"Βίρα τις άγκυρες" στο Εθνικό Θέατρο

Ενας και πλέον αιώνας πέρασε από τη "γέννηση" της ελληνικής επιθεώρησης, μέσω της οποίας, κυρίως, μπορούμε να μετράμε την ηλικία του ελληνικού θεάτρου στον αιώνα μας. Να διακρίνουμε την "αφετηρία" του. Να εκτιμούμε, σωστότερα, διάφορες παραμέτρους της εξέλιξής του. Να τοποθετήσουμε στο βάθρο που τους αξίζει, ξεχασμένα από το χρόνο και την εφήμερη "ζωή" της ζωντανής σκηνικής τέχνης, δημιουργούς και δημιουργήματα του είδους που πρόσφεραν τα μέγιστα όχι μόνο για να ακμάσει, επί πολλές δεκαετίες, αυτό το βαθύτατα λαϊκό θεατρικό είδος και σε κρίσιμες ιστορικοπολιτικές περιόδους να "μιλά" τους καημούς και τους πόθους του λαού, αλλά να διδάξει πολλά στη σύγχρονη ελληνική δραματουργία. Να τη διδάξει, με τη λαϊκότητα του περιεχομένου της, την οικονομία της γραφής της, την επικαιρική κοινωνικοπολιτική ευθυκρισία της, το ευθύβολο χιούμορ της, την ελευθερία και τη λάμψη της φόρμας της. Κι ακόμα με τους αυτοδίδακτους - πολλές φορές υποτιμημένους από το θέατρο πρόζας - κι όμως σπουδαίους "μαστόρους" της. Θεατρίνους, κειμενογράφους, συνθέτες, μουσικούς, χορευτές, χορογράφους, ενδυματολόγους, σκηνογράφους.

Αξια επαίνου, λοιπόν, η πρωτοβουλία του Εθνικού Θεάτρου να τιμήσει την αιωνόβια, αλλά "πάσχουσα", από τη δεκαετία του '70, επιθεώρηση, με μια παράσταση αναφοράς στις απαρχές, στην πορεία, στη στάση του σε κρίσιμες κοινωνικοπολιτικές περιόδους, σε βασικά χαρακτηριστικά του είδους και μέσω αυτών των παραμέτρων να υποκρύπτονται, ή και να αποκαλύπτονται πλήρως, "βίοι παράλληλοι" ορισμένων καλλιτεχνών που "σφράγισαν" σε περασμένες δεκαετίες την επιθεώρηση. Θα ήταν ευχής έργον αν τη δυσκολότατη, ριψοκίνδυνη συγγραφή ενός κειμένου υπήρχαν και είχαν τις δυνάμεις να την αναλάβουν οι καλύτεροι και οι πνευματικότεροι των επιθεωρησιογράφων της παλιάς γενιάς. Εκείνης που συνέβαλε στην ακμή της, που έγραψε επιθεωρήσεις - σταθμούς ποιότητας (όπως το"Γιούπι - Γιούπι" του Ασημάκη Γιαλαμά). Της γενιάς που βίωσε τους θεατρίνους της, που γνώριζε τη ζωή τους, που ήξερε να αξιοποιεί στα κείμενα την υποκριτική τους στόφα, τη μανιέρα και τα σκηνικά τερτίπια τους, που έζησε τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα και τον αντίκτυπό τους στο λαό.

