Δ ΜΕΡΟΣ

Στις 3 Οκτώβρη, νέα σοβαρή διεθνής περιπλοκή. Η Ιταλία επιτίθεται ενάντια στην Αιθιοπία. Αρχίζει ο "πόλεμος της Αβησσυνίας", όπου για πρώτη φορά φάνηκε τόσο καθαρά η φασιστική αγριότητα. Αντιμετωπίζοντας ένα στρατό που πολεμά καλά, αλλά πάσχει από σχεδόν πλήρη έλλειψη συγχρόνου πολεμικού υλικού, ο ιταλικός στρατός κάνει εκτεταμένη χρήση αερίων ενάντια σε έναν ανυπεράσπιστο πληθυσμό.

Φάνηκε, όμως, καθαρά και η ανεκτική στάση των δυτικών δυνάμεων απέναντι στο φασιστικό συνασπισμό. Η Κοινωνία των Εθνών χαρακτηρίζει μεν, στις 7 Οκτώβρη, την Ιταλία επιτιθέμενο, αλλά η ευμενής και, στην ουσία, ενθαρρυντική ουδετερότητα της Βρετανίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ είναι πασιφανής. Σε λίγο, θα αποκαλυφθεί ότι Βρετανοί και Γάλλοι ηγετικοί παράγοντες είχαν κινηθεί ώστε η Ιταλία να μείνει ανενόχλητη. Οι δυτικές δυνάμεις είναι αποφασισμένες να ενθαρρύνουν το φασιστικό συνασπισμό και να τον στρέψουν ενάντια στην ΕΣΣΔ.

Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα φαίνονται σχεδόν αμέσως. Τα πιο αδιάλλακτα μοναρχοφασιστικά στοιχεία βιάζονται. Δε βλέπουν πια λόγο να ανέχονται άλλο τις παλινωδίες και τις υπαναχωρήσεις του πρωθυπουργού Τσαλδάρη. Στις 10 Οκτώβρη, στρατιωτικό κίνημα κορυφής της μυστικής (;) μοναρχικής οργάνωσης στον στρατό (Αλ. Παπάγος, Οικονόμου, Γ. Ρέππας), σε συνεννόηση με τον Κονδύλη, ανατρέπει την κυβέρνηση και αναλαμβάνει άμεσα την εξουσία.

Οι τρεις σχηματίζουν αμέσως κυβέρνηση από αδιάλλακτα στοιχεία με τον Κονδύλη σαν πρωθυπουργό. Η πρώτη ενέργεια της κυβέρνησης ήταν να κηρύξει στρατιωτικό νόμο. Την ίδια ημέρα, συνέρχεται η Βουλή, όπου ο Π. Τσαλδάρης παραιτείται και το δημοκρατικό πολίτευμα καταργείται από 82 μόνο παρόντες βουλευτές. Η ημερομηνία του δημοψηφίσματος (3 Νοέμβρη) επικυρώνεται, επανέρχεται προσωρινά το σύνταγμα του 1911 και ο Κονδύλης διορίζεται αντιβασιλεύς.

Τελικά, το δημοψήφισμα θα γίνει μέσα σε συνθήκες απίστευτης τρομοκρατικής εκστρατείας. Αλλά και η νοθεία υπήρξε κυριολεκτικά απίστευτη, τόσο απίστευτη που τρομοκράτησε, τελικά, και τους αυτουργούς της. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο Κονδύλης αισθάνθηκε την ανάγκη να δώσει εξηγήσεις για το παράδοξο αποτέλεσμα.

Μετά το δημοψήφισμα, σημειώνονται νέες ανακατατάξεις. Από τη μια μεριά, ο Κονδύλης κάνει πιο ανοιχτές τις κινήσεις του για την επιβολή δικτατορίας. Από την άλλη, φαίνεται καθαρά ότι υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο ανατροπής κάθε προσπάθειας αντίστασης. Μετά το δημοψήφισμα και ενώ το ΚΚΕ συνεχίζει τις εκκλήσεις για κοινή συμπαράταξη απέναντι στον ανερχόμενο φασιστικό κίνδυνο, παρουσιάζεται κάποια προσέγγιση με τα άλλα κόμματα. Ωστόσο, ο Βενιζέλος και, το πιθανότερο, οι Αγγλοι και οι Ιταλοί αγρυπνούν. Στις 16 Νοέμβρη, δημοσιεύεται επιστολή του με την οποία αναγνωρίζεται η επάνοδος της δυναστείας. Ετσι, όλες οι προσπάθειες συμπαράταξης αποτυγχάνουν και η προσέγγιση που ήδη έχει γίνει ναυαγεί.

