Οι προοπτικές άμεσης επέκτασης των δραστηριοτήτων και της επιρροής, βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο του προβληματισμού της ηγεσίας του ΝΑΤΟ. Οι κατευθύνσεις της διεύρυνσής του κινούνται - αν και προβληματισμένα - "προς Ανατολάς" και προς Νότον, με κυρίαρχη προτεραιότητα τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Οπως αποσαφηνίζεται από όσα συζήτησε ο "Ρ" με τον Ορ. Κολοζώφ, οι τελευταίες καλούνται ολοένα και περισσότερο να δώσουν στο ΝΑΤΟ, διαπιστευτήρια "δημοκρατικότητας"...

- Είναι δεδομένη η θέληση του ΝΑΤΟ να προχωρήσει σε διεύρυνση. Σε ποιο σημείο διαφάνηκε ότι βρίσκεται αυτή η διαδικασία;

- Υπάρχει μια σειρά από "προβλήματα", που απορρέουν από το γεγονός ότι η Ρωσία θεωρεί ότι μια επέκταση του ΝΑΤΟ, της δημιουργεί προβλήματα και απειλή για την ασφάλειά της. Επίσης υπάρχει μια σειρά από επιφυλάξεις στο εσωτερικό των χωρών και στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Είναι διχασμένες οι απόψεις. Μια, που επιθυμεί μια γρήγορη διεύρυνση και μια δεύτερη που λέει ότι πρέπει να παρθούν σοβαρά υπόψη οι αντιρρήσεις της Ρωσίας, ανησυχώντας ότι μια προώθηση μια διεύρυνση του ΝΑΤΟ, με νέες χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την ένταση των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας - ΝΑΤΟ και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών και τη δυσκολία πια, να προωθηθούνε όπως προωθούνται σήμερα οι επενδύσεις και οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δυτικών χωρών και της Ρωσίας. Ακόμα, μια τέτοια επέκταση θα μπορούσε να δημιουργήσει ένταση που θα μπορούσε να ξεσπάσει και σε θερμά επεισόδια. Από ό,τι φαίνεται ο προσανατολισμός είναι να διευρυνθεί το ΝΑΤΟ. Δεν έχει καταληχθεί ακόμα ποιες χώρες θα ενταχθούν. Γίνεται προσπάθεια (κι αυτό θα λυθεί στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, το 1997) για τις χώρες, Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία και Σλοβενία. Πιστεύω ότι η Σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ το Δεκέμβρη θα προετοιμάσει το έδαφος και θα καθορίσει τις χώρες που θα ενταχθούν, χωρίς να αποκλείουμε και μια περαιτέρω καθυστέρηση, εάν η αντίδραση από μέρους της Ρωσίας, ήταν πιο έντονη από ό,τι είναι σήμερα. Να επισημάνουμε όμως και το γεγονός ότι η διεύρυνση δεν αφορά μόνο τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης...

- Τι εννοείτε;

- Το ΝΑΤΟ, δεν έχει βγάλει από το σχεδιασμό του να δημιουργήσει δομές σταθερές, που θα εγγυώνται την κυριαρχία του στο χώρο της Μεσογείου και τηw Μ. Ανατολής. Ετσι συζητήθηκαν οι δυνατότητες που υπάρχουν και εντείνονται οι ρυθμοί ενσωμάτωσης στο ΝΑΤΟ χωρών όπως είναι η Αίγυπτος, η Τυνησία, το Μαρόκο και η Ιορδανία. Η διεύρυνση προς τη Μεσόγειο δε φαίνεται προς το παρόν να έχει μπει στην τελική ευθεία. Είμαστε σε μια διαδικασία προκαταρκτική όπου εξετάζονται οι συνέπειες που θα έχει μια τέτοια ένταξη.

