• Η πρώτη, και ιδρυτική, Διακυβερνητική Διάσκεψη έγινε στο διάστημα από το Μάη του 1950 ως τον Απρίλη του 1951.Συμμετείχαν οι Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο. Η Διάσκεψη κατέληξε στη Συνθήκη του Παρισιού, που έθετε την Κοινότητα Ανθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) υπό τον έλεγχο μιας ανώτατης αρχής, η οποία λογοδοτούσε σε μια Συνέλευση.
• Η δεύτερη Διακυβερνητική Διάσκεψη άρχισε τον Απρίλη του 1955 στη Μεσίνα της Ιταλίας.Συμμετείχαν οι ίδιες χώρες. Κατέληξε στη Συνθήκη της Ρώμης, που υπογράφηκε το Μάρτη του 1957,με την οποία εγκαθιδρύονταν η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (EURATOM).
• Η τρίτη Διακυβερνητική Διάσκεψη έγινε το 1985. Προστέθηκαν ακόμη το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Ιρλανδία και η Ελλάδα. Η Διάσκεψη αυτή κατέληξε στην Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη,με την οποία τα κράτη - μέλη ανέλαβαν την υποχρέωση να ολοκληρώσουν την εσωτερική αγορά μέχρι το 1992.
• Η τέταρτη Διακυβερνητική Διάσκεψη άρχισε το Δεκέμβρη του 1990 και τελείωσε το Δεκέμβρη του 1991. Σ' αυτήν πήραν μέρος ακόμη η Ισπανία και η Πορτογαλία. Η Διάσκεψη αυτή κατέληξε με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση,που έγινε περισσότερο γνωστή ως Συνθήκη του Μάαστριχτ.Το κυριότερο στοιχείο αυτής της Συνθήκης ήταν η πορεία προς την Οικονομική και Νομισματική Ενωση, ενώ δίνεται και το πρόπλασμα της πολιτικής ενοποίησης.
• Η Διακυβερνητική Διάσκεψη που άρχισε στις 29 του Μάρτη 1996 στο Τορίνο και θα ολοκληρωθεί τον Ιούνη του 1997, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι η πέμπτη στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Παίρνουν μέρος και οι Αυστρία, Σουηδία και Φινλανδία που εντάχθηκαν το 1996. Τα θέματα που συζητούνται στη Διακυβερνητική είναι τα παρακάτω:
• Εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας.

Αναμένεται να αναγνωριστεί από όλους η ανάγκη κοινής εξωτερικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ειδικότερα, οι συζητήσεις αναμένεται να επικεντρωθούν στην επέκταση της λήψης αποφάσεων με πλειοψηφία.

• Αμυνα.

Σε συνδυασμό με το παραπάνω θέμα αναμένεται να εξεταστεί και το θέμα της κοινής αμυντικής πολιτικής. Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο αν θα ενσωματωθεί (και πώς) η Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, για να χρησιμεύσει σαν αμυντικός, στρατιωτικός βραχίονάς της. Ως επακόλουθο θα συζητηθεί η σχέση με το ΝΑΤΟ και το ρόλο του στην Ευρώπη.

• Συστήματα ψηφοφορίας και λήψης αποφάσεων στο Συμβούλιο Υπουργών.

Εδώ ίσως βρίσκεται το κυριότερο ζήτημα της Διάσκεψης, αφού από τον τρόπο λήψης των αποφάσεων θα κριθεί ποιες θα είναι οι κύριες επιλογές για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτω απ' αυτόν το γενικό τίτλο θα συζητηθούν η στάθμιση των ψήφων κατ' αναλογία με το μέγεθος του πληθυσμού της κάθε χώρας, η επέκταση ή μη του πεδίου λήψης αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία, το μέγεθος των αναστελλουσών μειοψηφιών κ.ά.

• Το μέγεθος της Επιτροπής.

Με τη διεύρυνση της Ενωσης, αν ακολουθηθεί η ίδια αναλογία, οι επίτροποι θα αυξηθούν από 20 σε 38. Σχετικά μ' αυτό υπάρχουν πολλές προτάσεις για μείωση του αριθμού των μελών της Επιτροπής στο όνομα της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας.

• Εξουσίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Αν και δεν αναμένεται ουσιαστική αύξηση των εξουσιών και των αρμοδιοτήτων του μοναδικού εκλεγμένου οργάνου της Ενωσης, θα επιχειρηθεί μια επίφαση δημοκρατικότητας με τη διεύρυνση των θεμάτων για τα οποία θα απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του Ευρωκοινοβουλίου.

• Δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις.

Στο θέμα αυτό, που έχει εγγραφεί επισήμως στην ατζέντα της Διάσκεψης, το μοναδικό που μπορεί να συζητηθεί είναι η απλοποίηση των διαδικασιών και των μηχανισμών για διακυβερνητική διαβούλευση, ώστε να επιταχυνθεί η λήψη αποφάσεων.

