Στις 6 του Απρίλη συμπληρώνονται 100 χρόνια από την αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Τη Δευτέρα 6 Απρίλη 1896, στο "Καλλιμάρμαρο", που είχε ανακαινιστεί με χρήματα του Γ. Αβέρωφ και είχε εγκαινιαστεί μια μέρα νωρίτερα, άνοιγε μια νέα σελίδα στην ιστορία του παγκόσμιου αθλητισμού. Εξήντα χιλιάδες Αθηναίοι και Πειραιώτες, άλλοι από περιέργεια και άλλοι από σεβασμό στα ιδανικά που καλλιεργήθηκαν επί αιώνες στον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας, κατέκλυσαν το Παναθηναϊκό Στάδιο για να καμαρώσουν και να χειροκροτήσουν την πρώτη παγκόσμια αθλητική συνάντηση νέων.

Χάρη στην κληρονομιά των προγόνων της, η φτωχή και χρεοκοπημένη τότε Ελλάδα, βρέθηκε στο επίκεντρο ενός κινήματος, που έμελλε να κυριαρχήσει, επηρεάζοντας πολιτιστικά και οικονομικά την ανθρωπότητα.

Στον αιώνα που πέρασε άλλαξαν πολλά. Η Αθήνα των εκατό χιλιάδων, εξελίχθηκε σε μεγαλούπολη εκατομμυρίων. Η φουστανέλα του Σπ. Λούη αντικαταστάθηκε από τη φόρμα της "Αντίντας". Η κορδέλα του τερματισμού, από το φώτο φίνις. Ο κότινος, από τα παχυλά πριμ. Το κρασάκι με το οποίο οι Σπαταναίοι κέρναγαν τους μαραθωνοδρόμους το 1896, από τα στεροειδή και τις βιταμίνες. Το συναίσθημα παραχώρησε τη θέση του στα οικονομικά συμφέροντα και γύρω από τους Ολυμπιακούς Αγώνες άνθησε μια κολοσσιαία βιομηχανία θεάματος.

Αν η Ελλάδα δεν μπόρεσε να διαφυλάξει το ρομαντισμό και να υπερασπιστεί τη φιλοσοφία των αγώνων της αρχαιότητας, δε φέρει αποκλειστικά την ευθύνη. Στις 23 Ιούνη 1894, όταν στο Συνέδριο της Σορβώνης ο Γάλλος διανοούμενος και οραματιστής Πιερ Ντε Κουμπερτέν κι οι εκπρόσωποι των δέκα πιο αναπτυγμένων οικονομικά κρατών της εποχής (Σουηδία, ΗΠΑ, Βοημία, Ουγγαρία, Μ. Βρετανία, Αργεντινή, Ν. Ζηλανδία, Ιταλία, Γαλλία, Ρωσία) αποδέχτηκαν την αυθόρμητη πρόταση του Δημήτρη Βικέλα για αναβίωση των αγώνων στη χώρα που γέννησε τα ολυμπιακά ιδεώδη, η Ελλάδα ήταν ένα χρεοκοπημένο κράτος. Οι Αγγλοι αξίωναν να ασκούν έλεγχο στα οικονομικά για να δώσουν νέο δάνειο, τα εκατομμύρια από τη σκληρή φορολογία πήγαιναν για την πληρωμή των τοκοχρεολυσίων και ο Τρικούπης την 1η του Δεκέμβρη 1893 κήρυχνε επίσημα στη Βουλή την πτώχευση του κράτους με τη φράση που έμεινε στην ιστορία, "δυστυχώς επτωχεύσαμεν".

Κι όμως η Ελλάδα ήταν το μόνο κράτος που μπορούσε να αναβιώσει χωρίς πισωγυρίσματα, μια φιλοσοφία που δεν έμενε μόνο στο αγωνιστικό μέρος της υπόθεσης, αλλά ήταν άριστα συνδεδεμένη με την πνευματική διαπαιδαγώγηση των νέων και την ευγενή άμιλλα μεταξύ κρατών, πόλεων και ατόμων.