Ελλείψει αυτής της γενιάς, η συγγραφή ανατέθηκε στο συγγραφικό δίδυμο Θανάσης Παπαθανασίου - Μιχάλης Ρέππας,το ασκημένο με τηλεοπτικές χιουμοριστικές σειρές, το οποίο όμως έχει κάνει και αξιόλογες προσπάθειες στη θεατρική κωμωδιογραφία. Οι συγγραφείς ανέλαβαν το εκατόχρονο και "επικίνδυνο" φορτίο και τα έβγαλαν, γενικά, πολύ καλά πέρα. Οχι πως δεν έχουμε παρατηρήσεις για αδυναμίες στη γραφή επιμέρους κειμένων. Για ιστορικοχρονολογικά λάθη (λ. χ το πότε έκλεισε η Μακρόνησος ως στρατόπεδο πολιτικών εξορίστων και πότε συλλέχτηκαν οι υπογραφές για τη σωτηρία του Μπελογιάννη). Για την επικρατούσα άποψη στη μυθοπλαστική "ραχοκοκαλιά" του έργου, που φορτώνει λίγο πολύ στους θεατρίνους αλλεπάλληλες ερωτοδουλιές, "παραγωγή" νόθων παιδιών (κι αυτά υπήρχαν, όπως σ' όλη την κοινωνία, αλλά δεν αποτελούν ούτε το κύριο, ούτε το σοβαρότατο χαρακτηριστικό και πρόβλημα του βίου αυτής της "συντεχνίας"), αυτοκαταστροφικό βίο, ανταγωνισμούς κ.ο.κ., ενώ ο κόσμος, και ο κόσμος της επιθεώρησης, είχε ανθρώπους γνωστούς για το ανθρώπινο ήθος τους, τη συναδελφική αλληλεγγύη τους, τις αγωνιστικές περγαμηνές τους. Για τη δοξαστική "ιστορικοποίηση" της παλιάς επιθεώρησης του "Βέμπο" που τιτλοδοτεί το έργο τους, ενώ δε "σημειώνονται" καν άλλες σπουδαίες, ιστορικές παραστάσεις ιδιαίτερα της δεκαετίας του '40 (αυτό σίγουρα θα απαιτούσε έρευνα και μελέτη, αλλά άξιζε τον κόπο). Για ορισμένες επιλογές "νουμεροποίησης" ορισμένων παλαιών φιρμάτων θεατρίνων, που ακόμα θυμάται ένα μέρους του κοινού, ενώ μοιάζουν να ξεχάστηκαν άλλοι μεγάλοι θεατρίνοι του είδους, γνωστοί και από την τηλεοπτική μετάδοση παλιών ταινιών τους. Οι παρατηρήσεις μας δε γίνονται από κριτική μεμψιμοιρία, αλλά γιατί το αξίζει η εκατόχρονη επιθεώρηση. Και γιατί αξίζει να συνεχίσουν την έρευνα και τη μελέτη τους οι δύο συγγραφείς. Θα 'ναι προς όφελός τους και ίσως μια βάση για να συμβάλουν οι ίδιοι στην αναζωογόνηση της επιθεώρησης.

Οι όποιες παρατηρήσεις εξανεμίζονται μπροστά στο σπουδαίο σκηνοθετικό επίτευγμα του Σταμάτη Φασουλή.Στον πιο έμπειρο και ταλαντούχο "μάστορα" της επιθεώρησης σήμερα, στον οποίο χρωστούν τα μέγιστα όλοι, ανεξαιρέτως, οι συντελεστές της απολαυστικής, εξαιρετικά γοητευτικής, εκπληκτικά εύρυθμης, παρά τον όγκο των αλλεπάλληλων σκηνών, σκηνογραφικών αλλαγών, το πολυάριθμο των ρόλων. Ο Γιώργος Ασημακόπουλος που ανέλαβε το σκηνογραφικό άθλο, σχεδιάζοντας με έμπνευση και ευρηματικές λύσεις τα πολλά σκηνικά και τα 849 καλαίσθητα κοστούμια. Η ορχήστρα, που με διεύθυνση Ανακρέοντα Παπαγεωργίου μπήκε στο κλίμα και το ρυθμό της σκηνής, συνοδεύοντας τους καλοδιδαγμένους μουσικά (Μελίνα Παιονίδου) ηθοποιούς, με παλιές συνθέσεις των Γιώργου Μουζάκη, Γιώργου Κατσαρού, Ζακ Ιακωβίδη και σημερινές του Γιώργου Παπαδάκη.Ο Δημήτρης Παπάζογλου, που επάξια συναγωνίστηκε δίπλα στον "μετρ" της επιθεωρησιακής χορογραφίας Γιάννη Φλερύ.Η τεράστια, θαυμάσια, συνθετική της λεπτομέρειας και του όλου, δουλιά του Σταμάτη Φασουλή, αντανακλάται στα πολύ καλά αποτελέσματα όλων των ηθοποιών. Ακόμα και των πιο νέων και άπειρων (και στα μικρά παιδιά που συμμετέχουν στην παράσταση). Στην κίνηση, στο τραγούδι, στο πλασάρισμα του λόγου, στις μεταμορφώσεις τους με τους πολλούς ρόλους που υποδύονται οι περισσότεροι. Ρόλοι, που παρ' ό,τι είναι στην πλειοψηφία τους μικροί, ακόμα και φευγαλέες"πινελιές", αποκτούν μέγεθος και ελκυστικά σκηνικά χαρακτηριστικά.