Τα μηνύματα των Ευρωπαίων ηγετών, για τη συμπλήρωση των σαράντα χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης εξυπηρετούσαν, μια σκοπιμότητα, την ανάγκη έντασης των προσπαθειών για την υλοποίηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης και την επιτυχία της Διακυβερνητικής Διάσκεψης. Μόνο που έχουν εξαντληθεί προ καιρού τα αποθέματα των αυταπατών και των υποσχέσεων άνευ αντικρίσματος για τους λαούς. Τέτοια αποθέματα μπορεί να διέθεταν στη Ρώμη το 1957, σήμερα όμως καταφεύγουν σε απειλές. Τότε ήταν οι υποσχέσεις για την κοινή "Γη της Επαγγελίας", σήμερα είναι οι απειλές για όσους χάσουν το "τρένο" της ΟΝΕ, για όσους βρεθούν στο "περιθώριο" των εξελίξεων. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Κλάους Κίνκελ σε άρθρο του, που δημοσιεύτηκε χτες στα "Νέα", επιμένει ότι ο δρόμος της ΟΝΕ είναι "μονόδρομος" και προειδοποιεί όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει να χαλαρώσει κάπως η οικονομική πολιτική: "Οποιος νομίζει ότι με την υποτίμηση του νομίσματος και τον πληθωρισμό μπορεί να αναθερμάνει την οικονομία, πυροδοτεί το πολύ πολύ μια σύντομη ανάκαμψη. Αργά ή γρήγορα όμως ακολουθεί μια χειρότερη κρίση και όλα επιδεινώνονται ακόμη περισσότερο. Δεν πρόκειται να αποδεχτούμε έναν τέτοιο φαύλο κύκλο".

Ειδικό πρόβλημα αντιμετώπισε η ελληνική κυβέρνηση που θα έπρεπε να γιορτάσει την ίδια μέρα την επέτειο της Επανάστασης του '21 και τα σαραντάχρονα από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης. Και διάλεξε τον πλέον απαράδεκτο τρόπο για να τα συνταιριάξει. Ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, στο μήνυμά του ανέφερε ότι "η θωράκιση της ανεξαρτησίας μας επιτυγχάνεται όχι μόνο μέσω μιας ισχυρής αποτρεπτικής δύναμης, αλλά και μέσω της ισότιμης συμμετοχής σε όλα τα στάδια και τις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και της ένταξής μας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση"! Να, λοιπόν, που η Επανάσταση του '21 βρήκε το νόημα της, την ΟΝΕ...

Για τα σαράντα χρόνια που μεσολάβησαν από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης οι εργαζόμενοι των χωρών - μελών κάνουν το δικό τους λογαριασμό. Πάνω από είκοσι εκατομμύρια είναι οι άνεργοι, πάνω από πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας και όλοι μαζί βρίσκονταιμπροστά σε ένα μέλλον που μοιάζει με εφιάλτη. Και αν υπάρχει μια ελπίδα για τους λαούς και για την ίδια την Ευρώπη αυτή βρίσκεται στους αγώνες που αναπτύσσονται σε όλες της χώρες - μέλη, αγώνες που δε σταματούν στην αντιμετώπιση των συνεπειών από τις κυβερνητικές πολιτικές, αλλά αμφισβητούν ευθέως τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τη "Λευκή Βίβλο". Ιταλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Γερμανία, συνταράσσονται από κινητοποιήσεις εργαζομένων, αγροτών, μικρομεσαίων...

Οσον αφορά στις προοπτικές οι "δεκαπέντε" κάθε άλλο παρά ενωμένοι εμφανίζονται. Τρεις μήνες μένουν ως το τέλος της Διακυβερνητικής Διάσκεψης, που θα καταλήξει σε μια νέα Συνθήκη, η οποία θα αντικαταστήσει τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και φιλοδοξεί (σύμφωνα με τις επιδιώξεις των ιθυνόντων) να αντιμετωπίσει τις "προκλήσεις του 2000". Από τη μια ο γερμανογαλλικός άξονας, που διεκδικεί όχι μόνο την οικονομική, αλλά και την πολιτική ηγεμονία, προωθεί την "ομοσπονδοποίηση", δηλαδή την απορρόφηση των εθνικών κρατών στην υπερεθνική Ευρωπαϊκή Ενωση. Απ' την άλλη η Βρετανία που φιλοδοξεί ακόμα να είναι το "μακρύ χέρι" των ΗΠΑ στην Ευρώπη και θέλει πιο χαλαρές μορφές συνεργασίας μεταξύ των κρατών - μελών. Πολλοί υπολογίζουν ότι την 1η Μάη οι εκλογές στη Βρετανία και η αναμενόμενη νίκη των Εργατικών θα βγάλουν και το τελευταίο εμπόδιο από το δρόμο του γερμανογαλλικού οδοστρωτήρα.

Η Κοινή Εξωτερική Πολιτική, η Κοινή Αμυνα, οι αλλαγές στον τρόπο λήψης των αποφάσεων θα συμπληρώσουν την Οικονομική και Νομισματική Ενωση και θα δώσουν την εικόνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης "του 2000", ένα ανεστραμμένο είδωλο της εικόνας που καλλιεργούσαν οι πολυεθνικές και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι στη Ρώμη το 1957. Μια Ευρωπαϊκή Ενωση της ανεργίας, της εξαθλίωσης και της εθνικής υποταγής απ' τη μια, μια Ευρωπαϊκή Ενωση των υπερκερδών, της ασυδοσίας του κεφαλαίου, της "νέας τάξης πραγμάτων" απ' την άλλη.

Του Βασίλη ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Σαράντα χρόνια πριν, στη Ρώμη, 25 Μάρτη 1957, υπογράφεται η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (EURATOM). Οι πρόγονοι της Ευρωπαϊκής Ενωσης