Το διάστημα κατά το οποίο διαμορφωνόταν η ύλη του δεύτερου τεύχους της ΚΟΜΕΠ για το 1997, το πολιτικό τοπίο στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη και στη χώρα μας ανέδειξε πιο καθαρά τα αντιφατικά στοιχεία του. Η απότομη επιδείνωση, από τις συνέπειες της καπιταλιστικοποίησης και τον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό στα Βαλκάνια, έσπρωξε τον αλβανικό λαό στην εξέγερση ενάντια στο πολιτικό καθεστώς του Μπερίσα. Μια εξέγερση που ανεξάρτητα από το βάθος των πολιτικών στόχων της - επομένως και της έκβασής της - δεν παύει να δίνει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα για τη δύναμη της λαϊκής θέλησης, αντίστασης και αντεπίθεσης. Από την άλλη, η διεθνής τάξη του κεφαλαίου δε μένει αδρανής στις κινήσεις αμφισβήτησης και ανατροπής των στόχων της Νέας Τάξης Πραγμάτων. Οι θιασώτες της απεργάζονται (και ήδη έχουν αρχίσει να πραγματοποιούν) ωμή ιμπεριαλιστική επέμβαση στη χώρα, με τη θλιβερή πρωτοπορία της "κεντροαριστερής" κυβέρνησης της Ιταλίας και της "αριστερής" (και για κάποιους και "σοσιαλιστικής") κυβέρνησης της Ελλάδας. Στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες της ΕΕ, οι καπιταλιστές - βιομήχανοι, τραπεζίτες, εφοπλιστές, μεγαλοκαπιταλιστές στο χώρο του εμπορίου και των υπηρεσιών - με τους πολιτικούς τους θεσμούς προωθούν τη θεσμοποίηση της νέας επίθεσης του κεφαλαίου. Με τις ιδιωτικοποιήσεις, τη γενίκευση και επέκταση της θεσμοθέτησης μορφών πώλησης της εργατικής δύναμης που εντείνει το βαθμό εκμετάλλευσής της, την απαξίωσή της. Ομως, όσο και αν δουλεύει με μακροπρόθεσμους στόχους, η πολιτική του κεφαλαίου δεν έχει απεριόριστες δυνατότητες να ελέγξει αντιδράσεις, να αμβλύνει αντιθέσεις.

Στο δεύτερο δίμηνο του '97 συνεχίστηκαν αγώνες με χαρακτηριστικά μαζικότητας και μαχητικότητας, αλλά και με τη σύμφυτη αδυναμία να οδηγήσουν σε ικανοποίηση των αιτημάτων, με την ανάγκη να πολιτικοποιηθούν, να αναπτύξουν χαρακτηριστικά ευελιξίας στην αλλαγή των μορφών πάλης, ένταξη σε ένα πολύμορφο, πολυμέτωπο συντονισμό αγώνα.

Η επίσημη θεωρητική και ιδεολογική περιοδική έκδοση του ΚΚΕ δεν μπορούσε παρά να αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της ύλης της σε αυτά τα δύο σημαντικά ζητήματα. Ετσι, το κεντρικό αφιέρωμα του τεύχους αυτού αφορά το εργατικό κίνημα, τα νέα προβλήματα στα οποία καλείται να απαντήσει, το νέο παγκόσμιο τοπίο που μέσα του κινείται, τις νέες προοπτικές των αγώνων του. Στα πλαίσια αυτού του αφιερώματος, δημοσιεύεται για πρώτη φορά ένα αρχειακό κομματικό ντοκουμέντο του 1927, του οποίου οι επισημάνσεις για τη σχέση ανάμεσα στο Κόμμα και στα εργατικά συνδικάτα αποκτούν μιαν εντυπωσιακή επικαιρότητα. Το ίδιο ζήτημα, στις σημερινές όμως πολιτικές συνθήκες, πραγματεύεται το άρθρο "Ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση των κομμουνιστών στο συνδικαλιστικό εργατικό κίνημα", ενώ το άρθρο "Για την κομματική οικοδόμηση" συνδέει τον καθοδηγητικό ρόλο των κομμουνιστών στην εργατική τάξη με το μείζον ζήτημα της οργανωτικής ανάπτυξης του Κόμματος.

Ο χώρος της υγείας είναι ένας χώρος ιδιαίτερα ευαίσθητος και λόγω της κοινωνικής σημασίας του και λόγω της απασχόλησης σε αυτόν πολλών γυναικών, που, όπως γίνεται όλο και πιο φανερό, είναι από τις πιο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, σε συνθήκες Μάαστριχτ. Ακριβώς σε αυτό τον ευαίσθητο χώρο αναφέρεται το άρθρο "Οι ιδιωτικοποιήσεις στο χώρο της υγείας και οι επιπτώσεις τους στις εργασιακές σχέσεις".

Τέλος, μέσα στα πλαίσια του ίδιου αφιερώματος, υπάρχουν δύο σημαντικά άρθρα που καταδείχνουν τους προβληματισμούς του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος πάνω σε καίρια ζητήματα: Από το επίσημο περιοδικό του ΚΚ ΗΠΑ "Political Affair" αναδημοσιεύεται το άρθρο "Η κρυμμένη αλήθεια πίσω από την εταιρία ΝΙΚΕ". Από το γερμανικό περιοδικό "Marxistische Blaetter", αναδημοσιεύεται το άρθρο "Αποξενωμένη επικοινωνία. Μύθος και πραγματικότητα της κοινωνίας της πληροφορικής", που αναφέρεται στην επίδραση των νέων τεχνολογιών στις εργασιακές σχέσεις, μέσα σε συνθήκες κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού.