- Στην Επιτροπή Οικονομικών, στης οποίας τη συνεδρίαση παραβρεθήκατε, ποιο ήταν το κύριο αντικείμενο των συζητήσεων;

- Συζητήθηκε η πορεία ενσωμάτωσης των πρώην σοσιαλιστικών χωρών στην οικονομία της αγοράς και στη "δημοκρατία", όπως λένε οι ΝΑΤΟικοί παράγοντες. Στην οικονομική επιτροπή εξετάστηκε η περίπτωση της Πολωνίας, με την ευκαιρία όμως αυτή, εξετάστηκε και των υπόλοιπων χωρών. Θεωρούν ότι η πορεία ιδιωτικοποιήσεων στην Πολωνία, βρίσκεται σε καλό σημείο, όμως, διαπιστώνουν ένα αδύνατο σημείο στην κατεύθυνση της εδραίωσης της οικονομίας της αγοράς. Μια "αδυναμία", που οφείλεται στο σύστημα συνταξιοδότησης της χώρας αυτής. Στην Πολωνία, σύμφωνα με την προηγούμενη νομοθεσία, οι συνταξιούχοι παίρνουν το 75% του μισθού που είχαν πριν βγουν στη σύνταξη. Αυτό θεωρείται μειονέκτημα στην ολοκλήρωση της προσπάθειας να περάσει τελειωτικά η Πολωνία, στην οικογένεια των χωρών που έχει εδραιωθεί η καπιταλιστική οικονομία.Θεωρούν ότι είναι βόμβα στα θεμέλια του συστήματος και ότι πρέπει να γίνει μια μεγάλη αλλαγή στο σύστημα συνταξιοδότησης. Η να ανέβει το όριο συνταξιοδότησης στα 75 χρόνια, ή να παρθούν άλλα δραστικά μέτρα που θα περικόψει τις συντάξεις και θα αποδυναμώσει την κάλυψη που έχει η νέα εργατική δύναμη που μπαίνει τώρα στην αγορά. Θα αποδυναμωθούν οι δυνατότητες εξασφάλισης των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. Ουσιαστικά θα σπρώχνονται οι νέοι εργαζόμενοι να βρουν οι ίδιοι τον τρόπο να διασφαλίσουν τις ανάγκες τους αυτές. Ο τρόπος που σκέπτονται για την Πολωνία είναι ο τρόπος με τον οποίο σκέπτονται και για τις υπόλοιπες χώρες. Θεωρούν ότι όλο αυτό το πλέγμα που διασφάλιζε στους εργαζόμενους της Δυτικής Ευρώπης και συνολικά του καπιταλιστικού κόσμου δικαιώματα στην ασφάλεια, θεωρούνται βαρίδια στην ανάπτυξη της οικονομίας των χωρών αυτών και πρέπει να παρθούν πίσω, αφού θέλουν να "εξυγιάνουν" την οικονομία. Ενώ βάζουν την Πολωνία στην 1η θέση για την ταχύτητα, με την οποία φτάνει στην ελεύθερη αγορά, στη 2η θέση βάζουν τη Ρωσία, θεωρούν ότι οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν πάρει γρήγορο ρυθμό. Πολύ γρήγορα μπορούν να εκτιμήσουν ότι η Ρωσία θα περάσει γρήγορα στο καπιταλιστικό σύστημα. Για τις άλλες χώρες διατηρούν επιφυλάξεις.

Η παρουσία των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην περιοχή των Βαλκανίων είναι ειλημμένη σχεδόν απόφαση να διατηρηθεί και όπως όλα δείχνουν δε μένει παρά η τυπική έγκριση γι' αυτό. Στα πλαίσια της ψευδεπίγραφης "ειρήνης" που αποφασίστηκε στο Ντέιτον των ΗΠΑ, οι Αμερικανοί ετοιμάζονται να ενισχύσουν τους στρατιωτικούς "πυλώνες" τους τόσο στη Βοσνία, όσο και στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ). Σύμφωνα μάλιστα και με την τρέχουσα ειδησεογραφία, πληροφορίες αναφέρουν ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Γ. Κρίστοφερ, έχει στείλει σχετική επιστολή στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών σχετικά με το θέμα αυτό, μια και ως γνωστόν στη Βοσνία υπάρχει και ελληνική στρατιωτική αποστολή. Ιδιαίτερα διαφωτιστική ως προς τις ΝΑΤΟϊκές προθέσεις, αλλά και για την κατάσταση που επικρατεί στη Βοσνία, ήταν η συζήτηση που είχαμε για το θέμα με τον Ορ. Κολοζώφ, μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης της Βορειοατλαντικής Συνέλευσης:

- Η προθεσμία παρουσίας ΝΑΤΟϊκών στρατιωτικών δυνάμεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, συγκεκριμένα στη Βοσνία, λήγει στο τέλος του 1996, ποιοι είναι οι μετέπειτα προσανατολισμοί τους;

- Η απόφαση στην οποία προσανατολίζεται το ΝΑΤΟ, είναι η ανανέωση στα πλαίσια της IFOR, στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη. Η προθεσμία λήγει στο τέλος του χρόνου και θα αποφασιστεί η ανανέωση. Εχει ενδιαφέρον η συζήτηση που έγινε γύρω από αυτό το θέμα στις επιτροπές, σχετικά με το ποιες είναι οι δυσκολίες που βρίσκει η υλοποίηση της Συμφωνίας Ντέιτον. Οταν υπογράφτηκε η Συμφωνία, εμείς είχαμε επισημάνει ότι έχει τα χαρακτηριστικά μιας προσωρινής ανακωχής. Πως αυτό οφείλεται στο ότι δεν εξυπηρετούνται τα συμφέροντα των μερών που αποτελούν τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη. Είναι μία από τα πάνω απόφαση που επιβλήθηκε με τη δύναμη των όπλων, σε όλες τις πλευρές, ιδιαίτερα στους Σέρβους. Αυτό σήμερα φαίνεται σε όλη του την έκταση.Οι Αμερικανοί, οι παράγοντες του ΝΑΤΟ, αρχίζουν να διαμαρτύρονται και να γκρινιάζουν, να ανησυχούν και να χρεώνουν στους "Βόσνιους" - με αυτό τον όρο εννοούν και τις 3 πλευρές - ότι δεν προσφέρουν ώστε να υλοποιηθούν όσα αποφασίστηκαν στο Ντέιτον και οι διαδικασίες "ομαλοποίησης και ανοικοδόμησης της χώρας" έχουν μεγάλη καθυστέρηση. Από εκεί πηγάζει και η εκτίμηση να παραμείνουν τα στρατεύματα εκεί πέρα. Εκείνο που τους ανησυχεί είναι ότι ακόμα δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν μία κατάσταση που να είναι ολοκληρωτικά υποταγμένη στα δικά τους σχέδια.Στο σύνολό τους, οι τρεις αυτές πλευρές που αποτελούν το κράτος της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, δε συνεργάζονται με τους αξιωματούχους του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ για να εφαρμόσουν τις συμφωνίες. Στην Επιτροπή Οικονομικών, έγινε μια πολύ ζωηρή συζήτηση για αυτό το θέμα, επιρρίφθηκαν ευθύνες στους "Βόσνιους", χρέωσαν συνολικά στην ηγεσία των "Βοσνίων" το θέμα αυτό, αναρωτιούνται κατά πόσο είναι σε θέση αυτές οι ηγεσίες να εφαρμόσουν αυτές τις συμφωνίες και όπως φάνηκε θα θέλανε να αναδείξουν νέες ηγεσίες, που όμως αυτή τη στιγμή δε φαίνονται στον ορίζονται σε κανένα από τα 3 μέρη. Στη συζήτηση δε φάνηκε να δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση σε καμία από τις τρεις πλευρές. Καταλαβαίνει κανείς ότι το σχέδιο εφαρμογής των αποφάσεων του Ντέιτον, η εξασφάλιση της κυριαρχίας του ΝΑΤΟ, δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Ανέφερα αυτά, για να δει κανείς ότι το ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, θα αξιοποιήσουν όλα αυτά τα επιχειρήματα σαν πρόσχημα για να ανανεώσουν την παρουσία τους στην περιοχή. Στρατιωτική παρουσία που δεν "κοιτάζει" μόνο στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, αλλά συνολικά στα Βαλκάνια και πέρα από εκεί ακόμα. Οι 50.000 στρατού, που υπάρχουν εκεί, αποτελούν ουσιαστικά μια μεγάλη δύναμη που επηρεάζει τα πράγματα, τις πολιτικές, εσωτερικές υποθέσεις των βαλκανικών κρατών. Αποτελεί μια πίεση προς τις κυβερνήσεις και τις πολιτικές δυνάμεις".

