Η διαδικασία των απευθείας διμερών επαφών μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, η οποία είχε επιλεγεί ως μέθοδος προσέγγισης των δύο χωρών, ναυαγεί στη "ναρκοθετημένη" γκρίζα ζώνη της Ιμιας. Αλλωστε, ήταν φανερό πως η ελληνική κυβέρνηση και ειδικότερα ο υπουργός Εξωτερικών, Θ. Πάγκαλος, δεν ήταν σε θέση να σηκώσουν το βάρος μιας ελληνοτουρκικής συζήτησης επί κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, μόλις λίγες μέρες πριν την έναρξη του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ.

Το επεισόδιο, την περασμένη Τρίτη, στα ελληνικά χωρικά ύδατα στην περιοχή της Ιμιας, και οι συζητήσεις την ίδια μέρα στη Γενεύη μεταξύ των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών, πρόσφεραν στην ελληνική κυβέρνηση μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποσυρθεί με "εύσχημο τρόπο" από το τραπέζι των απευθείας συνομιλιών, καθώς η Αγκυρα, με έργα και λόγια, επιμένει στην αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, στην περιοχή των Δωδεκανήσων, τουλάχιστον. Την ελληνική απαγκίστρωση από τη διαδικασία, βοήθησε επίσης και η κυβερνητική κρίση που ξέσπασε στην Τουρκία, γεγονός που, σύμφωνα με την ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, "καθιστά επισφαλή τη συνέχιση της προσπάθειας (προσέγγισης) εφ' όσον είναι ασαφείς οι προοπτικές της σημερινής κυβέρνησης στην Τουρκίας".

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε χτες το πρωί το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, μετά την ενημέρωση του υπουργού Θ. Πάγκαλου από τους πρέσβεις Α. Φίλωνα και Γ. Σαβαϊδη, οι οποίοι έλαβαν μέρος στη συνάντηση της Γενεύης, επισημαίνεται, επίσης, πως "στη συγκεκριμένη καθημερινή πρακτική των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, η Τουρκία συνέχισε την τακτική των παραβιάσεων του θαλάσσιου και εναέριου χώρου της Ελλάδας και αθετεί τις υποχρεώσεις, που έχει αναλάβει ως προς την τήρηση του status quo ante, στις περιοχές από τις οποίες αποσύρθηκαν οι στρατιωτικές δυνάμεις μετά την κρίση της Ιμιας".

Η ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών καταλήγει, με την επισήμανση "ότι δε θα ήταν χρήσιμη μια νέα συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στο Βερολίνο στη σημερινή συγκυρία και μέχρις ότου δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια νέα επαφή μεταξύ των δύο χωρών σε αυτό το επίπεδο".

Ομως, πίσω από το "αδιέξοδο" το οποίο καταγράφουν τα γεγονότα, όπως υποστηρίζουν πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, βρίσκονται οι συζητήσεις και οι προσπάθειες για την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το αδιέξοδο αφορά στη διαδικασία των απευθείας διμερών συνομιλιών, οι οποίες υπό την παρούσα πολιτική συγκυρία δε θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικές.

Στις συνομιλίες, όμως, στη Γενεύη, η τουρκική πλευρά επανέφερε την πρόταση για μια νέα διαδικασία, βασισμένη σε διαμεσολάβηση τρίτου μέρους και, σύμφωνα με πληροφορίες, αρκετός χρόνος των συνομιλιών καταναλώθηκε στην εξέταση των προτάσεων του ΝΑΤΟ για εγκατάσταση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο. Αλλωστε και η ελληνική κυβέρνηση, με την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, προσφέρει ως βάση για τη συζήτηση τη συμφωνία του 1988 μεταξύ Παπούλια και Γιλμάζ και καλεί την Τουρκία να την εφαρμόσει "για να αποφευχθούν οι επικίνδυνες για την ειρήνη καταστάσεις στο Αιγαίο".

Το περίπλοκο, πράγματι, σκηνικό στο Αιγαίο αναμένεται να αρχίσει να ξεκαθαρίζει, όταν θα αποκατασταθεί η ισορροπία στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας και θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ. Οπως εκτιμούν πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, μέχρι τότε θα έχουν προχωρήσει και οι παρασκηνιακές συνομιλίες, που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, γεγονός που επιτρέψει την επανάληψη των διμερών επαφών υψηλού πολιτικού επιπέδου.

Ομως, όπως επισημαίνουν Ελληνες διπλωμάτες, μια παρασκηνιακή ελληνοτουρκική συζήτηση, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ για την εγκατάσταση ΜΟΕ, ουσιαστικά ανοίγει τη συζήτηση για τη δημιουργία επιτηρούμενων ζωνών στο Αιγαίο και παγιώνει τον επιδιαιτητικό ρόλο της Ουάσιγκτον. Με την άποψη αυτή, φαίνεται πως συμφωνεί και ο πρόεδρος της Βουλής Απ. Κακλαμάνης, ο οποίος δημόσια ομολόγησε ότι "φίλοι μας θέλουν να σύρουν τη χώρα μας είτε στο συμβιβασμό είτε στη σύγκρουση". Πάντως, τόσο ο Απ. Κακλαμάνης, όσο και τα υπόλοιπα "πρωτοκλασάτα" στελέχη του ΠΑΣΟΚ και της κυβέρνησης συμφώνησαν με την απόφαση για τη ματαίωση της συνάντησης Πάγκαλου - Γκιονενσάι. Πολλοί ήταν όμως αυτοί μέσα στο ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι μίλησαν "για ήττα της πολιτικής Πάγκαλου" και δικαίωσης της πολιτικής του "μη διαλόγου", που ακολούθησε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Κ. Παπούλιας. Την ίδια άποψη εξέφρασε και με ανακοίνωσή της η ΝΔ, η οποία υπογράμμισε τη "μεγάλη καθυστέρηση" της κυβέρνησης πριν προχωρήσει στην απόφαση για την αναβολή της συνάντησης.