Το δεύτερο μεγάλο αφιέρωμα του τεύχους, αφορά την πολύπαθη Βαλκανική Χερσόνησο, με αφορμή και την εξέγερση του αλβανικού λαού. Σε συνέντευξη μελών της αποστολής του "Ριζοσπάστη" στην Αλβανία, κατατίθενται ορισμένες εκτιμήσεις και απόψεις για την εξέγερση. Σε άρθρο επιχειρείται μια απόπειρα πρώτης διερεύνησης των στόχων της ελληνικής ολιγαρχίας και των προσπαθειών διείσδυσής της στην οικονομία της γειτονικής χώρας. Από το αφιέρωμα δε λείπει και η προσπάθεια ιστορικής τοποθέτησης των προβλημάτων της Βαλκανικής Χερσονήσου: μία ιστορική αναδρομή επιχειρείται στο άρθρο "Βαλκάνια: Το χτες και το σήμερα". Αναδημοσιεύεται επίσης απόσπασμα από το βιβλίο "Οι Ελληνες και οι Βόρειοι γείτονες" (ιστορικοί δεσμοί, κοινοί αγώνες) του Γ. Ζωίδη, που αναφέρεται στη συμβολή των - κατασυκοφαντημένων στις μέρες μας, αλλά και από την επίσημη ιστοριογραφία - Αλβανών στην επανάσταση του 1821.

Και ακριβώς επειδή τις μέρες κατά τις οποίες διαμορφωνόταν η ύλη της ΚΟΜΕΠ τιμόνταν η επέτειος της 25ης Μαρτίου 1821, δημοσιεύεται το άρθρο: "Η Εθνοσυνέλευση του 1826 και το Σύνταγμα της Τροιζήνας".

Ποτέ αδιάφορη μπροστά στα προβλήματα της νεολαίας η ΚΟΜΕΠ, αφιερώνει σε αυτό το τεύχος δύο άρθρα που αγγίζουν δύο κομβικά ζητήματα για τη νέα γενιά: Στην παρέμβαση στελέχους του ΚΚΕ "Τα νέα μέτρα Αρσένη για την παιδεία" αναλύεται ο αντιδραστικός χαρακτήρας της ψευδεπίγραφης ελεύθερης πρόσβασης στην Ανώτατη Εκπαίδευση και καταδείχνεται η ένταση των ταξικών φραγμών σε όλη την κλίμακα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Με το ζήτημα των ναρκωτικών ουσιών που απενεργοποιούν κοινωνικά και οδηγούν και στη βιολογική εξόντωση, καταπιάνεται το άρθρο "Ο ρόλος των ουσιών εξάρτησης ως κοινωνικό φαινόμενο. Ορισμένα ιδεολογικά ζητήματα".

Στο δεύτερο τεύχος της για το 1997 η ΚΟΜΕΠ δημοσιεύει το δεύτερο μέρος της διάλεξης της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ: "Η Ελλάδα στο σύστημα του ιμπεριαλισμού".

Στη δημοσίευση των Κομματικών Ντοκουμέντων, λόγω πληθώρας ύλης, δεν έγινε δυνατό να περιληφθούν όλα όσα εκδόθηκαν μέχρι την ημερομηνία παράδοσης της ύλης. Η δημοσίευσή τους, με χρονολογική σειρά, θα συνεχιστεί κανονικά στην επόμενη έκδοση της ΚΟΜΕΠ.

Η κατάκτηση του αιώνα, από τις σημαντικότερες της εργατικής τάξης, το 8ωρο και η πλήρης απασχόληση εκπέμπει σήμα κινδύνου.Η μερική απασχόληση και το ωρομίσθιο τείνουν να γίνουν κύριες μορφές απασχόλησης σε ορισμένους κλάδους. Τι σημαίνει όμως ωρομίσθιο; Είναι απλά "εργασία με ωριαία αμοιβή", όπως ερμηνεύει το λεξικό;

Τρεις ωρομίσθιοι, εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ "Αλιμέντα", μας ανοίγουν το δικό τους "λεξικό" και μιλάνε, γνωρίζοντας ότι οι καταγγελίες τους μπορεί να αποτελέσουν το ξεκίνημα μιας ανελέητης επίθεσης εναντίον τους, όμως, όπως τόνισαν, "είναι καιρός οι εργαζόμενοι να σηκώσουν το κεφάλι και να πάψουν να φοβούνται".

Συναντηθήκαμε στο σπίτι της Βαρβάρας Ανθη,η οποία προσελήφθη πριν τρία χρόνια στα "Αλιμέντα" με εξάωρη απασχόληση, που στην πορεία έγινε πεντάωρη. "Τρία χρόνια καθημερινής εξόντωσης", λέει και εξηγεί τι σημαίνει αυτό το εργασιακό καθεστώς: "Σημαίνει σκότωμα για τους εργαζόμενους, σημαίνει άγχος, πίεση, νεύρα. Σημαίνει πολλά και απερίγραπτα, δεν μπορείς να το εξηγήσεις με λόγια. Αν δεν το ζήσεις, δε θα καταλάβεις για τι πράγμα πρόκειται. Και φοβάμαι ότι σε λίγα χρόνια, αν δεν αντισταθούμε, η πλήρης απασχόληση θα συναντάται μόνο στις σελίδες των ιστορικών βιβλίων".

Και δεν έχει άδικο, ειδικά αν πάρει κανείς ως παράδειγμα τα "Αλιμέντα", όπου οι πλήρως απασχολούμενοι απολύονται, ενώ οι νεοπροσλαμβανόμενοι είναι όλοι ωρομίσθιοι με δίμηνες συμβάσεις! Τελευταία, μάλιστα, προσλαμβάνονται εργαζόμενοι με 10ωρη απασχόληση για τρεις μέρες τη βδομάδα!

"Παλεύεις - συνεχίζει - για χρόνια μερικές φορές να βρεις μια δουλιά, έχεις ζήσει τον εφιάλτη της ανεργίας και προσπαθείς αυτή τη δουλιά να την κρατήσεις με νύχια και με δόντια. Ετσι υπομένεις τα πάνδεινα. Τις απειλές, τους εκβιασμούς, την τρομοκρατία, την εντατικοποίηση. Ολο αυτό σου δημιουργεί νεύρα, άγχος να είσαι καλός στη δουλιά σου, να μη δώσεις αφορμή για οτιδήποτε. Και σκοτώνεσαι να κρατήσεις μια δουλιά με 960 δραχμές την ώρα, μια δουλιά όπου κάνεις τα πάντα, εξυπηρετείς τους πελάτες, φτιάχνεις τα ράφια, καθαρίζεις...".