- ΝΑΤΟικές δυνάμεις υπάρχουν όμως και στην ΠΓΔΜ...

- Μέσα στα ίδια πλαίσια πρέπει να δούμε και την απόφαση να ανανεωθεί η αμερικανική δύναμη που είναι εγκαταστημένη στην ΠΓΔΜ. Οι ΗΠΑ σε καμιά περίπτωση δε θέλουν να εγκαταλείψουν τις θέσεις που έχουν κερδίσει, σε σχέση και με τους Ευρωπαίους συμμάχους τους. Θα αξιοποιήσουν αυτήν την παρουσία τους για να προωθήσουν το δικό τους σύστημα στην περιοχή, αυτό που ονομάζουν "Νέα Τάξη Πραγμάτων". Δεν εννοώ μόνο τα Βαλκάνια, αλλά την Εγγύς και Μέση Ανατολή, μέχρι και τον Περσικό Κόλπο.

Κομβικό θέμα για τα συμφέροντα της Ελλάδας και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, έχει χαρακτηριστεί από πολλούς η υπόθεση της θέσης της χώρας στα πλαίσια της Νέας Δομής του ΝΑΤΟ. Ξεκάθαρα ενάντια στα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας κινείται η όλη διαδικασία, εκτίμησε ο Ορ. Κολοζώφ, μιλώντας για το θέμα, με αφορμή τις συζητήσεις που έγιναν στη Βορειοατλαντική Συνέλευση στο Παρίσι.

- Η αναδιάρθρωση του ΝΑΤΟ ήταν ένα από τα κεντρικά θέματα της Βορειοατλαντικής Συνέλευσης. Με ποιο στόχο;

- Από τα επίσημα υλικά της συνέλευσης, εισηγήσεις και συζητήσεις που έγιναν, αλλά και από τις ανεπίσημες συζητήσεις είναι καθαρό ότι το ΝΑΤΟ επιδιώκει πρώτα απ' όλα να αλλάξει τη δομή του, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί καλύτερα στις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί, με την έννοια να μπορέσει καλύτερα - ιδιαίτερα η αμερικανική πλευρά - να εδραιώσει την κυριαρχία του σε μια ευρύτερη περιοχή από αυτήν που το ...προηγούμενο ΝΑΤΟ είχε κάτω από τη δική του αρμοδιότητα. Το καταστατικό του ΝΑΤΟ - αυτό που έγινε στην Ουάσιγκτον και αποτελεί την ιδρυτική διακήρυξη του οργανισμού - έχει το άρθρο 5 ως προς το χώρο ακτίνας δράσης. Είναι ο χώρος εντός των συνόρων των χωρών - μελών της συμμαχίας. Αυτό στην πράξη έχει αλλάξει με τον "εκσυγχρονισμό" του ΝΑΤΟ και όλες οι προετοιμασίες και οι προσαρμογές έχουν στόχο να δημιουργηθεί η δυνατότητα για δράση έξω από αυτό το πλαίσιο της ιδρυτικής συμφωνίας. Είναι καθαρό ότι με τη Νέα Δομή του ΝΑΤΟ (ένα στρατηγείο κεντρικό, δυο υποστρατηγεία σε Βορρά - Νότο, επιμέρους υποστρατηγεία που θα έχουν τον έλεγχο κάθε εθνικού χώρου) κάθε χώρα θα έχει το δικό της υποστρατηγείο.

- Αυτό, προφανώς, αφορά και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις...

- Μας αφορά άμεσα, γιατί έχει να κάνει με τις απαιτήσεις που έχει η Τουρκία για τον επιχειρησιακό έλεγχο. Εδώ το ΝΑΤΟ θεωρεί ότι η γενικότερη ευθύνη - όταν θα υπάρχουν ασκήσεις κι όταν θα υπάρχουν εντάσεις - δε θα ανήκει στα δύο υποστρατηγεία που θα ελέγχουν τον εθνικό χώρο, αλλά θα ανήκουν στο στρατηγείο της Νάπολης, το γενικότερο στρατηγείο του Νότου. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα σοβαρότατο πρόβλημα για τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας, τα οποία ουσιαστικά - στα πλαίσια της λειτουργίας του ΝΑΤΟ - εκχωρούνται στη διοίκηση του στρατηγείου της Νάπολης.

