Μια σημαντική προσωπικότητα της σύγχρονης Ιταλίας έβαλε τη σφραγίδα του στον κινηματογράφο και γενικότερα στην πολιτιστική καρδιά της Ευρώπης με τις επεμβάσεις του, με την ποίησή του, με την ευαισθησία του, με την πρωτοτυπία του, αλλά και με την εμμονή του στην αρχαία τραγωδία, που είναι πάντα σύγχρονη και επίκαιρη. Μιλάμε, φυσικά, για τον Πιερ Πάολο Παζολίνι (1922-1975), του οποίου το πορτρέτο θα κάνει η ΕΤ-2 σήμερα στις 23.30 με τον ευρηματικό τίτλο "Οι στάχτες του Παζολίνι".Το κανάλι τιμά τη μνήμη του μεγάλου σκηνοθέτη, που πέθανε κάτω από τραγικές συνθήκες (δολοφονήθηκε στις 3 του Νοέμβρη 1975), με ένα αφιέρωμα - ντοκιμαντέρ, του οποίου το σενάριο και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Πασκουάλε Μισουράκα. Πρόκειται για μια άλλη κριτική ματιά, για μια άλλη άποψη για την προσωπικότητα του Π. Π. Παζολίνι. Η ταινία είναι βασισμένη σε λόγια και κείμενα με τα οποία ο Παζολίνι περιγράφει τον εαυτό του. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να τη χαρακτηρίζαμε σαν μια αυτοβιογραφία. Ο ποιητής του κινηματογράφου γεννήθηκε στην Μπολόνια το 1922. Ηταν γιος αξιωματικού, αξιωματικού με φασιστική νοοτροπία και ιδεολογία και καταπίεζε την εύθραυστη, ευαίσθητη και ιδεαλίστρια μητέρα του, που άφηνε το γιο της από νωρίς στον κόσμο του χωρίς να τον πιέζει. Στον ωραίο κόσμο της ποίησης και της φαντασίας. Τον παρότρυνε μάλιστα στην πρώιμη επίδοσή του. Οι συχνές μεταθέσεις του πατέρα του, που κάθε τόσο αναστάτωναν τη στοιχειώδη γαλήνη της οικογένειας, αλλά και η αγένεια, ο απότομος και απόλυτος, φασιστικός χαρακτήρας του τελευταίου, οδήγησαν τελικά στο αναπόφευκτο: Στη μετωπική σύγκρουση πατέρα και γιου. Στα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο ο Παζολίνι διδάσκει στη Μέση εκπαίδευση, ενώ παράλληλα έχει ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο ποιητής δεν μπορεί να απαλλαγεί από την ιδιαιτερότητά του, από τις ανορθόδοξες επιθυμίες του, από τον "άλλο" του εαυτό που του καταστρέφει τη ζωή και δυστυχώς πολύ γρήγορα του την παίρνει. Αποπλανά ανήλικους... Ετσι, είναι φυσικό να χάσει τη θέση του καθηγητή και να διαγραφεί από το ΚΚΙ. Αναγκάζεται να φύγει για τη Ρώμη, όπου μένει σε λαϊκές συνοικίες, σε περιθωριακά δωμάτια, γυμνά, βρώμικα και σκληρά, για να διδάξει σε σχολεία της περιφέρειας. Εκεί γνωρίζεται με τα φτωχά λούμπεν, που ζουν και ανδρώνονται σ' αυτές τις τρομερές και ανατριχιαστικές τενεκεδούπολεις... Θέλει να εκφράσει τις απόψεις του γι' αυτόν τον κόσμο, θέλει να τον βοηθήσει, να τον ωραιοποιήσει, αλλά και να τον εξηγήσει. Θέλει να μεταδώσει το ακατέργαστο πάθος τους, τα άχαρα σώματα, τα ανυποψίαστα μυαλά, τις χαλαρές συνειδήσεις, την παράξενη εντιμότητα που κρύβεται μέσα σ' αυτές τις χωρίς εξαιρετικές εμπειρίες ψυχές. Που δεν είναι ρηχές. Τραυματίζεται, συναρπάζεται, όμως. Γράφει κείμενα θεωρητικά, στρατευμένα, μαρξιστικά, αλλά και χριστιανικά. Είναι αντιφατικός, είναι ποιητικός, είναι εύθραυστος, όμως έχει μια τρομερή δύναμη που την κληρονόμησε από τη μητέρα του. Εχει θέρμη, βάθος, είναι σαν το ποτάμι που τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα. Το θάνατο, ίσως. Είναι ειλικρινής και προκλητικός. Είναι ποιητικός, ρεαλιστικός, επικός, αλλά και λυρικός. Με λίγα λόγια είναι αντιφατικός. Γράφει σενάρια και γίνεται στόχος επεμβάσεων. Διώκεται καθημερινά. Οι ταινίες του υπόκεινται συστηματικά σε δικαστικές διώξεις, ενώ ο ίδιος θα νιώθει, συνεχώς, την αηδιαστική ανάσα του φασισμού να πλησιάζει περισσότερο στο πρόσωπό του. Να τον μολύνει... Με την πρώτη του ταινία "Ακατόνε" και με τη "Μάμα Ρόμα" συνδυάζει το μαρξισμό με το χριστιανισμό, το νατουραλισμό με τον ελεγειακό λυρισμό. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι δολοφονείται από έναν εκπρόσωπο μιας γενιάς που περιγράφει την ταινία του "Τα Σόδομα". Μια γενιάς κολασμένης, διεστραμμένης, ταραγμένης, βασανισμένης όμως. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι ήταν ένας λυρικός ποιητής, ένας εξαιρετικός κινηματογραφιστής, ένας αληθινός στοχαστής. Τέλος ένας ελεύθερος άνθρωπος, αιχμάλωτος, δυστυχώς, των παθών του. Θύμα της γενναιοδωρίας του. Θύμα της ψυχικής τσιγκουνιάς των άλλων, ευνοημένος, ασφαλώς από τη γενναιοδωρία της φύσης. Της Φύσης που τον προίκισε με σπάνιο μυαλό και εξαιρετικό ταλέντο, της Φύσης που ήταν ιδιαίτερη και τον οδήγησε σε έναν παράλογο θάνατο.