Ευρωπαίοι και Αμερικάνοι είχαν προ πολλού ξεκινήσει την αθλητική οργάνωση των κοινωνιών τους. Είχαν εισάγει τη φυσική αγωγή στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά τα οράματά τους κινούνταν αποκλειστικά στην καλύτερη προετοιμασία των νέων για τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις. Η φιλοσοφία αυτή κυριάρχησε στο γερμανικό σύστημα γυμναστικής, ενώ οι Σουηδοί ένα βήμα πιο μπροστά, συνδύασαν τις ασκήσεις φυσικής αγωγής με την ανατομία και τη βιολογία του ανθρώπου. Εγγλέζοι κι Αμερικάνοι έδιναν μεγαλύτερο βάρος στα ομαδικά παιχνίδια, αλλά πάντα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, όπου συμμετείχε το τμήμα εκείνο της νεολαίας που προερχόταν από τις πιο πλούσιες οικογένειες.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα δεν υπήρχε χώρα, εκτός της Αφρικής, χωρίς κάποια μορφή σύγχρονης αθλητικής δραστηριότητας. Η Αυστραλία συναγωνιζόταν την Αγγλία στην κολύμβηση. Στις ΗΠΑ κάνουν την εμφάνισή τους οι σύλλογοι του κρίκετ, του μπέιζμπολ, του ράγκμπι, της πυγμαχίας. Στην Ινδία οι αριστοκράτες καλλιεργούν το χόκεϊ επί χόρτου. Οι Βρετανοί οργανώνουν το ποδόσφαιρο.

Η ανάπτυξη των μέσων μεταφοράς, οδήγησε νομοτελειακά και στη διεθνοποίηση του αθλητισμού. Το 1881 ιδρύεται η Διεθνής Ομοσπονδία Γυμναστικής. Μέχρι τους Ολυμπιακούς αγώνες των Αθηνών, κάνουν την εμφάνισή τους οι Διεθνείς Ομοσπονδίες Κωπηλασίας και Ιππασίας το 1892.

Η έννοια "Ολυμπιακοί Αγώνες", μετά το διάταγμα του Θεοδοσίου το 393 για την κατάργησή τους, επανέρχεται στο προσκήνιο στις αρχές του 16ου αιώνα. Ο Γερμανός δικηγόρος Γιόχαν Ακβιλ οργανώνει, το 1516 στο Μπάντεν, αγώνες επίδειξης, τους οποίους ονομάζει Ολυμπιακούς. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Αγγλος δραματουργός Τόμας Κιντ (1544 - 1590), ανεβάζει στο θέατρο σκηνές από την ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων. Το 1604 ο συμπατριώτης του δικηγόρος Ρόμπερτ Ντόβερ, οργανώνει τους "αγγλικούς Ολυμπιακούς Αγώνες". Ανάλογες μαρτυρίες για διεξαγωγή αγώνων με την επωνυμία Ολυμπιακοί, έρχονται από τη Σουηδία το 1830 και το Μόντρεαλ του Καναδά το 1844.

Παρά τη ραγδαία ανάπτυξη του αθλητισμού στα τέλη του 19ου αιώνα, δύσκολα θα στεφόταν με επιτυχία η αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων σε άλλη χώρα. Ελειπε η παράδοση, ο ενθουσιασμός, η θεωρητική τεκμηρίωση της φιλοσοφίας του, στοιχεία απαραίτητα για την επιτυχία του καινούριου, την εποχή εκείνη. Αντίθετα περίσσευε η αμφισβήτηση κι η άγνοια. Ο Πιερ Ντε Κουμπερτέν έκανε αγώνα για να εισάγει τη γυμναστική στο εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας και το 1900 άκουγε με έκπληξη τους συμπατριώτες του να δίνουν προτεραιότητα στη διεθνή εμπορική έκθεση, αγνοώντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τη διεξαγωγή των οποίων είχαν αναλάβει. Αν είχε γίνει πραγματικότητα η αρχική σκέψη του Πιερ Ντε Κουμπερτέν να ξεκινήσει η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 1900 από το Παρίσι, οι πιθανότητες να αποτύχει η όλη προσπάθεια, ήταν πολλές. Οι Γάλλοι που ήταν πρωτοπόροι στην αθλητική οργάνωση, δεν ενθουσιάστηκαν από την ιδέα του Πιερ Ντε Κουμπερτέν για διοργάνωση των 2ων Ολυμπιακών Αγώνων. Οι οργανωτές της έκθεσης, που δεν ήταν άλλοι από την αστική τάξη της εποχής, αρνούνταν όχι μόνο να εντάξουν τα αγωνίσματα στο πρόγραμμα της έκθεσης, αλλά δεν ήθελαν ούτε καν να αναφέρουν τις λέξεις Ολυμπιακοί Αγώνες. Κι ενώ οι Γάλλοι καμάρωναν για τον πύργο του Αϊφελ, στη χώρα δεν υπήρχε ούτε ένα στάδιο με στίβο. Οι αγώνες φιλοξενήθηκαν στον χορταριασμένο χώρο του ιππικού ομίλου, σε μια έκταση με δέντρα, στα κλαδιά των οποίων σταματούσαν τα ακόντια και οι δίσκοι των αθλητών και κράτησαν από το Μάη μέχρι τον Οκτώβρη.

