ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΚΕΝΗ

Αθήνα

Του Γ. Χ. ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ

Εγραφα για την "αρμύρα" των πόλεων. Γι' αυτό που τις κάνει μοναδικές, χωρίς να φαίνεται καθαρά. Γι' αυτό, που δεν μπορεί να το αντιληφθεί ο καθένας, όταν τις επισκέπτεται και τις περιέρχεται, τις δοκιμάζει μέσα από μοναχικούς περιπάτους, από νυχτερινές ευωχίες. Εγραφα για την "αρμύρα" της Μόσχας, της Καστοριάς, του Τρομσέ. Εγραψα για τα σημεία των πόλεων, όπου εκείνο που τελικά κορυφώνεται ως ιδιαίτερη σχέση επισκέπτη και χώρου δεν είναι το μνημειακό ή το ανεπανάληπτο, το παγκόσμιο ή το απλησίαστο. Δεν είναι το επιβεβλημένο και το κυρίαρχο, το διαφημισμένο. Πιστεύω πως είναι το στοιχείο εκείνο, που δεν το συναντάς στους δρόμους, ούτε στους διαδρόμους των ξενοδοχείων, στις αφίσες των τουριστικών γραφείων, στους θορύβους της νύχτας και τους συριγμούς της αυγής. Η "αρμύρα" των πόλεων, η μοναδικότητά τους, όπως έγραψα, σου αποκαλύπτεται ξαφνικά ίσως την ώρα που φεύγεις από αυτήν. Την ώρα που μαζεύεις μέσα σου μικρές μικρές ιστορίες και προσπαθείς να ξαναφτιάξεις το πρόσωπο της πόλης. Να φωτίσεις τις λεπτομέρειές της, ό,τι λίγο ως πολύ κουβαλάει αυτή η πόλη είτε ως ιστορικό λάθος είτε ως σύγχρονη κατάκτηση. Ο,τι λίγο ως πολύ κουβαλάει ως δυναμική δυσμορφία ή ως ενδεχόμενη καταστροφή.

Ετσι συμβαίνει και με την Αθήνα. Η Ακρόπολη, λένε οι πιο πολύ. Ο Παρθενώνας, γράφουν οι οδηγοί και το υπογραμμίζουν με καλλιτεχνικές φωτογραφίες, με παραπομπές βιβλιογραφικές. Αλλοι πάλι αναφέρονται στην Πλάκα, στην Αρχαία Αγορά, στο λόφο του Φιλοπάππου, στα βορινά της προάστια. Ετσι, με όλες αυτές τις αναφορές, τις περιγραφές και τις προτροπές, έχει δημιουργηθεί στην τουριστική συνείδηση του επισκέπτη της πόλης μια πάγια και αμετακίνητη εικόνα της Αθήνας. Μια εικόνα, σχεδόν όμοια με απολίθωμα πρόχειρης αισθητικής και ιστοριόπληκτου αθηναιοκεντρισμού. Μια εικόνα, με άλλα λόγια, όπου η Αθήνα διαμορφώνεται από επιμέρους σχήματα συμβατικά. Και όταν λέω "συμβατικά", εννοώ τα σχήματα εκείνα που θα μπορούσαν να χαρακτηρίζουν οποιαδήποτε πόλη, με την έννοια που έχει η σημασία ενός μνημείου ως συμβόλου, ιστορικής κατασκευής, θεμελιωμένης στην αισθητική μιας εποχής ή, ακόμα, θεμελιωμένης στην απόφαση μιας ομάδας για την αντιμετώπιση μιας ανάγκης. Σε μια τέτοια περίπτωση, όλα τα μνημεία - σύμβολα μεταφέρονται στο πεδίο, όπως αυτό ορίζεται από την οικουμενικότητα των "πραγμάτων". Από τη δυνατότητά τους, δηλαδή, να λειτουργούν ως αισθητική ή τεχνολογική πρόκληση σε οποιοδήποτε μέρος της Γης. Γι' αυτό διατυπώνω, εξάλλου, αυτόν τον ισχυρισμό, πως όλα τα μνημειακά στοιχεία της Αθήνας θα μπορούσαν να είναι και αλλού, όχι βέβαια ως συγκεκριμένες πραγματώσεις, ως χωρικές ιδιομορφίες, αλλά ως γενικές λειτουργίες που παρεμβαίνουν στις ανθρώπινες κοινωνίες και με την ιστορική σημασία τους ή τη μοναδικότητα του χαρακτήρα τους δημιουργούν, θα μπορούσα να πω επιβάλλουν, εντυπώσεις, ιδανικούς έρωτες, θαυμασμούς. Μια τέτοια λειτουργία, όμως, δε σημαίνει ότι αποτελεί την "αρμύρα" της Αθήνας, τη μοναδικότητά της. Αυτήν πρέπει να την αναζητήσουμε αλλού, κρατώντας στο χέρι την καρδιά μας και όχι τον οδηγό που αγοράσαμε πριν από την επίσκεψη.

