Οι ουρές ατελείωτες στα ταμεία, στα ψυγεία, στους διαδρόμους. Εργαζόμενοι τρέχουν πανικόβλητοι, να προλάβουν να τα κάνουν όλα, να τους εξυπηρετήσουν όλους... Η κούραση, το άγχος, ο εκνευρισμός έχουν "χτυπήσει κόκκινο" αυτές τις μέρες για τους χιλιάδες εργαζόμενους στο εμπόριο. Η χαλαρότητα των ημερών, γι' αυτούς, είναι μια απαγορευμένη πολυτέλεια, αφού είναι αυτοί που πρέπει να εξυπηρετήσουν όλους εκείνους που - εκμεταλλευόμενοι τον 13ο μισθό και τις αργίες - "εξορμούν" στα καταστήματα.Η Φωτεινή και η Φρόσω Παπαδογιάννη εργάζονται στο σούπερ μάρκετ ΕΞΤΡΑ,δέχτηκαν να μας μιλήσουν, να μας εξηγήσουν τι σημαίνουν οι γιορτές για τους εργαζόμενους στο εμπόριο.

"Καλύτερα να μην έρχονταν ποτέ"... Λέξεις αδιανόητες για τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου που περιμένει με ανυπομονησία τα Χριστούγεννα, να το "σκάσει" από τη ρουτίνα, να γλεντήσει, να ξεκουραστεί, να βρεθεί με εκείνους που αγαπά. Ωστόσο, οι δύο εργαζόμενες "εύχονται" να μην έρχονταν ποτέ.

Τις συναντάμε και τις δύο στο σπίτι τους, κατάκοπες αφού μόλις είχαν επιστρέψει από τον "γολγοθά", όπως ονομάζουν τη δουλιά τους στο σούπερ μάρκετ. "Δεν περιγράφεται αυτό που ζούμε τέτοιες μέρες", μας λέει η Φρόσω ανοίγοντας την κουβέντα μας με το πρόσωπο κατακόκκινο από θυμό και συνεχίζει φωνάζοντας σχεδόν: "Τέτοιο πανικό δεν μπορεί να τον φανταστεί άνθρωπος, δε σηκώνουμε κεφάλι και αν το σηκώσουμε απογοητευόμαστε διαπιστώνοντας ότι η ουρά είναι ατελείωτη".

Στην κουβέντα παρεμβαίνει η Φωτεινή που μας λέει μ' ένα χαμόγελο "κουρασμένο" κι αυτό, ότι: "Οι γιορτές είναι για όλο τον κόσμο εκτός από τους εμποροϋπαλλήλους. Ολος ο κόσμος αυτές τις μέρες θα κάνει τις βόλτες του, θα διασκεδάσει τα ψώνια του, εξάλλου είναι κάτι που δεν το κάνει συχνά. Εμείς δεν έχουμε το χρόνο. Οταν πια παίρνουμε το δώρο έχει αρχίσει το εορταστικό ωράριο, που σημαίνει περισσότερη δουλιά, εντατικοποίηση της δουλιάς. Τα ψώνια μας γίνονται πολύ γρήγορα, με την ψυχή στο στόμα, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να μην ψωνίζουμε ό,τι χρειαζόμαστε ή τελευταία στιγμή να ανακαλύπτουμε ότι κάτι έχουμε ξεχάσει. Η βόλτα στις βιτρίνες είναι πολυτέλεια... ".

Τον λόγο παίρνει πάλι η Φρόσω για να συμπληρώσει την απάντηση: "Εμείς είμαστε από την επαρχία, όπως και πολλοί άλλοι συνάδελφοί μας. Οι γονείς μας ζούνε εκεί. Τα τελευταία 8 χρόνια η Φωτεινή και τα 5 εγώ, δεν έχουμε ποτέ γιορτάσει την Πρωτοχρονιά μαζί τους. Την παραμονή δουλεύουμε ως τις 9 το βράδυ και την επόμενη έχουμε πάντα απογραφή, είναι αδύνατον να πάμε σπίτι μας. Αλλά και τα Χριστούγεννα ίσα που παίρνουμε μια γεύση κι απ' αυτά. Την παραμονή σχολάμε αργά το βράδυ, τρέχοντας να προλάβουμε να πάμε στο χωριό, την επόμενη μέρα των Χριστουγέννων πρέπει να γυρίσουμε γιατί το Σάββατο δουλεύουμε πρωί. Στην ουσία δηλαδή καθόμαστε μόνο μία μέρα, και είναι πολύ λίγο για να καταλάβεις γιορτές, εξάλλου είμαστε τόσο κουρασμένες που απλά πέφτουμε για ύπνο! Στα κρεβάτια μας κατευθείαν και ύπνο"!

