Μια σημαντική προσωπικότητα της σύγχρονης Ιταλίας έβαλε τη σφραγίδα του στον κινηματογράφο και γενικότερα στην πολιτιστική καρδιά της Ευρώπης με τις επεμβάσεις του, με την ποίησή του, με την ευαισθησία του, με την πρωτοτυπία του, αλλά και με την εμμονή του στην αρχαία τραγωδία, που είναι πάντα σύγχρονη και επίκαιρη. Μιλάμε, φυσικά, για τον Πιερ Πάολο Παζολίνι (1922-1975), του οποίου το πορτρέτο θα κάνει η ΕΤ-2 σήμερα στις 23.30 με τον ευρηματικό τίτλο "Οι στάχτες του Παζολίνι".Το κανάλι τιμά τη μνήμη του μεγάλου σκηνοθέτη, που πέθανε κάτω από τραγικές συνθήκες (δολοφονήθηκε στις 3 του Νοέμβρη 1975), με ένα αφιέρωμα - ντοκιμαντέρ, του οποίου το σενάριο και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Πασκουάλε Μισουράκα. Πρόκειται για μια άλλη κριτική ματιά, για μια άλλη άποψη για την προσωπικότητα του Π. Π. Παζολίνι. Η ταινία είναι βασισμένη σε λόγια και κείμενα με τα οποία ο Παζολίνι περιγράφει τον εαυτό του. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να τη χαρακτηρίζαμε σαν μια αυτοβιογραφία. Ο ποιητής του κινηματογράφου γεννήθηκε στην Μπολόνια το 1922. Ηταν γιος αξιωματικού, αξιωματικού με φασιστική νοοτροπία και ιδεολογία και καταπίεζε την εύθραυστη, ευαίσθητη και ιδεαλίστρια μητέρα του, που άφηνε το γιο της από νωρίς στον κόσμο του χωρίς να τον πιέζει. Στον ωραίο κόσμο της ποίησης και της φαντασίας. Τον παρότρυνε μάλιστα στην πρώιμη επίδοσή του. Οι συχνές μεταθέσεις του πατέρα του, που κάθε τόσο αναστάτωναν τη στοιχειώδη γαλήνη της οικογένειας, αλλά και η αγένεια, ο απότομος και απόλυτος, φασιστικός χαρακτήρας του τελευταίου, οδήγησαν τελικά στο αναπόφευκτο: Στη μετωπική σύγκρουση πατέρα και γιου. Στα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο ο Παζολίνι διδάσκει στη Μέση εκπαίδευση, ενώ παράλληλα έχει ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο ποιητής δεν μπορεί να απαλλαγεί από την ιδιαιτερότητά του, από τις ανορθόδοξες επιθυμίες του, από τον "άλλο" του εαυτό που του καταστρέφει τη ζωή και δυστυχώς πολύ γρήγορα του την παίρνει. Αποπλανά ανήλικους... Ετσι, είναι φυσικό να χάσει τη θέση του καθηγητή και να διαγραφεί από το ΚΚΙ. Αναγκάζεται να φύγει για τη Ρώμη, όπου μένει σε λαϊκές συνοικίες, σε περιθωριακά δωμάτια, γυμνά, βρώμικα και σκληρά, για να διδάξει σε σχολεία της περιφέρειας. Εκεί γνωρίζεται με τα φτωχά λούμπεν, που ζουν και ανδρώνονται σ' αυτές τις τρομερές και ανατριχιαστικές τενεκεδούπολεις... Θέλει να εκφράσει τις απόψεις του γι' αυτόν τον κόσμο, θέλει να τον βοηθήσει, να τον ωραιοποιήσει, αλλά και να τον εξηγήσει. Θέλει να μεταδώσει το ακατέργαστο πάθος τους, τα άχαρα σώματα, τα ανυποψίαστα μυαλά, τις χαλαρές συνειδήσεις, την παράξενη εντιμότητα που κρύβεται μέσα σ' αυτές τις χωρίς εξαιρετικές εμπειρίες ψυχές. Που δεν είναι ρηχές. Τραυματίζεται, συναρπάζεται, όμως. Γράφει κείμενα θεωρητικά, στρατευμένα, μαρξιστικά, αλλά και χριστιανικά. Είναι αντιφατικός, είναι ποιητικός, είναι εύθραυστος, όμως έχει μια τρομερή δύναμη που την κληρονόμησε από τη μητέρα του. Εχει θέρμη, βάθος, είναι σαν το ποτάμι που τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα. Το θάνατο, ίσως. Είναι ειλικρινής και προκλητικός. Είναι ποιητικός, ρεαλιστικός, επικός, αλλά και λυρικός. Με λίγα λόγια είναι αντιφατικός. Γράφει σενάρια και γίνεται στόχος επεμβάσεων. Διώκεται καθημερινά. Οι ταινίες του υπόκεινται συστηματικά σε δικαστικές διώξεις, ενώ ο ίδιος θα νιώθει, συνεχώς, την αηδιαστική ανάσα του φασισμού να πλησιάζει περισσότερο στο πρόσωπό του. Να τον μολύνει... Με την πρώτη του ταινία "Ακατόνε" και με τη "Μάμα Ρόμα" συνδυάζει το μαρξισμό με το χριστιανισμό, το νατουραλισμό με τον ελεγειακό λυρισμό. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι δολοφονείται από έναν εκπρόσωπο μιας γενιάς που περιγράφει την ταινία του "Τα Σόδομα". Μια γενιάς κολασμένης, διεστραμμένης, ταραγμένης, βασανισμένης όμως. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι ήταν ένας λυρικός ποιητής, ένας εξαιρετικός κινηματογραφιστής, ένας αληθινός στοχαστής. Τέλος ένας ελεύθερος άνθρωπος, αιχμάλωτος, δυστυχώς, των παθών του. Θύμα της γενναιοδωρίας του. Θύμα της ψυχικής τσιγκουνιάς των άλλων, ευνοημένος, ασφαλώς από τη γενναιοδωρία της φύσης. Της Φύσης που τον προίκισε με σπάνιο μυαλό και εξαιρετικό ταλέντο, της Φύσης που ήταν ιδιαίτερη και τον οδήγησε σε έναν παράλογο θάνατο.

Τ. Δ.