"Αυτά τα τρία ταφικά μνημεία με τις ακέραιες προσόψεις τους, τις μαρμάρινες θύρες, την κλίνη - σαρκοφάγο, το θρόνο, την καλά διατηρημένη τοιχογραφία αποτελούν ένα σύνολο εξαιρετικά σημαντικό στη σειρά των μνημειακών μακεδονικών τάφων".Ετσι έγραψε ο Μ. Ανδρόνικος για τον Τύμβο των Στρατιωτικών (δεύτερο μισό 3ου αι. π.Χ.) με τους τρεις συλημένους τάφους και έναν μικρό ασύλητο κιβωτιόσχημο, στο κτήμα των αδελφών Μπέλλα στη Βεργίνα (1χλμ. από τους Βασιλικούς Τάφους). Στην πρόσοψη του ενός τάφου σώζεται τοιχογραφία με το νεκρό ανάμεσα στον Αρη, πιθανόν, και την Αρετή. Στο εσωτερικό του έχει θρόνο με ζωγραφική μίμηση του ερεισινώτου (πλάτη). Στο δεύτερο τάφο υπάρχει πέτρινη νεκρική κλίνη με μαρμάρινη βάση και ζωγραφικό διάκοσμο.

Από τότε που αποκαλύφθηκαν είναι μη επισκέψιμοι και στοιχειωδώς προφυλαγμένοι, για 16 χρόνια. Η επισκεψιμότητα και η δημιουργία σύγχρονων κατασκευών προφύλαξης και ανάδειξης είναι ευχή, ίσως, όμως, μαζί και κατάρα... Το ΚΑΣ προχτές ασχολήθηκε με την ανάδειξη αυτών των μνημείων, συζητώντας μελέτη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων και αποφασίστηκε: Ανασύσταση του Τύμβου,δημιουργία ξεχωριστής αίθουσας και ράμπας καθόδου σε κάθε τάφο (οι δύο από τους τέσσερις θα είναι προσβάσιμοι και για άτομα με ειδικές ανάγκες), υπόγειος κλιματισμός,κατασκευή εκδοτηρίου, πωλητηρίου και πάρκινγκ.Το έργο κόστους 2 δισ. θα ολοκληρωθεί το 1999. Εάν γίνουν όλα αυτά οι τάφοι θα έχουν εντυπωσιακό νέο τύμβο (σύγχρονο κέλυφος), θα είναι επισκέψιμοι και θα είναι προσοδοφόροι. Επίσης, η τεχνολογία εξασφαλίζει κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες, αντισταθμίζοντας τη χρήση τσιμέντου, που διαταράσσει τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Διαθέτουν, άραγε, οι υπηρεσίες το ειδικό προσωπικό, ώστε να εμπιστευτούν τα μνημεία στη λειτουργία μηχανημάτων,δεδομένου ότι εδώ και χιλιάδες χρόνια η ζωγραφική διατηρήθηκε αναλλοίωτη κάτω από τη γη; Σχετικά προβλήματα προέκυψαν και προκύπτουν στους Βασιλικούς Τάφους της Βεργίνας, στις τοιχογραφίες των οποίων αποτυπώνονται τα αποτελέσματα των σύγχρονων παρεμβάσεων. Θυμίζουμε ότι ο φόβος διατάραξης των καλοδιατηρημένων τοιχογραφιών στον Τάφο του Λύσωνα και Καλλικλή στα Λευκάδια, απέκλεισαν την επισκεψιμότητα.

Το βέβαιο είναι ότι όπως επιδιώκεται η ανάδειξη των μνημείων της Μακεδονίας, πρέπει να επιδιωχτεί και για μνημεία της... άλλης Ελλάδας. Αρκεί η "βιτρίνα" να μην "φλυαρεί" σε βάρος της ήπιας και ταπεινής χρήσης των μνημείων.

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ

Μiα πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα συνθετική εργασία για το χώρο της λαογραφίας - εθνογραφίας, αποτελεί το βιβλίο - λεύκωμα "Τα ελληνικά σταμπωτά 18ος - 19ος αιώνας".Πρόκειται για ένα έγχρωμο πολυτελές λεύκωμα του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας για την ανάπτυξη και εξέλιξη της τυποβαφικής τέχνης στον ευρύ ελληνικό χώρο.