Τ. Δ.

"Τον καιρό εκείνο, κάθε Κυριακή που δε δουλεύαμε, στέκαμε ώρες ολόκληρες, και κοιτάζαμε τις γυναίκες που και εκείνες βγαίνανε απ' τα αντίσκηνα και μας κοιτάζανε. Η απόσταση που μας χώριζε ήταν μεγάλη. Είναι ζήτημα αν θα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε κι αν ακόμη φωνάζαμε. Κάτι τέτοιο φυσικά κανείς δεν ξεθάρρευε να το δοκιμάσει. Ούτε χρειαζόταν. Αυτό το σιωπηλό αλληλοκοίταγμα, που περνούσε δυο φράκτες από συρματόπλεγμα, δεν είχε ανάγκη από μιλιά. Ηταν οι ώρες του έρωτα στο Μαουτχάουζεν...".

Είναι φράσεις που ξεπηδούν μέσα από το βιβλίο "Μαουτχάουζεν" του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Φράσεις συγκλονιστικές, μιας τραγικής εποχής, που όμως τόλμησε να είναι και ερωτική. Με ένα αλληλοκοίταγμα...

Στο σημερινό "Νυχτερινό Επισκέπτη" του Αρη Σκιαδόπουλου,που τον επισκέπτεται στην ΕΤ-1 στις 00.25 τη Δευτέρα, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης θα χτυπήσει την πόρτα. Θα καθίσει, θα θυμηθεί και θα μιλήσει για το θέατρο και για τον ίδιο. Γιατί; Διότι το μεγάλο γεγονός της χρονιάς, όχι μόνο για τον ίδιο τον συγγραφέα, αλλά και γενικότερα για το ελληνικό θέατρο, είναι το ανέβασμα του έργου του "Ο δρόμος περνά από μέσα",σε ένα από τα ιστορικότερα θέατρα του κόσμου, στο "Θέατρο Τέχνης" της Μόσχας. Το έργο αυτό είχε ανέβει το 1990, στο "Πειραματικό Θέατρο" της Μαριέττας Ριάλδη, σε σκηνοθεσία του συγγραφέα.

Ο συγγραφέας πρωτοεμφανίστηκε στο ελληνικό θέατρο το 1950, με το έργο "Χορός πάνω από τα στάχυα",που παίχτηκε από το θίασο του Αδαμαντίου Λεμού. Το έργο, όμως, που τον καθιερώνει ως θεατρικό συγγραφέα ήταν "Η αυλή των θαυμάτων" που ανέβασε το "Θέατρο Τέχνης" του Καρόλου Κουν το 1957-1958. Εκεί σ' αυτόν τον "ιερό" θεατρικό χώρο, ο Ι. Καμπανέλλης ανακαλύπτει τον εαυτό του και τον προορισμό του. Η διαπίστωση ότι ένα κατά συνθήκη ψεύδος, όπως είναι το θέατρο, έχει τη δύναμη να συγκλονίσει, αυτόν τον άνθρωπο που έζησε στο στρατόπεδο των ναζί, στο εφιαλτικό Μαουτχάουζεν, είναι κάτι που βαθιά τον προβληματίζει. Η έλλειψη απολυτηρίου του Γυμνασίου τον εμποδίζει να σπουδάσει ηθοποιός και μη έχοντας άλλη λύση για να κάνει τη μαγική πόρτα του θεάτρου να ανοίξει γι' αυτόν, αποφασίζει να γράψει. Και τα καταφέρνει τόσο καλά στη διάρκεια της μακρόχρονης θητείας στο θέατρο, ώστε το Πανεπιστήμιο της Κύπρου, μέσα στο Δεκέμβρη, θα τον ανακηρύξει επίτιμο διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής.

Ο Π. Π. Παζολίνι στα γυρίσματα της ταινίας "Μικρά πουλάκια και μεγάλα πουλιά" μαζί με τον Τότο, έναν από τους μεγαλύτερους κωμικούς της Ιταλίας