Παρά τις αντιδράσεις σύσσωμης της εκπαιδευτικής κοινότητας, γονιών και συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων, ο υπουργός Παιδείας Γερ. Αρσένης κατέθεσε χτες στη Βουλή το νομοσχέδιο που σηματοδοτεί την τελευταία και πλέον καθοριστική φάση διάλυσης της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης στη χώρα μας. Τιτλοφορείται "Ενιαίο Λύκειο, πρόσβαση των αποφοίτων του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις" και στην ουσία θέτει ένα περίγραμμα μέτρων, η εξειδίκευση των οποίων θα γίνει στο μέλλον με την έκδοση πληθώρας Υπουργικών Αποφάσεων και Προεδρικών Διαταγμάτων. Σε αυτά τα τελευταία, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας σκόπιμα παραπέμπει και την ουσία των αντιδραστικών αλλαγών.
Πρόκειται για το πρώτο μιας σειρά νομοσχεδίων που έχουν καταρτιστεί με βάση τη "Λευκή Βίβλο για την παιδεία", αλλά και το πόρισμα της επιτροπής του ΟΟΣΑ που είχε καλέσει ο πρώην υπουργός Παιδείας Γ. Παπανδρέου.Στην ουσία ανοίγει το δρόμο για ριζικές αλλαγές στην εκπαίδευση και την προώθηση ενός μοντέλου πλήρως εναρμονισμένου με τις επιδιώξεις του μεγάλου κεφαλαίου της ΕΕ, έτσι όπως εκφράζονται με τη Λευκή Βίβλο για την απασχόληση".
Η βασική φιλοσοφία των αλλαγών, την οποία υπηρετεί το νομοσχέδιο είναι η εφαρμογή ενός συστήματος, το οποίο δε θα παρέχει γενική παιδεία και εξειδίκευση σε ένα τομέα, που οδηγεί σε έναν τίτλο σπουδών αντίστοιχο με επαγγελματικά δικαιώματα, αλλά η απόκτηση ενός "ατομικού δελτίου", όπου θα αναγράφονται οι διάφορες σκόρπιες γνώσεις και "δεξιότητες" που θα αποκτά και με τη "διά βίου εκπαίδευση".
Οι βασικές ρυθμίσεις που προωθεί είναι:
Η θεσμοθέτηση του Ενιαίου Λυκείου που θα οδηγεί σε ένα συνονθύλευμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πολλών ταχυτήτων, η οποία θα χορηγεί διαφόρων ειδών και αξίας "πτυχία".
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι μέσα σε μια πενταετία, όλων των ειδών τα Λύκεια που λειτουργούν σήμερα θα πρέπει να μετατραπούν σε Λύκεια Ενιαίου Τύπου, με τρεις κατευθύνσεις (θεωρητική, θετική και τεχνολογική). Με βάση το Απολυτήριο Ενιαίου Λυκείου, αλλά και τα μόρια από ένα σύστημα αξιολόγησης που θα ισχύει στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου, οι λεπτομέρειες του οποίου θα καθοριστούν με Προεδρικό Διάταγμα, θα γίνεται η εισαγωγή ή στα "Προγράμματα Σπουδών" (τμήματα) των ΑΕΙ και ΤΕΙ ή στα θεσμοθετούμενα "Προγράμματα Σπουδών Επιλογής" των ΑΕΙ και ΤΕΙ ή στο "Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο".Τα Προγράμματα Σπουδών Επιλογής θα χορηγούν πτυχία ή βεβαιώσεις σπουδών για όσους παρακολουθούν μεμονωμένα μαθήματα και σε αυτά προβλέπεται η δυνατότητα επιβολής "τέλους εγγραφής και φοίτησης" για όσους έχουν υπερβεί το 25ο έτος της ηλικίας, γεγονός που ανοίγει το δρόμο για γενίκευση της επιβολής διδάκτρων στο μέλλον.
Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ γνωρίζει ότι καθοριστικός παράγοντας για να εφαρμοστεί στην πράξη η λαίλαπα των αντιδραστικών μέτρων είναι ο ασφυκτικός έλεγχος από την κεντρική κρατική εξουσία των εκπαιδευτικών που στελεχώνουν το εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτό προσπαθεί να το πετύχει με την κατάργηση της επετηρίδας διορισμού αφ' ενός, αλλά και τη δημιουργία ενός πλήρως ελεγχόμενου από τον υπουργό Παιδείας Σώματος Μονίμων Αξιολογητών το οποίο θα στελεχωθεί με 400 μέλη που θα προσληφθούν με... διαγωνισμό. Σκοπός αυτού του Σώματος θα είναι όχι μόνο η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αλλά και η μονιμοποίησή τους, η σύνταξη εκθέσεων με βάση τις οποίες θα γίνεται η επιλογή σε θέσεις στελεχών (διευθυντές, προϊστάμενοι Διευθύνσεων και Γραφείων Εκπαίδευσης κλπ), ακόμη και οι παραπομπές στα αρμόδια όργανα για πειθαρχικά παραπτώματα. Βέβαια, το νομοσχέδιο δεν αναφέρει λεπτομέρειες για τον τρόπο και τις διαδικασίες με τις οποίες θα γίνονται όλα αυτά, αλλά προβλέπει γι' αυτό την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.