Το λεύκωμα παρουσίασε στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Μερακλής.Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε "Η παραδοσιακή τέχνη του χειροποίητου σταμπωτού, που για αιώνες προμήθευε στα νοικοκυριά εμπριμέ βαμβακερά είδη, τραπεζομάντηλα, κουρτίνες, πάντες, ντιβανοσκεπάσματα για χρήση και διακόσμηση του σπιτιού, ποδιές, μαντήλες, ως και συμπλήρωμα της γυναικείας φορεσιάς, είναι μια ακόμη παραδοσιακή τέχνη που χάθηκε".

Στο βιβλίο εξετάζεται η τυποβαφική στον ευρωπαϊκό χώρο, τα σταμπωτά της Κύπρου από τον 18ο - 20;o αιώνα, τα εργαστήρια σταμπωτών του Βοσπόρου και η "μαντίλα της Κοκόνας". Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εντυπώσεις των ξένων περιηγητών για τα νεοελληνικά σταμπωτά και η μελέτη για τα ιστορημένα έργα της νεοελληνικής τυποβαφικής τέχνης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα σταμπωτά του Τυρνάβου Λάρισας, ενώ παρουσιάζονται οι σταμπωτές πάντες των τυρναβίτικων εργαστηρίων.

Τα κείμενα του βιβλίου υπογράφουν οι: Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη, Φρόσω Ηγουμενίδου, Σούλα Μπόζη, Μαρία Λαδά - Μινώτου, Κατερίνα Κορρέ - Ζωγράφου, Βασίλης Ζηδιανάκης, Λένα Γουργιώτη, Αγγελική Βαφειαδάκη, Λίνα Μουσιώνη.

Ο θίασος "Αξάνα" της Τατιάνας Λύγαρη παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μια σημαντική σύγχρονη Πολωνίδα συγγραφέα, την Αγκνιέσκα Οσέτσκα με το έργο της "Λαχτάρα για κεράσια".Το έργο εκτυλίσσεται σε ένα βαγόνι τρένου. Σε βαγόνι θα παρουσιαστεί και η παράσταση. Το τρένο σταθμεύει, αύριο, στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό του Ρουφ (Κωνσταντινουπόλεως), για να δεχτεί τους επιβάτες - θεατές. Συνταξιδιώτες, εκτός από τον Ντανιέλ Ολμπρίνσκι (πρωταγωνιστή του Βάιντα) που σκηνοθέτησε την παράσταση και τους ηθοποιούς Τατιάνα Λύγαρη και Αντρέα Νάτσιο,η μεταφράστρια από τα πολωνικά Ηρώ Μαυροειδή.Διαμόρφωση σκηνικού χώρου: Λέα Κούση,κοστούμια:Ντόρα Λελούδα,φωτισμοί: Ανδρέας Σινάνος.