- Πώς αντιμετωπίζεται η Ελλάδα, από το ΝΑΤΟ, ενόψει αυτών των αλλαγών; - Οι "σύμμαχοι" αφήνουν να εννοηθεί προς την Ελλάδα ότι στο πλαίσιο της Νέας Δομής έχει στη δική της αρμοδιότητα τις δυνάμεις που εντάσσονται στο "Συνεταιρισμό Για την Ειρήνη", αλλά το ίδιο κάνουν και προς την Τουρκία. Αφήνουν να εννοηθεί ότι η Τουρκία θα είναι αυτή που παίζει σημαντικό ρόλο στις συμμαχίες με τις βαλκανικές χώρες.

- Στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, σε τι κλίμα διαβλέπετε να εξελίσσονται αυτές οι αλλαγές;

- Υπάρχει μια αντιπαλότητα ανάμεσα στους Αμερικανούς, τους Γερμανούς και τους Γάλλους. Είναι φανερό ότι η Γαλλία επέστρεψε στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ ως μια πυρηνική δύναμη με όλο το δυναμικό που έχει στη διάθεσή της και φυσικά στα πλαίσια του ΝΑΤΟ θέλει να παίξει έναν ουσιαστικό ρόλο, τέτοιο που θα την επιβάλει ως μια δύναμη κυρίαρχη και στη Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση. Η αντιπαλότητα φαίνεται ότι λύθηκε. Οι Γάλλοι διεκδικούσαν την ευθύνη του Νότιου Αρχηγείου. Το ζήτημα αυτό διευθετήθηκε και είναι κάτω από τον έλεγχο των ΗΠΑ...

Στο Στρατηγείο της Νάπολης ο επιχειρησιακός έλεγχος του Αιγαίου σε περίοδο ασκήσεων, εντάσεων...

Ο Ορέστης Κολοζώφ

Ελληνες στρατιώτες στη Βοσνία. Η στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ ανανεώνεται...

Η Διεύρυνση, αλλά και η Νέα Δομή του ΝΑΤΟ, η ανανέωση της στρατιωτικής παρουσίας στα Βαλκάνια με την ενίσχυση της IFOR και του στρατιωτικού σώματος στην ΠΓΔΜ, καθώς και οι σχέσεις με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ήταν τα βασικά θέματα που απασχόλησαν το "κοινοβούλιο του ΝΑΤΟ", όπως θα μπορούσε να αποκληθεί η Βορειοατλαντική Συνέλευση, που έγινε από τις 17 έως και τις 21 Νοέμβρη στο Παρίσι.

Στην εν λόγω συνέλευση συμμετέχουν αντιπροσωπείες από τα εθνικά Κοινοβούλια των χωρών - μελών του ΝΑΤΟ, καθώς και εκπρόσωποι από χώρες που δεν είναι μέλη ως παρατηρητές. Η Ελλάδα συμμετείχε με 10μελή κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία (7 τακτικά, 3 αναπληρωματικά μέλη) από όλα τα κόμματα. Εκπροσωπώντας το ΚΚΕ, παρευρέθηκε ο βουλευτής και μέλος του ΠΓ του Κόμματος, Ορέστης Κολοζώφ, με τον οποίο ο "Ρ" συζήτησε για τα τεκταινόμενα στη συνέλευση, καθώς και τις εργασίες και τις συζητήσεις που έγιναν στις συνεδριάσεις των επιμέρους θεματικών επιτροπών. Τα συμπεράσματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο επειδή αφορούν την περιοχή των Βαλκανίων και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μα κι επειδή δίνουν το πλαίσιο των συζητήσεων και αποφάσεων που αναμένεται να παρθούν τόσο στη Διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των χωρών - μελών του ΝΑΤΟ, που θα γίνει το Δεκέμβρη, όσο και στη Διάσκεψη Κορυφής, που θα γίνει στις αρχές του 1997.