Η δυναμικότητα των τεσσάρων βιομηχανιών - δηλαδή των Λιπασμάτων Δραπετσώνας,της ΑΕΒΑΛ,της ΒΦΛ στην Καβάλα και της ΧΒΕΕ στη Θεσσαλονίκη - είναι συνολικά η παραγωγή 2,4 εκατομμυρίων τόνων.

Οι βιομηχανίες διαφέρουν από πλευράς χωροθέτησης, τεχνολογικού επιπέδου και εξοπλισμού, χρονικής παλαίωσης των εγκαταστάσεων. Αντιμετωπίζουν η κάθε μία διαφορετικά οικονομικά και λειτουργικά προβλήματα.

Η βιομηχανική παραγωγή του κλάδου ακολούθησε τα τελευταία χρόνια την πτωτική πορεία της κατανάλωσης. Ετσι, από 2.100.000 τόνους το 1988-'89, μειώθηκε σε 1.470.000 τόνους το 1993, δηλαδή περίπου κάτω στο 30%.Η κατάσταση αυτή, αν και έπληξε κυρίως τις δυο "προβληματικές", όπως συχνά τις ονομάζουν, βιομηχανίες - τα Λιπάσματα Δραπετσώνας και ΑΕΒΑΛ - ωστόσο δεν άφησε ανέγγιχτες και τις άλλες δυο τη ΧΒΕΕ και τη ΒΦΛ.

Η κυβέρνηση, ως πιστός εντολοδόχος των Βρυξελλών, προχωράει στο κλείσιμο των Λιπασμάτων Δραπετσώνας,αφού "καθάρισε" με την ΑΕΒΑΛ. Με την απελευθέρωση της αγοράς λιπασμάτων - σαν αποτέλεσμα της πρόσδεσης στην πολιτική της ΕΟΚ και στη συνέχεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης - οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, σταδιακά και με παρεμβάσεις τους οδήγησαν στη διάλυση του εργοστασίου, στα πλαίσια συρρίκνωσης συνολικά της Λιπασματοβιομηχανίας της χώρας.

Η απόφαση της κυβέρνησης για το κλείσιμο του εργοστασίου της Δραπετσώνας, επισφραγίστηκε με την πρόσφατη κοινή υπουργική απόφαση τριών υπουργών, η οποία κάνει λόγο για ομαδικές απολύσεις από όσες επιχειρήσεις απέμειναν στον Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ) και οι οποίες (απολύσεις) θα είναι πάνω από 1.000 μέχρι το τέλος του 1998! Σ' αυτές περιλαμβάνεται όλο το προσωπικό των Λιπασμάτων Δραπετσώνας και της ΑΕΒΑΛ,η οποία είναι ήδη κλειστή και οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε πρόγραμμα επιδοτήσεων.

Επιπλέον, ο δήμαρχος Δραπετσώνας κ. Χρονόπουλος και οι δημοτικοί σύμβουλοι, εκτός από τον δημοτικό σύμβουλο Ν. Μπεάζογλου, επικεφαλής της "Δημοκρατικής Προοδευτικής Κίνησης",σε πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο, αποφάσισαν να κάνουν τα πάντα, ώστε να κλείσει το εργοστάσιο μέχρι τον Ιούνη του 1998,ανεξάρτητα από το τι θα γίνουν οι εργαζόμενοι! Μάλιστα ο δήμαρχος Δραπετσώνας δήλωσε χαρακτηριστικά ότι δε νιώθει την ανάγκη να παλέψει ούτε για έναν από τους εργαζόμενους! Μπροστάρης στον "αγώνα" για το κλείσιμο του εργοστασίου είναι ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης,καθώς όπως ο δήμαρχος δήλωσε, "είναι ο μόνος σύμμαχος που έχει ο Δήμος"! Στο μεταξύ, ήδη ο νομάρχης Πειραιά, Χρ. Φωτίου,έχει δηλώσει ότι σε καμία περίπτωση δε θα ανανεώσει την άδεια λειτουργίας του εργοστασίου.