Πρέπει, λοιπόν, να σας ομολογήσω πως έτσι κάθε φορά έρχομαι στην Αθήνα, με τις ίδιες πάντα αποσκευές και με την ίδια αναζητητική αγωνία. Και κάθε φορά θέλω να φύγω, να επιστρέψω στη "γειτονιά" μου. Να αρχίσω την ίδια τη ζωή που άφησα πριν από λίγες μέρες. Ισως και την προηγούμενη. Ετσι, καταλήγω εκεί. Να πω πως η μοναδικότητα της Αθήνας είναι να σε διώχνει. Εκεί, τελικά, την κατάντησαν. Δεν ακούτε, εξάλλου, και τη γνωστή ειδησεολαγνεία, που δεν αφήνει ποτέ ανεκμετάλλευτες δημοσιογραφικά τις περιπτώσεις εκείνες που η Αθήνα αδειάζει; Φωτογραφίες από τους άδειους της δρόμους, από τα έρημα πάρκα της, από τα έρημα μνημεία της. Τα τελευταία, μάλιστα, έχουν και ένα άλλο χαρακτηριστικό: Είναι άδεια ανάμεσα στους ξένους τουρίστες. Κι αυτό σημαίνει πως σ' αυτήν την περίπτωση παύουν να είναι ελληνικά. Παύουν να είναι στοιχεία της αθηναϊκής μοναδικότητας. Φαντάζουν σαν σκηνικά ενός περίεργου κόσμου, που οι μορφές τους αποκτούν νόημα από το πλήθος που τα φωτογραφίζει, τα ερωτεύεται και τα περιπτύσσεται. Σχεδόν τα διεκδικεί. Δεν είναι υπερβολικός ούτε αυθαίρετος ο ισχυρισμός. Επιχειρήστε να επισκεφτείτε ένα αρχαιολογικό μνημείο σε μια μέρα αργίας. Μια μέρα που ο κόσμος είναι πολύς και ιδιαίτερα αλλοδαπός. Να είστε σίγουροι πως θα το νιώσετε αυτό. Θα νιώσετε, δηλαδή, πως είστε σε ένα ξένο μέρος. Σε ένα άλλο μέρος. Ολα αυτά που γράφονται και λέγονται για το σχετικό αττικό ουρανό, τις γλαυκότητες και τις αιγιακές ταλαντώσεις δεν είναι παράνοια, γιατί λειτουργούν πιο πολύ μέσα στο μυαλό αυτών που τα λένε και τα γράφουν.

Γι' αυτό επιμένω πως τη μοναδικότητα της Αθήνας πρέπει να την αναζητήσουμε εκεί που το γυμνό μας πρόσωπο συναντάει τη γυμνότητα αυτής της πόλης. Εκεί που συναντάει την εφιαλτική οικοδομή, τα εργολαβικά χρώματα του χώρου. Εκεί που συναντάει τις αγκαλιές του θορύβου, την εχθρότητα των βιαστικών, την αδιαφορία των καθισμένων στα υπερφορτωμένα τρόλεϊ, την αγωνία αυτών που ψάχνουν και την απογοήτευση αυτών που βρίσκουν ό,τι ζητούσαν με τόση λαχτάρα. Τη μοναδικότητα της Αθήνας θα την αναζητήσουμε στα σημεία εκείνα του χώρου, όπου κυριαρχεί η απουσία αυτών που χάθηκαν. Στα απόντα νεοκλασικά σπίτια, στους απόντες ανθρώπινους δρόμους. Θα την αναζητήσουμε στον αέρα που σε κάνει να πνίγεσαι και να κραυγάζεις, χωρίς την ελπίδα να σ' ακούσει κανείς. Πρέπει να την αναζητήσουμε, στην περίεργη εκείνη δύναμη, που δεν τη βλέπεις ούτε με τη μορφή του μνημείου ούτε του συγκεκριμένου ιστορικού γεγονότος. Είναι μια δύναμη που στριφογυρίζει μέσα σου και σε αναγκάζει να φύγεις. Αυτή είναι η μοναδικότητα της Αθήνας, δώρο των κυβερνήσεων που μας κυβέρνησαν μέχρι σήμερα: Να σε διώχνει!

