Πολλοί από τους αναγνώστες θα είδαν τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας των Γερμανών φοιτητών ενάντια στην κατάσταση που επικρατεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας τους. Στις 18 Δεκέμβρη μια δεύτερη μεγάλη διαδήλωση και συγκέντρωση μπροστά στην έδρα της καγκελαρίας, μερικές σκηνές σύγκρουσης με αστυνομικές δυνάμεις που επακολούθησαν, αλλού πάλι συνέχιση των απεργιών και λιγόχρονες καταλήψεις τηλεοπτικών καναλιών, απογύμνωση φοιτητριών και φοιτητών, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, μπροστά σε Δημαρχεία και - όχι από μίμηση προς τους μεγαλύτερους - διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες μαθητών και μαθητριών για τον ίδιο ή παρόμοιο λόγο: την έλλειψη κατάλληλων αιθουσών και επαρκών δασκάλων, την οικονομική αδυναμία πολλών από τους μαθητές να παρακολουθήσουν όπως πρέπει τα μαθήματά τους.

Ας μιλήσουμε σήμερα για το κίνημα διαμαρτυρίας των φοιτητών των πανεπιστημίων και των ανώτατων σχολών. Σε τι επικεντρώνονται τα αιτήματά τους: Οπως στις προηγούμενες μαζικές κινητοποιήσεις τους, έτσι και στη συγκέντρωσή τους μπροστά στην Καγκελαρία στη Βόννη, στις 18 Δεκέμβρη, τα είχαν αναγραμμένα στα πλακάτ και τα πανό τους και τα βροντοφώναξαν, ώστε να μην μπορεί να ισχυριστεί κανείς - πολιτικός, δημοσιογράφος ή οποιοσδήποτε άλλος πολίτης - ότι δεν τα είδε και δεν τα άκουσε. Αυτά είναι: απαγόρευση να καθιερωθεί με το νεοετοιμαζόμενο νόμο για την ανώτατη παιδεία η καταβολή από τους φοιτητές διδάκτρων. Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των φοιτητών να έχουν ένα βαρύνοντα λόγο για τα σπουδαστικά ζητήματα.

Η μόρφωση είναι δημόσιο αγαθό, ανέφερε η προκήρυξη για τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στη Βόννη, και γι' αυτό το λόγο οι φοιτητές απαιτούν επίδομα για τις σπουδές, την υποτροφία ή bafog, όπως ονομάζεται στα γερμανικά. Αυτή η υποτροφία να καλύπτει τις βασικές ανάγκες και να είναι ανεξάρτητη από το εισόδημα, των γονέων. Ακόμα ζητάνε, οι αλλοδαποί φοιτητές από οικονομική και νομική άποψη να εξομοιώνονται με τους Γερμανούς συναδέλφους τους και περισσότερες κρατικές δαπάνες για καθηγητές και βιβλία. Η απάντηση που πήρε η επιτροπή τους εκείνη τη μέρα από δύο υπουργούς, δεν ικανοποίησε τους φοιτητές. Γιατί ο μεν υπουργός Παιδείας, Γίργκεν Ρίτγκερς, είπε ότι το βάρος του μέσα στην κυβέρνηση δεν είναι αρκετό, ώστε να μπορέσει να επιβάλλει τις μεταρρυθμίσεις που θέλει. Ο άλλος, ο υπουργός της Καγκελαρίας, Φρίντριχ Μπολ, δήλωσε ότι τα δίδακτρα είναι ωφέλιμα γιατί θα αναπτύξουν την άμιλλα ανάμεσα στους φοιτητές.

Οι φοιτητές δε συμφωνούν με αυτές και παρόμοιες υπουργικές απόψεις και όπως φαίνεται από πολλές δηλώσεις τους, είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν την αποχή από τα μαθήματα και τις άλλες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας.

Θα μιλήσουμε πιο κάτω ειδικότερα για τις υποτροφίες - τα Μπάφεγκ - αλλά πρώτα μια πολλή σύντομη συζήτηση πάνω στο θέμα που ανακινούν μερικές γερμανικές εφημερίδες. Είναι λίγες πραγματικά αυτές που θεωρούν αδικαιολόγητα τα φοιτητικά αιτήματα και περιορίζονται στο επιχείρημα ότι δεν υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα ποσά για την παιδεία - τα κρατικά ταμεία δεν είναι (δυστυχώς) τόσο γεμάτα. Παίρνει συζήτηση η απάντηση αυτή, γιατί είναι γνωστό ότι όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες τα χρήματα που υπάρχουν τα διαθέτουν για άλλους αντιπαραγωγικούς και καθόλου ανθρωπιστικούς σκοπούς. Αλλά και το άλλο επιχείρημα μπορεί να αμφισβητηθεί: Οι απεργίες ευτυχώς δεν είναι πολιτικές - ισχυρίζονται. Φοβούνται, φαίνεται, μια επανάληψη των γεγονότων του 1968, με εκατοντάδες χιλιάδες φοιτητές στους δρόμους. Αλλά αν πραγματικά οι τωρινές φοιτητικές διαδηλώσεις δεν έχουν πολιτικό χαρακτήρα, αν δε στρέφονται αυτή τη στιγμή πρωταρχικά ενάντια στο καθεστώς, όμως δεν ξέσπασαν και δε διαδραματίζονται έξω από την κοινωνία, δεν είναι ουρανοκατέβατες, αλλά σχετίζονται με την κυβέρνηση και το σύστημα που υποτιμά και παραμελεί τη μόρφωση των πολιτών και έτσι δημιουργεί τις αιτίες για τις διαμαρτυρίες. Πρόκειται δηλαδή για διαμαρτυρίες με κοινωνικό υπόβαθρο, έστω και αν δεν έχουν πάρει αυτή τη στιγμή καθαρά πολιτικό χαρακτήρα.