Στην κουβέντα μας παρεμβαίνει η Κορίνα Αναστασίου για να συμπληρώσει:"Ολα αυτά που είπε η Βαρβάρα είναι έτσι και βέβαια άμα μιλήσεις σου κάνουν και δυσμενή μετάθεση, όπως έχουν κάνει και στις δυο μας. Σου αλλάζουν τις βάρδιες απροειδοποίητα. Οσο για την εντατικοποίηση; Είμαστε ένα είδους πολυαπασχολήσιμοι. Εξυπηρετώ τους πελάτες, φτιάχνω τα ράφια με τα λαχανικά, τα οποία πρέπει πρώτα να ζυγίσω και να συσκευάσω, μετά καθαρίζω την αποθηκούλα και το βράδυ που θα σχολάσω, να πλύνω ποτήρια κλπ.".

Το λόγο ξαναπαίρνει η Βαρβάρα: "Δεν μπορώ να έχω έναν προγραμματισμό, να πω ότι σήμερα θα κάνω αυτό κι αύριο το άλλο, γιατί απλούστατα δεν ξέρω πόσο και πότε θα εργαστώ. Αυτή η μορφή απασχόλησης σού στερεί ακόμα και τη δυνατότητα να είσαι μητέρα.Κυριολεκτικά μιλάω, δε σου αφήνει περιθώρια να είσαι κοντά στα παιδιά σου, να τα βοηθήσεις στα μαθήματά τους για παράδειγμα. Πηγαίνεις στη δουλιά σου για πέντε ώρες, που όμως στην πορεία μπορεί να γίνουν εφτά ή και οκτώ αν το κατάστημα έχει ανάγκη. Επίσης, μπορούν να σου αλλάξουν βάρδια όποτε θέλουν, να σου πουν την προηγούμενη ότι την επομένη θα εργαστείς πρωί, αν είσαι βράδυ και το αντίστροφο, πως να έχεις έτσι μια ολοκληρωμένη και προγραμματισμένη ζωή; Επειτα το άγχος και τα νεύρα δεν μπορείς να τ' αφήσεις στο κατάστημα, τα κουβαλάς μαζί σου στο σπίτι, ξεσπάς στα παιδιά, στους φίλους, στους γύρω σου...".

Ο οργισμένος μονόλογός της δεν έχει τέλος: "Ισως ο κόσμος να μην καταλαβαίνει τι σημαίνει εντατικοποίηση, αλλά το να κάνεις λίγο από πολλά σε διαλύει κι ένα διαλυμένο άτομο δε νομίζω ότι μπορεί να αποδώσει πουθενά αλλού στο σπίτι, στην προσωπική και κοινωνική του ζωή. Με τι κουράγιο να πας σε μια τέτοια δουλιά που εκτός των άλλων ακούς και "παράπονα" από πάνω. Και βέβαια αν πεις κουβέντα έχεις πάρει δρόμο, είτε σε απολύουν, είτε σου κάνουν δυσμενή μετάθεση, προσπαθώντας να σε κάνουν να τα βροντήξεις όλα κάτω και να φύγεις. Οπως και να το κάνουμ,ε η πλήρης απασχόληση είναι άλλο πράγμα. Είναι σταθερότητα, είναι καλύτερος μισθός, σου δίνει τη δυνατότητα του προγραμματισμού, του ελέγχου της ζωής σου. Εγώ έχω δουλέψει και με πλήρη απασχόληση και έχω μόνο να πω σε όλους τους εργαζόμενους να προστατέψουν το 8ωρο με όποιο τρόπο μπορούν".

"Πόσο διαφορετικά θα ήταν - τονίζει - αν όλοι μαζί οι εργαζόμενοι απαιτούσαμε τα δικαιώματά μας, αν απαιτούσαμε ανθρώπινα ωράρια, πλήρη απασχόληση με ικανοποιητικές αποδοχές".

"Οι εργαζόμενοι όμως φοβούνται - συνεχίζει - φοβούνται μην απολυθούν, φοβούνται να ζητήσουν ακόμα και την αλλαγή της βάρδιας τους αν έχουν ανάγκη, αφού η πιο πιθανή απάντηση που θα πάρουν είναι "άμα δεν μπορείς φύγε". Είναι τέτοια η εκμετάλλευση που δεν τη χωράει ο νους του ανθρώπου. Να σε πληρώνουν με 960 δραχμές την ώρα,ποιος να ζήσει μ' αυτά τα λεφτά; Βγάζουν κι από τη μύγα ξίγκι, ακόμα και στην απογραφή που δουλεύουμε 18 και 20 ώρες δεν τις πληρωνόμαστε όπως ορίζει ο νόμος. Εγώ προσλήφθηκα ως καθαρίστρια, σύντομα πέρασα στην πώληση, αλλά εξακολουθούν να με λογαριάζουν ως εργάτρια, ίσως σας τα λέω μπερδεμένα, είμαι όμως πολύ θυμωμένη".

Η εργαζόμενη σχολιάζει και τη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί: "Αυτό το χάος στη δουλιά, σε συνδυασμό με τη φρικτή κατάσταση που υπάρχει γενικότερα, σε κάνουν άνω - κάτω. Πρέπει να κλείνεις τα μάτια και να μη βλέπεις, γιατί αν βλέπεις κάηκες. Αγχος απ' τη δουλιά, άγχος για τα άλλα προβλήματα, για το 1.600.000 που δίνω για τη "δωρεάν" παιδεία, για τη σύνταξη που απομακρύνεται. Αν κι εδώ δεν μπαίνει κατά τη γνώμη μου πια το ζήτημα αν θα πάρεις σύνταξη, μπαίνει το ζήτημα αν θα σε αφήσουν να γεράσεις για να πάρεις σύνταξη, για την περίφημη πρόταση να γίνουμε απασχολήσιμοι, ρώτα τον Φώτη να σου πει τι σημαίνει απασχολήσιμος".