Τέσσερα χρόνια αργότερα στο Σεν Λούις, οι Αμερικάνοι απέδειξαν ότι αγνοούσαν παντελώς την ιστορία και τη φιλοσοφία των αγώνων της αρχαιότητας. Παράλληλα με το επίσημο πρόγραμμα, οργάνωσαν ανθρωπολογικούς αγώνες για τα παιδιά... των κατώτερων φυλών, με αναρριχήσεις σε στύλους και λασπομαχίες. Οι φυλετικές διακρίσεις και ο χαβαλές, σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια.

Στη φτωχή Ελλάδα οι συνθήκες ήταν διαφορετικές. Από το 1838 καθιερώθηκε η γυμναστική κάθε Τετάρτη και Σάββατο απόγευμα στα γυμνάσια, ενώ το άκουσμα και μόνο των λέξεων Ολυμπιακοί Αγώνες, ήταν αρκετό για να προκαλέσει χειροκρότημα και ενθουσιασμό. Το γεγονός ότι η Αθήνα των 150.000 κατοίκων, γέμισε το 1896 ένα στάδιο 60.000 θέσεων, είναι η καλύτερη απόδειξη ότι οι Ελληνες ήταν έτοιμοι να αναβιώσουν τις παραδόσεις των προγόνων τους. Κι όπως έγραψε το 1984 ο Σκοτσέζος καθηγητής φυσικής αγωγής Μακ Ναμπ, "η Ολυμπιάδα του 1896 στην Αθήνα, αν και κάπως πρωτόγονη, ήταν πλημμυρισμένη από ρομαντικό ιδεαλισμό, τελέστηκε στο γεμάτο ατμόσφαιρα στάδιο και το ελληνικό κοινό, ήταν γεμάτο άδολο πάθος".

Η Ελλάδα με τον ενθουσιασμό που αγκάλιασε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, εν μέρει έκανε το καθήκον της. Αν δεν μπόρεσε να καλλιεργήσει στη διεθνή κοινότητα στο βαθμό που μπορούσε και θα 'πρεπε, το σεβασμό στα ιδανικά της ειρηνικής συμβίωσης, του "ευ αγωνίζεσθαι" και της πνευματικής ανάπτυξης μέσω του αθλητισμού, είναι γιατί ταυτίστηκε με συντηρητικές πολιτικές και δεν μπόρεσε στην πράξη, ή δε θέλησε, να αντισταθεί στις δυνάμεις εκείνες που είδαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως μια τεράστια οικονομική επιχείρηση.

Ο γιγαντισμός, η οικονομική εξάρτηση αθλητών και παραγόντων, η μονοπώληση των διοργανώσεων από τις ισχυρότερες οικονομικά χώρες και η υποταγή των... Αθανάτων στα συμφέροντα των εταιριών, είναι στοιχεία που πρέπει να εκλείψουν, αν θέλουμε η "Κόκα - Κόλα" να μην ξανανικήσει τον Παρθενώνα. Ευτυχώς ή δυστυχώς, οι αρχαίοι υμών πρόγονοι μας όρισαν να φυλάττουμε εσαεί Θερμοπύλες.