• Πρεμιέρα σήμερα στο "Θέατρο οδού Ερμού" με "Το δωμάτιο με τους μανδαρίνους" του Ρομπέρ Τομά,σε σκηνοθεσία Σωτήρη Τσόγκα,μετάφραση Πόπης Κόντου,σκηνικά Μιχάλη Σδούγκου,κοστούμια Σοφίας Παπαχρήστου,μουσική επιμέλεια Ιάκωβου Δρόσου.Παίζουν: Μαίρη Ραζή, Τάκης Χρυσούλης, Δημήτρης Πανταζής, Μαρίνος Δεσύλλας, Αλίκη Κατσαβού."Το δωμάτιο με τους μανδαρίνους" είναι μια σπαρταριστή ανατρεπτική κωμωδία χαρακτήρων. Ενα πανόραμα καταστάσεων και σχέσεων, στις οποίες εμπλέκονται "περίεργοι" και "παράξενοι" άνθρωποι.
• Στο Θέατρο Καισαριανής,παρουσιάζονται "Οι φυλακισμένοι της κεντρικής λεωφόρου" του Νηλ Σάιμον,σε σκηνοθεσία Θανάση Θεολόγη,μετάφραση Ζάννας Αρμάου,σκηνικά - κοστούμια Δημήτρη Καντά,μουσική επιμέλεια Θάνου Ροδίτη.Μια σάτιρα για το αδιέξοδο της ζωής στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις. Οι ήρωες ακροβατούν στο τεντωμένο σχοινί, μεταξύ των επιλογών και των ονείρων τους. Παίζουν: Σπύρος Κωνσταντινίδης, Μελίνα Παπανέστωρ, Εφη Καλογεροπούλου, Μάριος Παπαγεωργίου, Ελένη Κρίτα, Θάνος Ροδίτης, Νίκος Γριζάνης.
• Στη Νέα Σκηνή του "Απλού Θεάτρου" παρουσιάζεται η εικαστική δράση της Βαβούλας Σκούρα με τίτλο "Τυφώ",πάνω στον άξονα Τειρεσίας - Μόλλυ Σουήνυ - Μπόρχες με τη συνεργασία της Ελένης Βαροπούλου.Κείμενο Μαρίας Κυρτζάκη,σκηνοθετική επιμέλεια Αντώνη Αντύπα.
• "Του Κουτρούλη ο γάμος" στο θέατρο "Κέα".Το έργο του Α. Ρ. Ραγκαβή ανεβαίνει σε διασκευή - σκηνοθεσία Γιώργου Μπέλλου,σκηνικά Γιώργου Σταθόπουλου,μουσική - τραγούδια Νίκου Λαβράνου,χορογραφίες Χρήστου Πατρινού.Παίζουν: Γιώργος Μπέλλος, Ιφιγένεια Στάικου, Σάσα Σοφού, Σάββας Γεωργιάδης, Ειρήνη Αβραμέα, Δημήτρης Αγοράς,κ. ά.
• Στο "Θέατρο 28" παρουσιάζεται η "Τελευταία απόδραση" του Μπιλ Οουεν,με τους: Πόπη Μοντανάρη, Εφη Οικονόμου, Χάρη Παναγιώτου, Νίκο Γιάννακα, Πάνο Τουλιάτο.

Ενα νέο κινηματογραφικό φεστιβάλ αρχίζει την ερχόμενη βδομάδα, που φιλοδοξεί να καλύψει μια ειδική θεματική. Πρόκειται για το 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αρχαίας Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους,που θα πραγματοποιηθεί (7-13/12) στο θέατρο "Απόλλων", στον κινηματογράφο "Ορφέας" του Πύργου και στην αίθουσα της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας στην Αρχαία Ολυμπία. Το φεστιβάλ (προϋπολογισμός 55 εκατ.) διέπεται από τις αρχές του Διεθνούς Κέντρου Κινηματογράφου για Παιδιά και Νέους και της Ευρωπαϊκής Ενωσης Παιδικού Κινηματογράφου. Επιδίωξή του (λειτουργεί στο πλαίσιο πολιτιστικών δραστηριοτήτων της ΝΑ Ηλείας) είναι η προώθηση της παραγωγής και προβολής ποιοτικών ταινιών για παιδιά και νέους, η σύνδεση της 7ης τέχνης με την εκπαιδευτική κοινότητα. Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ παρουσιάστηκε χτες σε συνέντευξη Τύπου από τον πρόεδρό του και νομάρχη Ηλείας Θανάση Ράλλη, τον καλλιτεχνικό διευθυντή Δημήτρη Σπύρου και τον οργανωτικό γραμματέα Χρήστο Κωνσταντόπουλο.

Θα προβληθούν 28 ταινίες (15 μεγάλου και 13 μικρού μήκους) από 24 χώρες και 2 ταινίες εκτός συναγωνισμού. Ειδικές πρωινές προβολές θα φιλοξενήσουν τους μαθητές της περιοχής. Τα βραβεία που θα απονεμηθούν από κριτική επιτροπή δεν είναι χρηματικά.

Ειδικό βραβείο θεσμοθέτησε το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας για την ταινία που συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση του κοινού απέναντι σε άτομα ή κοινωνικές ομάδες που χρειάζονται την κατανόηση και συμπαράσταση της κοινωνίας και της πολιτείας. Εκτός από τη διεθνή κριτική επιτροπή, σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς του νομού, συστάθηκε 21μελής κριτική επιτροπή παιδιών, που θα δώσει δικά της βραβεία.Ολες οι βραβευμένες ταινίες θα αγοραστούν από την ΕΡΤ (χορηγός του Φεστιβάλ), ενώ το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου θα χρηματοδοτήσει με 1.000.000 δρχ. την ταινία του πρώτου βραβείου. Την τελευταία μέρα της διοργάνωσης η Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία διοργανώνει διεθνή συνάντηση (Ελλήνων και ξένων κινηματογραφιστών και εκπαιδευτικών) με θέμα "Το σινεμά και η εκπαίδευση". Η τελετή λήξης του Φεστιβάλ περιλαμβάνει συναυλία του Νότη Μαυρουδή με την Παιδική Χορωδία Δ. Τυπάλδου (θα μεταδοθεί από τη ΝΕΤ).