Ο Φώτης Παυλόπουλος εργάζεται κι αυτός πέντε ώρες τη μέρα, αλλά οι 960 δραχμές την ώρα δε φτάνουν κι όπως μας λέει: "Αναγκάστηκα να κάνω και δεύτερη δουλιά. Είμαι κι εγώ ένας "απασχολήσιμος" πολίτης. Πώς να κάνεις οικογένεια κι αν την κάνεις πώς να τη ζήσεις με αυτά τα χρήματα, θα πρέπει να γίνεις χίλια κομμάτια και να βρεις χίλιες δουλιές για να εξασφαλίσεις ένα ικανοποιητικό εισόδημα".

Η Βαρβάρα όμως έχει άλλη άποψη, πιστεύει ότι "και χίλιες δουλιές να βρούμε, πάλι τα ίδια θα είναι, ο μόνος τρόπος να εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο εισόδημα, καλύτερες συνθήκες δουλιάς, μια καλύτερη ζωή, είναι να καταλάβουμε ότι μπορούμε ενωμένοι οι εργαζόμενοι να βάλουμε εμπόδιο στην κατηφόρα που μας σπρώχνουν".

Η εφ' όλης της ύλης επίθεση που επιχειρείται σήμερα δεν εξελίσσεται σε παρθένο έδαφος.Σε μια σειρά κλάδους, όπως στο εμπόριο, στον τουρισμό, στους κλάδους ένδυσης, αλλά και σε ολόκληρες περιοχές - κύρια παραμεθόριες - που μαστίζονται απ' την ανεργία, οι "απασχολήσιμοι" (κατά την προσφιλή ορολογία του πρωθυπουργού) αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα του εργατικού δυναμικού, που παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Επιδίωξη κυβέρνησης και κεφαλαίου είναι αυτές οι μεσαιωνικές συνθήκες εργασίας, να γενικευτούν παραπέρα και να νομιμοποιηθούν.

Οι "ελαστικές" μορφές εργασίας οργιάζουν στο χώρο του εμπορίου. "Πρωτεργάτες" οι πολυεθνικές. Σύμφωνα με ενδεικτικά στοιχεία τουΣυλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας: Στα σούπερ μάρκετ "Σκλαβενίτης", "Αλιμέντα", "Ατλάντικ", "Βερόπουλος", "Μαρινόπουλος" οι ωρομίσθιοι ή συμβασιούχοι δυο - τριών μηνών ανέρχονται σε ποσοστό 50% ως και 80%! Ανάλογα μεγάλη έκταση παίρνει το φαινόμενο και στα καταστήματα "ΖΑΡΑ", "Μαρκ & Σπένσερ", "Κλαουδάτος" και "ΜΙΝΙΟΝ".

Την ίδια έκταση παρουσιάζει η μερική απασχόληση και στη Θεσσαλονίκη,και κύρια στα καταστήματα των παραπάνω εταιριών. Για παράδειγμα στους 250 εργαζόμενους στο "ΜΑΚΡΟ", η συντριπτική πλειοψηφία είναι 4ωρίτες, ενώ στους 600 του "Μαρινόπουλου" το 70% είναι ωρομίσθιοι.

Στο Βόλο στα σούπερ μάρκετ "Βερόπουλος", "Τροφό" και "Πανεμπορική" το 50% των εργαζομένων είναι ωρομίσθιοι και απ' τους υπόλοιπους ένα μεγάλο ποσοστό είναι συμβασιούχοι. Στο Ηράκλειο τα 2/3 των εργαζομένων στο εμπόριο είναι μερικώς απασχολούμενοι.

Γενικά η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη, οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις παραβιάζονται καθημερινά, ενώ τη θέση τους παίρνουν οι "ιδιωτικές συμφωνίες", όπου οι εργοδότες εκβιάζουν τους εργαζόμενους να αποδεχτούν να εργάζονται χωρίς δικαιώματα και ανασφάλιστοι.

"Μισή" δουλιά, λίγους μήνες το χρόνο ή λίγες ώρες την ημέρα είναι η οδυνηρή πραγματικότητα για τους χιλιάδες εργαζόμενους στον τουρισμό - επισιτισμό. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους: Περίπου 500.000 είναι οι εργαζόμενοι του κλάδου σε όλη τη χώρα. Απ' αυτούς μόλις οι 100.000 απασχολούνται σε σταθερή ετήσια βάση.

Οι εργαζόμενοι σε σταθερή βάση απασχολούνται κυρίως στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Αντίθετα σε Κρήτη, Ρόδο, Χαλκιδική, η περίοδος απασχόλησης μπορεί να φτάσει μέχρι εφτά μήνες το χρόνο, ενώ στα Ιόνια νησιά, στη Δυτική Πελοπόννησο και στην Εύβοια μπορεί να φτάσει μέχρι τους 3 - 4 μήνες.

Ταυτόχρονα αξιοποιούνται χιλιάδες αλλοδαποί σε συνθήκες "μαύρης εργασίας".

Η σύνταξη γίνεται άπιαστο όνειρο, αφού απαιτούνται 4.500 ένσημα. Αυτό μεταφράζεται στην καλύτερη περίπτωση σε 45 χρόνια δουλιάς, μια και είναι ελάχιστοι αυτοί που μπορεί να κάνουν πάνω από 100 μεροκάματα το χρόνο και να τους επικολληθούν και όλα τα ένσημα.

Από κοντά έρχεται και το ωρομίσθιο και το φαινόμενο των "εξτρά", καμαριέρων, σερβιτόρων κλπ. Ο θεσμός των "Εξτρά" αιτιολογήθηκε για την κάλυψη έκτακτων αναγκών π. χ. δεξιώσεις κ. ά., ωστόσο στην πράξη αξιοποιούνται για τα πάντα, γιατί απλούστατα στοιχίζουν φθηνότερα. Υπολογίζεται μάλιστα ότι στην Αθήνα, στις μεγάλες μονάδες, κάποιες μέρες εργάζονται περίπου 100 "εξτρατζήδες", σε κάθε ξενοδοχείο.

Είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο εργαζόμενος να δουλεύει π. χ. δυο ώρες στο ένα ξενοδοχείο, τρεις ώρες στο άλλο και αν είναι "τυχερός" μπορεί να δουλέψει για κάποιες ώρες και σε ένα τρίτο.