Τις ρωτάμε πώς αισθάνεται κανείς όταν είναι αναγκασμένος να γιορτάζει μόνος του την Πρωτοχρονιά και η Φωτεινή απαντάει: "Τα πρώτα τρία χρόνια που ήμουνα μόνη, μου κακοφαινόταν πάρα πολύ. Η αλλαγή του χρόνου με έβρισκε στο κρεβάτι, κουρασμένη, με ένα ποτήρι κρασί, μπροστά σε μια παλιά τηλεόραση που δεν έπιανε καλά τα κανάλια, να μου εύχομαι τα χρόνια πολλά. Να φανταστείτε μετά από 7 χρόνια δουλιάς, ζήτησα πέρυσι άδεια το Πάσχα για να περάσω κι εγώ τη Μεγάλη Βδομάδα με τους δικούς μου. Δεν άντεχα άλλο. Ηθελα να νιώσω μετά από πολλά χρόνια όπως ο κάθε φυσιολογικός άνθρωπος που έχει το χρόνο να ζήσει τις γιορτές, ήθελα να ξεχάσω τη δουλιά, τα προβλήματα"...Και η φετινή Πρωτοχρονιά θα είναι μια αντιγραφή της περσινής και της προπέρσινης, και όλων των προηγουμένων τα τελευταία χρόνια και για τις δύο εργαζόμενες. Οπως λέει η Φρόσω: "Ασχημα θα περάσουμε, ούτε να φάμε μεταξύ μας δεν μπορούμε. Ούτε καν να βγούμε, βλέπεις τέτοιες μέρες όπου και να πας πληρώνεις διπλά και η τσέπη μας δεν αντέχει τέτοια έξοδα. Σκέφτομαι και τους γονείς μας, στενοχωριούνται να έχουν 4 παιδιά και να περνάνε τις γιορτές μόνοι τους, η μητέρα μου ειδικά που γιορτάζει κιόλας την Πρωτοχρονιά, της στοιχίζει περισσότερο. Αυτό που μας παρηγορεί κάπως, είναι ότι τα τελευταία πέντε χρόνια που είμαι κι εγώ στην Αθήνα, τουλάχιστον περνάμε μαζί την Πρωτοχρονιά και δεν εύχεται η Φωτεινή μόνη της στον εαυτό της τα "Χρόνια πολλά"".

Η αδερφή της κουνάει συγκαταβατικά το κεφάλι και το πρόσωπό της αποκτά μια νοσταλγική έκφραση, όταν τη ρωτάμε πώς περνούσε τις γιορτές όταν είχε τη δυνατότητα να βρεθεί στο σπίτι της: "Τώρα μοιάζουν με παραμύθι, σαν να τις έχω φανταστεί, εκείνες οι εποχές. Καιγόταν το πελεκούδι την Πρωτοχρονιά. Μαζευόμασταν στο σπίτι ή στο καφενείο όλοι. Αλλοι χόρευαν, άλλοι έπαιζαν το καθιερωμένο χαρτάκι, άλλοι πίνανε, τρώγανε. Αξέχαστες εποχές... Βέβαια τότε δουλεύαμε, σχολάγαμε Δευτέρα - Τετάρτη και Σάββατο στις 3.30 και ήμασταν λιγότερο κουρασμένοι. Τώρα η ασυδοσία των εργοδοτών έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που αν μπορούσαν θα μας έβαζαν να δουλεύουμε όλο το 24ωρο και τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά"!

Η Φρόσω συνεχίζει λέγοντας: "Εμείς ας πούμε ότι έχουμε συνηθίσει μετά από τόσα χρόνια, όμως και οι υπόλοιποι συνάδελφοί μας εύχονται να μην έρχονταν οι γιορτές. Χρονιάρες μέρες και να μας βγαίνει η πίστη. Και πού να δείτε συναδέλφους ωρομίσθιους να "χτυπάνε" κάτι 10ωρα και 12ωρα στη δουλιά. Οι υπερωρίες... γίνεται χαμός. Κάποιοι νέοι συνάδελφοι όταν τους είπαμε ότι έχουν μια πιθανότητα να κάνουν Χριστούγεννα σπίτια τους, αλλά καμία για την Πρωτοχρονιά απελπίστηκαν τόσο πολύ, που δεν μπορώ να το περιγράψω. Κακά τα ψέματα, αυτές οι γιορτές είναι οικογενειακές, είναι μια ευκαιρία για ξεκούραση, ηρεμία, για να συναντήσεις γνωστούς και φίλους, χωρίς άγχος και έγνοιες, για μας αυτό είναι απαγορευμένο και είναι κρίμα. Δεν είμαστε άνθρωποι εμείς;".