Αφού έφυγε από το Λονδίνο με πολλή επισημότητα και τη συνοδεία των Αγγλων βασιλέων και πέρασε και από τη Γαλλία και την Ιταλία και συνοδευμένος απά τα ενθουσιώδη σχόλια του βρετανικού, γαλλικού και γιουγκοσλαβικού τύπου, ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β έρχεται στον Πειραιά στις 25 Νοέμβρη. Εκεί, στην ίδια την τελετή της υποδοχής στο λιμάνι, θα γίνει ένα περιβόητο επεισόδιο, που κατέγραψαν και τα κινηματογραφικά ντοκουμέντα της εποχής και που, με βάση και τα εκ των υστέρων γεγονότα, αποκτά συμβολικό χαρακτήρα: Ο βασιλιάς αγνοεί επιδεικτικά τον αντιβασιλέα Κονδύλη, που έχει έρθει να τον υποδεχτεί, και τον αφήνει κυριολεκτικά σύξυλο στα κρύα του λουτρού. Είναι η πρώτη και η τελειωτική ένδειξη ότι ο Κονδύλης γελάστηκε στα σχέδιά του. Η δικτατορία θα γίνει, αλλά όχι από αυτόν. Δικτάτορες θα είναι, εν μέρει, ο ίδιος ο βασιλιάς και, εν μέρει, κάποιος άλλος.

Εκείνο που κάνει εντύπωση στον μελετητή και που, όπως φαίνεται, εντυπωσίασε και τους συγχρόνους ήταν ο μετριοπαθής τόνος που ο βασιλιάς θέλησε να δώσει στην επιστροφή του. Τα σχετικά διαγγέλματά του χαρακτηρίζονται κυρίως από την αποκήρυξη της ιδέας της αντεκδίκησης και την υπόσχεση ότι ο νέος βασιλιάς θα είναι ο "βασιλιάς όλων των Ελλήνων".

Τι είχε συμβεί;

Στην πραγματικότητα, συνέβαινε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο και όχι χωρίς αντιθέσεις παιγνίδι, όπου αναμειγνύονται και επικαλύπτονται:

- Οι προσπάθειες των Βρετανών να επιβάλουν μεν δικτατορία αλλά μια νέα δικτατορία που να μη στηρίζεται στις παλαιές δυνάμεις,

- οι προσπάθειες του θρόνου να συμβάλει στην προσπάθεια, αποχωρίζοντας τον εαυτό του από τις δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν στην επιστροφή του και προσεγγίζοντας τις καινούργιες,

- οι προσπάθειες των ως τώρα κυρίαρχων δυνάμεων της ολιγαρχίας να αντισταθούν στην άνοδο επικίνδυνων ανταγωνιστών τους, και κυρίως,

- η προσπάθεια του μεγάλου κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού να επιτύχουν συμφιλίωση των διαφόρων μερίδων του αστικού πολιτικού κόσμου, ώστε να διευκολυνθεί η δικτατορία.

Ετσι, η σύντομη αυτή περίοδος έχει την έντονη χροιά και της παραπλανητικής προβοκάτσιας.

Το πρώτο θέμα που απασχολεί τον βασιλιά είναι η παροχή αμνηστίας. Τελικά, εκείνο που θα γίνει είναι το εξής: Θα χορηγηθεί αμνηστία σχετικά εκτεταμένη, αλλά όχι γενική. Θα εξαιρεθούν οι κινηματίες της 1ης Μάρτη που θα πάρουν χάρη ,αλλά όχι αμνηστία και, έτσι, όχι μόνο δε θα επανέλθουν στο στρατό, αλλά δε θα πάρουν ούτε βαθμούς ούτε σύνταξη. Από την άλλη, με τη φανερή ανοχή του Κόμματος των Φιλελευθέρων και τη ρητή υποστήριξη ηγετικών στελεχών του, θα εξαιρεθούν οι κομμουνιστές εξόριστοι και κρατούμενοι.Τελικά, δε θα απελευθερωθούν όλοι παρά το ότι η κυβέρνηση αναγκάστηκε να απολύσει πολλούς ύστερα, από απεργίες πείνας που απείλησαν με πολλούς νεκρούς.

Η αμνηστία του Δεκέμβρη του 1935 ήταν ένα πολύπλοκο φαινόμενο που είχε πολλές πλευρές. Αναφέρουμε δυο από τις πιο σημαντικές:

α) Προσπάθεια εξασφάλισης των στελεχών της μελλοντικής δικτατορίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αμνηστία ήταν γενική μόνο όσον αφορά τις πράξεις εκείνων που πρωταγωνίστησαν στην επιστροφή του θρόνου.