Ο αντεργατικός "κυκλώνας" της Λευκής Βίβλου έχει σαρώσει και τους κλάδους ένδυσης - υπόδησης.

Σε δεκάδες επιχειρήσεις έχει επιβληθεί η μερική απασχόληση.Στην ELITE, για παράδειγμα, ένα μεγάλο ποσοστό από τους 130 εργαζόμενους που απασχολεί, είναι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου. Στη ΦΕΙΔΑΣ,όπου επίσης απασχολούνται 130 εργαζόμενοι, έχουν καθιερωθεί οι δίμηνες και οι τρίμηνες συμβάσεις, με τη μέθοδο της δοκιμής...

Η καταπάτηση του 8ωρου είναι επίσης γεγονός σε αρκετές επιχειρήσεις, καθώς υποχρεώνονται είτε να δουλεύουν 4ωρα και 6ωρα,είτε 10 και 12 ώρες.Για παράδειγμα, στην επιχείρηση ΔΟΥΡΟΣ,στην Πάτρα, έχει επιβληθεί εδώ και ένα χρόνο το 7ωρο με ταυτόχρονη μείωση των αποδοχών. Στην MAS FASHION,στη Δράμα, ο ιδιοκτήτης έχει υποχρεώσει τους εργαζόμενους να δουλεύουν 2 μέρες τη βδομάδα, ανάλογα με τη θέληση και τις ανάγκες του. ΣτηνΜΠΕΪΤΟΝ στην Κατερίνη οι εργαζόμενοι υποχρεώθηκαν να σταματήσουν τη δουλιά για τρεις μήνες (χωρίς να πληρώνονται) και μετά επανήλθαν. Στη ΒΙΟΣΙΛΕΚΤ,επίσης στην ίδια πόλη, ανάλογα με τις ανάγκες του εργοδότη, οι εργαζόμενοι άλλες μέρες δουλεύουν και άλλες όχι.

Πολλές επιχειρήσεις για να ανατρέψουν το εργασιακό καθεστώς και να καρπωθούν τις διάφορες επιδοτήσεις κλείνουν και ανοίγουν με άλλη ονομασία. Για παράδειγμα η ΑΛΜΠΑ στο Μπραχάμι που έκλεισε πέρυσι, πέταξε στο δρόμο 100 εργαζόμενες και ξανάνοιξε με άλλη ονομασία επαναπροσλαμβάνοντας ορισμένες απ' τις εργαζόμενες. Επίσης, η ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ στην Κατερίνη, που έκλεισε τον περασμένο Μάη, απέλυσε όλο το προσωπικό και ξαναλειτούργησε με άλλη ονομασία, ενώ οι νεοπροσλαμβανόμενοι είναι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου.

Πολλοί αναγκάζονται να απασχολούνται ανασφάλιστοι, ενώ τα "πάνω" της παίρνει και η "μαύρη" εργασία των αλλοδαπών. Το αποκορύφωμα της όλης κατάστασης είναι και η χρησιμοποίηση ακόμα και κρυφών υπόγειων τούνελ, για το πέρασμα του εργασιακού Μεσαίωνα. Η καλτσοποιία Κορακίδη στη Ν. Ιωνία, έχει δημιουργήσει ένα υπόγειο τούνελ που συνδέει τα δυο κτίρια της επιχείρησης και εκεί κρύβει κάθε φορά τους αλλοδαπούς που παράνομα απασχολεί.

Η ασυδοσία δεν έχει όρια. Ο σύνδεσμος πλεκτοβιομηχάνων απειλεί ανοιχτά με μεταφορά των εργοστασίων σε χώρες με φτηνά εργατικά χέρια, αν δεν καταργηθεί το όριο του 2% των απολύσεων, ενώ ο σύνδεσμος των κλωστοβιομηχάνων απαιτεί περισσότερη "ευελιξία" στην αγορά εργασίας και στις αμοιβές των νεοπροσλαμβανόμενων στις φθίνουσες περιοχές.

Η μερική απασχόληση "ανθεί" ιδιαίτερα στις παραμεθόριες περιοχές και σε εκείνες που η ανεργία βρίσκεται σε έξαρση. Στη Θεσσαλονίκη το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται στο 17% και σύμφωνα με καταγγελίες συνδικαλιστών, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις απολύουν εργαζόμενους και παίρνουν στη θέση τους ωρομίσθιους. Ειδικά στον ιματισμό ο χαρακτηριστικός εκβιασμός είναι: "700 δρχ. την ώρα και χωρίς ένσημο αν θέλεις".

Στην Ξάνθη τα τελευταία 3 - 4 χρόνια, όπως καταγγέλλει το Εργατικό Κέντρο της πόλης, όλες οι νέες προσλήψεις που έχουν γίνει στον ιδιωτικό τομέα είναι συμβασιούχοι διμηνίτες και τριμηνίτες που οι συμβάσεις τους συνεχώς ανανεώνονται.

Από τον τυχοδιωκτισμό του εκλεκτού των Εγγλέζων ιμπεριαλιστών Ε. Βενιζέλου το 1919 στην Ουκρανία, στο έγκλημα της Μικρασιατικής Εκστρατείας και καταστροφής του 1922, πάλι με τον Ε. Βενιζέλο. Υποτίθεται για να απελευθερώσουν τις σκλαβωμένες πατρίδες... Ο πραγματικός λόγος βέβαια ήταν οι πετρελαϊκοί δρόμοι προς τη Μοσούλη, όπου ο ελληνικός στρατός χρησιμοποιήθηκε από τους Αγγλογάλλους ιμπεριαλιστές και τους ιθαγενείς υπηρέτες τους σαν καύσιμη ύλη. Και ο φωτιά που άναψε το 1922 στο λιμάνι της Σμύρνης, ήταν τόση μεγάλη που έκαιγε για μήνες και χρόνια τις σάρκες του ελληνικού λαού και των ξεριζωμένων προσφύγων.

Στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα και ενώ ο κουρασμένος και βασανισμένος λαός προσπαθούσε να γιατρέψει τις πληγές του από τη μακροχρόνια ναζιστική κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο, η κυβέρνηση - μαριονέτα Παπάγου στέλνει ελληνικό εκστρατευτικό σώμα για να σώσει τη δημοκρατία... στην Κορέα που κινδύνευε από τους κομμουνιστές.