Το Νοέμβρη του 1892, η Ενωση αθλητικών συλλόγων της Γαλλίας, γιόρτασε τα πέντε χρόνια από την ίδρυσή της. Το εορταστικό πρόγραμμα, αρκετά πλούσιο για την εποχή, περιλάμβανε ανάμεσα στις άλλες εκδηλώσεις, διάλεξη του γραμματέα της, Πιερ Ντε Κουμπερτέν, με θέμα "ο ρόλος του αθλητισμού στην αρχαία εποχή". Στη διάρκεια της ομιλίας του ανακοινώνει για πρώτη φορά επίσημα το σχέδιό του για αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων και κλείνει τη διάλεξή του υπογραμμίζοντας: "Με τη βοήθειά σας θα εργαστώ για την επίτευξη αυτού του στόχου, έτσι ώστε η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων να βασίζεται στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής".

Το πώς ο Πιερ Ντε Κουμπερτέν, ένας Γάλλος με αριστοκρατική καταγωγή, έφτασε να κάνει όραμα της ζωής του την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα. Η Γαλλία του 19ου αιώνα, μετά την ήττα στους Πρωσικούς πολέμους, ζει μια κοινωνική επανάσταση. Η τρίτη Δημοκρατία διαδέχεται τη δεύτερη Αυτοκρατορία. Ο Πιερ Ντε Κουμπερτέν που είχε γεννηθεί την Πρωτοχρονιά του 1863, βρίσκεται στο πλευρό εκείνων που αγωνίζονται κατά της μοναρχίας και τη μείωση της εκκλησιαστικής επιρροής. Οι δικοί του τον προόριζαν για στρατιωτική καριέρα, αλλά ο ίδιος αρχίζει να μελετάει Δίκαιο και Πολιτικές Επιστήμες. Πηγαίνει στην Αγγλία όπου γνωρίζεται με τα παιδαγωγικά απομνημονεύματα του Τόμας Αρνολντ, που είχε αφιερώσει τη ζωή του στην απόδειξη της θετικής επίδρασης των αθλητικών αγώνων στην παιδαγωγική διαδικασία. Επιστρέφοντας στη Γαλλία γνωρίζει ότι οι συμπατριώτες του δεν πρόκειται να δεχτούν χωρίς αντιδράσεις το αγγλικό σύστημα φυσικής διαπαιδαγώγησης και ετοιμάζει αλλαγές. Για την υλοποίηση των απόψεών του, ιδρύει το 1887 την επιτροπή για την προπαγάνδιση της φυσικής αγωγής. Καθοδηγητικό ρόλο στην επιτροπή παίζει ο τότε υπουργός παιδείας Ζ. Σιμόν, που δεν μπορεί όμως να κατανοήσει την αναγκαιότητα εισαγωγής της γυμναστικής στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η άποψη πως ο αθλητισμός εμποδίζει τη μάθηση κι οι γιατροί υποστηρίζουν ότι η υγεία κινδυνεύει από την άθληση, είναι δύσκολο ακόμα και για υπουργούς να αντιληφθούν το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας.

Το 1889 στο πλαίσιο συνεδρίου για τη φυσική αγωγή, ο Πιερ Ντε Κουμπερτέν ρίχνει την ιδέα διοργάνωσης διεθνών αθλητικών διοργανώσεων, στο πνεύμα των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων. Επισκέπτεται μάλιστα για το λόγο αυτό τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Το 1892 πείθει την Ενωση Αθλητικών Συλλόγων να διοργανώσει διεθνές φόρουμ, προκειμένου να διαμορφωθεί μια ενιαία άποψη για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο ίδιος αναλαμβάνει να έρθει σε επικοινωνία με κορυφαίους αθλητικούς συλλόγους και οργανώσεις της εποχής. Ενα από τα γράμματά του, ένα ανοιξιάτικο πρωινό του 1894, με ημερομηνία 26 Απρίλη, φτάνει στα χέρια του προέδρου του Πανελληνίου, Ιωάννη Φωκιανού. "Θα ήταν λίαν ευχάριστο εάν ο σύλλογός σας αντεπροσωπεύετο ή τουλάχιστον έστελεν σχετική διατριβή", γράφει μεταξύ άλλων ο Κουμπερτέν.