β) Απόδειξη των ορίων των δυνατοτήτων των αδιάλλακτων στοιχείων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι φαινομενικά πανίσχυροι ακραίοι μοναρχοφασιστικοί κύκλοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε για να επιβάλουν την πολιτική τους. Δεν μπορούν να επιβάλουν τον Κονδύλη, όταν ο βασιλιάς τον αποπέμπει. Δεν μπορούν να αποτρέψουν την αμνηστία και, αν επιβάλλονται αποκλεισμοί, αυτό έγινε κυρίως γιατί το δέχονται οι αντίπαλοί τους. Σήμερα, έχουμε πλήρεις αποδείξεις ότι ετοιμάζουν πραξικόπημα και απειλούν και τον ίδιο τον βασιλιά. Ωστόσο, δε θα επιτύχουν τίποτε. Στην πραγματικότητα, είναι και αυτοί ανίσχυροι διαχειριστές μιας εξουσίας που κατέχουν άλλοι.Αυτό φαίνεται να το έχουν καταλάβει και τα πιο συνειδητά στοιχεία ανάμεσά τους (π. χ., ο Αλ. Παπάγος), που προσπαθούν να αποφύγουν εσπευσμένες ενέργειες και συμμετέχουν στις σχετικές πρωτοβουλίες των αδιαλλάκτων μόνο για να συγκρατούν τους"δεληφουσέκηδες".

Στο μεταξύ, στις 17 Δεκέμβρη διαλύεται η Βουλή και προκηρύσσονται εκλογές για τις 26 Γενάρη 1936.

Σε μια κατάσταση τεταμένη, βαριά και αβέβαιη, συνέρχεται, στα τέλη του Δεκέμβρη, το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Το συνέδριο διαπιστώνει ότι ο κίνδυνος της φασιστικής δικτατορίας εξακολουθεί να υπάρχει. Μια προφητική διαπίστωση....

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

ΑΥΡΙΟ:

Οι τελευταίες προετοιμασίες

Συνεχίζεται η πλατιά Πολιτική Εξόρμηση που πραγματοποιεί το ΚΚΕ, με στόχο την ολόπλευρη ενημέρωση του λαού για τις αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου.

Στα πλαίσια αυτής της Εξόρμησης έχουν προγραμματιστεί οι παρακάτω ανοιχτές συγκεντρώσεις, που διοργανώνουν:

Σήμερα Σάββατο

• Η ΝΕ Αττικής: Ραφήνα στις 9 μ.μ. στην πλατεία, με ομιλητή τον Ορέστη Κολοζώφ,μέλος του ΠΓ και βουλευτή.
• Η ΝΕ Λέσβου: Αγιάσος,στις 8 μ.μ.,με ομιλητή τον Μάκη Μαϊλη,μέλος της Γραμματείας της ΚΕ.
• Η ΚΟ Σαλαμίνας: Σαλαμίνα,στην Πλατεία Ηρώων (παραλία Σαλαμίνας), στις 8.30 μ.μ.,με ομιλητή τον Γεράσιμο Αραβανή,μέλος της ΚΕ και βουλευτή.
• Η ΝΕ Φθιώτιδας: Πελασγία,στις 9 μ.μ., με ομιλητή τον Θανάση Παφίλη,μέλος της ΚΕ. Ελάτεια,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Γιάννη Παναγή,μέλος του Γραφείου της ΕΠ.
• Η ΝΕ Εύβοιας: Αρτάκη,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Μάκη Κοψίδη,μέλος της ΚΕ και υπεύθυνο του Γραφείου Τύπου.
• Η ΝΕ Μεσσηνίας: Χανδρινό,στις 8.30 μ.μ.,με ομιλητή τον Γιώργη Κουμουτσάκη,μέλος του Γραφείου Περιοχής Αν. Πελοποννήσου.

Αύριο Κυριακή

• Η ΝΕ Λάρισας: Ραψάνη,στις 11 π.μ. με ομιλητή τον Αντώνη Σκυλλάκο,μέλος της ΚΕ και βουλευτή. Βαρδικούσα,στις 11 π.μ.,με ομιλητή τον Τάσο Τσιαπλέ,γραμματέα της ΝΕ και μέλος του Γραφείου Περιοχής Θεσσαλίας.
• Η ΝΕ Μεσσηνίας: Λευκοχώρα Μεσσήνης,στις 8.30 μ.μ.,με ομιλητή τον Ανδρέα Παπαθεοδωρίδη,μέλος της ΕΠ Αν. Πελοποννήσου.
• Η ΝΕ Εύβοιας: Πύργος,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Λουκά Γκούνη,μέλος της ΚΕ.

