, ενώ τις ξένες δυνάμεις, όποιες και αν είναι αυτές, δύσκολο να τις δεχτεί η Αλβανία, γιατί είναι δύσκολο να έρθουν με πραγματικά καλές διαθέσεις. Πάντοτε, όποιος και αν είναι, ο ξένος θα έρθει με διαθέσεις να εκμεταλλευτεί την περίπτωση και να πετύχει το σκοπό του. Ξεκινώντας από αυτήν την άποψη, θεωρούμε ότι οι ξένες δυνάμεις κακό θα κάνουν. Οι εξεγερμένοι θα κατορθώσουν να βάλουν τάξη, συμμετέχοντας σε μια νέα ανασχηματισμένη κυβέρνηση, στην οποία τον πρώτο λόγο θα τον έχουν αυτοί που εξεγέρθηκαν και όχι οι πολιτικοί που ψαρεύουν να πετύχουν καρέκλες.

- Σε περίπτωση που ξένοι αποφασίσουν να επέμβουν, ποια θα είναι η αντίδραση;

- Και μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Αλβανία ήταν κοντά στις μέρες της απελευθέρωσης, οι ξένοι προσπάθησαν να επέμβουν. Ο αλβανικός λαός τούς περίμενε με τα όπλα. Δύσκολα να τους περιμένει αλλιώς και τώρα. Και αυτή τη φορά, αν θα προσπαθήσουν να μπουν, χωρίς να το θέλει ο αλβανικός λαός και οι εξεγερμένοι, θα έχουν την ίδια τύχη.

- Κάποια λύση θα βρεθεί, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, κάποια στιγμή. Τώρα η λύση αναζητείται στα υπάρχοντα κόμματα, που δρουν νόμιμα τα τελευταία χρόνια. Πιστεύετε ότι αυτού του είδους η λύση θα είναι μια ουσιαστική λύση;

- Αυτή τη στιγμή, και η νέα κυβέρνηση και η πρώην κυβέρνηση και τα κόμματα, είτε της αντιπολίτευσης είτε τα κυβερνώντα, τα πρώην κυβερνώντα και τα σημερινά, δεν αντιπροσωπεύουν ολοκληρωτικά το λαό. Κάθε ένα από αυτά αντιπροσωπεύει ένα μέρος, μια παράταξη. Κόμμα, που να αντιπροσωπεύει τα αιτήματα του λαού, τους εργαζόμενους στην Αλβανία, δεν υπάρχει, γιατί δεν επιτρέπεται. Ισως αν νομιμοποιηθεί ένα κομμουνιστικό κίνημα, το Κομμουνιστικό Κόμμα, τότε θα είμαστε πιο κοντά στη σωστή λύση για τα αιτήματα των εξεγερμένων και όλου του αλβανικού λαού.

- Το αίτημα για τη διεξαγωγή εκλογών, πώς πιστεύετε πως θα πρέπει να διεξαχθούν οι εκλογές, ποια κόμματα να πάρουν μέρος;

- Δεν μπορεί με μια γραμμή μολυβιού εμείς να σβήσουμε ή να γράψουμε κόμματα, αυτό θα το κάνει ο αλβανικός λαός με την ψήφο του. Κείνα τα κόμματα που αυτός θα τα νομίσει σωστά, θα τα ψηφίσει και εκείνα που θα κρίνει πως δεν είναι σωστά, θα τα καταψηφίσει. Αρκεί η ψηφοφορία να γίνει σε ειρηνικές και δημοκρατικές συνθήκες. Ενώ το αίτημα πριν την 26η Μάη, δηλαδή να συμμετάσχουν ξένοι παρατηρητές στις εκλογές, πρέπει να εφαρμοστεί για τις επόμενες εκλογές. Σίγουρα με τη συμμετοχή του ΚΚ, θα εκφραστεί η θέληση του λαού, θα εκφράσει σωστά τα αιτήματα της εργατικής τάξης, τα αιτήματα των αγροτών, που αυτά τα 6 χρόνια δεν έχουν τίποτα, εκτός από αυτά που φέρνουν τα παιδιά που δουλεύουν στην ξενιτιά. Με κανένα άλλο μέσο βίωσης δεν μπορεί να παλέψει σήμερα η φτωχολογιά. Ιδιαίτερα οι αγρότες, που σήμερα δεν έχουν ούτε σύνταξη, ούτε τίποτα άλλο, ζουν με 5 ή 10 γιδοπρόβατα που έχει ο καθένας και με κάποια βοήθεια που προσφέρουν τα παιδιά τους που ζουν στην ξενιτιά. Δεν μπορούν να ζήσουν όμως τόσοι χωριάτες, που αποτελούν το 70% του αλβανικού πληθυσμού, μόνο με τις βοήθειες των παιδιών τους.

- Είπατε ότι το ΚΚ δεν είναι νόμιμο. Με ποιον τρόπο δραστηριοποιείστε;

- Από τον Ιούνη του 1993, που το ΚΚ κηρύχτηκε εκτός νόμου με απόφαση της Βουλής, με τις κάρτες "μπλου" του Μπερίσα, λειτουργούμε σε συνθήκες παρανομίας. Από τότε το ΚΚ λειτουργεί σε παρανομία, προσπαθούμε να εξηγήσουμε σε ποια κατάσταση και ποιες ήταν οι αιτίες που φθάσαμε σε αυτήν την κατάσταση. Ο λαός άρχισε κάθε μέρα και περισσότερο να αγκαλιάζει τους πραγματικούς κομμουνιστές, να τους ξεχωρίζει από τους προδότες του Αλία και τους συνεργάτες του και να ξαναβρίσκει την πραγματική λύση που θα είναι μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, μια κυβέρνηση που θα αντιπροσωπεύει την εργατική τάξη, τους αγρότες και τους διανοούμενους ως υπηρέτες του λαού. Με ένα τέτοιο κόμμα μπορεί κάποτε, και ίσως να είναι γρήγορο αυτό, η Αλβανία να έχει ξανά την ησυχία της και ο αλβανικός λαός να βρει την ηρεμία και την τάξη.