Ο Πανελλήνιος, που τότε έκτιζε το γήπεδό του στη συμβολή Αλεξάνδρας και Πατησίων, θα 'λεγε κανείς ότι περίμενε την πρόσκληση και ορίζει αντιπρόσωπό του τον λόγιο Δημήτρη Βικέλα, που ζούσε μόνιμα στο Παρίσι. Στις 23 Ιούνη 1894, οι αντιπρόσωποι του διεθνούς αθλητικού συνεδρίου, υιοθετούν ομόφωνα την πρόταση του Δ. Βικέλα για αναβίωση των αγώνων το 1896 στην Αθήνα και τον εκλέγουν πρόεδρο της νεοσύστατης Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.

Αν και ο Βικέλας λειτούργησε αυθόρμητα, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με την ελληνική κυβέρνηση, η ζωή τον δικαίωσε.

Παρά τα προβλήματα, η Ελλάδα από τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσης, ζούσε με το όνειρο της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων σε εθνικό επίπεδο. Ο γειτονικός στην Αρχαία Ολυμπία, Δήμος Λετρίνης, αποφασίζει πρώτος την τέλεση Ολυμπιακών Αγώνων κάθε τετραετία στον Πύργο, αρχής γενομένης το 1838, χωρίς όμως να γνωρίζει κανείς αν έγιναν.

Την ιδέα της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, συνέβαλε το 1858 ο μεγαλοκτηματίας Ευάγγελος Ζάππας που ζούσε στη Ρουμανία. Με χρήματά του, την Κυριακή 15 Νοέμβρη του 1859 διεξάγονται αγώνες στην πλατεία Ομονοίας. Παρά το γεγονός ότι το χρηματικό έπαθλο για το νικητή έφτανε μέχρι και τις 280 δρχ., η συμμετοχή αθλητών ήταν μικρή και οι αγώνες απέτυχαν παταγωδώς. Σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής "γελοιωδέστερον πράγμα δεν ήτο από τη χτεσινήν κωμωδίαν και την αληθεία αμαρτάνει τις αν ονομάση αυτήν ολυμπιακούς αγώνας".

Εντεκα χρόνια αργότερα, οργανώνεται στο Παναθηναϊκό Στάδιο η δεύτερη Ολυμπιάδα, η οποία από κάθε πλευρά στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Ηταν ο προπομπός των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, έστω κι αν η προσπάθεια οργάνωσης αγώνων το 1874 δεν είχε την ίδια συνέχεια.

Η είδηση της ανάθεσης της 1ης Ολυμπιάδας, γέμισε με ικανοποίηση τους Ελληνες. Αντίθετη γνώμη είχε η κυβέρνηση. Θεωρούσε πρόκληση απέναντι στους δανειστές της την ανάληψη εξόδων για γιορτές. Το πρόβλημα ήταν μεγαλύτερο, καθώς οι επικριτές της διοργάνωσης ήταν συνυφασμένοι με την εξουσία.

Ο πρώην υπουργός και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής, Δραγούμης, τον Οκτώβρη του 1893 στέλνει γράμμα στον Κουμπερτέν, εξηγώντας του γιατί η Αθήνα δεν μπορεί να φέρει σε πέρας τη διοργάνωση. Πριν ακόμη πάρει το γράμμα, ο Κουμπερτέν έχοντας πληροφορηθεί από τη Δ. Βικέλα την τροπή των πραγμάτων, αποφασίζει να επισκεφτεί την Ελλάδα. Στα τέλη Οκτώβρη με το τρένο πηγαίνει στη Μασσαλία κι από κει με το πλοίο "Ορτεγκάλ" σαλπάρει για τον Πειραιά. Στο ντοσιέ του έχει την εναλλακτική πρόταση της Ουγγαρίας στην περίπτωση άρνησης της Αθήνας, αλλά ο ίδιος επιμένει, οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες να αναβιώσουν στη χώρα που γέννησε την ιδέα.