Ωστόσο και η ματαίωση της συνάντησης των δυο υπουργών πρέπει να θεωρείται ένα ακόμη βήμα στην πορεία που στο τέρμα της θα έχει την πλήρη και απόλυτη επικυριαρχία των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή. Στην προκειμένη περίπτωση αυτή η κυριαρχία, με μαθηματική ακρίβεια, απαιτεί από την ελληνική κυβέρνηση τη συζήτηση για εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Το χειρότερο, βέβαια, είναι ότι η ίδια η κυβέρνηση έχει δηλώσει την πρόθεσή της να προχωρήσει σ' αυτόν το δρόμο.

Τόσο η ελληνική, όσο και η τουρκική κυβέρνηση, έχοντας αποδεχτεί άνευ όρων τον επιδιαιτητικό ρόλο των ΗΠΑ για τη διευθέτηση των μεταξύ τους προβλημάτων, έχουν αποδεχτεί ουσιαστικά να παίξουν τη διελκυστίνδα και να ανατροφοδοτούν μονίμως της κρίση, φέρνοντας έτσι βήμα βήμα πιο κοντά τους επιδιαιτητές.

Μάλιστα η τουρκική κυβέρνηση, διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών, προχώρησε ένα βήμα ακόμη, αποκαλύπτοντας την πραγματική φύση του προβλήματος. Δήλωσε, λοιπόν, ο κ. Γκιονενσάι, απαντώντας στην ελληνική θέση για προσφυγή στη Χάγη, ότι η Τουρκία ως τελευταία λύση θα έβλεπε την παρουσία ενός τρίτου παράγοντα με διαιτητικές αρμοδιότητες στις ελληνοτουρκικές συζητήσεις. Αυτός ο "παράγοντας", βέβαια, δε θα είναι κανείς άλλος από τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ.

Θα πρέπει να σημειώσουμε, όμως, ότι με αφορμή τη ματαίωση της συνάντησης Πάγκαλου - Γκιονενσάι αναπτύχθηκε μια ολόκληρη φιλολογία γύρω από το αν έχει κανένα νόημα ή όχι ο διάλογος με την Τουρκία. Λες και ο διάλογος δε γίνεται και δε συνεχίζεται, είτε απευθείας είτε διά μέσου τρίτων. Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι αν θα πρέπει να γίνει συζήτηση με την Τουρκία, αλλά το με ποιες προϋποθέσεις και με ποια πολιτική προσέρχονται τα δυο μέρη στη συζήτηση αυτή.

Συγχαρητήρια μηνύματα στην ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα,με τη λήξη των εργασιών του 15ου Συνεδρίου και την επανεκλογή της, απέστειλαν η ΚΕ του ΚΚ Κίνας, ο ΓΓ της ΚΕ του ΑΚΕΛ και ο Πρόεδρος του Ουγγρικού Εργατικού Κόμματος.

Στο μήνυμά της η ΚΕ του ΚΚ Κίνας σημειώνει:

"Αγαπητή συντρόφισσα

Πληροφορούμενοι με ιδιαίτερη χαρά για την επανεκλογή σας ως Γενική Γραμματέα του ΚΚ Ελλάδας, σας στέλνουμε με το παρόν, τα θερμά μας συγχαρητήρια.

Ευχόμαστε το ΚΚ Ελλάδας να σημειώσει νέες επιτυχίες σε όλους τους τομείς, κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των καθηκόντων εκ μέρους σας ως Γενική Γραμματέα.

Ευχόμαστε να αναπτυχθούν παραπέρα οι σχέσεις φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των δύο κομμάτων μας".

Ο ΓΓ της ΚΕ του ΑΚΕΛ, Δημήτρης Χριστόφιας, στο μήνυμά του προς την ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ τονίζει:

"Αγαπητή συντρόφισσα, Αλέκα

Εκφράζω τα θερμά συγχαρητήρια του ΑΚΕΛ και εμένα προσωπικά για την επιτυχή έκβαση του Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και για την επανεκλογή σου στο αξίωμα της ΓΓ της ΚΕ.

Ευχόμαστε κάθε επιτυχία στους στόχους που έχει θέσει το Συνέδριό σας και στον αγώνα για την υπεράσπιση και εδραίωση των κατακτήσεων των εργαζομένων στη χώρα σας.

Με την ευκαιρία, ευχαριστούμε θερμά για τα συγχαρητήρια σας, σχετικά μετη νίκη του ΑΚΕΛ στις βουλευτικές εκλογές της 26ης Μάη.

Με συντροφικούς χαιρετισμούς

Δημήτρης Χριστόφιας

ΓΓ της ΚΕ του ΑΚΕΛ".

Στο μήνυμά του ο Πρόεδρος του Ουγγρικού Εργατικού Κόμματος Γκιούλα Τιούρμερ σημειώνει:

"Αγαπητή συντρόφισσα, Παπαρήγα

Εξ ονόματος της Κεντρικής Επιτροπής του Ουγγρικού Εργατικού Κόμματος και εξ ονόματός μου σας στέλνω τα συγχαρητήριά μας και τις καλύτερες ευχές μας με την ευκαιρία, που το 15ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, σας εξέλεξε στη θέση της Γενικής Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ για μια νέα θητεία.

Σας εύχομαι μεγάλη επιτυχία στη δουλιά σας και ευτυχία στην προσωπική σας ζωή.

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Γκιούλα Τιούρμερ

Ουγγρικό Εργατικό Κόμμα".