- Ο κόσμος πώς αντιμετωπίζει τους κομμουνιστές; Πώς εσείς τον πλησιάζετε;

- Αυτό, προς στιγμήν, γίνεται εκφράζοντας ο καθένας ατομικές ιδέες καιαπόψεις, γιατί είμαστε στην παρανομία και δεν μπορεί κάποιος να εκφραστεί στο όνομα του ΚΚ ή κάποιων αρχών. Ωστόσο, αυτές οι ατομικές ιδέες, στο σύνολό τους, κάνουν τις ιδέες και του κόμματος, και τις ιδέες της ηγεσίας. Και ο λαός, στην πλειοψηφία του, μας καλοπεριμένει, μας καλοϋποδέχεται, γιατί και τα αιτήματα που εμείς εκφράζουμε στις συζητήσεις είναι τα αιτήματα του ίδιου του λαού. Δε ζητάμε κάτι διαφορετικό.

- Το κράτος πώς σας αντιμετωπίζει;

- Το κράτος τους κομμουνιστές τους θεωρεί εχθρούς, κόκκινους εξεγερθέντες και πολλά άλλα επίθετα, που ο Μπερίσα έχει φορτώσει, τόσο στους κομμουνιστές, όσο και στους σοσιαλιστές, που στην πλειοψηφία τους ανήκουν στην αληθινή Αριστερά, εκτός, φυσικά, της ηγεσίας. Νόμιμα κυνηγούσε τους κομμουνιστές, τους δίκαζε και έχουμε πολλά τέτοια παραδείγματα, όπως και στους Αγίους Σαράντα, στα Τίρανα, στο Ελμπασάν, ενώ παράλληλα έχουν φυλακίσει πολλά μέλη του κόμματος, γιατί λέγανε την αλήθεια και εκφράζανε τα πραγματικά αιτήματα του λαού.

- Ανθρωποι που ήταν στο Κομμουνιστικό Κόμμα είχαν δικαίωμα υποψηφιότητας στις εκλογές;

- Πάντοτε γινόταν μια επιλογή των προσώπων, υπήρχε αυτός ο νόμος που κυνηγούσε τους κομμουνιστές, τους οποίους η αστυνομία του Μπερίσα τους κυνηγούσε και τους κυνηγάει με κάθε μέσο, αρκεί να πετύχει το σκοπό της. Πράγμα που δυσκολεύει και τις συνθήκες δράσης, έστω και ατομικά.

Σίγουρα παίζουν σήμερα ρόλο οι κομμουνιστές, προσπαθώντας να πετύχουν αυτό που είναι το κυριότερο σε κάθε εξέγερση. Το να είναι καθαρές οι γνώμες, ο νους, τα πνεύματα και για να το πετύχουμε αυτό, οι κομμουνιστές μέσα στο λαό, μέσα στους εξεγερμένους, προσπαθούν να εξηγήσουν πώς φθάσαμε ως εδώ και ποιες είναι οι αιτίες. Αυτό που υπάρχει σήμερα είναι αυτό που περιμέναμε να γίνει μετά την προδοσία του Ραμίζ Αλία και των άλλων που τον ακολούθησαν. Η μεγάλη πτώχευση, οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, ο αναλφαβητισμός και, τελικά, η μεγάλη αιμορραγία του αλβανικού και ελληνικού πληθυσμού στην ξενιτιά που ζουν σε άθλιες συνθήκες. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της προδοσίας του Ραμίζ Αλία και της πρώην ηγεσίας του Κόμματος Εργασίας της Αλβανίας.

- Πόσα μέλη είχε το ΚΚ Αλβανίας πριν το απαγορεύσουν;

- Οταν ανασχηματίστηκε ο κόμμα μας, τους 2 - 3 πρώτους μήνες, μετρούσε πάνω από 30.000 μέλη.

- Οταν απαγορεύτηκε το ΚΚ, σταματήσατε τις συζητήσεις, τις συναντήσεις, από το φόβο μήπως γίνουν γνωστές και έχετε συνέπειες ή εξακολουθείτε να τις κάνετε;

- Αλλο είναι το να φοβάσαι, και άλλο είναι το να προσέχεις. Οι κομμουνιστές επέλεξαν να προσέχουν, αλλά ποτέ δε φοβούνται. Εφ' όσον είναι κηρυγμένοι εκτός νόμου, οι συναντήσεις δεν μπορούσαν να γίνουν λαϊκές και ανοιχτές, αλλά αυτές δεν έλειψαν ποτέ και το κόμμα λειτουργούσε και λειτουργεί, προετοιμάζοντας μια αλλιώτικη εξέγερση, η οποία δεν είναι αυτή που γίνεται αυτή τη στιγμή. Αλλά η εξέγερση αυτών των ημερών προετοίμασε και προετοιμάζει πολλούς ανθρώπους, που θα είναι σίγουρα η βάση για κάποια ερχόμενη εξέγερση που θα είναι πολύ κοντά.

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

Αννα ΜΠΑΛΗ

Ελυσαίος ΒΑΓΕΝΑΣ

Φωτογραφίες: Μανώλης ΠΑΚΙΑΣ