Σήμερα, ένας άλλος εκλεκτός του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού, ο Κ. Σημίτης, γνωστός μέχρι σήμερα για τις υπηρεσίες που 'χει προσφέρει στην αστική τάξη χρόνια ολόκληρα, έρχεται να επιβεβαιώσει ότι είναι το ίδιο ικανός να εκφράσει ιμπεριαλιστικά και ντόπια συμφέροντα όταν θίγονται τα ενδιαφέροντά τους σε τρίτες χώρες. Η αποστολή ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων κατοχής στη γειτονική Αλβανία, με μοναδικό στόχο το τσάκισμα του ένοπλου λαϊκού κινήματος, είναι πια γεγονός.

Από τον τυχοδιωκτισμό του Βενιζέλου το 1919 στον τυχοδιωκτισμό του Σημίτη το 1997. Παρά τις τεράστιες εθνικές καταστροφές, παρά τους εκατοντάδες και χιλιάδες νεκρούς που έπεσαν σε ξένα εδάφη για αλλότρια συμφέροντα, παρά το δάκρυ και τον ανείπωτο ανθρώπινο πόνο που προκάλεσαν οι επεμβάσεις αυτές, η αστική τάξη και οι πολιτικοί της εκπρόσωποι δείχνουν ότι δεν έχουν διδαχθεί τίποτα. Λες και οι οποίες συνέπειες των νέων τυχοδιωκτισμών που προετοιμάζουν δεν τους αφορούν καθόλου. Και από μια σκοπιά έτσι είναι. Αυτοί θα πάνε να πολεμήσουνε ή τα παιδιά τους; Οι νεαροί τους βλαστοί σπουδάζουν στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, όπου και μαθαίνουν την τέχνη του θηριοδαμαστή των λαών που αύριο μπορεί να κυβερνήσουν.

Τα παιδιά του λαού θα πάνε να χύσουν το αίμα τους, που δεν είναι άλλωστε και ακριβό. Πολύ φτηνά κοστίζει. Οι εργαζόμενοι σε συνθήκες ειρήνης χρησιμοποιούνται στη διαδικασία αξιοποίησης του κεφαλαίου για την παραγωγή υπεραξίας. Το σύστημα πρέπει να αναπαραχθεί. Σε συνθήκες πολέμου χρησιμοποιούνται σαν πρώτη ύλη για τα κανόνια. Ομορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος, όπως λέει και ο ποιητής...

Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται πόσο επικίνδυνος είναι ο αστικός εθνικισμός, πόσο βάρβαρη και αντιουμανιστική είναι η συμπεριφορά της ελληνικής αστικής τάξης και των κομμάτων της. Υποτακτική θεραπαινίδα των ξένων ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, το μόνο που απαιτεί είναι ένα ξεροκόμματο από το πλιάτσικο που ακολουθεί με την εισβολή των "στρατευμάτων ειρήνης". Ασχετα αν τις περισσότερες φορές αυτό που εισπράττει είναι σφαλιάρες και προσβολές. Αυτή δεν πτοείται με τίποτα. Σαν το πιστό σκυλί. Το δέρνεις και μόλις του σφυρίζεις τρέχει και γλείφει τα πόδια του αφεντικού.

Και τότε και σήμερα το μοναδικό κόμμα που ύψωσε φωνή διαμαρτυρίας, που κατάγγελλε τον τυχοδιωκτισμό, ήταν και είναι το ΚΚΕ. Και δεν είναι να επαίρεται κανείς για το γεγονός ότι μόνο οι κομμουνιστές κατάγγειλαν τους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς. Μάλλον πρέπει να λυπάται από τη διαπίστωση ότι το δηλητήριο του εθνικισμού έχει εισχωρήσει τόσο βαθιά στο σώμα των άλλων πολιτικών δυνάμεων.

Μία σύντομη αναφορά στην αποστολή ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ουκρανία και την Κορέα, παρμένη από διάσπαρτα ιστορικά κείμενα, φανταζόμαστε ότι θα είναι χρήσιμη για την αναμόχλευση και την παρακίνηση της ιστορικής μνήμης.

Οσο και αν η πραγματικότητα επιμένει να τους διαψεύδει. Οσο και αν η ανεργία μονιμοποιείται και εξαπλώνεται με τον πιο ανησυχητικό τρόπο, παρά την ταυτόχρονη εξάπλωση της μερικής απασχόλησης και της απορύθμισης των εργασιακών σχέσεων, επιμένουν στην ίδια αποπροσανατολιστική προπαγάνδα. Επιμένουν να επενδύουν την επιχείρηση "προς τον εργασιακό Μεσαίωνα" με τα ίδια κούφια λόγια περί δήθεν αντιμετώπισης της ανεργίας. Και όχι μόνο αυτό. Τολμούν, επιπλέον, να κατηγορούν ως "αδιάφορους" απέναντι στο δράμα των ανέργων όσους επιμένουν να ξεσκεπάζουν την πραγματική ουσία των αντεργατικών "πακέτων"! Τολμούν, ακόμα, να μιλάνε και για "εκσυγχρονισμό", εμφανίζοντας ως "αναχρονιστικό" κάθε τι το διαφορετικό!

Λένε για μια ακόμα φορά ψέματα, στην προσπάθειά τους να ενοχοποιήσουν κάθε κεκτημένο δικαίωμα, προκειμένου να το καταργήσουν. Υπηρετώντας τον ίδιο στόχο, προσπαθούν να εμφανίσουν σαν "κολλημένους" στα κεκτημένα όσους αρνούνται την επιστροφή στο εργασιακό καθεστώς του περασμένου αιώνα. Αλλο ένα ψέμα! Ε, λοιπόν όχι, η εργατική τάξη δε βολεύεται, δεν μπορεί να βολεύεται από αυτό που ισχύει σήμερα. Παλεύει, έχει χρέος να παλεύει για να τα κατακτήσει ΟΛΑ σε ένα καθεστώς που δε θα σφραγίζεται από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Σε αυτή την κατεύθυνση υπερασπίζεται τα κεκτημένα. Σε αυτή την κατεύθυνση το εργατικό κίνημα έχει χρέος να ξεσκεπάζει τη φαιά προπαγάνδα όσων έχουν μετατρέψει την ίδια την ανεργία σε μια απέραντη κερδοσκοπική επιχείρηση, προβάλλοντας και παλεύοντας τις δικές του θέσεις για την προστασία των ανέργων και τη μείωση της ανεργίας.Προς αυτή την κατεύθυνση το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα αγωνίζεται για:

- Επιδότηση των ανέργων και όχι της εργοδοσίας.

