Μετά το φιάσκο, πριν από πέντε χρόνια, στο Ρίο της Βραζιλίας, άλλη μια"οικοπανήγυρις" ετοιμάζεται στη Νέα Υόρκη.Συνάντηση Κορυφής για το Περιβάλλον τιτλοφορείται. Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας θα έχουν τροφή για αρκετές εβδομάδες και διάφοροι "ειδικοί" και κυβερνητικοί αξιωματούχοι θα ξαναβρούν την ευκαιρία να μας βομβαρδίσουν με απείρου κάλους "οικο"σαχλαμάρες προσπαθώντας λ.χ. να μας πείσουν για το γιατί "δεν πρέπει να πετάμε χαρτάκια στους δρόμους" ή "να καπνίζουμε στους δημόσιους χώρους". Ελάχιστα όμως θα πουν για τα πραγματικά αίτια της υπάρχουσας οικολογικής κρίσης,για τους υπεύθυνους και την πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί.

Το κλίμα του πλανήτη αντιμετωπίζει σοβαρότατη απειλή. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου,αν εκδηλωθεί στις διαστάσεις που προβλέπουν οι επιστήμονες, θα επιφέρει τεράστιες αλλαγές. Οχι μόνο στο κλίμα,αλλά και την ισορροπία των νερών και τελικά στη γεωγραφία του πλανήτη.Ανθρακας και πετρέλαιο - οι βασικές γενεσιουργές αιτίες του φαινομένου - εξακολουθούν να αποτελούν τις κύριες πηγές ενέργειας και τίποτα δε δείχνει ότι θα μεταβληθούν. Τα δάση μειώνονται με γοργούς ρυθμούς, αν και αποτελούν τους "πνεύμονες της Γης".Οι βιομηχανίες εξακολουθούν να παράγουν καθημερινά νέες χημικές ενώσεις με άγνωστες - μακροπρόθεσμα - περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Πολλές από τις ουσίες αυτές είναι ιδιαίτερα τοξικές και συσσωρεύονται σε είδη που ανήκουν στα ανώτερα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας, όπως κι ο άνθρωπος. Ο παγκόσμιος αλιευτικός στόλος ξεπερνά κατά πολύ την ποσότητα των ψαριών που μπορούν να αλιευτούν χωρίς να εξαφανιστούν τα υπάρχοντα αλιεπίπεδα.Η όξινη βροχή καταστρέφει δάση και αρχαιολογικούς χώρους στην Κεντρική Ευρώπη εξαιτίας ορισμένων βιομηχανικών κλάδων. Η τρύπα του όζοντος μεγαλώνει. Οι πυρηνικοί εξοπλισμοί συνεχίζονται, καταρρίπτοντας το μύθο που ήθελε την ύπαρξή τους στην "κομμουνιστική απειλή". Το διεθνές εμπόριο και η παγκόσμια πλέον ασυδοσία δίνει τη δυνατότητα στο κεφάλαιο να μεταφέρει τις ρυπογόνες δραστηριότητες στον Τρίτο Κόσμο και τη Λατινική Αμερική.

Είναι αναγκαίο οι χώρες του ΟΟΣΑ να δεσμευτούν, έτσι ώστε οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα να μειωθούν κατά 20% (των επιπέδων του 1990) ως το 2005. Διαφορετικά, το φαινόμενο του "θερμοκηπίου" θα εκδηλωθεί με τεράστιες καταστροφές (κυρίως στις παράκτιες χώρες). Είναι αστεία η διεκδίκηση της Ελλάδας για αύξηση κατά 30% των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, όταν ο στόχος είναι η παγκόσμια μείωση. Και για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι αναγκαία η μαζική στροφή στις ήπιες μορφές ενέργειας.Να σημειώσουμε ότι η χώρα μας λόγω της ηλιοφάνειας και των δυνατών ανέμων στα νησιά μπορεί να εξασφαλίσει τεράστιες ποσότητες ενέργειας, αρκεί η ΔΕΗ ν' απαγκιστρωθεί από τις εύκολες λύσεις και να αναθεωρήσει τα περιβαλλοντοκτόνα προγράμματά της.Ως προς τη δασική πολιτική χρειάζεται να σταματήσει άμεσα η καταστροφή των πρωτογενών και παλαιάς ανάπτυξης δασών, να διπλασιαστούν οι προστατευόμενες εκτάσεις και να δοθούν κίνητρα για εναλλακτικές μορφές ανάπτυξης στους ιθαγενείς πληθυσμούς που ζουν αποκλειστικά από την ξυλεία. Ως προς τα τοξικά πρέπει να υπάρξει μια παγκόσμια συνθήκη που θα θέσει τέρμα στο σημερινό καθεστώς. Οσο για τις φτωχές χώρες πρέπει να ενισχυθούν σε μια κατεύθυνση χρήσης καθαρής τεχνολογίας προσαρμοσμένης στις τοπικές συνθήκες. Η βιομηχανική αλίευση κρίνεται αναγκαίο να μειωθεί στο 50% ως το 2005, αν θέλουμε να περισωθούν τα υπό απειλή αλιεπίπεδα. Ως προς τα πυρηνικά όπλα είναι αυτονόητο ότι πρέπει να καταστραφούν, γιατί αποτελούν την υπ' αριθμό μια απειλή του πλανήτη.