Αυτά τα λίγα για τώρα, πάνω σ' αυτό το θέμα. Τι όμως είναι το γερμανικό Μπάφεγκ (BAFOG) - η υποτροφία;

BAFOG είναι τα αρχικά γράμματα των γερμανικών λέξεων ομοσπονδιακός νόμος προαγωγής της μόρφωσης και καθιερώθηκε το 1972. Ανέρχεται κατά μέσο όρο στο ποσό των 632 μάρκων, αλλά: α) εξαρτάται από το ύψος του εισοδήματος των γονέων και τυχόν ίδιων εισοδημάτων των φοιτητών. Το 1972 έπαιρνε την υποτροφία αυτή το 45% των φοιτητών, σήμερα μόλις το 15%. Το 50% της υποτροφίας παρέχεται σαν φοιτητικό επίδομα, το άλλο 50% σαν άτοκο δάνειο, που πρέπει να επιστραφεί. Η εξόφλησή του αρχίζει πέντε χρόνια μετά τη λήξη των σπουδών, με ελάχιστη ετήσια δόση 200 μάρκα. Η τελευταία δόση πρέπει να καταβληθεί το αργότερο στο 20ό έτος μετά την έναρξη της αποπληρωμής. Τον Οκτώβρη του 1996 έγινε τροποποίηση του αρχικού νόμου σε βάρος των υποτρόφων: Σε περίπτωση υπέρβασης του ανωτάτου ορίου σπουδών (κατά κανόνα δέκα εξάμηνα) το χορηγούμενο ποσό μετατρέπεται σε πληρωτέο έντοκο τραπεζικό δάνειο, που πρέπει να εξοφληθεί άμεσα μετά τη λήξη των σπουδών. Το συνολικό ετήσιο ποσό που καταβάλλουν οι κυβερνήσεις της Βόννης (της Ομοσπονδίας) και του ομοσπονδιακού κρατιδίου μαζί για τις υποτροφίες ανέρχεται σε 2,38 δισεκατομμύρια μάρκα, αλλά το 1997 δαπανήθηκαν για το σκοπό αυτό 1,7 δισ. μάρκα και τα υπόλοιπα για άλλους σκοπούς. Τη μέρα της μεγάλης φοιτητικής διαδήλωσης στη Βόννη (18/12) έγινε σύσκεψη του καγκελαρίου και των πρωθυπουργών των κρατιδίων που αποφάσισαν την αύξηση του Μπάφεγκ κατά 2% και των μη φορολογητέων εισοδημάτων των γονέων κατά 6%. Αυτή η απόφαση δεν ικανοποίησε τους φοιτητές, γιατί όπως υπολογίζουν η υψηλότερη υποτροφία θα αυξηθεί μόνο κατά 20 μάρκα το μήνα.

Σαν διέξοδος έχουν προταθεί για το μέλλον τρία διαφορετικά μοντέλα: α) του SPD (μοντέλο των "τριών καλαθιών") που προβλέπει ύψος βασικής υποτροφίας 350 - 400 μάρκα το μήνα, ανεξάρτητα από το εισόδημα των γονέων ή των φοιτητών. Η χρηματοδότηση του ποσού αυτού να γίνεται με την κατάργηση του παιδικού επιδόματος και των αφορολόγητων εσόδων των γονέων. Ετσι τελικά ο υπότροφος θα έχει το μήνα ένα ποσό ως 750 μάρκα, που κατά 50% θα αποτελείται από άτοκο δάνειο. Εφόσον ο φοιτητής υπερβεί τον κανονικό χρόνο σπουδών θα μπορεί να παίρνεται από το λεγόμενο "τρίτο καλάθι" ένα έντοκο δάνειο για υποστήριξη του υπότροφου. Αυτό το μοντέλο το απορρίπτει ο υπουργός Παιδείας, Ρίτγκερς.