- Ουσιαστική στήριξη των ανέργων με επιδότηση - που διαρκεί μέχρις ότου εξασφαλιστεί δουλιά - στα επίπεδα του 80% του βασικού μεροκάματου, με διασφάλιση των κοινωνικοασφαλιστικών δικαιωμάτων τους στη διάρκεια της επιδότησης και με επιδότηση των νέων που μπαίνουν στην παραγωγή, χωρίς να μπορούν να βρουν δουλιά.

- Να διασφαλιστούν οι άνεργοι και τα μέλη των οικογενειών τους, τα κοινωνικά δικαιώματα και οι κοινωνικές παροχές, που δίνονται σε όσους εργάζονται.

- Να υιοθετηθούν τα μέτρα που προτείνουν τα συνδικάτα, θεσμικά και οργανωτικά για το ζήτημα των απολύσεων.

- Καθιέρωση του 35ωρου, με σταθερό νομοθετημένο 7ωρο τη μέρα, χωρίς μείωση των αποδοχών και με διασφάλιση των συνταξιουχικών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων.

- Κατάργηση της υπερεργασίας και δραστικός περιορισμός των υπερωριών, με παράλληλη μείωση, έως και μηδενισμό, των πρόσκαιρων και προσωρινών θέσεων της απασχόλησης.

- Αντιμετώπιση του προβλήματος της μαύρης "εργασίας" και παροχή ίσων δικαιωμάτων στους αλλοδαπούς εργάτες.

- Να κατοχυρωθούν όλα τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων στο φασόν και σε άλλες παρόμοιες μορφές παράκαμψης της σχέσης εξαρτημένης εργασίας.

- Βελτίωση της οικονομικής θέσης των εργαζομένων και συνταξιούχων, προκειμένου να λειτουργήσει και ως μέσο αναθέρμανσης της αγοράς, με πολλαπλές επιπτώσεις στον τομέα της απασχόλησης.

- Εκδημοκρατισμός και εκσυγχρονισμός του πλαισίου για την αναδιοργάνωση του Γραφείου Εύρεσης Ναυτικής Εργασίας κλπ.

Τα κείμενα έγραψαν:

Μαίρη ΕΥΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ντίνα ΝΤΑΒΟΥ

Γιώργος ΦΛΩΡΑΤΟΣ

Βάσω ΝΙΕΡΗ

Στις 25 Ιούνη του 1950 ξεκινά ο πόλεμος στην Κορέα και στις 27 του μήνα συγκαλείται το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ χωρίς τη συμμετοχή της Σοβιετικής Ενωσης, Μόνιμου Μέλους του Συμβουλίου. Με πραξικοπηματικές διαδικασίες οι Αμερικάνοι κατασκευάζουν απόφαση αποστολής "ειρηνευτικής" δύναμης στην κορεατική χερσόνησο που "κινδύνευε από τους κομμουνιστές"...

Στον πόλεμο αυτό, όπου από τον πρώτη στιγμή συμμετείχε η κυβέρνηση Παπάγου με αποστολή ελληνικής εκστρατευτικής δύναμης, οι Αμερικάνοι για να αντιμετωπίσουν το λαϊκό στρατό της Κορέας χρησιμοποίησαν πρωτοφανή αγριότητα. Πετώντας τη μάσκα της "ειρηνευτικής δύναμης" και κηρύσσοντας τη χερσόνησο "χώρο ζωτικού αμερικανικού ενδιαφέροντος", απείλησαν στην αρχή με ρίψη ατομικής βόμβας για να... περιοριστούν στη χρησιμοποίηση βακτηριολογικού πολέμου στα εδάφη της Κορέας και της Κίνας.

Από το βήμα του συνεδρίου των λαών για την ειρήνη στη Βιέννη, ο πρόεδρός του, διάσημος επιστήμονας Ζολιό Κιουρί καταγγέλλει στη διεθνή κοινή γνώμη την αμερικανική βαρβαρότητα και απαιτεί το σταμάτημα των βομβαρδισμών και την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής.

Στο ίδιο συνέδριο ο αείμνηστος Πέτρος Κόκκαλης μεταξύ άλλων αναφέρει: "Ο Παπάγος την επόμενη των εκλογών, στις 16 Νοέμβρη 1952, σε δηλώσεις που έκανε στον ανταποκριτή της "Φιγκαρό" παρουσίασε με τον πιο ωμό τρόπο τα ακόμα μεγαλύτερα δεινά που προετοιμάζει: "Θα επιβληθούν θυσίαι, θα ληφθούν οδυνηρά μέτρα. Η Μακρόνησος και τα άλλα στρατόπεδα που ιδρύθηκαν επί αρχιστρατηγίας μου διατηρούνται". Και για να προετοιμάσει το λαό στην εκπλήρωση των υπερατλαντικών υποχρεώσεών του ως προμηθευτής κρέατος για τα κανόνια, διακήρυξε: "Στο υψίπεδο της Κορέας βρίσκεται το μεγαλείον και η εκπολιτιστική αποστολή του έθνους"".

Συγκλονιστική ήταν και η καταγγελία του για τα δρώμενα στην Κορέα.