Και μόνο η ονομαστική αναφορά όλων των άξιων επαίνου ηθοποιών στους μικρούς ρόλους θα απαιτούσε χώρο. Περιοριζόμαστε αναγκαστικά σε ορισμένες κυρίαρχες επιδόσεις. Ο Γιάννης Μπέζος "κεντά" με χιούμορ και εξελίσσει με τρυφερότητα το τέλος του ρόλου του (Ζανό). Η Σοφία Ολυμπίου ξαναδείχνει την εύπλαστη υποκριτική της και ξαφνιάζει με το τραγούδι της. Η Βέρα Κρούσκα με σκηνική χάρη, αλλά και με την απαιτητική υποκριτική της πρόζας υποδύεται την άνοδο και πτώση μιας φίρμας. Ο Νίκος Μπουσδούκος αποδείχνεται άξιος νουμερίστας. Ο Δημήτρης Τζουμάκης μεγεθύνει και βαθαίνει σε νόημα την επιφάνεια του ρόλου του πολιτικά αντιδραστικού, κυνικού και ερωτίλου θεατρικού επιχειρηματία. Νουμερίστας άξιος είναι και οΚώστας Ευρυπιώτης.Καλές είναι οι επιδόσεις των Νίκου Γαροφάλου, Ντίνου Αυγουστίδη, Νατάσας Μανίσαλη, Εβελυν Παπούλια, Δήμητρας Τσέλιου, Δημήτρη Παπαγιάννη.Πολύ ελπιδοφόρα είναι τα υποκριτικά και φωνητικά μέσα της νέας ηθοποιού Κερασιά Σαμαρά.Κλείνουμε το σημείωμά μας με τη μεγάλη έκπληξη της παράστασης. Τη μεταμορφωτική ικανότητα, το σκηνικό νεύρο αλλά και μέτρο, τον υποκριτικό "δαίμονα" που αποκάλυψε, αν και άπειρη στο είδος, Τάνια Τρύπη.

ΘΥΜΕΛΗ

• Ανήμερα Χριστουγέννων κάνει πρεμιέρα το "Σύγχρονο Θέατρο Αθήνας",στο θέατρο "Πόρτα",με τον σαιξπηρικό "Αμλετ",σε μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά,σκηνοθεσία του Αντρέι Βισνέφσκι,σκηνικά - κοστούμια Πάουελ Ντομπρζίσκι,μουσική του Μπόλεκ Ράβσκι.Τους ρόλους ερμηνεύουν: Γιώργος Κιμούλης, Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Αλέξης Σταυράκης, Δημήτρης Βάγιας, Πέγκυ Τρικαλιώτη, Δημήτρης Λιγνάδης, Θοδωρής Σκούρτας, Στάθης Βούτος, Γιώργος Στριφτάρης κ.ά. "Πρόκειται για μια ελληνική πρόταση - λέει ο Γιώργος Κιμούλης - στις τόσες παραστάσεις του "Αμλετ" που δίνονται αυτή την εποχή σε όλο τον κόσμο. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Γιατί για το σύγχρονο άνθρωπο το υπαρξιακό ερώτημα δεν είναι αν ζει, αλλά πώς ζει. Και ο "Αμλετ", το μυστήριο του οποίου δεν έχει απαντηθεί ακόμα, μοιάζει τόσο σύγχρονος".
• Εγκαίνια με το "Νηρέα το Βάρα" του Δημήτρη Παπαχρίστου θα κάνει ο Γιώργος Αρμένης,τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων, στο καινούριο θέατρο που βρίσκεται Μπουμπουλίνας και Δεληγιάννη 19 στα Εξάρχεια, πίσω από το Μουσείο. Το έργο ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Εύας Κοταμανίδου,σκηνικά - κοστούμια Γιώργου Ζιάκα,μουσική Γιάννη Σπυρόπουλου (Μπαχ). Παίζουν: Γιώργος Αρμένης, Μαρίκα Τζιραλίδου, Χάρης Σώζος.Πολύ σύντομα το "Νηρέα" θα διαδεχτεί το έργο του Γιώργου Σκούρτη "Κομμάτια και Θρύψαλα".Επίσης θα ανέβουν: Το έργο "Εν Δροβώλοβω Καλαβρύτων" και για τα παιδιά το έργο "Περιπέτειες του Τζιτζιρή",με μουσική Λίνου Κόκοτου.Τους 15 ρόλους θα αυτοσχεδιάσει ο Γιώργος Αρμένης,με ελεύθερη είσοδο για τα παιδιά.
• Ξεκίνησαν, στον "Τεχνοχώρο",οι παραστάσεις του έργου "Κρίμα που είναι πόρνη" του Τζον Φορντ,από την "Ομάδα Θέαμα",σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα,σκηνικά Απόστολου Βέττα,κοστούμια Γιώργου Ελευθεριάδη,χορογραφία Πέρσας Σταματοπούλου και μουσική Ιάκωβου Δρόσου.Τους ρόλους ερμηνεύουν: Ιφιγένεια Αστεριάδη, Γιάννης Μαυριτσάκης, Κώστας Μπάρας, Γιάννης Στεφόπουλος, Βάνα Πεφάνη,κ.ά.