Επίσης, ανοίγει και το θέμα της μονιμοποίησης των εκπαιδευτικών. Οι όροι και η διαδικασία μονιμοποίησης καθορίζονται με ΠΔ αναφέρει το νομοσχέδιο.
Με την καθιέρωση της αξιολόγησης των σχολείων είναι φανερός ο στόχος της κατηγοριοποίησής τους και ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ένταση των ταξικών φραγμών. Θεσμοθετείται Επιτροπή Αξιολόγησης Σχολικής Μονάδας, η οποία θα απαρτίζεται "από προσωπικότητες κύρους" που διορίζονται με θητεία από τον υπουργό Παιδείας και υπάγεται κατευθείαν σε αυτόν. Σκοπός της και "η εποπτεία, ο έλεγχος και ο συντονισμός των μελών του ΣΜΑ.
Το νομοσχέδιο περιέχει ακόμη σημαντικές ρυθμίσεις όσον αφορά τα σχολικά βιβλία, όπου ανοίγει ο δρόμος για τη σύνταξή τους και "από τρίτους", οι οποίοι όμως θα μπορούν να έχουν "το δικαίωμα χρήσης και εκμετάλλευσης" (πχ το Ιδρυμα Μελετών Λαμπράκη έχει ήδη έτοιμα βιβλία και μάλιστα σε ηλεκτρονική μορφή), η ιδιωτικοποίηση του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (προβλέπεται η ίδρυση ιδιωτικών φορέων Παροχής Υπηρεσιών Επαγγελματικού Προσανατολισμού), αλλά και για το Ολοήμερο Σχολείο (νηπιαγωγείο και δημοτικό) και τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, τη δυνατότητα λειτουργίας των οποίων όμως με τον πλέον επίσημο τρόπο τη συναρτά με την Τοπική Αυτοδιοίκηση (βλέπε φόρους για έσοδα) και τους γονείς, δηλαδή την τσέπη τους!
Το άρθρο 1 αναφέρεται στο θεσμό του Ενιαίου Λυκείου, που καθιερώνεται από το σχολικό έτος 1997 - 1998 και αρχίζει σταδιακά η εφαρμογή του από την Α Λυκείου.
Το άρθρο 2 αναφέρεται στις διαδικασίες πρόσβασης των αποφοίτων Λυκείου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αλλά και στις αλλαγές που γίνονται σε αυτήν. Συγκεκριμένα:
α) στα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών (ΠΣ) ΑΕΙ και ΤΕΙ,
β) στα Προγράμματα Σπουδών Επιλογής (ΠΣΕ) ΑΕΙ και ΤΕΙ,
γ) στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ).
Με το ίδιο άρθρο, θεσμοθετούνται στα ΑΕΙ και ΤΕΙ τα Προγράμματα Σπουδών Επιλογής (ΠΣΕ), που, όπως αναφέρει το νομοσχέδιο, "διευρύνουν τις εκπαιδευτικές επιλογές και παράλληλα εισάγουν τη διά βίου κατάρτιση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με έμφαση σε νέα γνωστικά αντικείμενα και στις διατμηματικές συνεργασίες".
Τα ΠΣΕ λειτουργούν παράλληλα με τα ΠΣ στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, αποτελούνται από συγκεκριμένο αριθμό μαθημάτων, λειτουργούν με απαιτήσεις ανάλογες εκείνων των ΠΣ και "οδηγούν σε πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή σε βεβαίωση σπουδών για όσους παρακολουθούν μεμονωμένα μαθήματα, με την οποία πιστοποιείται συγκεκριμένος αριθμός διδακτικών μονάδων".
Τα άρθρα 3 και 4 αναφέρονται στο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο και το Ολοήμερο Δημοτικό.
Το Ολοήμερο Νηπιαγωγείο λειτουργεί επί οκτώ ώρες τουλάχιστον ημερησίως. Σε κάθε Ολοήμερο Νηπιαγωγείο τοποθετούνται και υπηρετούν δύο νηπιαγωγοί, τακτικοί ή αναπληρωτές. Στην Ειδική Εκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο και στηρίζεται στην Εκθεση του Γενικού Λογιστήριου του Κράτους, αναφέρεται δαπάνη 15,5 δισ. δραχμές για τη μισθοδοσία των πρόσθετων νηπιαγωγών και αναφέρεται ότι ο θεσμός θα υλοποιηθεί σταδιακά, ανάλογα με τη δυνατότητα εξασφάλισης των προϋποθέσεων λειτουργίας τους.