"Οσον αφορά τι σκέφτονται οι φαντάροι μας για την "εκπολιτιστική" αποστολή στο σφαγείο της Κορέας - ανέφερε ο Π. Κόκκαλης - αυτό φάνηκε για μία ακόμη φορά τον προηγούμενο Σεπτέμβρη (σ. σ. του 1951). Οι Αμερικάνοι με βομβαρδιστικά αεροπλάνα κτύπησαν πισώπλατα το ελληνικό τάγμα για να το αναγκάσουν να πάρει μέρος στην επίθεση για κατάληψη του υψώματος Μπιγκ - Νόρι. Υστερα από αυτό το έγκλημα που στοίχισε τη ζωή σε πολλούς Ελληνες φαντάρους, δύο διμοιρίες Ελλήνων εισόρμησαν την ίδια νύχτα στην έδρα του επιτελείου αμερικανικής μονάδας πυροβολικού και σκότωσαν και τραυμάτισαν 50 Αμερικάνους στρατιώτες και αξιωματικούς".

Στις 27 Ιούλη του 1953 ο πόλεμος της Κορέας τελείωσε. Η ελληνική αποστολή επέστρεψε πίσω μαζί με τα 157 φέρετρα των Ελλήνων στρατιωτών και αξιωματικών, που έγιναν βορρά στα σχέδια των υπερατλαντικών μακελάρηδων. Ηταν από τις πιο ανατριχιαστικές εικόνες που απαθανάτισαν οι Ελληνες φωτογράφοι.

Ο Αλέκος Κουτσούκαλης στο βιβλίο του "Η πρώτη δεκαετία του ΚΚΕ" αναφέρει και τα παρακάτω, σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στην αντεπαναστατική επέμβαση των ιμπεριαλιστών ενάντια στο νεαρό τότε εργατικό κράτος των Σοβιέτ:

"Το Γενάρη του 1919 η κυβέρνηση Βενιζέλου, εκτελώντας τα σχέδια των Αγγλο - γάλλων ιμπεριαλιστών για την κατάπνιξη της σοβιετικής εξουσίας, έστειλε δύο μεραρχίες: την 1η και τη 13η του Α' Σώματος Στρατού στο μέτωπο της Ουκρανίας να πολεμήσουν μαζί με τους Αγγλο - γάλλους. Μόνο το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ) ύψωσε φωνή διαμαρτυρίας και καταδίκασε την εκστρατεία αυτή.

Αρκετοί Ελληνες αξιωματικοί που πήραν μέρος στην εκστρατεία αυτή, ύστερα από πολλά χρόνια παραδέχτηκαν τον τυχοδιωκτικό της χαρακτήρα, ομολόγησαν την καλή συμπεριφορά των μπολσεβίκων προς τους Ελληνες στρατιώτες και αξιωματικούς. Ομολόγησαν επίσης ότι υπήρχαν και αρκετές απώλειες του ελληνικού στρατού στις διάφορες μάχες που έδωσαν με τις επαναστατικές ένοπλες δυνάμεις της Σοβιετικής Ρωσίας.

Το Δεκέμβρη του 1918 συγκροτήθηκε στην Οδησσό "Διαφωτιστική Ομάδα του εξωτερικού" που κατάφερε να δημιουργήσει διαφωτιστικά τμήματα σ' όλα τα εκστρατευτικά σώματα, μαζί και στο ελληνικό.

Η ελληνική διαφωτιστική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν οι Ελληνες Ιωαννίδης και Μάμεντος, ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα ανάμεσα στου Ελληνες στρατιώτες. Στην ομάδα αυτή έδειξε εξαιρετικές οργανωτικές ικανότητες και πρωτοβουλία ο Ελληνορώσος κομμουνιστής Ωρίων Αλεξάκης που ζούσε στον Καύκασο (δολοφονήθηκε μαζί με τον Λιγδόπουλο το 1920 στη Μαύρη Θάλασσα)...".

Το μόλις λίγων μηνών ζωής τότε Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που μερικά χρόνια μετά μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό, πήρε από την πρώτη στιγμή ξεκάθαρη θέση και καταδίκασε την επέμβαση στην Ουκρανία. Χαρακτηριστική είναι η παρακάτω απόφαση του ΣΕΚΕ, την οποία δημοσίευσε ο "Ριζοσπάστης" στις 30 Μάη 1919:

"1. Το συμβούλιον διαμαρτύρεται κατά της ειρήνης βίας που θέλουν να επιβάλουν εις τους υποφαινόμενους λαούς. Διαμαρτύρεται με αγανάκτησιν κατά της εκστρατείας των δυνάμεων εναντίον της ρωσικής δημοκρατίας, η οποία εκστρατεία αποτελεί φανεράν προσπάθειαν προς κατάπνιξιν της εκδηλωθείσης ήδη κοινωνικής επαναστάσεως και καταγγέλλει ακόμη περισσότερον τον ωμόν και κεφαλαιοκρατικόν και ιμπεριαλιστικόν χαρακτήρα του παρόντος πολέμου, τον οποίον, εκμεταλλευθέντες την ευπιστίαν των λαών, παρέστησαν ως πόλεμον υπέρ της ελευθερίας και του δικαίου. Απαιτεί από την κυβέρνησιν να έρθει εις σχέσεις με τας σοσιαλιστικάς χώρας.

2. Στιγματίζει τας ιμπεριαλιστικάς αξιώσεις των δυνάμεων μικρών και μεγάλων και καταγγέλλει την μπλόφαν "περί Κοινωνίας των εθνών", η οποία εις χείρας των αστικών κυβερνήσεων καταντά μια συμμαχία των κεφαλαιοκρατικών κρατών διά τη διατήρησιν της κυριαρχίας των, εναντίον της διεθνούς επαναστάσεως.

Δι' εκδηλουμένων ορέξεών της η αστική τάξις αποδεικνύει πλέον φανερά, ότι είναι ανίκανος να διοργανώσει μίαν πραγματικήν Κοινωνίαν εθνών.

Η πραγματική λοιπόν Κοινωνία εθνών και η εξασφάλισις της ελευθέρας συμβιώσεως των λαών δύναται να προέλθει μόνον από τη Διεθνή των εργαζομένων, απελευθερωμένων της κεφαλαιοκρατικής πιέσεως".

Η Βαρβάρα Ανθη είναι ωρομίσθια, ο Φώτης Παυλόπουλος "απασχολήσιμος", τα προβλήματά τους είναι κοινά, όπως και η άποψή τους ότι για την επίλυσή τους απαιτείται ενωμένος αγώνας