Ετσι, καταλήγω εκεί. Να πω πως η μοναδικότητα της Αθήνας είναι να σε διώχνει. Εκεί, τελικά, την κατάντησαν. Δεν ακούτε, εξάλλου, και τη γνωστή ειδησεολαγνεία, που δεν αφήνει ποτέ ανεκμετάλλευτες δημοσιογραφικά τις περιπτώσεις εκείνες που η Αθήνα αδειάζει; Φωτογραφίες από τους άδειους της δρόμους, από τα έρημα πάρκα της, από τα έρημα μνημεία της

Οι πολυεθνικές στο μικροσκόπιο οργανώσεων

Στο διεθνές διαδίκτυο υπολογιστών μπορεί κανείς να συναντήσει οτιδήποτε. Από κόμβους που λειτουργούν με την έννοια της ηλεκτρονικής διαφήμισης τεράστιων πολυεθνικών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων ποικίλης δραστηριότητας, μέχρι τις ηλεκτρονικές εκδόσεις ενημέρωσης γύρω από τη δράση συνδικάτων, κομμάτων, κυβερνητικών υπηρεσιών, αλλά και οργανώσεων με δραστηριότητες, που αφορούν περισσότερο τις αρνητικές ανθρώπινες παρεμβάσεις στη φύση, αλλά και στο περιβάλλον, που πλαισιώνει εκατομμύρια απλών ανθρώπων που ζουν στις μεγαλουπόλεις...

Μέσα στην πληθώρα κόμβων οργανώσεων που δραστηριοποιούνται γύρω από τα ζητήματα που προκύπτουν από την πολλαπλή δράση διαφόρων πολυεθνικών εταιριών είναι της οργάνωσης "ΙΝΦΑΚΤ" (INFACT), του οργανισμού - παρατηρητηρίου για τη δράση πολυεθνικών "ΚΟΡΠΓΟΥOΤΣ" (Corpwatch) και του ενημερωτικού κέντρου "Κέντρο Πηγών για τις Πολυεθνικές" (The Multinationals Resource Center".

Η γνωριμία με τους παραπάνω κόμβους μπορεί να γίνει με τη χρήση των διευθύνσεων:

- ΙΝΦΑΚΤ: http://www.infact.org

- ΚΟΡΠΓΟΥOΤΣ: http://www.corpwatch.org

- Κέντρο Πηγών για τις Πολυεθνικές: http://www.essential.org/mdc

Αρκετά είναι τα ενδιαφέροντα στοιχεία που μπορεί να συναντήσει κανείς στους παραπάνω κόμβους, εάν καταφέρει, βέβαια, να παραμερίσει το γεγονός ότι οι πληροφορίες και η δράση των οργανώσεων περιορίζεται, ως επί το πλείστον, σε απλές εκστρατείες ενημέρωσης και σε καταγγελίες για τη δράση πολυεθνικών εταιριών.

Στον κόμβο της αμερικάνικης οργάνωσης "ΙΝΦΑΚΤ", που αυτοκαλείται οργάνωση "λαϊκής βάσης", βρίσκει κανείς συγκεκριμένα στοιχεία για τα διαπλεκόμενα συμφέροντα μεταξύ μελών του αμερικανικού Κογκρέσου και στελεχών πολυεθνικών εταιριών, πληροφορίες για την ανάμειξη της εταιρίας "Τζένεραλ Ελέκτρικ" στην παραγωγή πυρηνικών όπλων, για τις μάλλον δόλιες έως ύπουλες διαφημιστικές καμπάνιες μεγάλων καπνοβιομηχανιών (π.χ. Φίλιπ Μόρις), που αποσκοπούν στη μετατροπή εφήβων και νεαρών διαφόρων κοινωνικών τάξεων σε αρειμάνιους καπνιστές...

Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα που ακολουθεί από το τμήμα πληροφοριών του κόμβου της "ΙΝΦΑΚΤ", με τίτλο το "Χολ της Ντροπής", όπου φιγουράρουν τα διαπλεκόμενα των εταιριών Φίλιπ Μόρις,η RJR ΝΑΜΠΙΣΚΟ,Κολούμπια/Χέλθκεαρ,Dow Chemicals,WMX Technologies με πολιτικές προσωπικότητες των ΗΠΑ:

Οι γιγάντιες πολυεθνικές έχουν μετουσιώσει την οικονομική τους εξουσία σε πολιτική δύναμη, πετυχαίνοντας να επηρεάσουν την εκάστοτε κυβέρνηση με έναν καλοστημένο μηχανισμό ομάδων πίεσης (λόμπι), με σκοπό τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, τη θέσπιση νομοσχεδίων που να ευνοούν τη λειτουργία τους μέσω της "εξαγοράς" μελών της Γερουσίας ή της Βουλής των Αντιπροσώπων...

Για παράδειγμα, η Dow Chemicals είναι η δεύτερη κατά σειρά μεγαλύτερη πολυεθνική χημικών με έδρα τις ΗΠΑ, με έσοδα πάνω από 20 δισ. δολάρια, και κλείνει φέτος τα 100 χρόνια λειτουργίας, έχοντας στο ιστορικό της συσσωρευμένες περιπτώσεις απόκρυψης πληροφοριών για προϊόντα της που έχουν επιβλαβείς επενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό και στο περιβάλλον... Παράγει, μεταξύ άλλων, τοξικά χημικά προϊόντα και επικίνδυνα εντομοκτόνα DBCP. Τα τελευταία δύο χρόνια, οι σχέσεις της Dow Chemicals με την εξουσία έγιναν πιο σαφείς με τον διορισμό του επιστημονικού στελέχους της, Ντέιλ Χούμπερτ, στο προσωπικό που συγκροτεί την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εμπορίου και τον διορισμό του - επίσης ανθρώπου της εταιρίας - Ντέιβιντ Μπουτζέλι στο Συμβούλιο Ειδημόνων περί Ανάπτυξης του Προέδρου Κλίντον...

Στον κόμβο του "ΚΟΡΠΓΟΥOΤΣ" συναντά κανείς εκτεταμένες λίστες σύνδεσης με τις ηλεκτρονικές εκδόσεις των πολυεθνικών, στοιχεία για τις καταστροφές που επιφέρει η δράση των μεγαλοεταιριών στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα ενημέρωσης για εκστρατείες Αμερικανών πολιτών γύρω από αυτά τα ζητήματα με επίκαιρη την καμπάνια διαφόρων εκδηλώσεων που έχει προγραμματιστεί για τον ερχόμενο Οκτώβρη, με θέμα: "Σταματήστε την Κυριαρχία των Πολυεθνικών". Οπως αναφέρεται, αυτό τον Οκτώβρη στις ΗΠΑ έχουν προγραμματιστεί ομιλίες, συγκεντρώσεις ενημέρωσης και κινητοποιήσεις που αφορούν μεταξύ άλλων τις γενετικά μεταλλαγμένες τροφές και τις παρενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό, το πατεντάρισμα γενετικά μεταλλαγμένων ζώων που εφευρίσκουν ή επιχειρούν να κατακτήσουν πολυεθνικές εταιρίες φαρμακευτικής και αισθητικής...

Τέλος, ο κόμβος του Κέντρου Πηγών για τις Πολυεθνικές "The Multinationals Resource Center" μπορεί να αποβεί μερικώς χρήσιμος σε πολίτες που επιθυμούν να είναι εκτεταμένα ενημερωμένοι γύρω από τη δράση των μεγάλων εταιριών, αλλά και σε ερευνητές, δημοσιογράφους ή ακαδημαϊκούς που επιθυμούν να βρουν συγκεκριμένα στοιχεία, που θα τους βοηθήσουν στο έργο τους.

Δ. Ο.