Ομοίως, τα Δημοτικά θα λειτουργούν ως ολοήμερα, "εφόσον εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις λειτουργίας αυτών, μετά από συνεργασία με τους συλλόγους διδασκόντων, τους γονείς των μαθητών και τους ΟΤΑ". Η δαπάνη που προβλέπεται για την αμοιβή του διδακτικού προσωπικού είναι 2,69 δισ. δραχμές.
Το άρθρο 5 προβλέπει ότι με κοινή απόφαση των υπουργών Παιδείας και Οικονομικών, μπορεί να ιδρύονται Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας,για εγγραφή και φοίτηση σε αυτά των νέων που έχουν υπερβεί το 18ο έτος της ηλικίας τους και δεν έχουν συμπληρώσει την υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση.
Η ίδρυση των σχολείων αυτών "και μετά από συνεργασία με τους οικείους ΟΤΑ για την εξασφάλιση των προϋποθέσεων λειτουργίας αυτών".
Στους αποφοίτους των σχολείων αυτών χορηγείται απολυτήριος τίτλος, ισότιμος του απολυτήριου Δημοτικού ή Γυμνασίου.
Με το άρθρο 6 καταργείται η επετηρίδα:
Με το άρθρο 7 καθιερώνεται το Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΕΠΠΣ) που προσδιορίζει τους στόχους της διδασκαλίας από το δημοτικό μέχρι και το λύκειο και προδιαγράφει τα πλαίσια, μέσα στα οποία αναπτύσσεται το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα έκδοσης ΠΔ, με τα οποία ρυθμίζονται περιεχόμενο σπουδών και αναλυτικά προγράμματα, τα περί ίδρυσης νηπιαγωγείων, δημοτικών, γυμνασίων και λυκείων, αλλά και για τις διαδικασίες συγγραφής, ανάθεσης και έγκρισης των σχολικών βιβλίων. Καθιερώνεται η εισαγωγή περισσότερων από ένα βιβλίων σε μαθήματα που κρίνεται απαραίτητο, τα οποία μπορεί να προέρχονται και από επιλογή από το ελεύθερο εμπόριο.
Αναφέρεται, επίσης, ότι "το δικαίωμα χρήσης και εκμετάλλευσης των βιβλίων ανήκει στο υπουργείο Παιδείας, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη συμφωνία".
Με το άρθρο 8 καθιερώνεται η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή "η διαδικασία αποτίμησης της παρεχόμενης εκπαίδευσης και του βαθμού υλοποίησης των σκοπών και των στόχων της, όπως αυτοί καθορίζονται από την ισχύουσα νομοθεσία". Αφορά όλους τους τύπους σχολείων και "εκτιμάται" η επάρκεια των εκπαιδευτικών, η απόδοση των σχολικών μονάδων καθώς και γενικότερα η αποτελεσματικότητα του συστήματος εκπαίδευσης.
α) Η εσωτερική γίνεται από τους διευθυντές των σχολείων, τους προϊστάμενους Διευθύνσεων και Γραφείων, τους Σχολικούς Συμβούλους, καθώς και από την Επιτροπή Αξιολόγησης Σχολικής Μονάδας (ΕΑΣΜ) (βλέπε παρακάτω).β) Η εξωτερική ασκείται από το Σώμα Μόνιμων Αξιολογητών.Για το σκοπό αυτό συνιστώνται 400 οργανικές θέσεις στο υπουργείο Παιδείας που θα καλυφθούν με δημόσιο διαγωνισμό. Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν πτυχίο ΑΕΙ και 12ετή τουλάχιστον διδακτική προϋπηρεσία σε δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο.
Το άρθρο 9 προβλέπει ότι με ΠΔ ιδρύονται 13 Κέντρα Στήριξης του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού σε κάθε Περιφέρεια (ΠΕΚΕΣΕΣ). Εργο αυτών των Κέντρων είναι "η συλλογή και επεξεργασία στοιχείων που διευκολύνουν την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου και τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης".
Το άρθρο 10 αναφέρεται στο Σχολικό Επαγγελματικό Προσανατολισμό (ΣΕΠ). Προβλέπει την έκδοση ΠΔ, με το οποίο θα καθοριστούν οι σκοποί του Εθνικού Κέντρου Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΚΕΠ), η συγκρότηση, η σύνθεση, η θητεία του Σιοικητικού του Συμβουλίου, οι πόροι και οι θέσεις του προσωπικού του.