β) Μοντέλο Βαυαρίας. Σύμφωνα με αυτό όλοι οι φοιτητές (και όσοι δεν παίρνουν υποτροφία) πρέπει να έχουν κανονικά καλές επιδόσεις, ώστε οι γονείς τους να δικαιούνται το παιδικό επίδομα και την αύξηση του μη φορολογητέου εισοδήματός τους. Σύμφωνα με την κυβέρνηση του Μονάχου έτσι θα εξοικονομηθούν περίπου 470 εκατ. μάρκα το χρόνο με τα οποία θα χρηματοδοτηθεί αύξηση της υποτροφίας κατά 6%. Αυτό το μοντέλο προτιμάει ο υπουργός Ρίτγκερς, όχι όμως οι φοιτητές.

γ) Μοντέλο των Πρασίνων: Η υποτροφία να αυξηθεί σε 1.000 μάρκα το μήνα και να χρηματοδοτείται από ένα ταμείο, στο οποίο θα πληρώνουν όσοι μετά τις σπουδές τους κερδίζουν καλά.

δ) Το μοντέλο του ΚΟΔΗΣΟ: Προβλέπει βασική υποτροφία 500 μάρκα το μήνα, που είτε με βοήθεια των γονέων είτε με δάνειο να ανέρχεται στο ποσό των 750 μάρκων.

Οι φοιτητές έχουν τώρα το λόγο και στις αρχές ήδη του νέου έτους θα ξέρουμε τι δρόμο θα ακολουθήσουν για τη διεκδίκηση των αιτημάτων τους, γιατί, όπως προαναφέραμε, δεν πρόκειται μόνο για τις υποτροφίες.

Θ. ΒΟΡΕΙΟΣ

Αυξήσεις μέχρι και 80% επιβάλλει τελικά η κυβέρνηση Σημίτη στις αντικειμενικές αξίες της Αθήνας και του Πειραιά, σηματοδοτώντας νέο κύκλο ανατιμήσεων σ' ολόκληρη την αγορά ακινήτων, αλλά και στα νοίκια. Προκαλώντας ένα ολόκληρο κομφούζιο γύρω από τις νέες τιμές και με προφανή στόχο να πέσουν οι τόνοι γύρω από την εσωκομματική αντιπαράθεση στο ΠΑΣΟΚ, αλλά και να περάσουν στα "ψιλά" οι ρυθμίσεις για τα νέα προνόμια προς το μεγάλο κεφάλαιο, "εκσυγχρονιστικά" στελέχη του υπουργείου Οικονομικών "διέρρευσαν" από προχτές τους επίσημους πίνακες με τις νέες αντικειμενικές αξίες. Αν και μέχρι αργά χτες ήταν άγνωστο, αν και επίσημα θα δίνονταν οι νέες αντικειμενικές αξίες στη δημοσιότητα, ο "Ρ" δημοσιεύει σήμερα τις τιμές στις ακριβότερες και φτηνότερες ζώνες των δήμων της Αθήνας και του Πειραιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά περίπτωση υπάρχουν πολλές ενδιάμεσες ζώνες, στις οποίες είναι πιθανόν να υπάρχουν και μεγαλύτερες αυξήσεις από το 80,6% που αναφέρεται ως η μεγαλύτερη αύξηση και η οποία αφορά την ακριβή ζώνη της Γλυφάδας.

Σε αντίστοιχα ποσοστά με τις αυξήσεις των αντικειμενικών αξιών, θα είναι και οι σχετικές αυξήσεις στο φόρο μεταβιβάσεων. Επιβαρύνσεις όμως για τις μεταβιβάσεις θα επέλθουν και στις παρελκόμενες δαπάνες, όπως είναι τα συμβολαιογραφικά έξοδα, οι αμοιβές δικηγόρων, η πληρωμή των υποθηκοφυλακείων κ.ο.κ. Το κυριότερο, πάντως, είναι ότι κάθε φορά που η κυβέρνηση αυξάνει τις αντικειμενικές αξίες στα ακίνητα, ξεκινά μια νέα φάση στο φαύλο κύκλο των ανατιμήσεων και στις τιμές της αγοράς. Από αυτή την άποψη είναι τουλάχιστον υποκριτική η επιχειρηματολογία της κυβέρνησης, σύμφωνα με την οποία οι αντικειμενικές αξίες υστερούν σε σχέση με τις τιμές αγοράς των ακινήτων. Αλλωστε, είναι χαρακτηριστικό ότι από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, που καθιερώθηκαν οι αντικειμενικές αξίες για τις μεταβιβάσεις ακινήτων, έχει μειωθεί αισθητά η "ψαλίδα" ανάμεσα στις τιμές της εφορίας και τις τιμές της αγοράς. Σε ό,τι αφορά την ουσία και το χαρακτήρα της κυβερνητικής πολιτικής είναι ενδεικτικό ότι η παραπάνω ψαλίδα είναι πολύ πιο μικρή στις λεγόμενες λαϊκές συνοικίες (Καισαριανή, Κερατσίνι, Αιγάλεω) σε σχέση με τις περιοχές της δήθεν "υψηλής κοινωνίας".

Οι άδειες καρέκλες, μια άλλη μορφή διαμαρτυρίας που χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί φοιτητές