Η βιομηχανία ΑΕΒΑΛ ιδρύθηκε στην Πτολεμαϊδα το 1964 - θυγατρική της ΕΤΒΑ - και ήταν μία από τις 4 συνολικά ελληνικές βιομηχανίες στον τομέα παραγωγής λιπασμάτων. Παρήγαγε απλά αζωτούχα λιπάσματα, νιτρικό οξύ και αμμωνία με υψηλό κόστος, λόγω της τιμής του εγχώριου λιγνίτη που χρησιμοποιούσε ως πρώτη ύλη. Η κυβέρνηση με την απελευθέρωση της αγοράς το 1992, δεν πήρε κανένα μέτρο για τη διάσωση και την ανάπτυξη της εταιρίας. Μέχρι το τέλος του 1993 τα χρέη της εταιρίας έφταναν, χωρίς τους τόκους, τα 4 δισ. δρχ. Η ΑΕΒΑΛ στρέφεται στις εισαγωγές από τη Βουλγαρία. Σταδιακά αρχίζει η μείωση του προσωπικού - απασχολούσε 1.000 εργαζόμενους - αλλά και της παραγωγής. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν πήρε κανένα μέτρο για τη σωτηρία της επιχείρησης, αντίθετα φαίνεται ότι την υπονόμευσε κιόλας, γιατί ενώ υπήρχαν προτάσεις στην κατεύθυνση να λειτουργήσει η επιχείρηση και να εκσυγχρονιστεί, τα αρμόδια υπουργεία δεν κινήθηκαν προς αυτήν.

Η ΣΥΝΕΛ είναι συνεταιριστική εταιρία διακίνησης και διαχείρισης των παραγόμενων και εισαγόμενων λιπασμάτων και λειτουργεί από το 1984.Βασική αιτία για την κρίση στη ΣΥΝΕΛ είναι η πολιτική που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις. Και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και στη συνέχεια της ΝΔ δεν κατέβαλαν τις οικονομικές υποχρεώσεις του κράτους προς τη ΣΥΝΕΛ, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται χρέη, να δημιουργούνται προβλήματα στη λειτουργία της και να υπονομεύεται ο ρόλος και η ύπαρξή της, με στόχο ένα σημαντικό κομμάτι της διακίνησης να περάσει είτε στους ιδιώτες μεγαλέμπορους είτε στα ξένα μονοπώλια. Σήμερα η ΣΥΝΕΛ έχει τεράστια χρέη και αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία της. Πάντως, ήδη οι βιομηχανίες έχουν φτιάξει δικό τους δίκτυο διακίνησης.

Σε συρρίκνωση και διάλυση οδηγείται και η Λιπασματοβιομηχανία της χώρας. Η ΑΕΒΑΛ στην Πτολεμαϊδα έκλεισε, σειρά έχουν τα Λιπάσματα Δραπετσώνας και έπεται συνέχεια...

Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Λιπασματοβιομηχανία της χώρας είναι η χαμηλή ανταγωνιστικότητά της σε σχέση με τις αντίστοιχες βιομηχανίες του εξωτερικού και η οποία οφείλεται στην ξεπερασμένη τεχνολογία που χρησιμοποιεί σε πολλές μονάδες και αυτό αφορά κυρίως την ΑΕΒΑΛ και τα Λιπάσματα Δραπετσώνας.Τα δυο εργοστάσια αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο πρόβλημα σε σχέση με τα άλλα δυο εργοστάσια - της Θεσσαλονίκης και της Καβάλας - τα οποία θεωρούνται πιο σύγχρονα. Ευθύνη για αυτήν την κατάσταση έχουν το κράτος και οι ίδιες οι λιπασματοβιομηχανίες που δεν πήραν τα απαραίτητα μέτρα για τον εκσυγχρονισμό τους, με αποτέλεσμα όταν έγινε η απελευθέρωση της αγοράς Λιπασμάτων το 1992,έπρεπε να ανταγωνιστούν "με ίσους όρους" τις ξένες λιπασματοβιομηχανίες.

Με την απελευθέρωση της αγοράς των Λιπασμάτων επιπλέον απαγορεύονται από την Κοινότητα οι κρατικές επιδοτήσεις προς τις Λιπασματοβιομηχανίες. Επιπλέον, αυξάνονται οι εισαγωγές λιπασμάτων, οι οποίες και καταλαμβάνουν ένα κομμάτι της αγοράς. Αποτέλεσμα της απελευθέρωσης ήταν να αυξηθούν κατακόρυφα οι τιμές στο λίπασμα.