Την Τρίτη 13 - 8

• Η ΝΕ Λάρισας: Αετόλοφο,στις 9 μ.μ. με ομιλήτρια την Λίτσα Ούντρια,μέλος του ΝΓ Λάρισας και της ΕΠ Θεσσαλίας.

Την Τετάρτη 14 - 8

• Η ΝΕ Λέσβου: Μανταμάδος,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Μάκη Μαϊλη,μέλος της Γραμματείας της ΚΕ.
• Η ΝΕ Πιερίας: Λιτόχωρο,στις 8 μ.μ. στο προαύλιο του δημαρχείου με ομιλητή τον Xρήστο Κόφφα,μέλος της ΚΕ.

Την Παρασκευή 16 - 8

• Η ΝΕ Λάρισας: Αναβρα,στις 9 μ.μ. με ομιλήτρια την Λίτσα Ούντρια,μέλος του ΝΓ Λάρισας και της Επ. Περιοχής Θεσσαλίας.

Το Σάββατο 17 - 8

• Η ΝΕ Φθιώτιδας: Μακρακώμη,στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Θανάση Παφίλη,μέλος της ΚΕ.

Την Κυριακή 18 - 8

• Η ΝΕ Φθιώτιδας: Ομβριακή στις 9 μ.μ.,με ομιλητή τον Τάσο Χρονά,μέλος του Γραφείου της Επ. Περιοχής και γραμματέα της ΝΕ.

Η Επιτροπή Ειρήνης Κορίνθου πραγματοποιεί σήμερα, στις 9 μ.μ., στην παραλία "Καλάμια" Κορίνθου, συναυλία με τέσσερα ερασιτεχνικά συγκροτήματα, με αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό περιεχόμενο, για τα 51 χρόνια από τη ρίψη των ατομικών βομβών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι.

Η Επιτροπή Ειρήνης Λουτρακίου - Περαχώρας πραγματοποιεί σήμερα, στις 9 μ.μ., εκδήλωση στο παραλιακό πάρκο του Λουτρακίου "Ειρήνη", με πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Ομιλητής στην εκδήλωση θα είναι πρόεδρος της ΕΕΔΥΕ, Ευάγγελος Μαχαίρας.

Την επέτειο των 50 χρόνων από τη δημιουργία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, γιορτάζουν σήμερα οι Λάκωνες αντιστασιακοί. Ο γιορτασμός θα γίνει με συνεστίαση, στη Σκάλα,στο κέντρο Πολιτάκου, πλάι στις δροσοπηγές του Βασιλοπόταμου και θα παρευρεθεί σ' αυτόν ο επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ, Χαρίλαος Φλωράκης.

Παράλληλα η ΠΕΑΕΑ πραγματοποιείται από σήμερα το πρωί διήμερη εκδρομή προκειμένου να παρευρεθούν οι αντιστασιακοί στη συνεστίαση των Λακώνων αντιστασιακών στη Σκάλα Λακωνίας,καθώς και στην εκδήλωση στη μνήμη των θυμάτων της περιόδου '41 - '44 που θα γίνει αύριο Κυριακή στα Σούδενα Καλαβρύτων.Τα πούλμαν αναχωρούν από την πλατεία Κάνιγγος σήμερα το πρωί στις 8.

Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα,θα μιλήσει αύριο, Κυριακή, στις 9 μ.μ., σε συνεστίαση που διοργανώνει η ΝΕ Κεφαλονιάς,στον Αγ. Δημήτριο Ληξουρίου.

Περιοδείες στα σταφιδοχώρια της Αιγιάλειας πραγματοποιεί αυτό το διάστημα η ΝΕ Αχαϊας.Στόχος των περιοδειών είναι η ενημέρωση των αγροτών για τις συνέπειες της πολιτικής της ΕΕ και η συζήτηση γύρω από τα αγροτικά προβλήματα, με κυριότερο αυτό της σταφίδας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, τη Δευτέρα 12 - 8 ο Κ. Μπάτσικας,γραμματέας Περιοχής Δυτικής Πελοποννήσου, θα επισκεφθεί το Μαυρίκι.Την Τρίτη 13 - 8 ο Ν. Καραθανασόπουλος, γραμματέας της ΝΕ Αχαϊας, θα επισκεφθεί τα Κουνινά.