Την απόφαση της Ιονικής Τράπεζας να σταματήσει τη χρηματοδότηση σειράς κλασικών εκδόσεων καταγγέλλουν οι Ηρκος και Στάντης Αποστολίδης,που επιμελήθηκαν την έκδοση του έργου "Ουμανισμός" του Νίκολα Φέστα.Ακολουθώντας τη θατσερική λιτότητα, η Ιονική διέκοψε τη σειρά και άφησε στη μέση την έκδοση δύο ακόμα σημαντικών έργων: "Ιστορία της κλασικής Φιλολογίας" του Βιλαμόβιτς και το δίτομο για τον ελληνικό Αποικισμό στη Δύση, του Ζ. Μπερνάρ. Αδιαφόρησε εξίσου για τον "Ουμανισμό", που ενώ έπρεπε να εκδοθεί τον περασμένο Φλεβάρη παραμένει "θαμμένος" στα υπόγεια της τράπεζας, χωρίς να γίνει αναγγελία της έκδοσης. "Για κάποιους, τα πνευματικά έργα παραμένουν βαριά...", σημειώνουν οι επιμελητές της έκδοσης.

Σίγουρα η τράπεζα οφείλει μια απάντηση στα παραπάνω.

Αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι διοργανώνει η Εθνική Λυρική Σκηνή, στο πλαίσιο της "Βραδιάς Μπαλέτου" (πρεμιέρα στις 14/12). Για πρώτη φορά, μετά από 20 χρόνια, το Μπαλέτο της ΕΛΣ θα παρουσιάσει δύο έργα βασισμένα στη μουσική του αξέχαστου συνθέτη. Καταρχήν, θα παρουσιαστεί το "Αφιέρωμα" με χορογραφίες του Λόρκα Μασίν,βασισμένες σε τέσσερα τραγούδια του "Μεγάλου Ερωτικού" ("Με την πρώτη σταγόνα της βροχής", "Πέρα στο θολό ποτάμι", "Με πνίγει ετούτη η θάλασσα", "Πάθη από τον έρωτα"). Το δεύτερο έργο είναι το "Καταραμένο φίδι" (ανέβηκε από την ΕΛΣ πριν 20 χρόνια), σε χορογραφία επίσης του Μασίν, ο οποίος την αφιερώνει "στον Μάνο Χατζιδάκι και στην ανάμνηση μιας ωραίας φιλίας".

Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται και ο "Πετρούσκα" του Στραβίνσκι,σε χορογραφία του Χάρη Μανταφούνη.Χορεύουν οι Σύνθια Φρυδά, Αλίνα Στεργιανού, Γιώργος Μελογιαννίδης, Γιάννης Ντοντσάκης, Κυριάκος Κοσμίδης, Αγγελος Χατζής κ.ά.

Αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά του Μεγάρου Μουσικής,κατέθεσαν η Μαριανίνα Κριεζή και η Αννα Παναγιωτοπούλου,δύο από τους τέσσερις συνδημιουργούς της πετυχημένης ραδιοφωνικής σειράς του Τρίτου Προγράμματος "Λιλιπούπολη".Η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων οφείλεται στο γεγονός ότι δε ζητήθηκε η άδειά τους για την παρουσίαση θεάματος στο ΜΜ με τα τραγούδια της σειράς.

Οι δύο δημιουργοί ζητούν την απαγόρευση των εκδηλώσεων, που έχουν προγραμματιστεί από το Μέγαρο να παρουσιαστούν τις μέρες των Χριστουγέννων. Η Μ. Κριεζή, εξάλλου, ζητά την απαγόρευση της κυκλοφορίας του προγράμματος των εκδηλώσεων,καθώς σε αυτό, αν και αναφέρονται όλοι οι συντελεστές, δεν υπάρχει το όνομά της ως στιχουργού.Η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων θα εκδικαστεί την προσεχή Δευτέρα.