Ολα τα παραπάνω απαιτούν δομικές αλλαγές που με τη σειρά τους χρειάζονται εξοικονόμηση και αλλαγή προσανατολισμού τεράστιων χρηματικών πόρων. Η ανακατανομή αυτή πρέπει να γίνει από τις πλούσιες χώρες προς τις φτωχές και ταυτόχρονα στο εσωτερικό των πρώτων να αναδιαρθρωθεί ο δευτερογενής τομέας (κι όχι μόνο). Πόσο εφικτά είναι όλα αυτά και πώς θα υπάρξει η σύμφωνη γνώμη των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων και των βιομηχάνων; Η απάντηση είναι αρνητική. Ας μην έχουμε αυταπάτες για το τι θα συμβεί και στη Νέα Υόρκη. Μεγάλα λόγια, ιλουστρασιόν προγράμματα, διακηρύξεις καλής θέλησης, χάπενινγκ από κάποιους οικολόγους, άντε και κανένα ψίχουλο στον Τρίτο Κόσμο. Μια από τα ίδια δηλαδή. Η περιβαλλοντική πολιτική είναι αναπόσπαστο τμήμα της οικονομικής. Δηλαδή του τύπου ανάπτυξης που ακολουθείται. Βασική προϋπόθεση για τις όποιες αλλαγές είναι η ανάπτυξη του εργατικού κινήματος και η άνοδος προοδευτικών κυβερνήσεων στην εξουσία. Οχι πως δεν μπορεί να γίνουν κάποια θετικά βήματα. Μόνο που η απόσταση που θα διανυθεί μέχρι τον τελικό στόχο, τη σωτηρία του πλανήτη, είναι πολύ μικρή...

ΟΙΚΟΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Οπως κάθε Πάσχα έτσι και φέτος η στήλη προτείνει μερικά βιβλία για μικρούς και μεγάλους. Ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να διαβάσουμε ορισμένους ενδιαφέροντες τίτλους που έχουν κυκλοφορήσει εδώ και μερικούς μήνες. Ας ξεκινήσουμε με τους μεγάλους.

"Η εμπειρική έρευνα στην εκπαίδευση", Javeau Claude, εκδ. "ΤΥΠΩΘΗΤΩ".Οι έρευνες δεν μπορούν να συγκροτήσουν ένα ισχυρό σκελετό πάνω στον οποίο θα χτιστεί όλο το οικοδόμημα της κοινωνιολογίας, αλλά μπορούν να αποτελέσουν ένα διακριτικό και συνάμα διεισδυτικό καθρέφτη της ανθρώπινης ετερογένειας. Μπορούν να μας βοηθήσουν να δούμε κάτω από τον πολύχρωμο ιστό της κοινωνικής πανσπερμίας. Στο παρόν βιβλίο αναλύονται τα προβλήματα και τα εμπόδια που θα συναντήσουν στο δρόμο τους οι υποψήφιοι ερευνητές και παρέχονται όλες οι γνώσεις για τις βασικές τεχνικές που θα υποστηρίξουν ουσιαστικά την ορθή έρευνα με ερωτηματολόγιο. Ενα χρησιμότατο εγχειρίδιο και για τις ομάδες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία.

"Εργαστήρια" εκδ. "ΣΑΒΒΑΛΑ". Δεν είναι λίγοι οι παιδαγωγοί που υποστηρίζουν ότι η μάθηση μπορεί να αποτελέσει μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για παιχνίδι, διασκέδαση και δημιουργία. Κάτι που αποδεικνύεται περίτρανα με τη σειρά αυτή. "Εξερευνώ τη φύση".Στο εργαστήριο της φύσης τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν τα φυτά και τα μικρά ζώα που βρίσκονται γύρω τους. Σαν μικροί εξερευνητές ανακαλύπτουν λεπτομέρειες για τον τρόπο που αυτά ζούνε, τρέφονται και πολλαπλασιάζονται, αλλά και για τα στοιχεία - φως, νερό, αέρας - που τα επηρεάζουν. Το βιβλίο παρέχει τη δυνατότητα καταγραφής των παρατηρήσεών τους και της διενέργειας μιας σειράς πειραμάτων. "Ταξίδι στον κόσμο της φυσικής".Εδώ επιτυγχάνεται η εκμάθηση των βασικών νόμων της φυσικής και των δυνάμεων της φύσης. Τα παιδιά αποκαλύπτουν συναρπαστικά πράγματα για το νερό, το φως, το μαγνητισμό και μέσα από τις 48 σελίδες και τις πάνω από εκατό εικόνες έχουμε την πιο προσιτή εισαγωγή στη φυσική. "Μελετώ τις δυνάμεις".Εδώ μαθαίνει κανείς πώς οι δυνάμεις και η ενέργεια προκαλούν τα φαινόμενα στο σύμπαν. Μπορούν τα παιδιά να φτιάξουν καταπληκτικά πειράματα χρησιμοποιώντας υλικά από το κουτί και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Αν θέλουν να φτιάξουν το δικό τους αγωνιστικό αυτοκινητάκι ή ένα εκτοξευτήρα πυραύλων, αν θέλουν να κάνουν αγώνες με αεριωθούμενα μπαλόνια ή να δουν ένα ηφαίστειο να εκρήγνυται κι ένα υποβρύχιο να καταδύεται, αυτό το βιβλίο θα τους δείξει τον τρόπο. "Εξερευνώ το διάστημα".Το εργαστήριο του διαστήματος ίσως είναι το εντυπωσιακότερο της σειράς. Εδώ οι μικροί θ' ανακαλύψουν μέσω του εκπληκτικού κόσμου της αστρονομίας τον ήλιο, τη γη και άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Εικόνες, περιγράμματα και λοιπό υλικό που υπάρχει στο κουτί θα εξηγήσουν τα μυστήρια του γαλαξία. Συγγραφείς της σειράς: Brenda Walpole (των δυο πρώτων) και Godfrey Hall των άλλων δυο.

Τα μεγάλα συμφέροντα "ροκανίζουν" τα παρθένα δάση του Αμαζονίου, αδιαφορώντας για την καταστροφή του μεγαλύτερου "πνεύμονα" του πλανήτη μας