Κλείνουμε την κουβέντα μας εκεί. Για λίγα λεπτά κανένας δε μιλάει, μόνο η πίκρα και το παράπονο παραμένουν αποτυπωμένα στα πρόσωπά τους. "Δε βαριέσαι", λέει η Φρόσω σπάζοντας τη σιωπή "θα τα καταφέρουμε και φέτος, εξάλλου το συνηθίσαμε πια". Φεύγοντας, ασυναίσθητα τους ευχόμαστε "καλές γιορτές", μια ευχή όμως που προκαλεί τα ειρωνικά σχόλια όλων και ένα "ευχαριστώ" από τις εργαζόμενες έτσι... από συνήθεια, από ευγένεια και ίσως από κεκτημένη ταχύτητα...

Βάσω ΝΙΕΡΗ

Περισσότερο επίκαιρο από ποτέ είναι αυτές τις μέρες το κύριο αίτημα των εμποροϋπαλλήλων, αυτό για ανθρώπινο ωράριο εργασίας.Το γιορταστικό ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων - για τη δήθεν καλύτερη εξυπηρέτηση των καταναλωτών - έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή και τα καταστήματα παραμένουν ανοιχτά όλη μέρα, ως αργά το βράδυ πολλές φορές, καθώς και τις αργίες των Κυριακών.

Τη "νύφη" όπως ήταν αναμενόμενο πληρώνουν και σε αυτή την περίπτωση οι εργαζόμενοι στο εμπόριο, που υφίστανται πολλές ώρες εξαντλητικής δουλιάς. Το φαινόμενο βέβαια δεν είναι εποχιακό και δεν μπορεί κανείς να το δει αποκομμένο από τη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί στο χώρο του εμπορίου. Ολο τον προηγούμενο χρόνο οι εργαζόμενοι του κλάδου έχουν να αντιμετωπίσουν το αίσχος της μερικής απασχόλησης, του ωρομισθίου και την ασυδοσία των εργοδοτών τους.

Κατά το "ήταν στραβό το κλίμα το 'φαγε και ο γάιδαρος" το ωράριο των γιορτών έρχεται απλώς να επιβαρύνει μια ήδη βεβαρημένη - για τους εργαζόμενους - κατάσταση. Οι πολυεθνικές που έχουν αρχίσει να απλώνουν επικίνδυνα τα πλοκάμια τους στο χώρο του εμπορίου, επιθυμούν την πλήρη απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας, επιθυμούν εργασιακές σχέσεις - λάστιχο, επιθυμούν κατάργηση κάθε περιορισμού, κάθε εργασιακού δικαιώματος, κάθε προστατευτικού πλαισίου που λειτουργεί ανασταλτικά στην αύξηση των κερδών τους. Οι επιθυμίες τους είναι διαταγές για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η οποία ταγμένη στην υπηρεσία των πολυεθνικών εξακολουθεί να συντηρεί το απαράδεκτο πλαίσιο που διέπει το ωράριο, καθώς και το αίσχος των ελαστικών μορφών απασχόλησης, αρνούμενη να προχωρήσει σε νομοθετική κατοχύρωση του ωραρίου με βάση τις προτάσεις των εμποροϋπαλλήλων και στην κατάργηση της μερικής απασχόλησης και του ωρομισθίου.

Ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ότι σύντομα το θέμα της πλήρους ασυδοσίας στη λειτουργία των καταστημάτων και της κατάργησης της αργίας της Κυριακής θα τεθεί ανοιχτά από τους μεγαλέμπορους. Μπροστά σ' αυτό το ενδεχόμενο καλεί τους εργαζόμενους να βρίσκονται σε επιφυλακή, ενώ ο ίδιος εξακολουθεί να διεκδικεί την κατάργηση του ωρομισθίου και της μερικής απασχόλησης, νομοθετική κατοχύρωση της Κυριακής αργίας, συγκεκριμένο άνοιγμα - κλείσιμο των καταστημάτων, κλειστά τα απογεύματα της Δευτέρας - Τετάρτης και του Σαββάτου το αργότερο στις 4μμ, 35ωρο - 7ωρο - 5ήμερο με βελτίωση αποδοχών και κοινωνικών παροχών.

Από τον αγώνα των εμποροϋπαλλήλων για ανθρώπινο ωράριο