Στην Αθήνα η ανάληψη της Ολυμπιάδας έχει ήδη προκαλέσει πολιτική κρίση. Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Δεληγιάννης, έχει ταχθεί υπέρ των Αγώνων, αλλά ο Τρικούπης απειλεί με παραίτηση. Την επομένη ο πρωθυπουργός επισκέπτεται τον Κουμπερτέν, τον οποίο προσπαθεί να πείσει ότι τα έξοδα είναι αβάσταχτα για το ταμείο του κράτους.

Ο Κουμπερτέν δεν το βάζει κάτω. "Εμείς οι Γάλλοι έχουμε μια παροιμία. Η λέξη αδύνατον δεν είναι γαλλική. Σήμερα το πρωί κάποιος μου είπε ότι είναι ελληνική. Εγώ δεν το πιστεύω", λέει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα "Το Αστυ". Επισκέπτεται τον πρίγκιπα Κωνσταντίνο, του μιλάει με θαυμασμό για την Αρχαία Ολυμπία, τον αγώνα των Ελλήνων ενάντια στον τουρκικό ζυγό, τους φιλέλληνες Μπάιρον, Ντελακρουά και τον πείθει να υποστηρίξει τους Αγώνες. Στη συνέχεια δίνει διάλεξη στο λογοτεχνικό σύλλογο "Παρνασσός" με θέμα "Ο αθλητισμός στον σύγχρονο κόσμο και οι Ολυμπιακοί Αγώνες". Επισκέπτεται την Ολυμπία, περπατάει ανάμεσα στα ερείπια, διαβάζει τα ονόματα των Ολυμπιονικών, απαγγέλλει στίχους του Πινδάρου και ήσυχος επιστρέφει στο Παρίσι.

Στην Αθήνα η ποίηση παραχωρεί τη θέση της στο δράμα. Ο Τρικούπης επιμένει ότι τα έξοδα είναι πολλά και ο πρίγκιπας Κωνσταντίνος αναδιοργανώνει την Οργανωτική Επιτροπή, τοποθετώντας επικεφαλής το δήμαρχο Αθηναίων, Τιμολέοντα Φιλήμονα. Ο Τρικούπης δυσαρεστημένος από την κίνηση του πρίγκιπα, ζητάει από το βασιλιά να διαλέξει ανάμεσα στον ίδιο και το γιο του. Ο βασιλιάς δεν τον καλύπτει και ο Τρικούπης υποβάλει την παραίτησή του.

Η Οργανωτική Επιτροπή ζητάει τη συνδρομή των απανταχού Ελλήνων για την αναβίωση των αγώνων. Από ξένους αρνούνται να εισπράξουν εισφορές. Το ποσό που συγκεντρώθηκε ανέρχεται σε 332.756 δρχ., αλλά οι προσδοκίες δεν ικανοποιήθηκαν. "Πολλοί εκ των πλουσίων εκώφευσαν, διαδίδοντες ότι το έργον ήν κωμικόν και θα αποτύχει", γράφει ο Τ. Φιλήμων. Η Οργανωτική Επιτροπή για την ανακαίνιση του Σταδίου απευθύνεται για βοήθεια στον Γ. Αβέρωφ, που ζει στην Αλεξάνδρεια και προηγούμενα με δικά του χρήματα είχαν ανεγερθεί το Πολυτεχνείο, η σχολή Ευελπίδων, το Εφηβείο, το γυμνάσιο και το παρθεναγωγείο της Αλεξάνδρειας. Ο Γ. Αβέρωφ αναλαμβάνει όλα τα έξοδα που ανήλθαν σε 920.000 δρχ. και έγινε έτσι ο πρώτος χορηγός στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων. Με την καθιέρωση των ολυμπιακών γραμματοσήμων συγκεντρώνονται άλλες 400.000 δρχ. Σε διάστημα 18 μηνών είναι τα πάντα έτοιμα και στις 6 του Απρίλη οι φιλαρμονικές της Αθήνας, της Κέρκυρας, των Πατρών, της Ζακύνθου, της Κεφαλονιάς, της Λευκάδας και του Λαυρίου, έδωσαν το σύνθημα για τη μεγαλύτερη γιορτή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ταυτίστηκαν με την ιστορία και το πνεύμα της Ελλάδας.