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την πολιτική που ακολουθείται στον αγροτικό τομέα, οδήγησαν σε μαρασμό και συρρίκνωση μια από τις σημαντικότερες βιομηχανίες της χώρας. Με τη μείωση των επιδοτήσεων, με τους διάφορους περιορισμούς στην παραγωγή, οδήγησαν την αγροτική οικονομία και τους αγρότες σε απόγνωση. Η νέα αναθεώρηση της ΚΑΠ,οι συμφωνίες του Μάαστριχτ και της ΓΚΑΤΤ είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στο εισόδημα των παραγωγών, οδήγησαν στην εγκατάλειψη καλλιεργειών και τη μείωση της γεωργικής παραγωγής, με άμεση συνέπεια και στη μείωση χρήσης των λιπασμάτων.

Το 1983 στην Ελλάδα καταναλώθηκαν 2,04 εκατομμύρια τόνοι λιπασμάτων. Το 1985 η κατανάλωση αυξήθηκε σε 2,24 εκατομμύρια τόνους. Εκτοτε ακολουθήθηκε μια πτωτική πορεία μέχρι το 1991,όπου καταναλώθηκαν 1,9 εκατομμύρια τόνοι λιπασμάτων. Ακολούθησε η κατακόρυφη πτώση σε 1,45 εκατομμύρια τόνους το 1992 και σ' αυτό το επίπεδο περίπου η κατανάλωση σταθεροποιήθηκε μέχρι σήμερα, χωρίς προοπτικές να αυξηθεί στο άμεσο μέλλον. Ειδικά για τα αζωτούχα λιπάσματα η κατανάλωση μειώθηκε από 650 χιλιάδες τόνους σε 400-420 χιλιάδες τόνους σήμερα. Ως προς την προέλευση, το 75% περίπου είναι εγχώριας παραγωγής.

Το λίπασμα έχει δυνατότητες εξαγωγικές. Ηδη εξάγονται τα τελευταία χρόνια 300-600 χιλιάδες τόνοι σε Γερμανία, Κίνα, Ισπανία και αλλού. Σ' ό,τι αφορά την αγορά, το συνεταιριστικό δίκτυο διακίνησης έχασε ένα μεγάλο μέρος της και σήμερα διακινεί περίπου το 50% των λιπασμάτων που καταναλώνονται. Οι υπόλοιπες ποσότητες διακινούνται από τα εμπορικά δίκτυα των βιομηχάνων και των διαφόρων εμπόρων.

Η σύσταση του Εθνικού Φορέα Λιπασματοβιομηχανίας είναι θέση επίκαιρη και αναγκαία όσο ποτέ, σύμφωνα με τις θέσεις του ΚΚΕ. Σκοπός ενός τέτοιου φορέα θα είναι να παίρνει υπόψη του τη σημερινή εθνική και διεθνή πραγματικότητα και την προοπτική της. Να προστατεύει την εγχώρια παραγωγή και το περιβάλλον και να αξιοποιεί τις εγχώριες πρώτες ύλες. Να προωθεί τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των βιομηχανιών και την κατασκευή των απαιτούμενων έργων υποδομής. Να ερευνά και να κατευθύνει προς την ορθολογική χρήση των λιπασμάτων και να προωθεί τη δημιουργία νέων κατάλληλων τύπων. Να εκσυγχρονίζει το σύστημα διακίνησης - διαχείρισης λιπασμάτων, έτσι ώστε να είναι και αποτελεσματικό και ανταγωνιστικό. Να εξασφαλίζει έγκαιρα τους κατάλληλους τύπους λιπασμάτων στους αγρότες σε ικανοποιητικές τιμές. Να στηρίζεται κύρια στους εργαζόμενους, στους αγρότες και στους αγροτικούς συνεταιρισμούς.

Στον φορέα, σύμφωνα με την πρόταση, θα συμμετέχουν οι βιομηχανίες, η ΣΥΝΕΛ, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων και των αγροτών και θα έχει συνολικά σαν αντικείμενο το συντονισμό και την αντιμετώπιση κάθε προβλήματος που έχει σχέση με το λίπασμα, από τις επενδύσεις και τον εκσυγχρονισμό των βιομηχανιών μέχρι και τη διάθεση.

Τα κείμενα έγραψε η Γιώτα ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